Margaret Wertheim: The beautiful math of coral (and crochet)

128,945 views ・ 2009-04-20

TED


Dubbelklik op de Engelse ondertitels hieronder om de video af te spelen.

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Christel Foncke
00:18
I'm here today, as June said,
0
18330
2000
Zoals June al zei, kom ik hier vandaag
00:20
to talk about a project
1
20330
2000
over een project praten
00:22
that my twin sister and I have been doing for the past three and half years.
2
22330
4000
waar mijn tweelingzus en ik nu al drieënhalf jaar mee bezig zijn.
00:26
We're crocheting a coral reef.
3
26330
3000
We haken een koraalrif.
00:29
And it's a project that we've actually
4
29330
3000
Bij ons project zijn
00:32
been now joined by hundreds of people around the world,
5
32330
3000
ondertussen honderden mensen van over de hele wereld
00:35
who are doing it with us. Indeed thousands of people
6
35330
3000
aangesloten. Duizenden mensen zelfs
00:38
have actually been involved in this project,
7
38330
2000
zijn betrokken bij dit project
00:40
in many of its different aspects.
8
40330
2000
op tal van niveaus.
00:42
It's a project that now reaches across three continents,
9
42330
3000
Het is een project dat over drie continenten reikt.
00:45
and its roots go into the fields of mathematics,
10
45330
4000
De wortels ervan reiken tot in het domein van de wiskunde,
00:49
marine biology, feminine handicraft
11
49330
3000
de mariene biologie, vrouwelijk handwerk
00:52
and environmental activism.
12
52330
3000
en milieuactivisme.
00:55
It's true.
13
55330
2000
Echt.
00:57
It's also a project
14
57330
2000
Het is ook een project
00:59
that in a very beautiful way,
15
59330
2000
dat op een hele mooie manier
01:01
the development of this
16
61330
2000
evenwijdig loopt
01:03
has actually paralleled the evolution of life on earth,
17
63330
4000
met de evolutie van het leven op aarde.
01:07
which is a particularly lovely thing to be saying
18
67330
2000
Het is ontzettend fijn om dat nu te kunnen zeggen,
01:09
right here in February 2009 --
19
69330
2000
in februari 2009.
01:11
which, as one of our previous speakers told us,
20
71330
2000
Een van onze voorgaande sprekers vertelde het al.
01:13
is the 200th anniversary
21
73330
2000
Het is de 200ste verjaardag
01:15
of the birth of Charles Darwin.
22
75330
2000
van de geboorte van Charles Darwin.
01:17
All of this I'm going to get to in the next 18 minutes, I hope.
23
77330
4000
Dat hoop ik in de komende 18 minuten allemaal aan bod te laten komen.
01:21
But let me first begin by showing you
24
81330
2000
Maar laat me eerst beginnen met jullie
01:23
some pictures of what this thing looks like.
25
83330
3000
wat foto's te laten zien van hoe het eruitziet.
01:26
Just to give you an idea of scale,
26
86330
2000
Alleen om jullie een idee te geven van de schaal...
01:28
that installation there is about six feet across,
27
88330
3000
Die installatie daar is ongeveer 1,8 m in doorsnee.
01:31
and the tallest models are about two or three feet high.
28
91330
4000
De grootste modellen zijn ongeveer 60 tot 90 centimeter hoog.
01:35
This is some more images of it.
29
95330
2000
Hier nog wat plaatjes ervan.
01:37
That one on the right is about five feet high.
30
97330
2000
Die daar rechts is ongeveer 1,5 m hoog.
01:39
The work involves hundreds of different crochet models.
31
99330
4000
Het werk bevat honderden verschillende gehaakte modellen.
01:43
And indeed there are now thousands and thousands of models that people
32
103330
3000
Er zijn nu duizenden en duizenden modellen die mensen over de hele wereld
01:46
have contributed all over the world as part of this.
33
106330
3000
als onderdeel hiervan hebben bijgedragen.
01:49
The totality of this project
34
109330
2000
Het geheel van dit project
01:51
involves tens of thousands of hours
35
111330
2000
omvat tienduizenden uren
01:53
of human labor --
36
113330
2000
van menselijke arbeid --
01:55
99 percent of it done by women.
37
115330
2000
99 procent ervan gedaan door vrouwen.
01:57
On the right hand side, that bit there is part of an installation
38
117330
3000
Dat onderdeel rechts
02:00
that is about 12 feet long.
39
120330
2000
is ongeveer 4 meter lang.
02:02
My sister and I started this project in 2005
40
122330
3000
Mijn zus en ik begonnen aan dit project in 2005.
02:05
because in that year, at least in the science press,
41
125330
2000
In dat jaar werd, alleszins in de wetenschappelijke pers,
02:07
there was a lot of talk about global warming,
42
127330
3000
veel gesproken over klimaatopwarming
02:10
and the effect that global warming was having on coral reefs.
43
130330
3000
en het effect ervan op koraalriffen.
02:13
Corals are very delicate organisms,
44
133330
2000
Koralen zijn zeer delicate organismen.
02:15
and they are devastated by any rise in sea temperatures.
45
135330
3000
Elke stijging van de zeetemperatuur heeft er een verwoestend effect op.
02:18
It causes these vast bleaching events
46
138330
2000
Daardoor gaan ze verbleken:
02:20
that are the first signs of corals of being sick.
