Margaret Wertheim: The beautiful math of coral (and crochet)

Margaret Wertheim harika mercan matematiğini (ve tığ işini) anlatıyor

Çeviri: Ahmet Yükseltürk Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I'm here today, as June said,

June'un da dediği gibi, bugün

to talk about a project

bir projeyi anlatmak için buradayım.

that my twin sister and I have been doing for the past three and half years.

İkiz kızkardeşimle birlikte son üç buçuk senedir üzerinde uğraşıyoruz.

We're crocheting a coral reef.

Tığ ile mercan resifi örüyoruz.

And it's a project that we've actually

Aslında bu, dünyanın dört bir yanından

been now joined by hundreds of people around the world,

yüzlerce insanın bize katılmasıyla birlikte yaptığımız

who are doing it with us. Indeed thousands of people

bir proje. Hatta binlerce insan bu projeye

have actually been involved in this project,

farklı pek çok konuda, bir şekilde

in many of its different aspects.

katkıda bulundu.

It's a project that now reaches across three continents,

Bu artık üç kıtaya yayılmış bir proje.

and its roots go into the fields of mathematics,

Kökleri matematik, deniz biyolojisi,

marine biology, feminine handicraft

kadın el işi ve çevre aktivizmi

and environmental activism.

alanlarına uzanıyor.

It's true.

Gerçekten.

It's also a project

Harika bir şekilde,

that in a very beautiful way,

bu projenin gelişimi, dünya

the development of this

üzerindeki yaşamın

has actually paralleled the evolution of life on earth,

evrimine paralel gelişti aslında,

which is a particularly lovely thing to be saying

ki bunu burada Şubat 2009'da söylüyor olmak

right here in February 2009 --

özellikle müthiş, çünkü

which, as one of our previous speakers told us,

önceki konuşmacılardan birinin dediği gibi,

is the 200th anniversary

bu ay Charles Darwin'in

of the birth of Charles Darwin.

200. doğum yıldönümü.

All of this I'm going to get to in the next 18 minutes, I hope.

Bunlara, umuyorum ki, önümüzdeki 18 dakikada değineceğim.

But let me first begin by showing you

Ama önce size bu şeyler nasıl görünüyor,

some pictures of what this thing looks like.

resimlerini göstererek başlayayım.

Just to give you an idea of scale,

Ölçü hakkında fikriniz olması bakımından,

that installation there is about six feet across,

bu enstalasyon yaklaşık 2 metre.

and the tallest models are about two or three feet high.

Ve en uzun modeller yaklaşık 60-90 santim.

This is some more images of it.

Bunlar da onun fotoğrafları.

That one on the right is about five feet high.

Şu sağdaki yaklaşık 150 santim uzunlukta.

The work involves hundreds of different crochet models.

Bu çalışmada yüzlerce farklı tığ işi model var.

And indeed there are now thousands and thousands of models that people

Aslında bu projenin parçası olarak dünyanın dört bir yanındaki insanların

have contributed all over the world as part of this.

gönderdiği binlerce ve binlerce model var.

The totality of this project

Bu projenin tamamı

involves tens of thousands of hours

on binlerce saatlik insan gücü

of human labor --

içeriyor --

99 percent of it done by women.

yüzde 99'u kadınlar tarafından yapıldı.

On the right hand side, that bit there is part of an installation

Sağda, oradaki kısım da enstalasyonun parçası

that is about 12 feet long.

3,5 metre uzunluğunda.

My sister and I started this project in 2005

Kız kardeşimle bu projeye 2005'te başladık,

because in that year, at least in the science press,

çünkü o sene, en azından medyadaki bilim haberlerinde,

there was a lot of talk about global warming,

küresel ısınmadan ve küresel ısınmanın

and the effect that global warming was having on coral reefs.

mercan resifleri üzerindeki etkisinden çok bahsediliyordu.

Corals are very delicate organisms,

Mercanlar çok kırılgan canlılardır.

and they are devastated by any rise in sea temperatures.

