Eric Liu: Why ordinary people need to understand power

Tłumaczenie: Marcin Doszko Korekta: Rysia Wand

I'm a teacher and a practitioner

Jestem nauczycielem i praktykiem edukacji obywatelskiej w USA.

of civics in America.

Now, I will kindly ask those of you who have just fallen asleep

Uprzejmie proszę tych, którzy już usnęli,

to please wake up. (Laughter)

aby obudzili się. (Śmiech)

Why is it that the very word "civics"

Dlaczego słowa "edukacja obywatelska" działają jak środek nasenny?

has such a soporific, even a narcoleptic effect

on us?

I think it's because the very word signifies something

Dlatego, że słowa te oznaczają coś niezmiernie cnotliwego, ważnego

exceedingly virtuous, exceedingly important,

i niezmiernie nudnego.

and exceedingly boring.

Well, I think it's the responsibility of people like us,

Właśnie ludzie tacy jak my, którzy uczestniczą w spotkaniach

people who show up for gatherings like this

osobiście lub przez Internet,

in person or online, in any way we can,

są odpowiedzialni za to,

żeby wiedza obywatelska znów stała się atrakcyjna,

to make civics sexy again,

as sexy as it was during the American Revolution,

tak atrakcyjna jak podczas rewolucji amerykańskiej,

as sexy as it was during the Civil Rights Movement.

jak za ruchu na rzecz praw obywatelskich.

And I believe the way we make civics sexy again

Możemy to zrobić,

is to make explicitly about the teaching of power.

ucząc otwarcie o władzy.

The way we do that, I believe,

Możemy to zrobić na poziomie miast.

is at the level of the city.

This is what I want to talk about today,

O tym chcę opowiedzieć.

and I want to start by defining some terms

Zacznę od zdefiniowania pewnych pojęć,

and then I want to describe the scale

potem opiszę skalę problemu, przed którym stoimy,

of the problem I think we face

and then suggest the ways that I believe cities

i pokażę, w jaki sposób miasta mogą być rozwiązaniem.

can be the seat of the solution.

So let me start with some definitions.

Na początek kilka definicji.

By civics, I simply mean the art

Przez postawę obywatelską

of being a pro-social, problem-solving contributor

rozumiem bycie prospołecznym uczestnikiem samorządnej społeczności.

in a self-governing community.

Civics is the art of citizenship,

To sztuka obywatelstwa,

what Bill Gates Sr. calls simply

którą Bill Gates senior nazywa obecnością w życiu.

showing up for life,

and it encompasses three things:

Obejmuje ona trzy rzeczy:

a foundation of values,

fundament moralny, zrozumienie procesów, które kierują światem,

an understanding of the systems that make the world go round,

and a set of skills

i umiejętności, które pozwalają na dążenie do celów

that allow you to pursue goals

and to have others join in that pursuit.

i nakłanianie innych do uczestnictwa.

And that brings me to my definition of power,

To sprowadza mnie do definicji władzy, która brzmi:

which is simply this:

the capacity to make others do

umiejętność nakłaniania ludzi do robienia tego, co im powiemy.

what you would have them do.

It sounds menacing, doesn't it?

Brzmi groźnie, prawda?

We don't like to talk about power.

Nie lubimy rozmawiać o władzy, boimy się jej, uważamy za złą.

We find it scary. We find it somehow evil.

Czujemy się nieswojo, mówiąc o niej.

We feel uncomfortable naming it.

W kulturze i mitologii demokracji władza należy do obywateli.

In the culture and mythology of democracy,

power resides with the people.

Period. End of story.

Koniec i kropka.

Any further inquiry not necessary

Dalsze pytania są zbędne i niemile widziane.

and not really that welcome.

Power has a negative moral valence.

Władza jest moralnie negatywna.

It sounds Machiavellian inherently.

Wydaje się z natury zła, z natury makiaweliczna.

It seems inherently evil.

But in fact power is no more inherently good or evil

W istocie jednak nie jest gorsza ani lepsza od ognia lub fizyki.

than fire or physics.

Po prostu jest.

It just is.

Władza określa sposób działania każdego rządu

And power governs

how any form of government operates,

whether a democracy or a dictatorship.

tak w demokracji, jak i w dyktaturze.