47
140330
3000
het eerste teken dat koralen ziek zijn.
02:23
And if the bleaching doesn't go away --
48
143330
2000
Als het verbleken niet ophoudt,
02:25
if the temperatures don't go down -- reefs start to die.
49
145330
3000
als de temperaturen niet dalen, gaan de riffen dood.
02:28
A great deal of this has been happening in the Great Barrier Reef,
50
148330
3000
Dat is al bezig in het Groot Barrièrerif,
02:31
particularly in coral reefs all over the world.
51
151330
2000
maar ook in koraalriffen over de hele wereld.
02:33
This is our invocation in crochet of a bleached reef.
52
153330
4000
Dit is onze weergave in haakwerk van een gebleekt rif.
02:37
We have a new organization together called The Institute for Figuring,
53
157330
3000
We hebben een nieuwe organisatie opgericht: 'Instituut voor Weergave'.
02:40
which is a little organization we started
54
160330
2000
Het is een kleine organisatie
02:42
to promote, to do projects about the
55
162330
2000
die we promoten om projecten
02:44
aesthetic and poetic dimensions of science and mathematics.
56
164330
3000
over de esthetische en poëtische dimensies van wetenschap en wiskunde te doen.
02:47
And I went and put a little announcement up on our site,
57
167330
3000
Ik plaatste een kleine aankondiging op onze site
02:50
asking for people to join us in this enterprise.
58
170330
2000
om mensen te vragen hier aan mee te werken.
02:52
To our surprise, one of the first people who called
59
172330
3000
Tot onze verrassing was een van de eersten die contact opnamen
02:55
was the Andy Warhol Museum.
60
175330
2000
het Andy Warhol Museum.
02:57
And they said they were having an exhibition
61
177330
2000
Ze hadden een tentoonstelling
02:59
about artists' response to global warming,
62
179330
2000
over het antwoord van kunstenaars op de opwarming van de aarde,
03:01
and they'd like our coral reef to be part of it.
63
181330
2000
en ze wilden dat ons koraalrif deelnam.
03:03
I laughed and said, "Well we've only just started it,
64
183330
2000
Ik lachte en zei: "We zijn nog maar net begonnen.
03:05
you can have a little bit of it."
65
185330
2000
Jullie mogen er een stukje van hebben."
03:07
So in 2007 we had an exhibition,
66
187330
3000
In 2007 hadden we dus een tentoonstelling
03:10
a small exhibition of this crochet reef.
67
190330
2000
van ons gehaakte rif.
03:12
And then some people in Chicago came along and they said,
68
192330
2000
Mensen uit Chicago kwamen langs en zeiden:
03:14
"In late 2007, the theme of the Chicago Humanities Festival is
69
194330
5000
"Eind 2007 is de opwarming van de aarde het thema van het Festival van de Geesteswetenschappen in Chicago.
03:19
global warming. And we've got this 3,000 square-foot gallery
70
199330
3000
We willen een grote galerie van 280 m<sup>2</sup>
03:22
and we want you to fill it with your reef."
71
202330
3000
met jullie rif opvullen."
03:25
And I, naively by this stage, said, "Oh, yes, sure."
72
205330
3000
Nogal naïef zei ik: "Oh, ja, zeker."
03:28
Now I say "naively" because actually
73
208330
2000
Nu zeg ik ‘naïef’ omdat ik eigenlijk
03:30
my profession is as a science writer.
74
210330
2000
van beroep wetenschapsschrijver ben.
03:32
What I do is I write books about the cultural history of physics.
75
212330
3000
Ik schrijf boeken over de culturele geschiedenis van de natuurkunde.
03:35
I've written books about the history of space,
76
215330
2000
En over de geschiedenis van de ruimte,
03:37
the history of physics and religion,
77
217330
2000
van de natuurkunde en de religie.
03:39
and I write articles for people like the New York Times and the L.A. Times.
78
219330
3000
Ik schrijf ook artikelen voor de New York Times en de L.A. Times.
03:42
So I had no idea what it meant to fill a 3,000 square-foot gallery.
79
222330
4000
Wist ik veel wat het betekende een galerie van 280 m<sup>2</sup> op te vullen.
03:46
So I said yes to this proposition.
80
226330
2000
Dus zei ik maar ja.
03:48
And I went home, and I told my sister Christine.
81
228330
2000
Thuis vertelde ik het aan mijn zus Christine.
03:50
And she nearly had a fit
82
230330
2000
Ze kreeg bijna een toeval.
03:52
because Christine is a professor at one of
83
232330
2000
Christine was professor aan
03:54
L.A.'s major art colleges, CalArts,
84
234330
3000
een van de grote kunsthogescholen van Los Angeles, CalArts.
03:57
and she knew exactly what it meant to fill a 3,000 square-foot gallery.
85
237330
3000
Ze wist precies wat het betekende een galerie van 280 m<sup>2</sup> op te vullen.
04:00
She thought I'd gone off my head.
86
240330
3000
Ze dacht dat ik ze niet meer allemaal op een rijtje had.
04:03
But she went into crochet overdrive.
87
243330
2000
Maar ze begon met ‘turbohaakwerk’
04:05
And to cut a long story short, eight months later
88
245330
2000
en acht maanden later
04:07
we did fill the Chicago Cultural Center's
89
247330
3000
vulden we in het cultureel centrum van Chicago
04:10
3,000 square foot gallery.