Deniz sıcaklığındaki en ufak artışla mahvolurlar.

It causes these vast bleaching events

Hasta mercanların ilk işareti olan

that are the first signs of corals of being sick.

geniş çaplı beyazlamalara sebep olur.

And if the bleaching doesn't go away --

Eğer beyazlaşma ortadan kalkmazsa,

if the temperatures don't go down -- reefs start to die.

sıcaklık düşmezse, resif ölmeye başlar.

A great deal of this has been happening in the Great Barrier Reef,

Dünyadaki her yerideki mercan resiflerinde,

particularly in coral reefs all over the world.

özellikle Büyük Set Resifi'nde, bu olay çok yaşandı.

This is our invocation in crochet of a bleached reef.

Tığ işi bizim beyazlaşmış bir resife yakarışımız.

We have a new organization together called The Institute for Figuring,

The Institute For Figuring adlı yeni bir müessesemiz var,

which is a little organization we started

küçük bir müessese,

to promote, to do projects about the

bilimin ve matematiğin estetik ve şiirsel yönleri konusunda

aesthetic and poetic dimensions of science and mathematics.

proje yapmayı destekliyoruz.

And I went and put a little announcement up on our site,

Sitemize küçük bir ilan yerleştirdim,

asking for people to join us in this enterprise.

insanları bu oluşuma katılmaya davet ettim.

To our surprise, one of the first people who called

Şaşırtıcı şekilde, ilk arayanlardan biri

was the Andy Warhol Museum.

Andy Warhol Müzesi'ydi.

And they said they were having an exhibition

Sanatçıların küresel ısınmaya tepkilerine yer veren

about artists' response to global warming,

bir sergi hazırladıklarını söylediler

and they'd like our coral reef to be part of it.

ve bizim mercan resifimize de yer vermek istiyorlardı.

I laughed and said, "Well we've only just started it,

Güldüm ve dedim ki, "Ama daha yeni başladık,

you can have a little bit of it."

ufak bir şeyler sergileyebilirsiniz."

So in 2007 we had an exhibition,

Böylece 2007'de sergi açtık,

a small exhibition of this crochet reef.

bu tığ işi resifin ufak bir sergisi.

And then some people in Chicago came along and they said,

Ve sonra Chicago'dan birileri geldi ve dediler ki,

"In late 2007, the theme of the Chicago Humanities Festival is

"2007'nin sonunda, Chicago Humanities Festivali'nin teması

global warming. And we've got this 3,000 square-foot gallery

küresel ısınma. Ve 280 metre kare bir galerimiz var,

and we want you to fill it with your reef."

galeriyi resifinizle doldurmanızı istiyoruz."

And I, naively by this stage, said, "Oh, yes, sure."

Ben, o sırada saflıkla, "Ah, evet. Tabi olur." dedim.

Now I say "naively" because actually

Şimdi buna "safça" diyorum, çünkü

my profession is as a science writer.

benim mesleğim bilim yazarlığı.

What I do is I write books about the cultural history of physics.

Ben fiziğin kültürel tarihi hakkında kitaplar yazıyorum.

I've written books about the history of space,

Uzay tarihi hakkında kitaplar yazdım,

the history of physics and religion,

fizik ve din tarihi hakkında,

and I write articles for people like the New York Times and the L.A. Times.

ve New York Times, L.A. Times için makaleler yazıyorum.

So I had no idea what it meant to fill a 3,000 square-foot gallery.

Yani 280 metrekarelik bir galeriyi doldurmak ne demek, hiç fikrim yoktu.

So I said yes to this proposition.

Ben de öneriye evet dedim.

And I went home, and I told my sister Christine.

Eve gittim ve kardeşim Christine'e anlattım.

And she nearly had a fit

Bana çok kızmıştı,

because Christine is a professor at one of

çünkü Christine L.A.'deki sanat üniversitelerinden

L.A.'s major art colleges, CalArts,

biri olan CalArts'ta hoca,

and she knew exactly what it meant to fill a 3,000 square-foot gallery.

ve 280 metrekarelik bir galeriyi doldurmanın ne demek olduğunu biliyor.

