Do you really know why you do what you do? | Petter Johansson

Vertaald door: Peter van de Ven Nagekeken door: Christel Foncke

So why do you think the rich should pay more in taxes?

Waarom vind je dat de rijken meer belasting moeten betalen?

Why did you buy the latest iPhone?

Waarom kocht je de laatste iPhone?

Why did you pick your current partner?

Waarom koos je je huidige partner?

And why did so many people vote for Donald Trump?

En waarom stemden zovelen voor Donald Trump?

What were the reasons, why did they do it?

Wat waren de redenen? Waarom deden ze het?

So we ask this kind of question all the time,

We stellen dit soort vragen voortdurend

and we expect to get an answer.

en we verwachten een antwoord.

And when being asked, we expect ourselves to know the answer,

En als het ons gevraagd wordt, verwachten we het te weten,

to simply tell why we did as we did.

dat we zo kunnen zeggen waarom we deden wat we deden.

But do we really know why?

Maar weten we eigenlijk wel waarom?

So when you say that you prefer George Clooney to Tom Hanks,

Als je zegt dat je George Clooney leuker vindt dan Tom Hanks,

due to his concern for the environment,

omdat hij zo begaan is met het milieu,

is that really true?

is dat dan wel zo?

So you can be perfectly sincere and genuinely believe

Je kunt heel oprecht zijn

en echt geloven dat dat je keuze bepaalt,

that this is the reason that drives your choice,

but to me, it may still feel like something is missing.

maar in mijn beleving mist er misschien nog iets.

As it stands, due to the nature of subjectivity,

Op dit moment is het gezien de aard van subjectiviteit

it is actually very hard to ever prove that people are wrong about themselves.

moeilijk te bewijzen dat mensen zichzelf verkeerd inschatten.

So I'm an experimental psychologist,

Ik ben experimenteel psycholoog

and this is the problem we've been trying to solve in our lab.

en dit is het probleem wat we in ons lab proberen op te lossen.

So we wanted to create an experiment

We wilden dus een experiment verzinnen

that would allow us to challenge what people say about themselves,

waarmee we vraagtekens konden zetten bij wat mensen over zichzelf zeggen,

regardless of how certain they may seem.

ongeacht van hoe zeker zij daarvan lijken.

But tricking people about their own mind is hard.

Maar mensen foppen over hun eigen geest is lastig.

So we turned to the professionals.

Dus schakelden we professionals in.

The magicians.

Goochelaars:

experts in het scheppen van de illusie van vrije keuze.

So they're experts at creating the illusion of a free choice.

Als zij zeggen: "Kies een willekeurige kaart",

So when they say, "Pick a card, any card,"

the only thing you know is that your choice is no longer free.

weet je zeker dat je keuze niet vrij meer is.

So we had a few fantastic brainstorming sessions

We hadden een aantal geweldige brainstormsessies

with a group of Swedish magicians,

met een groep Zweedse goochelaars

and they helped us create a method

en ze hielpen ons iets te vinden

in which we would be able to manipulate the outcome of people's choices.

om de uiteindelijke keuze van mensen mee te manipuleren.

This way we would know when people are wrong about themselves,

Zo zouden we weten dat mensen zich in zichzelf vergissen,

even if they don't know this themselves.

zelfs wanneer ze dat zelf niet weten.

So I will now show you a short movie showing this manipulation.

Ik zal je een kort filmpje laten zien wat deze manipulatie in beeld brengt.

So it's quite simple.

Het werkt heel simpel.

The participants make a choice,

De deelnemers maken een keuze,

but I end up giving them the opposite.

maar ik geef ze het tegenovergestelde.

And then we want to see: How did they react, and what did they say?

En dan willen we zien: hoe reageren ze en wat zeggen ze?

So it's quite simple, but see if you can spot the magic going on.

Het is heel simpel, maar kijk even of je kunt zien hoe we dat doen.

And this was shot with real participants, they don't know what's going on.

Dit werd opgenomen met echte deelnemers die niet weten wat er zich afspeelt.

(Video) Petter Johansson: Hai, ik ben Petter.

(Video) Petter Johansson: Hi, my name's Petter.

Vrouw: Hai, ik ben Becka.

Woman: Hi, I'm Becka.

PJ: Ik ga je dit soort foto's laten zien

PJ: I'm going to show you pictures like this.

en jij moet beslissen welke je aantrekkelijker vindt.

And you'll have to decide which one you find more attractive.

Becka: OK.

Becka: OK.

PJ: And then sometimes, I will ask you why you prefer that face.

PJ: En soms vraag ik je ook waarom je die voorkeur hebt.

Becka: OK.

Becka: OK.

PJ: Klaar? Becka: Ja.

PJ: Ready? Becka: Yeah.

PJ: Why did you prefer that one?

PJ: Waarom koos je die?

Becka: The smile, I think.

Becka: De glimlach, denk ik.

PJ: Smile.

PJ: Glimlach.

Man: One on the left.

Man: Die linkse.

Again, this one just struck me.

