Wade Davis: The worldwide web of belief and ritual

Vertaald door: Axel Saffran Nagekeken door: Christel Foncke

You know, culture was born of the imagination,

Cultuur ontstond uit verbeelding,

and the imagination -- the imagination as we know it --

en verbeelding zoals we die kennen

came into being when our species descended

ontstond toen onze soort evolueerde

from our progenitor, Homo erectus,

uit onze voorvader Homo Erectus

and, infused with consciousness, began a journey that would carry it

en, doordrongen met bewustzijn haar reis begon naar

to every corner of the habitable world.

elke hoek van de bewoonbare aarde.

For a time, we shared the stage with our distant cousins, Neanderthal,

Een tijd lang deelden we het toneel met de Neanderthaler,

who clearly had some spark of awareness,

die duidelijk een vonk van bewustzijn bezat.

but -- whether it was the increase in the size of the brain,

Maar of het de toename van herseninhoud was

or the development of language,

of de ontwikkeling van taal

or some other evolutionary catalyst --

of een andere evolutionaire katalysator...

we quickly left Neanderthal gasping for survival.

we maakten de Neanderthaler spoedig zijn voortbestaan onmogelijk.

By the time the last Neanderthal disappeared in Europe,

Toen de laatste Neanderthaler in Europa verdween,

27,000 years ago,

27.000 jaar geleden,

our direct ancestors had already,

daalden onze directe voorvaderen

and for 5,000 years,

reeds 5000 jaar lang

been crawling into the belly of the earth,

af in de aarde,

where in the light of the flickers of tallow candles,

waar ze bij het flakkerende licht van smeerkaarsen

they had brought into being

de kunst van het Jong-paleolithicum

the great art of the Upper Paleolithic.

in de wereld brachten.

And I spent two months in the caves of southwest France

Ik bracht twee maanden door in de grotten van Zuidwest Frankrijk

with the poet Clayton Eshleman, who wrote a beautiful book called "Juniper Fuse."

met de dichter Clayton Eshleman, die het mooie boek "Juniper Fuse" schreef.

And you could look at this art and you could, of course,

In deze kunst kon je

see the complex social organization

de complexe sociale organisatie zien

of the people who brought it into being.

van de mensen die haar maakten.

But more importantly, it spoke of a deeper yearning,

Maar belangrijker: er sprak een dieper verlangen uit,

something far more sophisticated than hunting magic.

iets veel verfijnders dan de magie van het jagen.

And the way Clayton put it was this way.

Clayton verwoordde het zo:

He said, "You know, clearly at some point,

"Weet je, het is duidelijk dat we ooit

we were all of an animal nature, and at some point, we weren't."

allemaal dierlijk waren en later niet meer."

And he viewed proto-shamanism as a kind of original attempt,

Hij beschouwde proto-sjamanisme als een poging

through ritual, to rekindle a connection

om door ritueel een connectie levend te houden

that had been irrevocably lost.

die voorgoed verloren was.

So, he saw this art not as

Dus hij zag deze kunst niet

hunting magic, but as postcards of nostalgia.

als jagersmagie, maar als ansichtkaarten van nostalgie.

And viewed in that light,

In dat licht bezien

it takes on a whole other resonance.

heeft het een heel andere resonantie.

And the most amazing thing about the Upper Paleolithic art

Het meest verbazende over de Jong-paleolithische kunst

is that as an aesthetic expression,

is dat als esthetische expressie,

it lasted for almost 20,000 years.

het bijna 20.000 jaar bestond.

If these were postcards of nostalgia,

Als dit ansichtkaarten van nostalgie waren,

ours was a very long farewell indeed.

was het een langdurig afscheid.

And it was also the beginning of our discontent,

Het was tevens het begin van onze ontevredenheid,

because if you wanted to distill all of our experience

want je kunt al onze ervaringen sinds

since the Paleolithic, it would come down to two words:

het Paleolithicum samenvatten met twee woorden:

how and why.

'hoe' en 'waarom'.

And these are the slivers of insight upon which cultures have been forged.

Dit zijn de flarden inzicht waarop culturen zijn gesmeed.

Now, all people share the same

Alle mensen delen dezelfde

raw, adaptive imperatives.

ruwe, adaptieve noodzaken.

We all have children.

We hebben allemaal kinderen.

We all have to deal with the mystery of death,

We moeten allemaal omgaan met het mysterie

the world that waits beyond death,

van wat ons wacht na de dood,

the elders who fall away into their elderly years.

de ouderen die wegvallen in ouderdom.

All of this is part of our common experience,

Dit alles is gemeenschappelijke ervaring,

and this shouldn't surprise us, because, after all,

en dat is niet verbazingwekkend, want

biologists have finally proven it to be true,

biologen hebben eindelijk bewezen

something that philosophers have always dreamt to be true.

dat waar is wat filosofen altijd droomden:

And that is the fact that we are all brothers and sisters.

het feit dat we allemaal broers en zussen zijn.