She thought I'd gone off my head.

Kafayı yediğimi düşünüyordu.

But she went into crochet overdrive.

Tığ işi komasına girdi.

And to cut a long story short, eight months later

Ve kısacası, sekiz ay sonra

we did fill the Chicago Cultural Center's

Chicago Kültür Merkezi'nin 280 metrekarelik

3,000 square foot gallery.

galerisini doldurduk.

By this stage the project had taken on

O sıralar proje kendi viral boyutunu

a viral dimension of its own,

kazanmıştı,

which got completely beyond us.

kontrol bizim elimizden çıkmıştı.

The people in Chicago decided

Chicago'dakiler bizim resifi

that as well as exhibiting our reefs, what they wanted to do

sergilemenin yanı sıra, Chicago'luların da bir resif yapmasına

was have the local people there make a reef.

ve bunu sergilemeye karar vermişlerdi.

So we went and taught the techniques. We did workshops and lectures.

Oraya gittik, teknikler öğrettik. Seminer ve çalıştaylar verdik.

And the people in Chicago made a reef of their own.

Ve Chicago'lular da kendi resiflerini yaptılar.

And it was exhibited alongside ours.

Bizimkinin hemen yanında sergilendi.

There were hundreds of people involved in that.

Yüzlerce kişi bu işe katkı koymuştu.

We got invited to do the whole thing

Aynı şeyi New York ve Londra'da ve

in New York, and in London,

Los Angeles'ta yapmak için

and in Los Angeles.

davet edildik.

In each of these cities, the local citizens,

Bütün bu şehirlerde, yerel halk,

hundreds and hundreds of them, have made a reef.

ama yüzlercesi, resifler yaptılar.

And more and more people get involved in this,

Ve daha çok insan bu işle uğraşmaya başladı,

most of whom we've never met.

önceden tanımadığımız insanlar.

So the whole thing has sort of morphed

Yani her şey, böyle organik bir şeye,

into this organic, ever-evolving creature,

sürekli evrilen bir yaratığa dönüştü,

that's actually gone way beyond Christine and I.

ben ve Chrisitine'den de öte bir şey haline geldi.

Now some of you are sitting here thinking,

Eminim kimileriniz oturduğu yerden düşünüyorsunuz,

"What planet are these people on?

"Bu insanlar hangi dünyada yaşıyor?

Why on earth are you crocheting a reef?

Ne diye tığ işinden resif yapıyorsunuz?

Woolenness and wetness aren't exactly

Yünlüler ve su, birbiriyle iyi giden

two concepts that go together.

kavramlar değil ki.

Why not chisel a coral reef out of marble?

Mercan resifini mermerden oysaydınız ya.

Cast it in bronze."

Ya da bronz döküm."

But it turns out there is a very good reason

Ama işe bakın ki, bunu tığ işiyle yapmamızın

why we are crocheting it

aslında iyi bir sebebi var,

because many organisms in coral reefs

çünkü mercan resiflerindeki tüm organizmalar

have a very particular kind of structure.

özel türden bir yapıya sahiptir.

The frilly crenulated forms that you see

Mercanlarda ve kelplerde ve süngerlerde

in corals, and kelps, and sponges and nudibranchs,

ve deniz salyangozlarında gördüğünüz fırfırlı kumaş gibi yapı,

is a form of geometry known as hyperbolic geometry.

hiperbolik geometri olarak bilinen bir geometri yapısıdır.

And the only way that mathematicians know

Ve matematikçilerin bu yapıyı modellemek için

how to model this structure

bildikleri tek yöntem,

is with crochet. It happens to be a fact.

tığ işidir. Evet, bu gerçek.

It's almost impossible to model this structure any other way,

Bu yapıyı başka şekilde modellemek neredeyse imkansız.

and it's almost impossible to do it on computers.

Bilgisayarda modellemek de neredeyse imkansız.