Ook hier, deze viel me gewoon op.

Interesting shot.

Interessante opname.

Since I'm a photographer, I like the way it's lit and looks.

Ik ben fotograaf en dit is echt heel mooi belicht.

Petter Johansson: But now comes the trick.

Petter Johansson: Maar nu komt de truc.

(Video) Woman 1: This one.

(Video) Vrouw 1: Deze.

PJ: So they get the opposite of their choice.

PJ: Dus ik geef ze juist die andere.

And let's see what happens.

Eens kijken wat er gebeurt.

Woman 2: Um ...

Vrouw 2: Ehhh ...

I think he seems a little more innocent than the other guy.

Ik denk dat hij wat onschuldiger lijkt dan die ander.

Man: The one on the left.

Man: Die linkse.

I like her smile and contour of the nose and face.

Ze heeft een mooie glimlach en een fraaie neus en gezicht.

So it's a little more interesting to me, and her haircut.

Daarom vind ik deze interessanter en haar haarstijl ook.

Woman 3: This one.

Vrouw 3: Deze.

I like the smirky look better.

Ik hou wel van die grijns.

PJ: You like the smirky look better?

PJ: Je vind die grijns leuker?

(Laughter)

(Gelach)

Woman 3: This one.

Vrouw 3: Deze.

PJ: What made you choose him?

PJ: Waarom koos je hem?

Woman 3: I don't know, he looks a little bit like the Hobbit.

Vrouw 3: Ik weet niet, hij lijkt een beetje op de Hobbit.

(Laughter)

(Gelach)

PJ: And what happens in the end

PJ: Wat gebeurt er op het eind,

wanneer ik ze vertel wat we eigenlijk gedaan hebben?

when I tell them the true nature of the experiment?

Yeah, that's it. I just have to ask a few questions.

Dat was het. Ik heb alleen nog een paar vragen.

Man: Sure.

Man: Prima.

PJ: What did you think of this experiment, was it easy or hard?

PJ: Wat vond je van het experiment. Was het lastig of niet?

Man: It was easy.

Man: Eenvoudig.

PJ: During the experiments,

PJ: Gedurende het experiment

I actually switched the pictures three times.

heb ik feitelijk drie keer de foto's verwisseld.

Was this anything you noticed?

Heb je dat gemerkt?

Man: No. I didn't notice any of that.

Man: Nee, niets van gemerkt.

PJ: Not at all? Man: No.

PJ: Helemaal niet? Man: Nee.

Switching the pictures as far as ...

In hoeverre verwisseld??

PJ: Yeah, you were pointing at one of them but I actually gave you the opposite.

PJ: Nou, jij wees de een aan en dan gaf ik je de ander.

Man: The opposite one. OK, when you --

Man: De andere. Dus ...

No. Shows you how much my attention span was.

Nee. Kan je nagaan hoe slecht ik zat op te letten.

(Laughter)

(Gelach)

PJ: Did you notice that sometimes during the experiment

PJ: Heb je gemerkt dat tijdens het experiment

I switched the pictures?

ik de foto's verwisselde?

Woman 2: No, I did not notice that.

Vrouw 2: Nee, niet gemerkt.

PJ: You were pointing at one, but then I gave you the other one.

PJ: Je wees de ene aan en dan gaf ik je de andere.

No inclination of that happening?

Daar had je geen idee van?

Woman 2: No.

Vrouw 2: Nee.

Woman 2: I did not notice.

Vrouw 2: Niets van gemerkt.

(Laughs)

(Lacht)

PJ: Thank you.

PJ: Dankjewel.

Woman 2: Thank you.

Vrouw 2: Dankjewel.

PJ: OK, so as you probably figured out now,

PJ: Goed, je zult inmiddels wel doorhebben

the trick is that I have two cards in each hand,

dat ik in iedere hand gewoon twee kaarten heb

and when I hand one of them over,

en als ik er een van overhandig,

the black one kind of disappears into the black surface on the table.

verdwijnt de zwarte, zeg maar, op het zwarte oppervlak van de tafel.

So using pictures like this,

Als je foto's zo gebruikt,

normally not more than 20 percent of the participants detect these tries.

heeft meestal niet meer dan 20% van de deelnemers dit door.

And as you saw in the movie,

En zoals je in de film zag,

when in the end we explain what's going on,

als we op het einde uitleggen wat we eigenlijk doen,

they're very surprised and often refuse to believe the trick has been made.

zijn ze heel verbaasd en geloven vaak niet dat we die truc hebben uitgevoerd.

So this shows that this effect is quite robust and a genuine effect.

Dat laat wel zien dat dit effect echt en betrouwbaar is.

But if you're interested in self-knowledge, as I am,

Maar als je interesse hebt in zelfkennis, zoals ik,

the more interesting bit is,

is het interessantste nog

OK, so what did they say when they explained these choices?

wat ze zeiden om hun keuzes te beargumenteren.

So we've done a lot of analysis

We hebben uitgebreid gekeken naar wat ze precies zeiden.

of the verbal reports in these experiments.