We are all cut from the same genetic cloth.

We zijn gesneden uit hetzelfde genetische doek.

All of humanity, probably, is descended from a thousand people

De hele mensheid stamt waarschijnlijk af van duizend mensen

who left Africa roughly 70,000 years ago.

die Afrika zo'n 70.000 jaar geleden verlieten.

But the corollary of that is that,

Maar het uitvloeisel hiervan is,

if we all are brothers and sisters

dat als we broers en zussen zijn

and share the same genetic material,

en delen in hetzelfde genetische materiaal,

all human populations share the same raw human genius,

dan delen alle populaties hetzelfde ruwe menselijke

the same intellectual acuity.

genie en intellectuele scherpheid.

And so whether that genius is placed

En of dit genie zich uit

into -- technological wizardry

in de technologische tovenarij

has been the great achievement of the West --

die de grote verdienste van het westen is,

or by contrast, into unraveling the complex threads

of in het ontrafelen van de complexe draden

of memory inherent in a myth,

van herinnering in een mythe,

is simply a matter of choice and cultural orientation.

is een kwestie van keuze en culturele oriëntatie.

There is no progression of affairs

Er is geen progressie van dingen

in human experience.

in menselijke ervaring.

There is no trajectory of progress. There's no pyramid

Er is geen lineaire ontwikkeling. Er is geen piramide

that conveniently places Victorian England at the apex

met Victoriaans Engeland aan de top, die

and descends down the flanks

langs de zijden afdaalt naar

to the so-called primitives of the world.

de zogenaamde primitieven van de wereld.

All peoples are simply cultural options,

Alle volkeren zijn simpelweg culturele opties,

different visions of life itself.

verscheidene visies van het leven zelf.

But what do I mean by different visions of life

Maar wat bedoel ik met verscheidene visies

making for completely different

die compleet andere mogelijkheden

possibilities for existence?

voor existentie bieden?

Well, let's slip for a moment into the greatest culture sphere

Nou, laten we even in de grootste cultuursfeer duiken

ever brought into being by the imagination,

die zich ooit door verbeelding heeft gevormd --

that of Polynesia.

die van Polynesië.

10,000 square kilometers,

10.000 vierkante kilometer.

tens of thousands of islands flung like jewels upon the southern sea.

Tienduizenden eilanden als juwelen gestrooid op de zuidelijke zee.

I recently sailed on the Hokulea,

Recentelijk zeilde ik op de Hokulea --

named after the sacred star of Hawaii,

genaamd naar de heilige ster van Hawaï --

throughout the South Pacific to make a film

over de zuidelijke Grote Oceaan om

about the navigators.

een film te maken over de navigators.

These are men and women who, even today, can name

Dit zijn mannen en vrouwen die tegenwoordig nog

250 stars in the night sky.

250 sterren kunnen benoemen.

These are men and women who can sense the presence of distant atolls

Ze kunnen de aanwezigheid van eilanden waarnemen

of islands beyond the visible horizon,

voorbij de zichtbare horizon,

simply by watching the reverberation of waves

door simpelweg de weerkaatsing van golven

across the hull of their vessel, knowing full well

tegen de romp van hun schip te observeren,

that every island group in the Pacific

wetend dat iedere eilandengroep

has its unique refractive pattern

een uniek brekingspatroon heeft,

that can be read with the same perspicacity

dat gelezen kan worden met dezelfde scherpzinnigheid

with which a forensic scientist would read a fingerprint.

waarmee een forensisch wetenschapper een vingerafdruk leest.

These are sailors who in the darkness, in the hull of the vessel,

Dit zijn zeelui die in het donker, in de romp van het schip,

can distinguish as many as 32 different sea swells

tot 32 verschillende deiningen kunnen onderscheiden

moving through the canoe at any one point in time,

die door de kano trekken op ieder moment.

distinguishing local wave disturbances

Daarbij onderscheiden ze plaatselijke golfverstoringen

from the great currents that pulsate across the ocean,

van de grote stromingen die pulseren over de oceaan,

that can be followed with the same ease

die gevolgd kunnen worden met hetzelfde gemak

that a terrestrial explorer would follow a river to the sea.

waarmee een landverkenner een rivier kan volgen naar de zee.

Indeed, if you took all of the genius

Als je alle genialiteit neemt

that allowed us to put a man on the moon

die ons in staat stelde naar de maan te reizen,

and applied it to an understanding of the ocean,

en die aanwendt voor het begrip van de oceaan,

what you would get is Polynesia.

heb je Polynesië.

And if we slip from the realm of the sea

Als we van het rijk van de zee naar

into the realm of the spirit of the imagination,

het rijk van de geest gaan,

you enter the realm of Tibetan Buddhism.

betreed je het domein van het Tibetaans Boeddhisme.

And I recently made a film called "The Buddhist Science of the Mind."

Recentelijk filmde ik "De Boeddhistische wetenschap van de geest".