So what is this hyperbolic geometry

Mercanda ve deniz sülüğünde vücut bulan

that corals and sea slugs embody?

bu hiperbolik geometri nedir peki?

The next few minutes is, we're all going to get raised up

Önümüzdeki birkaç dakika, hepimiz deniz sülüğünün

to the level of a sea slug.

seviyesine çıkacağız.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

This sort of geometry revolutionized mathematics

Bu geometri türü 19. yüzyılda ilk keşfedildiğinde

when it was first discovered in the 19th century.

matematikte devrim yaratmıştı.

But not until 1997 did mathematicians actually understand

Ama matematikçiler 1997'ye dek onu nasıl modelleyeceklerini

how they could model it.

çözememişlerdi.

In 1997 a mathematician

Cornell'den bir matematikçi,

at Cornell, Daina Taimina,

Daina Taimina, 1997'de

made the discovery that this structure

bu yapının aslında örgü ve tığ işi ile

could actually be done in knitting and crochet.

yapılabileceğini keşfetti.

The first one she did was knitting.

İlk örneği örgü ile yapmıştı.

But you get too many stitches on the needle. So she quickly realized

Ama şişte çok fazla ilmek gerekiyordu. Hemen, tığ işinin bu iş için

crochet was the better thing.

daha iyi olduğunu farketti.

But what she was doing was actually making a model

Ama temelde yaptığı şey, matematiksel bir yapının

of a mathematical structure, that many mathematicians

modelini yapmaktı. Pek çok matematikçi

had thought it was actually impossible to model.

bunu modellemenin imkansız olduğuna inanmıştı.

And indeed they thought that anything like this structure

Hatta, böyle bir yapının olmasının bile imkansız

was impossible per se.

olduğunu düşünmüşlerdi.

Some of the best mathematicians spent hundreds of years

En iyi matematikçilerden bazıları yüzlerce yıl boyunca

trying to prove that this structure was impossible.

bu yapının imkansız olduğunu kantılamaya çalıştı.

So what is this impossible hyperbolic structure?

Peki bu imkansız hiperbolik yapı nedir?

Before hyperbolic geometry, mathematicians knew

Hiperbolik geometriden önce, matematikçiler iki

about two kinds of space:

tür uzayı biliyorlardı,

Euclidean space, and spherical space.

Öklit uzayı ve küresel uzay.

And they have different properties.

Bunların farklı özellikleri vardır.

Mathematicians like to characterize things by being formalist.

Matematikçiler bir şeyleri formal olarak karakterize etmeyi sever.

You all have a sense of what a flat space is, Euclidean space is.

Hepinizin düz yüzey hakkında bir fikri var, yani Öklit düzlemi.

But mathematicians formalize this in a particular way.

Ama matematikçiler bunu belli bir şekilde formalize eder.

And what they do is, they do it through the concept

Yaptıkları şey, onu paralel doğrular kavramı üzerinden

of parallel lines.

tanımlamaktır.

So here we have a line and a point outside the line.

Elimizde bir doğru var ve doğru dışından bir nokta.

And Euclid said, "How can I define parallel lines?

Öklit diyordu ki, "Paralel doğruları nasıl tanımlarım?

I ask the question, how many lines can I draw through

Bu noktadan geçecek ama orjinal doğruyu kesmeyecek

the point but never meet the original line?"

kaç tane doğru çizebilirim?"

And you all know the answer. Does someone want to shout it out?

Cevabı biliyorsunuz. Biriniz söylemek ister misiniz?

One. Great. Okay.

Bir. Doğru. Tamam.

That's our definition of a parallel line.

Paralel doğru tanımımız böyle.

It's a definition really of Euclidean space.

Öklit düzleminin bir tanımı bu.

But there is another possibility that you all know of:

Ama hepinizin bildiği bir başka olasılık var --

spherical space.

küresel düzlem.

Think of the surface of a sphere --

Bir kürenin yüzeyini düşünün --

just like a beach ball, the surface of the Earth.

top gibi, Dünya'nın yüzeyi gibi.

I have a straight line on my spherical surface.