And the problem we face today, here in America in particular,

Problem, przed którym stoimy, zwłaszcza w USA, ale też i na świecie,

but all around the world,

is that far too many people are profoundly illiterate

polega na tym, że zbyt wielu ludzi

jest zupełnie niedouczonych w kwestii władzy:

in power —

what it is, who has it,

czym ona jest, kto ją ma, jak funkcjonuje,

how it operates, how it flows,

what part of it is visible, what part of it is not,

którą jej część widać, a której nie,

why some people have it, why that's compounded.

dlaczego niektórzy ją mają i czemu jest złożona.

And as a result of this illiteracy,

Skutkiem tego niedouczenia jest to,

those few who do understand

że tych niewielu, którzy rozumieją działanie władzy w życiu społecznym,

how power operates in civic life,

those who understand

tych kilku, którzy wiedzą, jak projekt ustawy staje się prawem,

how a bill becomes a law, yes,

but also how a friendship becomes a subsidy,

ale też jak przyjaźń staje się dotacją,

or how a bias becomes a policy,

lub jak dyskryminacja staje się zasadą, albo slogan ruchem społecznym,

or how a slogan becomes a movement,

the people who understand those things

tych kilku, którzy to rozumieją, posiada niewspółmierny wpływ

wield disproportionate influence,

and they're perfectly happy

i dobrze się z tym czuje,

to fill the vacuum created by the ignorance

wypełniając lukę stworzoną przez ignorancję ogromnej większości.

of the great majority.

This is why it is so fundamental for us right now

Dlatego zasadniczą kwestią jest uchwycić tę ideę władzy

to grab hold of this idea of power

and to democratize it.

i zdemokratyzować ją.

One of the things that is so profoundly exciting

Jedną z bardziej ekscytujących i wymagających rzeczy jest to,

and challenging about this moment

is that as a result of this power illiteracy

że to powszechne niedouczenie na temat władzy

that is so pervasive,

powoduje zagęszczenie wiedzy, zrozumienia i wpływów.

there is a concentration

of knowledge, of understanding, of clout.

I mean, think about it:

Pomyślcie:

How does a friendship become a subsidy?

jak przyjaźń zmienia się w dotacje?

Seamlessly,

Gładko, kiedy wysoki urzędnik państwowy opuszcza rząd i zostaje lobbystą

when a senior government official decides

to leave government and become a lobbyist

for a private interest

dla prywatnego interesu i przekształca swoje stosunki

and convert his or her relationships into capital

for their new masters.

w kapitał dla nowego szefa.

How does a bias become a policy?

Jak dyskryminacja staje się zasadą?

Insidiously, just the way that

Podstępnie, tak jak rutynowe przeszukiwanie stało się

stop-and-frisk, for instance,

became over time a bureaucratic numbers game.

biurokratyczną zabawą w statystykę.

How does a slogan become a movement?

Jak slogan staje się ruchem społecznym?

Virally, in the way that the Tea Party, for instance,

Jak epidemia, tak jak Partia Herbaty użyła flagi "Nie depcz po mnie"

was able to take the "Don't Tread on Me" flag

from the American Revolution,

z okresu rewolucji amerykańskiej, lub jak, po drugiej stronie,

or how, on the other side,

a band of activists could take a magazine headline,

grupa aktywistów przekształciła nagłówek z gazety "Okupuj Wall Street"

"Occupy Wall Street,"

and turn that into a global meme and movement.

w globalny mem i ruch społeczny.

The thing is, though, most people

Problem w tym, że większość ludzi nie chce widzieć realiów.

aren't looking for and don't want to see these realities.

So much of this ignorance, this civic illiteracy,

Ignorancja obywatelska jest w dużym stopniu umyślna.

is willful.

There are some millennials, for instance,

Na przykład dla pokolenia Y cała polityka jest brudna.

who think the whole business is just sordid.

They don't want to have anything to do with politics.

Nie chcą mieć z nią nic wspólnego.

They'd rather just opt out

Wolą się wycofać

and engage in volunteerism.

i udzielać jako wolontariusze.

There are some techies out there

Dla maniaków technologii cudownym lekiem na wszelkie nadużycia władzy

who believe that the cure-all

for any power imbalance or power abuse

is simply more data,

jest po prostu więcej danych, więcej przejrzystości.

more transparency.