Why did we use that word, science?

Waarom gebruikten we de term 'wetenschap'?

What is science but the empirical pursuit of the truth?

Wetenschap is de empirische zoektocht naar waarheid...

What is Buddhism but 2,500 years

Boeddhisme is 2500 jaar

of empirical observation

empirische observaties

as to the nature of mind?

van de aard van de geest.

I travelled for a month in Nepal with our good friend, Matthieu Ricard,

Ik reisde een maand door Nepal met onze goede vriend Matthieu Ricard.

and you'll remember Matthieu famously said to all of us

Je herinnert je vast Matthieu's beroemde

here once at TED,

uitspraak hier bij TED:

"Western science is a major response to minor needs."

"Westerse wetenschap is een reusachtig antwoord op kleine behoeften."

We spend all of our lifetime trying to live to be 100

Wij trachten ons hele leven 100 te worden

without losing our teeth.

zonder onze tanden te verliezen.

The Buddhist spends all their lifetime trying to understand the nature of existence.

De Boeddhist tracht zijn hele leven de aard van existentie te begrijpen.

Our billboards celebrate naked children in underwear.

Op onze aanplakborden staan naakte kinderen in onderbroeken.

Their billboards are manuals,

Hun aanplakborden zijn handleidingen,

prayers to the well-being of all sentient creatures.

gebeden voor het welzijn van alle levende wezens.

And with the blessing of Trulshik Rinpoche, we began a pilgrimage

Met de zegen van Trulshik Rinpoche begonnen we onze pelgrimage

to a curious destination,

naar een curieuze bestemming,

accompanied by a great doctor.

vergezeld door een groot arts.

And the destination was a single room in a nunnery,

De bestemming was een enkele kamer in een klooster

where a woman had gone into lifelong retreat

waar een vrouw 55 jaar daarvoor

55 years before.

in levenslange retraite was gegaan.

And en route, we took darshan from Rinpoche,

Op weg kregen we darshan van Rinpoche,

and he sat with us and told us about the Four Noble Truths,

en hij vertelde ons over de vier edele waarheden:

the essence of the Buddhist path.

de essentie van het Boeddhistische pad.

All life is suffering. That doesn't mean all life is negative.

Alle leven is lijden. Dat betekent niet dat alle leven negatief is.

It means things happen.

Het betekent dat dingen gebeuren.

The cause of suffering is ignorance.

De oorzaak van lijden is onwetendheid.

By that, the Buddha did not mean stupidity;

Daarmee bedoelde de Boeddha niet domheid,

he meant clinging to the illusion

maar hechten aan de illusie

that life is static and predictable.

dat het leven statisch en voorspelbaar is.

The third noble truth said that ignorance can be overcome.

De derde waarheid is dat onwetendheid overwonnen kan worden.

And the fourth and most important, of course,

De vierde en belangrijkste was de beschrijving

was the delineation of a contemplative practice

van een contemplatieve praktijk

that not only had the possibility

die niet alleen de mogelijkheid bood

of a transformation of the human heart,

tot transformatie van het menselijke hart,

but had 2,500 years of empirical evidence

maar 2500 jaar lang empirisch bewees

that such a transformation was a certainty.

dat zulk een transformatie bestond.

And so, when this door opened onto the face of a woman

Dus toen de deur openging en

who had not been out of that room in 55 years,

de vrouw onthulde die 55 jaar niet uit die kamer was geweest,

you did not see a mad woman.

zag je geen gestoorde vrouw.

You saw a woman who was more clear

Je zag een vrouw die helderder was

than a pool of water in a mountain stream.

dan een waterpoel in een bergstroompje.

And of course, this is what the Tibetan monks told us.

Dit is wat de Tibetaanse monniken ons vertelden:

They said, at one point, you know, we don't really believe

weet je, we geloven niet echt dat jullie naar de maan

you went to the moon, but you did.

zijn geweest, maar je deed het toch.

You may not believe that we achieve enlightenment

Jullie geloven misschien niet dat we verlichting bereiken

in one lifetime, but we do.

in één leven, maar dat doen we wel.

And if we move from the realm of the spirit

Als we van het rijk van de geest

to the realm of the physical,

naar het rijk van het fysieke gaan:

to the sacred geography of Peru --

de heilige geografie van Peru.

I've always been interested in the relationships of indigenous people

Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in relaties van inheemsen

that literally believe that the Earth is alive,

die letterlijk geloven dat de aarde leeft

responsive to all of their aspirations,

en antwoordt op al hun aspiraties,

all of their needs.

al hun behoeften.

And, of course, the human population

Uiteraard heeft de menselijke populatie

has its own reciprocal obligations.

op haar beurt eigen obligaties.

I spent 30 years living amongst

Ik heb 30 jaar tussen de mensen

the people of Chinchero

van Chincherro geleefd

and I always heard about an event that I always wanted to participate in.

en hoorde altijd over een gebeurtenis waaraan ik wilde deelnemen.