Küresel yüzey üzerinde düz bir çizgimiz olsun.

And I have a point outside the line. How many straight lines

Ve o çizgi üzerinde olmayan bir nokta. Bu noktadan geçen,

can I draw through the point

orjinal çizgiyi kesmeyen

but never meet the original line?

kaç doğru çizebilirim?

What do we mean to talk about

Eğri bir yüzey üzerinde düz bir

a straight line on a curved surface?

çizgi derken neyi kastediyoruz?

Now mathematicians have answered that question.

Şimdi, matematikçiler bu soruyu cevapladı.

They've understood there is a generalized concept

Genel bir düzlük kavramı olduğunu anladılar.

of straightness, it's called a geodesic.

Buna jeodezik deniyor.

And on the surface of a sphere,

Kürenin yüzeyi üzerindeki

a straight line is the biggest possible circle you can draw.

düz bir çizgi, yüzeyde çizebileceğiniz en büyük dairedir.

So it's like the equator or the lines of longitude.

Yani ekvator gibi ya da boylam çizgileri gibi.

So we ask the question again,

Bu durumda yeniden soruyoruz,

"How many straight lines can I draw through the point,

"Noktadan geçen ama orjinal doğruyu kesmeyen,

but never meet the original line?"

kaç tane düz doğru çizebilirim?"

Does someone want to guess?

Tahmin etmek isteyen?

Zero. Very good.

Sıfır. Güzel.

Now mathematicians thought that was the only alternative.

Şimdi, matematikçiler bunun tek alternatif olduğunu sandılar.

It's a bit suspicious isn't it? There is two answers to the question so far,

Biraz şüphe uyandırıcı değil mi? Sorunun şimdilik iki cevabı var,

Zero and one.

Sıfır ve bir.

Two answers? There may possibly be a third alternative.

İki cevap? Muhtemelen, üçüncü bir alternatif daha var.

To a mathematician if there are two answers,

Bir matematikçi için eğer iki cevap varsa,

and the first two are zero and one,

ve bu ilk iki cevap sıfır ve birse,

there is another number that immediately suggests itself

bir başka sayı hemen kendini üçüncü alternatif olmaya

as the third alternative.

aday gösterir.

Does anyone want to guess what it is?

Tahmin etmek isteyen?

Infinity. You all got it right. Exactly.

Sonsuz. Evet doğru bildiniz. Kesinlikle.

There is, there's a third alternative.

Üçüncü bir alternatif mevcut.

This is what it looks like.

Görünüşe göre böyle.

There's a straight line, and there is an infinite number of lines

Düz bir doğru var ve noktadan geçip bu doğruyu kesmeyen

that go through the point and never meet the original line.

sonsuz sayıda doğrular var.

This is the drawing.

İşte bu çizimi.

This nearly drove mathematicians bonkers

Bu matematikçilere neredeyse kafayı yedirdi,

because, like you, they're sitting there feeling bamboozled.

çünkü, sizin gibi, onlar da kendilerini kandırılmış hissettiler.

Thinking, how can that be? You're cheating. The lines are curved.

"Nasıl olur?", diye düşündüler. Hile yapıyorsun. Doğrular yamuk.

But that's only because I'm projecting it onto a

Ama bunun sebebi doğrunun izdüşümünün düz bir yüzeye

flat surface.

düşüyor olması.

Mathematicians for several hundred years

Matematikçiler yüzlerce yıl boyunca

had to really struggle with this.

bununla cebelleştiler.

How could they see this?

Bunu nasıl görebilirlerdi?

What did it mean to actually have a physical model

Bunun gibi görünen fiziksel bir modele sahip olmak

that looked like this?

ne anlama geliyordu?

It's a bit like this: imagine that we'd only ever encountered Euclidean space.

Bu şunun gibi: düşünün ki, biz sadece Öklit düzlemine aşinayız.

Then our mathematicians come along

Ve matematikçimiz geliyor

and said, "There's this thing called a sphere,

diyor ki, "Küre diye bir şey var,

and the lines come together at the north and south pole."

kuzey ve güney ucunda doğrular birleşiyor."