90
250330
2000
een galerie van 280 m<sup>2</sup>.
04:12
By this stage the project had taken on
91
252330
2000
In deze fase had het project
04:14
a viral dimension of its own,
92
254330
2000
zijn eigen dynamiek verworven,
04:16
which got completely beyond us.
93
256330
2000
helemaal buiten ons om.
04:18
The people in Chicago decided
94
258330
2000
De mensen in Chicago besloten
04:20
that as well as exhibiting our reefs, what they wanted to do
95
260330
3000
om niet alleen onze riffen te tonen,
04:23
was have the local people there make a reef.
96
263330
2000
maar ook de lokale mensen een rif te laten maken.
04:25
So we went and taught the techniques. We did workshops and lectures.
97
265330
3000
We onderwezen de technieken. We hielden workshops en lezingen.
04:28
And the people in Chicago made a reef of their own.
98
268330
3000
De mensen in Chicago maakten hun eigen rif.
04:31
And it was exhibited alongside ours.
99
271330
2000
Het werd tentoongesteld naast dat van ons.
04:33
There were hundreds of people involved in that.
100
273330
2000
Er waren honderden mensen bij betrokken.
04:35
We got invited to do the whole thing
101
275330
3000
We werden uitgenodigd om het nog eens over te doen
04:38
in New York, and in London,
102
278330
2000
in New York, Londen
04:40
and in Los Angeles.
103
280330
2000
en Los Angeles.
04:42
In each of these cities, the local citizens,
104
282330
2000
In elk van deze steden
04:44
hundreds and hundreds of them, have made a reef.
105
284330
2000
hebben honderden lokale burgers een rif gemaakt.
04:46
And more and more people get involved in this,
106
286330
3000
Steeds meer mensen gingen meedoen.
04:49
most of whom we've never met.
107
289330
2000
De meesten hebben we nog nooit ontmoet.
04:51
So the whole thing has sort of morphed
108
291330
2000
De hele zaak is uitgegroeid
04:53
into this organic, ever-evolving creature,
109
293330
2000
tot een haast biologisch evoluerende creatie,
04:55
that's actually gone way beyond Christine and I.
110
295330
4000
veel verder dan Christine en ik gingen.
04:59
Now some of you are sitting here thinking,
111
299330
3000
Nu zitten sommigen van jullie hier te denken:
05:02
"What planet are these people on?
112
302330
2000
"Van welke planeet zijn deze mensen?
05:04
Why on earth are you crocheting a reef?
113
304330
3000
Hoe haal je het in je hoofd om een rif te gaan haken?
05:07
Woolenness and wetness aren't exactly
114
307330
2000
‘Wolligheid’ en ‘nattigheid’
05:09
two concepts that go together.
115
309330
2000
passen niet echt bij elkaar.
05:11
Why not chisel a coral reef out of marble?
116
311330
2000
Waarom geen koraalrif in marmer
05:13
Cast it in bronze."
117
313330
2000
of brons?"
05:15
But it turns out there is a very good reason
118
315330
2000
Maar er blijkt een heel goede reden te zijn
05:17
why we are crocheting it
119
317330
2000
om het te haken
05:19
because many organisms in coral reefs
120
319330
2000
omdat veel organismen in koraalriffen
05:21
have a very particular kind of structure.
121
321330
2000
een bijzonder soort structuur hebben.
05:23
The frilly crenulated forms that you see
122
323330
2000
De gekrulde, gecreneleerde vormen die je ziet
05:25
in corals, and kelps, and sponges and nudibranchs,
123
325330
3000
bij koralen, kelp, sponzen en naaktslakken
05:28
is a form of geometry known as hyperbolic geometry.
124
328330
3000
horen thuis in de hyperbolische meetkunde.
05:31
And the only way that mathematicians know
125
331330
3000
De enige manier waarop wiskundigen
05:34
how to model this structure
126
334330
2000
deze structuur weten te modelleren
05:36
is with crochet. It happens to be a fact.
127
336330
2000
is met de haaknaald. Dat is een feit.
05:38
It's almost impossible to model this structure any other way,
128
338330
3000
Het is bijna onmogelijk om deze structuur op een andere manier vorm te geven.
05:41
and it's almost impossible to do it on computers.
129
341330
3000
Haast onmogelijk om het op computers te doen.
05:44
So what is this hyperbolic geometry
130
344330
2000
Wat is die hyperbolische meetkunde
05:46
that corals and sea slugs embody?
131
346330
3000
die koralen en zeeslakken belichamen?
05:49
The next few minutes is, we're all going to get raised up
132
349330
3000
In de volgende paar minuten gaan we allemaal opgetild worden
05:52
to the level of a sea slug.
133
352330
2000
tot op het niveau van een zeeslak.
05:54
(Laughter)
134
354330
1000
(Gelach)
05:55
This sort of geometry revolutionized mathematics
135
355330
3000
Dit soort meetkunde bracht een revolutie teweeg in de wiskunde
05:58
when it was first discovered in the 19th century.
136
358330
3000
toen ze voor het eerst werd ontdekt in de 19e eeuw.
06:01
But not until 1997 did mathematicians actually understand
137
361330
3000
Maar vóór 1997 wisten wiskundigen eigenlijk niet
06:04
how they could model it.