Once each year, the fastest young boy

Eenmaal per jaar krijgt de snelste jongen

in each hamlet is given the honor of becoming a woman.

van elk dorpje de eer om vrouw te worden.

And for one day, he wears the clothing of his sister

Voor een dag draagt hij de kleren van zijn zus

and he becomes a transvestite,

en wordt travestiet:

a waylaka. And for that day,

een 'waylaka'. Op die dag

he leads all able-bodied men on a run,

leidt hij alle gezonde mannen op een loop,

but it's not your ordinary run.

maar het is geen gewone loop.

You start off at 11,500 feet.

Je start op 3500 meter.

You run down to the base of the sacred mountain, Antakillqa.

Je rent naar de voet van de heilige berg Antkilka.

You run up to 15,000 feet,

Je rent naar 4500 meter,

descend 3,000 feet.

daalt 1000 meter,

Climb again over the course of 24 hours.

klimt nogmaals gedurende 24 uur.

And of course, the waylakama spin,

De Waylakamaspin,

the trajectory of the route,

het traject van de route,

is marked by holy mounds of Earth,

is gemarkeerd door heilige bergjes Aarde

where coke is given to the Earth, libations of alcohol to the wind,

waar men coke aan de aarde, alcohol aan de wind offert.

the vortex of the feminine is brought to the mountaintop.

De draaikolk van het vrouwelijke wordt naar de top gebracht.

And the metaphor is clear: you go into the mountain as an individual,

De metafoor is duidelijk: je gaat de berg in als individu,

but through exhaustion, through sacrifice,

maar door uitputting, door offers,

you emerge as a community that has once again

kom je tevoorschijn als gemeenschap

reaffirmed its sense of place in the planet.

die haar plaats op de planeet opnieuw heeft bevestigd.

And at 48, I was the only outsider ever to go through this,

Op mijn 48ste was ik de enige buitenstaander die dit deed,

only one to finish it.

de enige die het afmaakte.

I only managed to do it by chewing more coca leaves in one day

Dat lukte me alleen door meer cocabladeren te kauwen

than anyone in the 4,000-year history of the plant.

dan wie dan ook in de 4000-jaar lange geschiedenis van de plant.

But these localized rituals become pan-Andean,

Maar deze plaatselijke rituelen worden pan-Andeaans,

and these fantastic festivals,

en deze fantastische festivals,

like that of the Qoyllur Rit'i, which occurs

zoals dat van de Qoyllur Rit'i, dat plaatsvindt

when the Pleiades reappear in the winter sky.

wanneer de Plejaden weer aan de winterhemel verschijnen.

It's kind of like an Andean Woodstock:

Het is een soort Andeaans Woodstock:

60,000 Indians on pilgrimage

60.000 Indianen op pelgrimage

to the end of a dirt road

naar het einde van een zandweg

that leads to the sacred valley, called the Sinakara,

die leidt naar de heilige vallei genaamd Sinakara,

which is dominated by three tongues

die wordt gedomineerd door drie tongen

of the great glacier.

van de grote gletsjer.

The metaphor is so clear. You bring the crosses from your community,

De metafoor is zo duidelijk. Je brengt de kruisen van je gemeenschap,

in this wonderful fusion of Christian

in deze geweldige versmelting van

and pre-Columbian ideas.

christelijke en precolumbiaanse ideeën.

You place the cross into the ice,

Je plant het kruis in het ijs

in the shadow of Ausangate, the most sacred of all Apus,

in de schaduw van Ausangate, de heiligste van de Apus,

or sacred mountains of the Inca.

of heilige bergen van de Inca's.

And then you do the ritual dances that empower the crosses.

Dan doe je de rituele dansen die de kruisen bekrachtigen.

Now, these ideas and these events

Met deze ideeën en gebeurtenissen

allow us even to deconstruct iconic places

kunnen we zelfs iconische plaatsen ontleden

that many of you have been to, like Machu Picchu.

waar velen van jullie geweest zijn, zoals Machu Picchu.

Machu Picchu was never a lost city.

Machu Picchu was nooit een verloren stad.

On the contrary, it was completely linked in

Integendeel, het was volledig aangesloten

to the 14,000 kilometers of royal roads

op de 14.000 kilometer koninklijke wegen

the Inca made in less than a century.

die de Inca's maakten in minder dan een eeuw.

But more importantly, it was linked in

Maar belangrijker: het was verbonden met

to the Andean notions of sacred geography.

de Andeaanse noties van heilig landschap.

The intiwatana, the hitching post to the sun,

De Intiwatana, het contactpunt voor de zon,

is actually an obelisk that constantly reflects the light

is eigenlijk een obelisk, die voortdurend het licht weerkaatst

that falls on the sacred Apu of Machu Picchu,

dat valt op de heilige Apu van Machu Picchu,

which is Sugarloaf Mountain, called Huayna Picchu.

namelijk de Suikerbroodberg, genaamd Huayna Picchu.