But you don't know what a sphere looks like.

Ama, siz kürenin nasıl göründüğünü bilmiyorsunuz.

And someone that comes along and says, "Look here's a ball."

Ve biri geliyor diyor ki, "İşte bak, bir top."

And you go, "Ah! I can see it. I can feel it.

"Ah! Şimdi görüyor ve hissedebiliyorum.

I can touch it. I can play with it."

Ona dokunup oynayabilirim." dersiniz.

And that's exactly what happened

Daina Taimina, 1997'de hiperbolik uzayın

when Daina Taimina

tığ işi modellerini

in 1997, showed that you could crochet models

yapabileceğimizi gösterdiğinde,

in hyperbolic space.

olan da tam olarak buydu.

Here is this diagram in crochetness.

İşte tığsal çizim burada.

I've stitched Euclid's parallel postulate on to the surface.

Öklit'in paralel postülatını yüzeye diktim.

And the lines look curved.

Doğrular bükülmüş görünüyor.

But look, I can prove to you that they're straight

Ama bakın, onların düz olduğunu kanıtlayabilirim.

because I can take any one of these lines,

Çünkü bu doğrulardan herhangi birini alıp,

and I can fold along it.

katlayabilirim.

And it's a straight line.

Ve işte düz bir çizgi.

So here, in wool,

Yani burada, yünde,

through a domestic feminine art,

ev işi kadın sanatı ile,

is the proof that the most famous postulate

en meşhur matematik postülatının

in mathematics is wrong.

yanlış olduğunun ispatı.

(Applause)

(Alkışlar)

And you can stitch all sorts of mathematical

Bu yüzeylere çeşit çeşit matematik

theorems onto these surfaces.

teoremi dikebilirsiniz.

The discovery of hyperbolic space ushered in the field of mathematics

Hiperbolik uzayın keşfi, matematikte Öklitsel olmayan geometri

that is called non-Euclidean geometry.

adı verilen bir alanı doğurdu.

And this is actually the field of mathematics

Bu aslında, genel göreliliğin temelini oluşturan

that underlies general relativity

ve eninde sonunda bize

and is actually ultimately going to show us

evrenin şeklini gösterecek olan

about the shape of the universe.

matematik alanı.

So there is this direct line

Yani kadın el işi, Öklit ve

between feminine handicraft,

genel göreliliği birleştiren

Euclid and general relativity.

doğru bir çizgi var.

Now, I said that mathematicians thought that this was impossible.

Şimdi, matematikçilerin bunun imkansız olduğunau düşündüğünü söylemiştim.

Here's two creatures who've never heard of Euclid's parallel postulate --

İşte size Öklit'in paralel postülatını hiç duymamış iki yaratık --

didn't know it was impossible to violate,

postülata karşı gelmenin imkansız olduğunu

and they're simply getting on with it.

bilmiyorlardı, sadece karşı geliyorlardı.

They've been doing it for hundreds of millions of years.

Bunu yüz milyonlarca yıldır yapıyorlardı.

I once asked the mathematicians why it was

Bir keresinde matematikçilere nedenini sordum,

that mathematicians thought this structure was impossible

yani neden o şeklin imkansız olduğunu düşündüklerini,

when sea slugs have been doing it since the Silurian age.

çünkü deniz sülüğü bu yapıya Siluryan çağından beri sahipti.

Their answer was interesting.

Verdikleri cevap ilginçti.

They said, "Well I guess there aren't that many mathematicians

Dediler ki, "Eh sanırım, ortalıkta deniz sülüklerini inceleyen pek

sitting around looking at sea slugs."

matematikçi yok."

And that's true. But it also goes deeper than that.

Bu doğru. Ama iş bundan da derine gidiyor.

It also says a whole lot of things

Matematikçilerin, matematiği nasıl

about what mathematicians thought mathematics was,

gördüklerine dair çok şey söylüyor.

what they thought it could and couldn't do,

Onun neyi yapıp yapamayacağına,

what they thought it could and couldn't represent.

neyi temsil edip edemeyeceğine nasıl baktıkları hakkında.