138
364330
2000
hoe ze het konden modelleren.
06:06
In 1997 a mathematician
139
366330
2000
In 1997 ontdekte een wiskundige op Cornell, Daina Taimina,
06:08
at Cornell, Daina Taimina,
140
368330
2000
In 1997 ontdekte een wiskundige op Cornell, Daina Taimina,
06:10
made the discovery that this structure
141
370330
2000
dat deze structuur
06:12
could actually be done in knitting and crochet.
142
372330
2000
kon gebreid en gehaakt worden.
06:14
The first one she did was knitting.
143
374330
2000
De eerste heeft ze gebreid.
06:16
But you get too many stitches on the needle. So she quickly realized
144
376330
2000
Maar al vlug krijg je te veel steken op je naald. Al snel besefte ze
06:18
crochet was the better thing.
145
378330
2000
dat het met haken beter ging.
06:20
But what she was doing was actually making a model
146
380330
3000
Ze maakte een model van een wiskundige structuur,
06:23
of a mathematical structure, that many mathematicians
147
383330
2000
waarvan vele wiskundigen dachten
06:25
had thought it was actually impossible to model.
148
385330
3000
dat hij onmogelijk te modelleren was.
06:28
And indeed they thought that anything like this structure
149
388330
2000
Ze dachten dat hij onmogelijk was.
06:30
was impossible per se.
150
390330
2000
Ze dachten dat hij onmogelijk was.
06:32
Some of the best mathematicians spent hundreds of years
151
392330
2000
Enkele van de beste wiskundigen besteedden er honderden jaren aan
06:34
trying to prove that this structure was impossible.
152
394330
3000
om proberen te bewijzen dat deze structuur onmogelijk was.
06:37
So what is this impossible hyperbolic structure?
153
397330
3000
Wat is dan deze onmogelijke hyperbolische structuur?
06:40
Before hyperbolic geometry, mathematicians knew
154
400330
2000
Vóór de hyperbolische meetkunde kenden wiskundigen twee soorten ruimte:
06:42
about two kinds of space:
155
402330
2000
Vóór de hyperbolische meetkunde kenden wiskundigen twee soorten ruimte:
06:44
Euclidean space, and spherical space.
156
404330
3000
Euclidische ruimte en sferische ruimte.
06:47
And they have different properties.
157
407330
2000
Die hebben verschillende eigenschappen.
06:49
Mathematicians like to characterize things by being formalist.
158
409330
3000
Wiskundigen houden ervan om dingen formalistisch weer te geven.
06:52
You all have a sense of what a flat space is, Euclidean space is.
159
412330
4000
Je weet allen op gevoel wat een vlakke, Euclidische ruimte is.
06:56
But mathematicians formalize this in a particular way.
160
416330
3000
Maar wiskundigen formaliseren dit op een bepaalde manier.
06:59
And what they do is, they do it through the concept
161
419330
2000
Ze doen het door middel van het concept
07:01
of parallel lines.
162
421330
2000
van evenwijdige lijnen.
07:03
So here we have a line and a point outside the line.
163
423330
3000
Hier hebben we een lijn en een punt buiten die lijn.
07:06
And Euclid said, "How can I define parallel lines?
164
426330
3000
Euclides vroeg zich af: "Hoe kan ik evenwijdige lijnen definiëren?”
07:09
I ask the question, how many lines can I draw through
165
429330
3000
Ik stel de vraag: “Hoeveel lijnen kan ik door het punt trekken
07:12
the point but never meet the original line?"
166
432330
2000
die de oorspronkelijke lijn nooit gaan snijden?"
07:14
And you all know the answer. Does someone want to shout it out?
167
434330
3000
Jullie kennen allen het antwoord. Wil iemand het eens roepen?
07:17
One. Great. Okay.
168
437330
2000
Eén. Klopt. Oké.
07:19
That's our definition of a parallel line.
169
439330
2000
Dat is onze definitie van de evenwijdige lijn.
07:21
It's a definition really of Euclidean space.
170
441330
3000
Het is ook een definitie van de Euclidische ruimte.
07:24
But there is another possibility that you all know of:
171
444330
2000
Maar er is een andere mogelijkheid die jullie allen kennen:
07:26
spherical space.
172
446330
2000
sferische ruimte.
07:28
Think of the surface of a sphere --
173
448330
2000
Denk aan het oppervlak van een bol --
07:30
just like a beach ball, the surface of the Earth.
174
450330
2000
net als een strandbal of het oppervlak van de aarde.
07:32
I have a straight line on my spherical surface.
175
452330
3000
Ik heb een rechte lijn op mijn boloppervlak.
07:35
And I have a point outside the line. How many straight lines
176
455330
2000
En ik heb een punt buiten die lijn.
07:37
can I draw through the point
177
457330
2000
Hoeveel rechte lijnen kan ik door dat punt trekken
07:39
but never meet the original line?
178
459330
2000
die de oorspronkelijke lijn niet snijden?
07:41
What do we mean to talk about
179
461330
2000
Wat bedoelen we
07:43
a straight line on a curved surface?
180
463330
3000
met een rechte lijn op een gebogen oppervlak?
07:46
Now mathematicians have answered that question.
181
466330
3000
Wiskundigen hebben die vraag beantwoord.