If you come to the south of the intiwatana, you find an altar.

Ten zuiden van de Intiwatana vind je een altaar.

Climb Huayna Picchu, find another altar.

Beklim Huayna Picchu, en je vindt nog een altaar.

Take a direct north-south bearing,

Ga lijnrecht naar het zuiden,

you find to your astonishment

en je vindt tot je verbijstering

that it bisects the intiwatana stone,

dat het de Intiwatana steen kruist,

goes to the skyline,

naar de horizon gaat en het hart van

hits the heart of Salcantay, the second of the most important mountains

Salcantay raakt, de tweede belangrijkste berg

of the Incan empire.

van het Incarijk.

And then beyond Salcantay, of course,

Voorbij Salcantay, als het Zuiderkruis

when the southern cross reaches the southernmost point in the sky,

het zuidelijkste punt bereikt aan de hemel,

directly in that same alignment, the Milky Way overhead.

ligt op diezelfde lijn de Melkweg boven je.

But what is enveloping Machu Picchu from below?

Maar wat sluit Machu Picchu in van beneden?

The sacred river, the Urubamba, or the Vilcanota,

De heilige rivier, de Urubamba, of de Vilcanota,

which is itself the Earthly equivalent of the Milky Way,

die zelf het aardse equivalent is van de Melkweg,

but it's also the trajectory that Viracocha walked

maar het is ook het traject dat Viracocha liep

at the dawn of time when he brought the universe into being.

aan het begin van de tijd toen hij het heelal schiep.

And where does the river rise?

En waar komt de rivier omhoog?

Right on the slopes of the Koariti.

Op de flanken van de Koiariti.

So, 500 years after Columbus,

Dus 500 jaar na Columbus

these ancient rhythms of landscape

zie je het rituele spel van deze oeroude

are played out in ritual.

ritmes van landschap.

Now, when I was here at the first TED,

Toen ik hier op de eerste TED was,

I showed this photograph: two men of the Elder Brothers,

liet ik deze foto zien -- twee mannen van de Oudere Broeders,

the descendants, survivors of El Dorado.

de nazaten, overlevenden van Eldorado.

These, of course, are the descendants

Dit zijn de nazaten

of the ancient Tairona civilization.

van de oude Tairona-beschaving.

If those of you who are here remember that I mentioned

Degenen van jullie die hier waren, herinneren zich

that they remain ruled by a ritual priesthood,

dat ze geleid worden door een ritueel priesterschap,

but the training for the priesthood is extraordinary.

maar de training voor dat priesterschap is buitengewoon.

Taken from their families, sequestered in a shadowy world of darkness

Gescheiden van hun families, 18 jaar lang opgenomen in

for 18 years -- two nine-year periods deliberately chosen

een schaduwwereld -- tweemaal negen jaar,

to evoke the nine months they spend in the natural mother's womb.

die de negen maanden in hun moeders buik weerspiegelen.

All that time, the world only exists as an abstraction,

Al die tijd bestaat de wereld slechts als een abstractie,

as they are taught the values of their society.

terwijl ze de waarden van hun maatschappij leren.

Values that maintain the proposition that their prayers,

Waarden die ervan uitgaan dat het hun gebeden zijn

and their prayers alone, maintain the cosmic balance.

die de kosmische balans bewaren.

Now, the measure of a society is not only what it does,

De maatstaf van een maatschappij is niet alleen wat ze doet,

but the quality of its aspirations.

maar de kwaliteit van haar aspiraties.

And I always wanted to go back into these mountains,

Ik wilde altijd al teruggaan naar deze bergen

to see if this could possibly be true,

om te zien of dit waar kon zijn,

as indeed had been reported by the great anthropologist,

zoals gerapporteerd was door de grote antropoloog

Reichel-Dolmatoff.

Reichel-Dolmatoff.

So, literally two weeks ago,

Dus letterlijk twee weken geleden

I returned from having spent six weeks with the Elder Brothers

keerde ik terug van een verblijf van 6 weken bij de Oudere Broers

on what was clearly the most

tijdens wat duidelijk de bijzonderste

extraordinary trip of my life.

reis van mijn leven was.

These really are a people who live and breathe

Dit is een volk dat het bovenaardse

the realm of the sacred,

leeft en ademt,

a baroque religiosity that is simply awesome.

een barokke religiositeit die ontzagwekkend is.

They consume more coca leaves than any human population,

Ze consumeren meer cocabladeren dan wie ook,

half a pound per man, per day.

een half pond, per man, per dag.

The gourd you see here is --

De kalebas die je hier ziet --

everything in their lives is symbolic.

alles in hun leven is symbolisch.

Their central metaphor is a loom.

Hun centrale metafoor is een weefgetouw.

They say, "Upon this loom, I weave my life."

Ze zeggen: op dit weefgetouw weef ik mijn leven.

They refer to the movements as they exploit the ecological niches of the gradient

Ze refereren aan de bewegingen terwijl ze de ecologische niches

as "threads."

van de helling uitbaten als 'draden'.