Even mathematicians, who in some sense

Matematikçiler bile, ki onlar bir anlamda

are the freest of all thinkers,

en özgür düşünen insanlardır,

literally couldn't see

sadece çevrelerindeki

not only the sea slugs around them,

deniz sülüklerini değil, tabaklarındaki

but the lettuce on their plate --

marulu da göremediler,

because lettuces, and all those curly vegetables,

çünkü marul ve bütün diğer kıvır kıvır sebzeler de

they also are embodiments of hyperbolic geometry.

hiperbolik geometrinin vücut bulmuş halidir.

And so in some sense they literally,

Bir anlamda hakikaten --

they had such a symbolic view of mathematics,

matematiğe dair o kadar sembolik bir anlayışları vardı ki --

they couldn't actually see what was going on

önlerindeki marulda ne olup bittiğini

on the lettuce in front of them.

göremediler.

It turns out that the natural world is full of hyperbolic wonders.

Aslında doğal hayat hiperbolik mucizelerle dolu.

And so, too, we've discovered

Ve ayrıca, tığ işi hiperbolik yaratıkların

that there is an infinite taxonomy

sonsuz bir taksonomisi

of crochet hyperbolic creatures.

olduğunu keşfettik.

We started out, Chrissy and I and our contributors,

Chrissy ve ben ve katılımcılarımız, işe, matematiksel

doing the simple mathematically perfect models.

olarak mükemmel basit modellerle başladık.

But we found that when we deviated from the specific

Ama temeldeki matematiksel kodun kendine has

setness of the mathematical code

gidişini değiştirdiğimizde,

that underlies it -- the simple algorithm

basit bir algoritma bulduk,

crochet three, increase one --

üç işle, bir artır.

when we deviated from that and made embellishments to the code,

Bunu da değiştirip koda süslemeler eklediğimizde,

the models immediately started to look more natural.

modeller hemen daha doğal görünmeye başladı.

And all of our contributors, who are an amazing

Ve bütün katılımcılar, ki dünyanın dört yanından

collection of people around the world,

harika bir grup insan bunlar,

do their own embellishments.

kendi süslemelerini yaptılar.

As it were, we have this ever-evolving,

Yani orada, hayatın sürekli evrilen

crochet taxonomic tree of life.

tığ işinden bir taksonomisi oluştu.

Just as the morphology

Dünya üzerindeki yaşamın

and the complexity of life on earth is never ending,

şekilleri ve çeşitliliğinin bitmeyişi gibi,

little embellishments and complexifications

DNA kodundaki küçük süslemeler ve

in the DNA code

karmaşıklaştırmaların,

lead to new things like giraffes, or orchids --

zürafa, orkide gibi yeni şeylere yol açması gibi.

so too, do little embellishments in the crochet code

Tığ işi kodundaki küçük süslemeler de,

lead to new and wondrous creatures

tığ işi yaşamın evrimsel ağacında

in the evolutionary tree of crochet life.

yeni ve şaşırtıcı yaratıklara yol açıyordu.

So this project really has

Yani bu proje hakikaten

taken on this inner organic life of its own.

kendi organik yaşamını yaratmıştı.

There is the totality of all the people who have come to it.

Bu, projeye gelen tüm insanlar.

And their individual visions,

Bu da şahsi vizyonları

and their engagement with this mathematical mode.

ve bu matematiksel mod ile olan uğraşma miktarları.

We have these technologies. We use them.

Elimizde teknolojiler var. Onları kullanıyoruz.

But why? What's at stake here? What does it matter?

Fakat neden? Tehlikede olan şey ne? Neden önemli?

For Chrissy and I, one of the things that's important here

Chrissy ve benim için, burada önemli olan şeylerden biri

is that these things suggest

bu şeylerin, vücut bulmuş

the importance and value of embodied knowledge.

bilginin önemi ve değerine ışık tutuyor olması.