There are some on the left who think power resides

Niektórzy na lewicy twierdzą, że władza należy tylko do korporacji,

only with corporations,

and some on the right who think power

a ci z prawicy głoszą, że władza należy tylko do rządu.

resides only with government,

each side blinded by their selective outrage.

Obie strony są zaślepione selektywnym oburzeniem.

There are the naive who believe that

Ludzie naiwni wierzą, że dobro zdarza się bez powodu,

good things just happen

and the cynical who believe that bad things just happen,

a cynicy, że zło jest bez powodu, szczęściarze i pechowcy myślą,

the fortunate and unfortunate alike

who think that their lot is simply what they deserve

że zasłużyli sobie na swój los,

rather than the eminently alterable result

a nie, że to podatny na zmiany rezultat wcześniejszego ustalenia,

of a prior arrangement, an inherited allocation,

odziedziczonego podziału władzy.

of power.

As a result of all of this creeping fatalism in public life,

W rezultacie tego postępującego fatalizmu mamy dzisiaj w USA

we here, particularly in America today,

have depressingly low levels

przygnębiająco niski poziom wiedzy i świadomości obywatelskiej

of civic knowledge, civic engagement, participation,

awareness.

oraz zaangażowania obywatelskiego.

W efekcie cała polityka trafiła w ręce grupy profesjonalistów,

The whole business of politics has been

effectively subcontracted out to a band of professionals,

money people, outreach people,

finansistów, organizatorów, propagandzistów, badaczy.

message people, research people.

The rest of us are meant to feel like amateurs

My mamy się czuć jak amatorzy,

in the sense of suckers.

w sensie frajerzy.

We become demotivated to learn more

Zniechęcono nas do poznawania władzy.

about how things work.

We begin to opt out.

Wycofujemy się.

Well, this problem, this challenge,

Jest to wyzwanie, z którym musimy się zmierzyć,

is a thing that we must now confront,

and I believe that when you have

a ta umyślna ignorancja

this kind of disengagement, this willful ignorance,

it becomes both a cause and a consequence

jest zarazem skutkiem i przyczyną

of this concentration of opportunity

koncentracji szans, bogactwa i wpływów, o której przed chwilą mówiłem,

of wealth and clout that I was describing a moment ago,

this profound civic inequality.

tej głębokiej nierówności społecznej.

This is why it is so important in our time right now

Dlatego jest teraz tak ważne,

to reimagine civics as the teaching of power.

żeby przeobrazić edukację obywatelską w naukę o władzy.

Perhaps it's never been more important

Być może nigdy dotąd nie było to tak ważne.

at any time in our lifetimes.

If people don't learn power,

Jeśli ludzie nie nauczą się władzy,

people don't wake up,

nie obudzą się, a jeśli nie się obudzą, zostaną wykluczeni.

and if they don't wake up,

they get left out.

Now, part of the art of practicing power

Częścią sztuki praktykowania władzy

jest bycie świadomym i posiadanie głosu,

means being awake and having a voice,

but it also is about having an arena

ale potrzebna jest też platforma

where you can plausibly practice deciding.

do przekonujących ćwiczeń w podejmowaniu decyzji.

All of civics boils down to the simple question

Cała wiedza obywatelska sprowadza się

of who decides,

do tego, kto decyduje, i trzeba to rozegrać w jakimś miejscu,

and you have to play that out

in a place, in an arena.

na arenie.

And this brings me to the third point that I want to make today,

I tak dochodzimy do trzeciej kwestii,

which is simply that there is no better arena

czyli że nie ma dzisiaj lepszego miejsca

in our time for the practicing of power

do praktykowania władzy niż miasto.

than the city.

Think about the city where you live,

Pomyśl o swoim mieście rodzinnym,

where you're from.

Think about a problem in the common life of your city.

o problemie w codziennym funkcjonowaniu.

It can be something small,

Może to być coś małego,

like where a street lamp should go,

jak gdzie ustawić latarnię, coś średniego,

or something medium like

which library should have its hours extended or cut,

jak wydłużenie godzin otwarcia biblioteki, lub coś większego,

or maybe something bigger,

like whether a dilapidated waterfront should be

jak to, czy zniszczone nabrzeże

turned into a highway or a greenway,

przekształcić w autostradę czy pas zieleni,

or whether all the businesses in your town

lub czy wszystkie firmy w okolicy powinny płacić minimalne wynagrodzenie.

should be required to pay a living wage.