When they pray for the dead, they make these gestures with their hands,

Wanneer ze voor de doden bidden, maken ze deze gebaren:

spinning their thoughts into the heavens.

ze 'spinnen' hun gedachten de hemel in.

You can see the calcium buildup on the head of the poporo gourd.

Je kunt de kalkopbouw zien bovenop de Poporo-kalebas.

The gourd is a feminine aspect; the stick is a male.

De kalebas is een vrouwelijk aspect, de stok is mannelijk.

You put the stick in the powder

Je stopt de stok in het poeder

to take the sacred ashes -- well, they're not ashes,

om de heilige 'as' te nemen --

they're burnt limestone --

eigenlijk gebrande kalksteen --

to empower the coca leaf, to change

zodat het cocablad de pH van de mond

the pH of the mouth to facilitate the absorption

verandert om de opname van cocaïnehydrochloride

of cocaine hydrochloride.

te bevorderen.

But if you break a gourd, you cannot simply throw it away,

Maar als je een kalebas breekt, kun je die niet zomaar weggooien,

because every stroke of that stick

want elke slag van die stok

that has built up that calcium,

die dat kalk heeft opgebouwd

the measure of a man's life,

-- de maatstaf van iemands leven --

has a thought behind it.

heeft een gedachte achter zich.

Fields are planted in such an extraordinary way,

Velden zijn aangeplant op een buitengewone manier.

that the one side of the field

Eén kant van het veld

is planted like that by the women.

is zo geplant door de vrouwen.

The other side is planted like that by the men. Metaphorically,

De andere kant is zo geplant door de mannen.

you turn it on the side, and you have a piece of cloth.

Til ze op hun zij en je hebt een stuk stof.

And they are the descendants of the ancient Tairona civilization,

Zij zijn de nazaten van de oude Tairona-beschaving,

the greatest goldsmiths of South America,

de grootste goudsmeden van Zuid-Amerika,

who in the wake of the conquest,

die in de nasleep van de veroveringen

retreated into this isolated volcanic massif

terugtrokken op dit geïsoleerde vulkanische massief

that soars to 20,000 feet

dat tot 6000 meter

above the Caribbean coastal plain.

boven de Caribische kustvlakte.

There are four societies:

Er zijn vier gemeenschappen:

the Kogi, the Wiwa, the Kankwano and the Arhuacos.

de Kogi, de Wiwa, de Kankuamo en de Artuacos.

I traveled with the Arhuacos,

Ik reisde met de Artuacos,

and the wonderful thing about this story

en het mooie van dit verhaal was

was that this man, Danilo Villafane --

dat deze man, Danilo Villafane --

if we just jump back here for a second.

als we even teruggaan...

When I first met Danilo, in the Colombian embassy in Washington,

Toen ik Danilo voor het eerst ontmoette in de Columbiaanse ambassade in Washington,

I couldn't help but say, "You know,

zei ik tegen hem:

you look a lot like an old friend of mine."

je lijkt erg op een oude vriend van me.

Well, it turns out he was the son of my friend, Adalberto,

Het bleek toen dat hij de zoon was van mijn vriend Aroberto,

from 1974, who had been killed by the FARC.

uit 1974, die vermoord was door de FARC,

And I said, "Danilo, you won't remember this,

en ik zei: Danilo, dit weet je niet meer,

but when you were an infant, I carried you on my back,

maar toen jij een baby was, heb ik je op mijn rug

up and down the mountains."

door de bergen gedragen.

And because of that, Danilo invited us

Vanwege dat, nodigde Danilo ons uit

to go to the very heart of the world,

in het hart van de wereld,

a place where no journalist had ever been permitted.

een plaats waar nooit een journalist toegelaten was.

Not simply to the flanks of the mountains,

Niet slechts tot de flanken van de bergen,

but to the very iced peaks which are the destiny of the pilgrims.

maar tot de ijzige toppen die de bestemming zijn van pelgrims.

And this man sitting cross-legged

Deze man die met gekruiste benen zit

is now a grown-up Eugenio,

is nu een volwassen Yuhenio,

a man who I've known since 1974.

een man die ik ken sinds 1974.

And this is one of those initiates.

Dit is een van die ingewijden.

No, it's not true that they're kept in the darkness for 18 years,

Nee, het is niet zo dat ze 18 jaar lang in het donker doorbrengen,

but they are kept within the confines

maar ze verblijven binnen de grenzen

of the ceremonial men's circle

van de ceremoniële mannencirkel

for 18 years.

gedurende 18 jaar.

This little boy will never step outside

Deze kleine jongen zal gedurende die tijd

of the sacred fields

nooit buiten de heilige velden komen

that surround the men's hut for all that time,

die de mannenhut omringen,

until he begins his journey of initiation.

totdat hij aan zijn initiatiereis begint.