07:49
They've understood there is a generalized concept
182
469330
2000
Ze begrepen dat er een veralgemeend concept
07:51
of straightness, it's called a geodesic.
183
471330
2000
van ‘rechtheid’ is. Dat heet een geodeet.
07:53
And on the surface of a sphere,
184
473330
2000
Op het oppervlak van een bol
07:55
a straight line is the biggest possible circle you can draw.
185
475330
3000
is dat de grootst mogelijke cirkel die je kunt tekenen.
07:58
So it's like the equator or the lines of longitude.
186
478330
4000
Dus iets als de evenaar of de lengtegraadlijnen.
08:02
So we ask the question again,
187
482330
2000
Daarom stellen we de vraag opnieuw:
08:04
"How many straight lines can I draw through the point,
188
484330
2000
"Hoeveel rechte lijnen kan ik tekenen door het punt
08:06
but never meet the original line?"
189
486330
2000
die de oorspronkelijke lijn niet snijden?"
08:08
Does someone want to guess?
190
488330
3000
Wil iemand het raden?
08:11
Zero. Very good.
191
491330
2000
Nul. Heel goed.
08:13
Now mathematicians thought that was the only alternative.
192
493330
2000
Nu dachten wiskundigen dat dat het enige alternatief was.
08:15
It's a bit suspicious isn't it? There is two answers to the question so far,
193
495330
3000
Toch een beetje verdacht, niet? Er zijn tot nu toe twee antwoorden op de vraag:
08:18
Zero and one.
194
498330
2000
nul en één.
08:20
Two answers? There may possibly be a third alternative.
195
500330
2000
Twee antwoorden? Mogelijk is er een derde alternatief.
08:22
To a mathematician if there are two answers,
196
502330
2000
Als er voor een wiskundige twee antwoorden zijn,
08:24
and the first two are zero and one,
197
504330
2000
en die luiden nul en één,
08:26
there is another number that immediately suggests itself
198
506330
2000
dan suggereert dat onmiddellijk nog een ander getal
08:28
as the third alternative.
199
508330
2000
als derde alternatief.
08:30
Does anyone want to guess what it is?
200
510330
3000
Wil iemand raden wat het is?
08:33
Infinity. You all got it right. Exactly.
201
513330
3000
Oneindig. Jullie hebben ze allemaal. Precies.
08:36
There is, there's a third alternative.
202
516330
2000
Er is een derde alternatief.
08:38
This is what it looks like.
203
518330
2000
Zo ziet het eruit.
08:40
There's a straight line, and there is an infinite number of lines
204
520330
3000
Er is een rechte lijn, en er zijn een oneindig aantal lijnen
08:43
that go through the point and never meet the original line.
205
523330
2000
die door het punt gaan en de oorspronkelijke lijn nooit snijden.
08:45
This is the drawing.
206
525330
2000
Dit is de tekening.
08:47
This nearly drove mathematicians bonkers
207
527330
2000
Dit dreef de wiskundigen bijna tot waanzin
08:49
because, like you, they're sitting there feeling bamboozled.
208
529330
3000
omdat ze zich net als jullie in het ootje genomen voelden.
08:52
Thinking, how can that be? You're cheating. The lines are curved.
209
532330
3000
Hoe kan dat nu? Je speelt vals. Die lijnen zijn krom.
08:55
But that's only because I'm projecting it onto a
210
535330
2000
Maar dat is alleen omdat ik ze
08:57
flat surface.
211
537330
2000
op een plat oppervlak projecteer.
08:59
Mathematicians for several hundred years
212
539330
2000
Wiskundigen hebben daar enkele honderden jaren lang
09:01
had to really struggle with this.
213
541330
2000
mee geworsteld.
09:03
How could they see this?
214
543330
2000
Hoe konden ze dit zien?
09:05
What did it mean to actually have a physical model
215
545330
3000
Wat betekende het om een fysisch model te hebben
09:08
that looked like this?
216
548330
2000
dat er zo uitzag?
09:10
It's a bit like this: imagine that we'd only ever encountered Euclidean space.
217
550330
3000
Veronderstel dat we alleen maar de Euclidische ruimte kenden.
09:13
Then our mathematicians come along
218
553330
2000
Dan komen onze wiskundigen vertellen
09:15
and said, "There's this thing called a sphere,
219
555330
2000
dat er nog zoiets is als een bol
09:17
and the lines come together at the north and south pole."
220
557330
2000
waarop de lijnen samenkomen op de Noord- en Zuidpool.
09:19
But you don't know what a sphere looks like.
221
559330
2000
Maar je weet niet hoe een bol eruitziet.
09:21
And someone that comes along and says, "Look here's a ball."
222
561330
3000
Dan brengt iemand een bal mee.
09:24
And you go, "Ah! I can see it. I can feel it.
223
564330
2000
Dan zeg je: "Ach! Nu zie ik het. Ik kan hem voelen.
09:26
I can touch it. I can play with it."
224
566330
3000
Ik kan hem aanraken. Ik kan ermee spelen."
09:29
And that's exactly what happened
225
569330
2000
Dat gebeurde nu precies
09:31
when Daina Taimina
226
571330
2000
toen Daina Taimina
09:33
in 1997, showed that you could crochet models
227
573330
4000
in 1997 aantoonde dat je modellen
09:37
in hyperbolic space.