Think about the change that you want in your city,

Pomyśl, co chcesz zmienić w swoim mieście,

and then think about how you would get it,

a potem pomyśl, jak to osiągnąć, jak to spowodować.

how you would make it happen.

Take an inventory of all the forms of power

Zrób spis wszystkich form władzy grających rolę w tym mieście:

that are at play in your city's situation:

money, of course, people, yes,

pieniądze, ludzie, pomysły, informacja, dezinformacja,

ideas, information, misinformation,

the threat of force, the force of norms.

groźby użycia siły, siły przyzwyczajeń.

All of these form of power are at play.

Wszystkie te formy grają swoje role.

Now think about how you would activate

Pomyśl, jak uruchomiłbyś lub zneutralizował te formy władzy.

or perhaps neutralize these various forms of power.

This is not some Game of Thrones

To nie pytania z Gry o Tron o rządzeniu jakimś imperium.

empire-level set of questions.

These are questions that play out

Te kwestie są tak samo ważne w każdym miejscu na Ziemi.

in every single place on the planet.

I'll just tell you quickly about two stories

Opowiem krótko dwie historie z nagłówków gazet.

drawn from recent headlines.

In Boulder, Colorado,

W Boulder, Kolorado, nie tak dawno temu

voters not too long ago approved a process

wyborcy zagłosowali za zastąpieniem

to replace the private power company,

prywatnej firmy energetycznej, firmy Xcel,

literally the power company, the electric company Xcel,

with a publicly owned utility

publicznym, komunalnym zakładem, który zrezygnowałby z zysków

that would forego profits

and attend far more to climate change.

i byłby bardziej ekologiczny.

Well, Xcel fought back,

Xcel przeciwstawił się temu i wymógł głosowanie, które może zniweczyć

and Xcel has now put in play a ballot measure

that would undermine or undo

this municipalization.

tę komunalizację.

And so the citizen activists in Boulder who have been pushing this

Aktywiści społeczni w Boulder muszą teraz walczyć z władzą,

now literally have to fight the power

in order to fight for power.

żeby walczyć o władzę.

In Tuscaloosa, at the University of Alabama,

W Tuscaloosa na kampusie Uniwersytetu Alabama jest organizacja

there's an organization on campus

called, kind of menacingly, the Machine,

o groźnej nazwie Maszyna.

and it draws from largely white sororities

Składa się głównie z białych członków korporacji studenckich

and fraternities on campus,

and for decades, the Machine has dominated

i od dawna zdominowała wybory do samorządu studenckiego.

student government elections.

Well now, recently, the Machine

Ostatnio Maszyna wmieszała się

has started to get involved

in actual city politics,

w sprawy miasta i doprowadziła do wyboru dawnego członka,

and they've engineered the election

of a former Machine member,

a young, pro-business recent graduate

młodego, przychylnego biznesowi absolwenta,

to the Tuscaloosa city school board.

do zarządu szkół w Tuscaloosa.

Now, as I say, these are just two examples

To są tylko dwa przykłady zaczerpnięte losowo z gazet.

drawn almost at random from the headlines.

Every day, there are thousands more like them.

Codziennie jest takich tysiące.

And you may like or dislike

Zmagania, które opisuję

the efforts I'm describing here

w Boulder czy Tuscaloosa, mogą się podobać lub nie,

in Boulder or in Tuscaloosa,

but you cannot help but admire

ale nie można nie podziwiać

the power literacy of the players involved,

znajomości władzy aktywistów, ich umiejętności.

their skill.

You cannot help but reckon with and recognize

Trzeba się z nimi liczyć

the command they have

i uznać ich biegłość

of the elemental questions

w kwestii podstaw władzy obywatelskiej:

of civic power —

what objective, what strategy, what tactics,

wybór celu, strategii, taktyki,

what is the terrain, who are your enemies,

znajomość terenu, wroga i sojuszników.

who are your allies?

Now I want you to return

Wróćcie teraz do tego problemu lub wyzwania w waszym mieście,

to thinking about that problem or that opportunity

or that challenge in your city,

and the thing it was that you want to fix

do tego, co chcecie tam poprawić

or create in your city,

lub stworzyć, i zadajcie sobie pytanie:

and ask yourself,

do you have command of these elemental questions of power?