For that entire time, the world only exists as an abstraction,

Die hele tijd bestaat de wereld enkel als abstractie,

as he is taught the values of society,

terwijl hij de waarden van de samenleving leert

including this notion that their prayers alone

inclusief de notie dat alleen hun gebeden

maintain the cosmic balance.

de kosmische balans bewaren.

Before we could begin our journey,

Voor we konden beginnen met onze reis,

we had to be cleansed at the portal of the Earth.

moesten we gezuiverd worden op de drempel van de aarde.

And it was extraordinary to be taken by a priest.

Het was buitengewone ervaring.

And you see that the priest never wears shoes because holy feet --

Je ziet dat de priester nooit schoenen draagt,

there must be nothing between the feet

want er mag niets tussen de voeten

and the Earth for a mamo.

en de aarde komen, voor een Mamo.

And this is actually the place where the Great Mother

Dit is de plek waar de grote Moeder

sent the spindle into the world

de spoel die de bergen ophief,

that elevated the mountains and created the homeland

en het thuisland schiep, de wereld inzond.

that they call the heart of the world.

Zij noemen dit het hart van de wereld.

We traveled high into the paramo,

We reisden hoog in de Potomo,

and as we crested the hills,

en terwijl we de heuvels bedwongen,

we realized that the men were interpreting

realiseerden we ons dat de mannen elke

every single bump on the landscape

bult in het landschap interpreteerden

in terms of their own intense religiosity.

in termen van hun intense religiositeit.

And then of course, as we reached our final destination,

Toen we onze uiteindelijke bestemming bereikten,

a place called Mamancana,

een plaats genaamd Mamancana,

we were in for a surprise,

wachtte ons een verrassing,

because the FARC were waiting to kidnap us.

want de FARC wilde ons gijzelen.

And so we ended up being taken aside into these huts,

Dus ze namen ons mee naar hutten

hidden away until the darkness.

om te schuilen tot het donker werd.

And then, abandoning all our gear,

We lieten onze spullen achter en waren

we were forced to ride out in the middle of the night,

gedwongen midden in de nacht uit te rijden,

in a quite dramatic scene.

in een dramatische scène.

It's going to look like a John Ford Western.

Het lijkt op een John Ford Western.

And we ran into a FARC patrol at dawn, so it was quite harrowing.

We stuitten nog op een FARC-patrouille dus het was behoorlijk aangrijpend.

It will be a very interesting film. But what was fascinating

Het gaat een interessante film zijn. Maar fascinerend was

is that the minute there was a sense of dangers,

dat meteen toen er gevaar dreigde, de Mamo's

the mamos went into a circle of divination.

zich voegden in een cirkel van voorspelling.

And of course, this is a photograph

Deze foto is genomen

literally taken the night we were in hiding,

in de nacht waarin we ons verborgen,

as they divine their route

terwijl zij hun weg voorspelden

to take us out of the mountains.

die ons uit de bergen zou leiden.

We were able to, because we had trained

Omdat we mensen hadden opgeleid

people in filmmaking,

als filmmakers, konden we

continue with our work,

doorgaan met ons werk.

and send our Wiwa and Arhuaco filmmakers

We stuurden Wiwa- en Arhuaco-filmmakers

to the final sacred lakes

naar de heilige meren

to get the last shots for the film,

om de laatste scenes te filmen.

and we followed the rest of the Arhuaco back to the sea,

We volgden de rest van de Arhuaco terug naar zee,

taking the elements from the highlands to the sea.

en brachten de elementen van de hooglanden naar de zee.

And here you see how their sacred landscape

Hier zie je hoe hun heilige landschap

has been covered by brothels and hotels and casinos,

bedekt is met bordelen, hotels en casino's,

and yet, still they pray.

en toch bidden ze nog steeds.

And it's an amazing thing to think

Het is verbazingwekkend als je bedenkt

that this close to Miami,

dat zo dicht bij Miami...

two hours from Miami, there is an entire civilization of people

Twee uur bij Miami vandaan is een hele civilisatie mensen

praying every day for your well-being.

die dagelijks bidden voor je welzijn.

They call themselves the Elder Brothers.

Ze noemen zichzelf de Oudere Broers.

They dismiss the rest of us who have ruined the world

Ze zien de rest van ons die de wereld verpest hebben,

as the Younger Brothers. They cannot understand

als de jongere broers. Ze kunnen niet begrijpen

why it is that we do what we do to the Earth.

waarom wij de aarde dit aandoen.

Now, if we slip to another end of the world,

Nu naar het andere einde van de wereld.

I was up in the high Arctic

Ik was hoog in het poolgebied

to tell a story about global warming,

voor een verhaal over opwarming van de aarde,

inspired in part by

deels geïnspireerd door

the former Vice President's wonderful book.

het prachtige boek van de ex-vicepresident.

And what struck me so extraordinary

Wat me zo buitengewoon trof

was to be again with the Inuit --

was om weer bij de Inuït te zijn --

a people who don't fear the cold, but take advantage of it.

mensen die de koude niet vrezen, maar haar benutten.