228
577330
2000
in de hyperbolische ruimte kunt haken.
09:39
Here is this diagram in crochetness.
229
579330
3000
Hier een diagram in ‘hakigheid’.
09:42
I've stitched Euclid's parallel postulate on to the surface.
230
582330
4000
Ik heb het parallellenpostulaat van Euclides op het oppervlak gestikt.
09:46
And the lines look curved.
231
586330
2000
De lijnen lijken gebogen.
09:48
But look, I can prove to you that they're straight
232
588330
3000
Maar kijk, ik kan jullie bewijzen dat ze recht zijn.
09:51
because I can take any one of these lines,
233
591330
2000
Welke lijn ik ook neem,
09:53
and I can fold along it.
234
593330
3000
ik kan erlangs vouwen.
09:56
And it's a straight line.
235
596330
2000
En het is een rechte.
09:58
So here, in wool,
236
598330
3000
Hier zie je in wol
10:01
through a domestic feminine art,
237
601330
2000
door huishoudelijke vrouwelijke kunst
10:03
is the proof that the most famous postulate
238
603330
2000
het bewijs dat het bekendste postulaat
10:05
in mathematics is wrong.
239
605330
3000
in de wiskunde fout is.
10:08
(Applause)
240
608330
6000
(Applaus)
10:14
And you can stitch all sorts of mathematical
241
614330
2000
Je kunt allerlei wiskundige stellingen
10:16
theorems onto these surfaces.
242
616330
3000
op deze oppervlakken naaien.
10:19
The discovery of hyperbolic space ushered in the field of mathematics
243
619330
3000
De ontdekking van de hyperbolische ruimte luidde op het gebied van de wiskunde
10:22
that is called non-Euclidean geometry.
244
622330
2000
de niet-Euclidische meetkunde in.
10:24
And this is actually the field of mathematics
245
624330
2000
Dat is het deelgebied van de wiskunde
10:26
that underlies general relativity
246
626330
2000
dat ten grondslag ligt aan de algemene relativiteitstheorie
10:28
and is actually ultimately going to show us
247
628330
2000
en ons uiteindelijk gaat vertellen
10:30
about the shape of the universe.
248
630330
2000
wat de vorm van het universum is.
10:32
So there is this direct line
249
632330
2000
Er is dus een rechtstreeks verband
10:34
between feminine handicraft,
250
634330
2000
tussen vrouwelijk handwerk,
10:36
Euclid and general relativity.
251
636330
3000
Euclides en de algemene relativiteitstheorie.
10:39
Now, I said that mathematicians thought that this was impossible.
252
639330
3000
Ik zei al dat wiskundigen dachten dat dit onmogelijk was.
10:42
Here's two creatures who've never heard of Euclid's parallel postulate --
253
642330
4000
Deze twee wezens hebben nog nooit van het parallellenpostulaat van Euclides gehoord.
10:46
didn't know it was impossible to violate,
254
646330
2000
Ze wisten ook niet dat je het onmogelijk aan je laars kon lappen,
10:48
and they're simply getting on with it.
255
648330
2000
en toch gingen ze er gewoon mee door.
10:50
They've been doing it for hundreds of millions of years.
256
650330
4000
Al honderden miljoenen jaren lang.
10:54
I once asked the mathematicians why it was
257
654330
2000
Ik vroeg eens waarom wiskundigen dachten
10:56
that mathematicians thought this structure was impossible
258
656330
3000
dat deze structuur onmogelijk was
10:59
when sea slugs have been doing it since the Silurian age.
259
659330
3000
terwijl zeeslakken er al sinds het Siluur mee bezig waren.
11:02
Their answer was interesting.
260
662330
2000
Hun antwoord was interessant:
11:04
They said, "Well I guess there aren't that many mathematicians
261
664330
2000
“Ik denk dat er niet veel wiskundigen zijn
11:06
sitting around looking at sea slugs."
262
666330
2000
die kijken naar zeeslakken."
11:08
And that's true. But it also goes deeper than that.
263
668330
3000
Dat is zo. Maar het ook gaat verder dan dat.
11:11
It also says a whole lot of things
264
671330
2000
Het zegt ook een heleboel dingen
11:13
about what mathematicians thought mathematics was,
265
673330
3000
over wat wiskundigen dachten dat wiskunde was,
11:16
what they thought it could and couldn't do,
266
676330
2000
wat ze dachten dat wiskunde kon en niet kon,
11:18
what they thought it could and couldn't represent.
267
678330
2000
wat ze dachten dat ze al dan niet kon voorstellen.
11:20
Even mathematicians, who in some sense
268
680330
2000
Zelfs wiskundigen, die in zekere zin
11:22
are the freest of all thinkers,
269
682330
2000
de meest vrije van alle denkers zijn,
11:24
literally couldn't see
270
684330
2000
zagen letterlijk
11:26
not only the sea slugs around them,
271
686330
2000
noch de zeeslakken om hen heen,
11:28
but the lettuce on their plate --
272
688330
2000
noch de sla op hun bord.
11:30
because lettuces, and all those curly vegetables,
273
690330
2000
Want sla en al die krullende groenten
11:32
they also are embodiments of hyperbolic geometry.
274
692330
4000
belichamen evenzeer de hyperbolische meetkunde.