Czy opanowałeś te podstawowe zagadnienia władzy?

Could you put into practice effectively

Czy umiesz praktycznie wykorzystać swoją wiedzę na ten temat?

what it is that you know?

This is the challenge and the opportunity for us.

To dla nas wyzwanie i szansa.

We live in a time right now

Żyjemy w czasach,

where in spite of globalization

kiedy wbrew

or perhaps because of globalization,

lub może właśnie dzięki globalizacji,

all citizenship is ever more resonantly,

aktywność obywatelska jest coraz bardziej lokalna.

powerfully local.

Indeed, power in our time is flowing

Władza coraz szybciej płynie do miast.

ever faster to the city.

Here in the United States, the national government

W USA rząd federalny zapętlił się w partyjnej stronniczości.

has tied itself up in partisan knots.

Civic imagination and innovation and creativity

Myśl obywatelska, innowacja i kreatywność

are emerging from local ecosystems now

wyłaniają się z lokalnych środowisk i promieniują na zewnątrz.

and radiating outward,

and this great innovation,

Ta wielka innowacja,

this great wave

ta nadciągająca fala lokalizmu,

of localism that's now arriving,

którą widać po sposobie,

and you see it in how people eat

w jaki ludzie jedzą, pracują,

and work and share and buy and move

dzielą się, kupują i przemieszczają się,

and live their everyday lives,

prowadzą codzienne życie,

this isn't some precious parochialism,

to nie jakiś pretensjonalny prowincjonalizm,

this isn't some retreat into insularity, no.

to nie ucieczka w zaściankowość.

This is emergent.

To jest nowe.

The localism of our time is networked powerfully.

Współczesny lokalizm opiera się na silnych więziach.

And so, for instance,

Pomyślcie na przykład,

consider the ways that strategies

jak strategie budowy

for making cities more bike-friendly

infrastruktury rowerowej w miastach rozprzestrzeniły się z Kopenhagi

have spread so rapidly from Copenhagen

to New York to Austin to Boston to Seattle.

do Nowego Jorku, Austin, Bostonu i Seattle.

Think about how experiments in participatory budgeting,

Pomyślcie o eksperymentach

z budżetem partycypacyjnym,

where everyday citizens get a chance

gdzie obywatele mają szansę decydować o przydziale miejskich funduszy.

to allocate and decide upon

the allocation of city funds.

Those experiments have spread from Porto Alegre, Brazil

Eksperymenty te rozprzestrzeniły się

z Porto Alegre w Brazylii do Nowego Jorku i dzielnic Chicago.

to here in New York City, to the wards of Chicago.

Migrant workers from Rome to Los Angeles

Imigranci od Rzymu po Los Angeles organizują strajki,

and many cities between

are now organizing to stage strikes

to remind the people who live in their cities

by przypomnieć mieszkańcom miast,

what a day without immigrants would look like.

jak wyglądałby dzień bez imigrantów.

In China, all across that country,

Na terenie Chin

członkowie Nowego Ruchu Obywatelskiego

members of the New Citizens' Movement

are beginning to activate and organize

organizują się w walce z korupcją i łapówkami władzy.

to fight official corruption and graft,

and they're drawing the ire of officials there,

Ściągają na siebie gniew urzędników,

but they're also drawing the attention

ale też i uwagę antykorupcyjnych aktywistów z całego świata.

of anti-corruption activists all around the world.

In Seattle, where I'm from,

W Seattle, skąd pochodzę, staliśmy się częścią

we've become part of a great global array of cities

globalnej sieci miast, które współpracują

that are now working together

bypassing government altogether,

z całkowitym pominięciem rządu narodowego,

national government altogether,

in order to try to meet the carbon reduction goals

by zredukować emisję dwutlenku węgla zgodnie z Protokołem z Kioto.

of the Kyoto Protocol.

All of these citizens, united,

Wszyscy ci obywatele, są zjednoczeni w sieci,

are forming a web,

a great archipelago of power

wielkim archipelagu władzy, który pozwala ominąć

that allows us to bypass

brokenness and monopolies of control.

ułomność i monopol kontroli.

And our task now is to accelerate this work.