We live in a society

Sembolik ifade yapılarını,

that completely tends to valorize

cebirsel ifadeleri, denklemleri

symbolic forms of representation --

kodları kıymetli bulma eğilimi

algebraic representations,

gösteren bir

equations, codes.

toplumda yaşıyoruz.

We live in a society that's obsessed

Bilgiyi bu şekilde ifade etmeyi,

with presenting information in this way,

bu şekilde öğretmeyi saplantı haline

teaching information in this way.

getirmiş bir toplumda yaşıyoruz.

But through this sort of modality,

Ama tığ işi, veya başka plastik

crochet, other plastic forms of play --

oyun formları gibi bir modülerlik sayesinde,

people can be engaged with the most abstract,

insanların ilgisi en soyut, yüksek dereceden

high-powered, theoretical ideas,

kuramsal fikirlere çekilebilir --

the kinds of ideas that normally you have to go

normalde üniversiteye gidip yüksek matematik

to university departments to study in higher mathematics,

okumanızı gerektirecek cinsten fikirler,

which is where I first learned about hyperbolic space.

ki ben hiperbolik uzayı ilk kez üniversitede duydum.

But you can do it through playing with material objects.

Ama bunu katı objelerle oynayarak da yapabilirsiniz.

One of the ways that we've come to think about this

Bu konu hakkında düşündüklerimizden biri de

is that what we're trying to do with the Institute for Figuring

Institute for Figuring ve bunun gibi projelerle

and projects like this, we're trying to have

ile yapmaya çalıştığımız,

kindergarten for grown-ups.

yetişkinler için anaokulu.

And kindergarten was actually a very formalized

Anaokulu aslında çok resmi bir

system of education,

eğitim sistemi idi,

established by a man named Friedrich Froebel,

19. yüzyılda kristalograf olan

who was a crystallographer in the 19th century.

Friedrich Froebel tarafından kuruldu.

He believed that the crystal was the model

Kristalin her türlü temsil için

for all kinds of representation.

bir model olduğunu düşünüyordu.

He developed a radical alternative system

Oyun şekilleri ile

of engaging the smallest children

en küçük çocukların bile

with the most abstract ideas

en soyut fikirlere ilgisini çekecek

through physical forms of play.

bir radikal alternatif yöntem geliştirdi,

And he is worthy of an entire talk on his own right.

ki onun hakkında ayrı bi konuşma yapmak lazım.

The value of education

Plastik biçimli oyunlarla

is something that Froebel championed,

eğitimin değeri,

through plastic modes of play.

Froebel bu konuda üstaddı.

We live in a society now

Birçok beyin takımı olan

where we have lots of think tanks,

bir toplumda yaşıyoruz ve oralarda

where great minds go to think about the world.

müthiş beyinler dünya hakkında düşünüyor.

They write these great symbolic treatises

Sembolik müthiş bilimsel eserler yazıyorlar,

called books, and papers,

kitaplar, makaleler

and op-ed articles.

ve gazete yazıları.

We want to propose, Chrissy and I,

Chrissy ve ben, The Institute For Figuring vasıtası ile

through The Institute for Figuring, another alternative way of doing things,

işleri yapmak için yeni bir yol öneriyoruz

which is the play tank.

o da oyun takımı.

And the play tank, like the think tank,

Oyun takımı, beyin takımı gibi,

is a place where people can go

insanların gidip muhteşem fikirlerle

and engage with great ideas.

karşılaşabileceği bir yer.

But what we want to propose,

Önerdiğimiz şey ise,

is that the highest levels of abstraction,

en yüksek mertebede soyut terimlerle,

things like mathematics, computing, logic, etc. --

matematik, hesaplama, mantık ve saire --

all of this can be engaged with,

bütün bunlarla

not just through purely cerebral algebraic

sadece beyinsel, cebirsel,

symbolic methods,

sembolik metodlarla değil,

but by literally, physically playing with ideas.

gerçek manada fikirlerle oynarak da ilgilenebiliriz.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)