11:36
And so in some sense they literally,
275
696330
3000
Op de een of andere manier
11:39
they had such a symbolic view of mathematics,
276
699330
2000
hadden ze zulk een symbolische voorstelling van de wiskunde
11:41
they couldn't actually see what was going on
277
701330
3000
dat ze niet konden zien wat er aan de hand was
11:44
on the lettuce in front of them.
278
704330
3000
met de sla op hun bord.
11:47
It turns out that the natural world is full of hyperbolic wonders.
279
707330
4000
Het blijkt dat de natuurlijke wereld vol is van hyperbolische wonderen.
11:51
And so, too, we've discovered
280
711330
2000
We ontdekten ook
11:53
that there is an infinite taxonomy
281
713330
2000
dat er een oneindige taxonomie
11:55
of crochet hyperbolic creatures.
282
715330
2000
van gehaakte hyperbolische creaties bestaat.
11:57
We started out, Chrissy and I and our contributors,
283
717330
3000
Chrissy, ik en onze medewerkers begonnen
12:00
doing the simple mathematically perfect models.
284
720330
2000
eenvoudige, wiskundig perfecte modellen uit te werken.
12:02
But we found that when we deviated from the specific
285
722330
4000
Maar we vonden dat wanneer we
12:06
setness of the mathematical code
286
726330
3000
van de specifieke vastheid van de wiskundige code afweken
12:09
that underlies it -- the simple algorithm
287
729330
2000
die eraan ten grondslag ligt -- het eenvoudig algoritme
12:11
crochet three, increase one --
288
731330
2000
van drie haken, één meerderen --
12:13
when we deviated from that and made embellishments to the code,
289
733330
3000
wanneer we daarvan afweken en wat tierlantijntjes aan de code toevoegden,
12:16
the models immediately started to look more natural.
290
736330
4000
de modellen er onmiddellijk natuurlijker begonnen uit te zien.
12:20
And all of our contributors, who are an amazing
291
740330
2000
Al onze medewerkers, een geweldige
12:22
collection of people around the world,
292
742330
2000
verzameling mensen uit de hele wereld,
12:24
do their own embellishments.
293
744330
2000
brengen hun eigen tierlantijntjes aan.
12:26
As it were, we have this ever-evolving,
294
746330
2000
Zo ontstaat als het ware een steeds evoluerende,
12:28
crochet taxonomic tree of life.
295
748330
2000
taxonomische ‘haak’-boom van het leven.
12:30
Just as the morphology
296
750330
2000
Net zoals de morfologie
12:32
and the complexity of life on earth is never ending,
297
752330
2000
en de complexiteit van het leven op aarde nooit eindigt.
12:34
little embellishments and complexifications
298
754330
3000
Kleine tierlantijntjes en complexificaties
12:37
in the DNA code
299
757330
2000
in de DNA-code
12:39
lead to new things like giraffes, or orchids --
300
759330
3000
leiden tot nieuwe dingen zoals giraffen of orchideeën.
12:42
so too, do little embellishments in the crochet code
301
762330
3000
Zo leiden ook kleine veranderingen in de haakcode
12:45
lead to new and wondrous creatures
302
765330
3000
tot nieuwe en wonderlijke wezens
12:48
in the evolutionary tree of crochet life.
303
768330
3000
in de evolutionaire boom van het ‘haak’-leven.
12:51
So this project really has
304
771330
2000
Dit project is een innerlijk organisch leven op zichzelf gaan leiden.
12:53
taken on this inner organic life of its own.
305
773330
3000
Dit project is een innerlijk organisch leven op zichzelf gaan leiden.
12:56
There is the totality of all the people who have come to it.
306
776330
3000
Je hebt al die mensen die eraan deelnemen.
12:59
And their individual visions,
307
779330
2000
Met hun afzonderlijke visies
13:01
and their engagement with this mathematical mode.
308
781330
3000
en hun betrokkenheid bij deze wiskundige modus.
13:04
We have these technologies. We use them.
309
784330
2000
We hebben deze technologieën. We gebruiken ze.
13:06
But why? What's at stake here? What does it matter?
310
786330
3000
Maar waarom? Wat staat hier op het spel? Wat maakt het uit?
13:09
For Chrissy and I, one of the things that's important here
311
789330
3000
Voor Chrissy en mij is een van de voornaamste dingen
13:12
is that these things suggest
312
792330
2000
dat deze dingen het belang
13:14
the importance and value of embodied knowledge.
313
794330
3000
en de waarde van belichaamde kennis suggereren.
13:17
We live in a society
314
797330
2000
We leven in een maatschappij
13:19
that completely tends to valorize
315
799330
2000
met de neiging om bovenmatig veel waarde te hechten
13:21
symbolic forms of representation --
316
801330
2000
aan symbolische vormen van voorstelling:
13:23
algebraic representations,
317
803330
2000
algebraïsche voorstellingen,
13:25
equations, codes.
318
805330
2000
vergelijkingen, codes.
13:27
We live in a society that's obsessed
319
807330
2000
We leven in een maatschappij die erdoor geobsedeerd is
13:29
with presenting information in this way,
320
809330
2000
om informatie op deze manier te presenteren,
13:31
teaching information in this way.
321
811330
3000
om informatie op deze manier te onderwijzen.