Naszym zadaniem jest przyspieszyć ten proces,

Our task now is to bring more and more people

przekonać coraz więcej ludzi do tej idei.

into the fold of this work.

That's why my organization, Citizen University,

Dlatego właśnie moja organizacja,

has undertaken a project now

Citizen University,

to create an everyman's curriculum

podjęła się stworzenia uniwersalnego programu nauczania o władzy obywatelskiej.

in civic power.

And this curriculum starts with this triad

Zaczyna się on od triady wartości, systemów i umiejętności,

that I described earlier of values,

systems and skills.

o której już wspomniałem.

And what I'd like to do is to invite all of you

Chciałbym zaprosić was do pomocy w tworzeniu tego programu,

to help create this curriculum

with the stories and the experiences

dzięki waszym historiom, doświadczeniom

and the challenges that each of you lives and faces,

i wyzwaniom, przed jakimi stoicie, aby stworzyć dzieło zbiorowe.

to create something powerfully collective.

And I want to invite you in particular to try

Szczególnie zachęcam do prostego ćwiczenia z początku programu.

a simple exercise drawn

from the early frameworks of this curriculum.

I want you to write a narrative,

Napiszcie opowiadanie

a narrative from the future of your city,

z przyszłości waszego miasta,

and you can date it, set it out one year from now,

z datą za rok od teraz, za pięć lat, za dekadę

five years from now, a decade from now,

a generation from now,

lub w następnym pokoleniu, i niech będzie to studium przypadku

and write it as a case study looking back,

looking back at the change

analizujące zmiany, których chcieliście w waszym mieście,

that you wanted in your city,

looking back at the cause that you were championing,

sprawy, których broniliście.

and describing the ways that that change

Opiszcie, jak te zmiany zakończyły się powodzeniem.

and that cause came, in fact, to succeed.

Describe the values

Opiszcie wartości,

of your fellow citizens that you activated,

jakimi się kierowaliście,

and the sense of moral purpose that you were able to stir.

poczucie moralnego obowiązku, jakie udało się wzbudzić.

Recount all the different ways

Wymieńcie sposoby angażowania procesów politycznych,

that you engaged the systems of government,

of the marketplace,

procesów rynkowych, instytucji społecznych, religijnych i mediów.

of social institutions, of faith organizations,

of the media.

Catalog all the skills you had to deploy,

Zróbcie katalog niezbędnych umiejętności, jak negocjować, bronić,

how to negotiate, how to advocate,

how to frame issues,

jak formułować kwestie,

how to navigate diversity in conflict,

jak radzić sobie z różnorodnością w sporze.

all those skills that enabled you

Wszystkie umiejętności, dzięki którym udało się nakłonić ludzi do współpracy

to bring folks on board

and to overcome resistance.

i pokonać opór.

What you'll be doing when you write that narrative

Pisząc to opowiadanie, nauczycie się czytać władzę,

is you'll be discovering how to read power,

and in the process, how to write power.

a także pisać władzę.

So share what you write,

Podzielcie się tym, co napiszecie, wprowadźcie to w czyn

do you what you write,

and then share what you do.

i podzielcie się czynami.

I invite you to literally share

Zachęcam dosłownie do dzielenia się opowiadaniami

the narratives that you create

on our Facebook page for Citizen University.

na stronie Uniwersytetu Obywatelskiego na Facebooku.

But even beyond that, it's in the conversations

Ale poza tym na całym świecie mamy spotkania poświęcone tej tematyce,

that we have today

all around the world in the simultaneous gatherings

that are happening on this topic at this moment,

dzięki którym możemy

and to think about how we can become

uczyć się od siebie nawzajem o zagadnieniu władzy.

one another's teachers and students in power.

If we do that, then together

Wskutek naszego wspólnego wysiłku

we can make civics sexy again.

wiedza obywatelska będzie znów atrakcyjna.

Together, we can democratize democracy

Razem możemy zdemokratyzować demokrację,

and make it safe again for amateurs.

by znowu była bezpieczna dla amatorów.

Together, we can create a great network of city

Razem możemy stworzyć wielką sieć miast,

that will be the most powerful collective laboratory

największe zbiorowe laboratorium samorządności na całej planecie.

for self-government this planet has ever seen.

We have the power to do that.

Możemy to zrobić.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)