A people who

Mensen die met hun

find a way, with their imagination,

verbeelding een weg vinden

to carve life out of that very frozen.

om leven uit die vrieskou te snijden.

A people for whom blood on ice

Een volk voor wie bloed op ijs

is not a sign of death, but an affirmation of life.

geen teken is van dood maar een bevestiging van leven.

And yet tragically, when you now go to those northern communities,

Tragisch echter, als je nu naar die noordelijke gemeenschappen gaat,

you find to your astonishment

vind je tot je verbijstering

that whereas the sea ice used to come in in September

dat het zee-ijs, dat kwam in september

and stay till July,

en bleef tot juli

in a place like Kanak in northern Greenland,

op een plek als Kanak in Noord-Groenland,

it literally comes in now in November

nu letterlijk in november komt

and stays until March.

en tot maart blijft.

So, their entire year has been cut in half.

Dus hun jaar is gehalveerd.

Now, I want to stress that none of these peoples

Ik wil benadrukken dat geen van deze volkeren

that I've been quickly talking about here

waarover ik hier kort gepraat heb,

are disappearing worlds.

verdwijnende werelden zijn.

These are not dying peoples.

Dit zijn geen stervende volkeren.

On the contrary, you know,

Integendeel, als je gevoel

if you have the heart to feel and the eyes to see,

in je lijf hebt en je ogen open,

you discover that the world is not flat.

dan zie je dat de wereld niet plat is.

The world remains a rich tapestry.

De wereld blijft een rijk weefsel.

It remains a rich topography of the spirit.

Het blijft een rijke topografie van de geest.

These myriad voices of humanity

Deze ontelbare stemmen van de mensheid

are not failed attempts at being new,

zijn geen gefaalde pogingen om jou te zijn,

failed attempts at being modern.

gefaalde pogingen modern te zijn.

They're unique facets of the human imagination.

Ze zijn unieke facetten van de menselijke verbeelding.

They're unique answers to a fundamental question:

Ze zijn unieke antwoorden op een fundamentele vraag:

what does it mean to be human and alive?

Wat betekent het mens te zijn... te leven?

And when asked that question, they respond

Wanneer ze dat gevraagd wordt, antwoorden

with 6,000 different voices.

ze met 6000 verschillende stemmen.

And collectively, those voices become our human repertoire

Collectief worden die stemmen ons menselijk repertoire

for dealing with the challenges that will confront us

om de uitdagingen aan te gaan die ons wachten

in the ensuing millennia.

in de komende millennia.

Our industrial society is scarcely

Onze industriële samenleving is

300 years old.

nauwelijks 300 jaar oud.

That shallow history shouldn't suggest to anyone

Dat kleine beetje geschiedenis draagt niet

that we have all of the answers

alle antwoorden in zich

for all of the questions that will confront us

voor alle vragen die ons wachten

in the ensuing millennia.

in de komende millennia.

The myriad voices of humanity are not failed attempts at being us.

Die ontelbare stemmen zijn geen gefaalde pogingen ons te zijn.

They are unique answers to that fundamental question:

Ze zijn unieke antwoorden op die fundamentele vraag:

what does it mean to be human and alive?

Wat betekent het om mens te zijn... te leven?

And there is indeed a fire burning over the Earth,

Er woedt werkelijk een brand over de aarde,

taking with it not only plants and animals,

die niet alleen planten en dieren opslokt,

but the legacy of humanity's brilliance.

maar de erfenis van menselijke pracht.

Right now, as we sit here in this room,

Nu, terwijl we hier zitten,

of those 6,000 languages spoken the day that you were born,

wordt van de 6000 gesproken talen toen je geboren werd,

fully half aren't being taught to children.

de helft nog maar onderwezen aan kinderen.

So, you're living through a time

Dus je leeft in een tijd waarin

when virtually half of humanity's intellectual,

de helft van de menselijke intellectuele, sociale

social and spiritual legacy

en spirituele nalatenschap

is being allowed to slip away.

weg kan glijden.

This does not have to happen.

Dit hoeft niet te gebeuren.

These peoples are not failed attempts at being modern --

Deze mensen zijn geen gefaalde pogingen modern te zijn --

quaint and colorful and destined to fade away

curieus, kleurrijk en voorbestemd weg te sterven

as if by natural law.

als door een natuurwet.

In every case, these are dynamic, living peoples

Dit zijn elk dynamische, levende volkeren

being driven out of existence by identifiable forces.

die het afleggen tegen identificeerbare krachten.

That's actually an optimistic observation,

Dat is een optimistische observatie,

because it suggests that if human beings

want het suggereert dat als mensen

are the agents of cultural destruction,

culturele verwoesting brengen,

we can also be, and must be,

we ook de brengers kunnen en moeten zijn

the facilitators of cultural survival.

van cultureel overleven.

Thank you very much.

Mijn hartelijke dank.