13:34
But through this sort of modality,
322
814330
3000
Maar door dit soort modaliteit,
13:37
crochet, other plastic forms of play --
323
817330
4000
haken en andere plastische spelvormen --
13:41
people can be engaged with the most abstract,
324
821330
3000
kunnen mensen betrokken worden bij de meest abstracte,
13:44
high-powered, theoretical ideas,
325
824330
2000
machtige, theoretische ideeën.
13:46
the kinds of ideas that normally you have to go
326
826330
2000
Het soort ideeën waarvoor je normaal
13:48
to university departments to study in higher mathematics,
327
828330
3000
aan de universiteit hogere wiskunde moet gaan studeren.
13:51
which is where I first learned about hyperbolic space.
328
831330
3000
Daar maakte ik voor het eerst kennis met de hyperbolische ruimte.
13:54
But you can do it through playing with material objects.
329
834330
4000
Maar jullie kunnen dit doen door te spelen met materiële voorwerpen.
13:58
One of the ways that we've come to think about this
330
838330
2000
Een van de manieren waarop we hierover zijn gaan denken
14:00
is that what we're trying to do with the Institute for Figuring
331
840330
3000
is wat we proberen te doen met het Instituut voor Weergave
14:03
and projects like this, we're trying to have
332
843330
2000
en projecten als deze:
14:05
kindergarten for grown-ups.
333
845330
2000
een kleuterschool voor volwassenen.
14:07
And kindergarten was actually a very formalized
334
847330
2000
De kleuterschool was eigenlijk
14:09
system of education,
335
849330
2000
een zeer geformaliseerd onderwijssysteem
14:11
established by a man named Friedrich Froebel,
336
851330
2000
opgericht door Friedrich Froebel,
14:13
who was a crystallographer in the 19th century.
337
853330
2000
een kristallograaf uit de 19e eeuw.
14:15
He believed that the crystal was the model
338
855330
2000
Hij geloofde dat het kristal het model was
14:17
for all kinds of representation.
339
857330
2000
voor alle soorten van voorstelling.
14:19
He developed a radical alternative system
340
859330
3000
Hij ontwikkelde een radicaal alternatief systeem
14:22
of engaging the smallest children
341
862330
2000
om de kleinste kinderen vertrouwd te maken
14:24
with the most abstract ideas
342
864330
2000
met de meest abstracte ideeën
14:26
through physical forms of play.
343
866330
2000
door middel van fysieke vormen van spelen.
14:28
And he is worthy of an entire talk on his own right.
344
868330
2000
Aan hem zou een hele talk moeten worden gewijd.
14:30
The value of education
345
870330
2000
Froebel promootte de waarde van het onderwijs
14:32
is something that Froebel championed,
346
872330
3000
Froebel promootte de waarde van het onderwijs
14:35
through plastic modes of play.
347
875330
2000
door plastische speelmodi.
14:37
We live in a society now
348
877330
2000
We leven nu in een maatschappij
14:39
where we have lots of think tanks,
349
879330
2000
waar we hopen denktanks hebben,
14:41
where great minds go to think about the world.
350
881330
3000
waarin grote geesten over de wereld nadenken.
14:44
They write these great symbolic treatises
351
884330
2000
Ze schrijven ellenlange symbolische verhandelingen
14:46
called books, and papers,
352
886330
2000
die we boeken, documenten,
14:48
and op-ed articles.
353
888330
2000
en columns noemen.
14:50
We want to propose, Chrissy and I,
354
890330
2000
Chrissy en ik willen met het Instituut voor Weergave
14:52
through The Institute for Figuring, another alternative way of doing things,
355
892330
3000
een alternatieve manier voorstellen om de dingen aan te pakken.
14:55
which is the play tank.
356
895330
3000
Dat is de ‘speltank’.
14:58
And the play tank, like the think tank,
357
898330
2000
De speltank is net als de denktank
15:00
is a place where people can go
358
900330
2000
een plaats waar mensen naartoe kunnen
15:02
and engage with great ideas.
359
902330
2000
om kennis te maken met grote ideeën.
15:04
But what we want to propose,
360
904330
2000
Wij willen voorstellen
15:06
is that the highest levels of abstraction,
361
906330
2000
dat de hoogste niveaus van abstractie,
15:08
things like mathematics, computing, logic, etc. --
362
908330
3000
dingen zoals wiskunde, informatica, logica, etc. --
15:11
all of this can be engaged with,
363
911330
2000
zouden worden aangebracht
15:13
not just through purely cerebral algebraic
364
913330
2000
niet alleen door zuiver cerebrale,
15:15
symbolic methods,
365
915330
2000
algebraïsche, symbolische methoden,
15:17
but by literally, physically playing with ideas.
366
917330
4000
maar door letterlijk fysiek te spelen met ideeën.
15:21
Thank you very much.
367
921330
2000
Hartelijk dank.
15:23
(Applause)
368
923330
5000
(Applaus)
Over deze website

Deze site laat u kennismaken met YouTube-video's die nuttig zijn om Engels te leren. U ziet Engelse lessen gegeven door topdocenten uit de hele wereld. Dubbelklik op de Engelse ondertitels op elke videopagina om de video af te spelen. De ondertitels scrollen synchroon met het afspelen van de video. Heeft u opmerkingen of verzoeken, neem dan contact met ons op via dit contactformulier.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7