And this graph simply shows

Deze grafiek laat eenvoudigweg zien

that if you compare what they say in a manipulated trial

dat als je vergelijkt wat ze zeiden in een gemanipuleerde test

with a nonmanipulated trial,

versus een niet-gemanipuleerde,

that is when they explain a normal choice they've made

dus waar ze een normale keuze toelichten

and one where we manipulated the outcome,

en een waar we de uitkomst hebben gemanipuleerd,

we find that they are remarkably similar.

dat de resultaten bijna hetzelfde zijn.

So they are just as emotional, just as specific,

Ze zijn dus net zo emotioneel, net zo gedetailleerd,

and they are expressed with the same level of certainty.

en ze worden geuit met evenveel overtuiging.

So the strong conclusion to draw from this

Nu zou je hieruit kunnen concluderen

is that if there are no differences

dat als er geen verschillen zijn

between a real choice and a manipulated choice,

tussen een echte keuze en een gemanipuleerde keuze,

perhaps we make things up all the time.

dat we voortdurend maar wat verzinnen.

But we've also done studies

Maar we onderzochten ook

where we try to match what they say with the actual faces.

of wat ze zeggen wel bij de gezichten past.

And then we find things like this.

En dan vinden we dit soort dingen.

So here, this male participant, he preferred the girl to the left,

Deze mannelijke deelnemer gaf de voorkeur aan het linkse meisje,

he ended up with the one to the right.

kreeg echter het rechtse meisje

And then, he explained his choice like this.

en verklaarde zijn keuze daarop als volgt:

"She is radiant.

"Ze straalt.

I would rather have approached her at the bar than the other one.

Ik zou haar in een bar eerder aanspreken dan de ander.

En ik hou van oorbellen."

And I like earrings."

And whatever made him choose the girl on the left to begin with,

En waarom hij het linkse meisje ook koos,

het was zeker niet om de oorbellen,

it can't have been the earrings,

because they were actually sitting on the girl on the right.

want die werden gedragen door het rechtse meisje.

So this is a clear example of a post hoc construction.

Dit is een duidelijk voorbeeld van achteraf gestelde vragen.

So they just explained the choice afterwards.

Ze verklaarden hun keuze dus gewoon achteraf.

So what this experiment shows is,

Dit experiment laat zien

OK, so if we fail to detect that our choices have been changed,

dat als we niet doorhebben dat er met onze keuze is gesjoemeld,

we will immediately start to explain them in another way.

we onmiddellijk een ander argument verzinnen.

And what we also found

We zagen ook

is that the participants often come to prefer the alternative,

dat de voorkeur van de deelnemer vaak verschuift

that they were led to believe they liked.

richting wat wij hen wijsmaakten.

So if we let them do the choice again,

Als we ze dan opnieuw lieten kiezen,

they will now choose the face they had previously rejected.

kozen ze juist het gezicht dat ze eerst hadden afgewezen.

So this is the effect we call "choice blindness."

Dit effect noemen we 'keuzeblindheid'.

And we've done a number of different studies --

We hebben een aantal onderzoeken gedaan --

we've tried consumer choices,

zoals consumentenkeuzes,

choices based on taste and smell and even reasoning problems.

keuzes inzake smaak en geur en zelfs redeneringsproblemen.

But what you all want to know is of course

Maar jullie willen natuurlijk weten

does this extend also to more complex, more meaningful choices?

of je dit kunt doortrekken naar complexere, ingrijpender keuzes.

Like those concerning moral and political issues.

Zoals morele en politieke onderwerpen.

So the next experiment, it needs a little bit of a background.

Het volgende experiment moet ik even iets meer inleiden.

So in Sweden, the political landscape

In Zweden wordt het politieke landschap

is dominated by a left-wing and a right-wing coalition.

gedomineerd door een rechtse en een linkse coalitie.

And the voters may move a little bit between the parties within each coalition,

De kiezers stemmen misschien eens op een andere partij binnen hun coalitie,

but there is very little movement between the coalitions.

maar er lopen er weinig over tussen de coalities.

And before each elections,

En voor elke verkiezing

the newspapers and the polling institutes

stellen de kranten en opiniepeilers wat ze noemen een kieskompas samen,

put together what they call "an election compass"

which consists of a number of dividing issues

wat bestaat uit een aantal beleidspunten

that sort of separates the two coalitions.

waarin de coalities zich onderscheiden.

Things like if tax on gasoline should be increased

Bijvoorbeeld of de belasting op benzine moet worden verhoogd

or if the 13 months of paid parental leave

of dat de 13 maanden betaald ouderschapsverlof

should be split equally between the two parents

gelijkelijk over beide ouders moet worden verdeeld

in order to increase gender equality.

om gendergelijkheid te bevorderen.

So, before the last Swedish election,

Voor de laatste Zweedse verkiezingen

we created an election compass of our own.

besloten we dus ons eigen kieskompas te maken.

So we walked up to people in the street

We benaderden mensen op straat

and asked if they wanted to do a quick political survey.

en vroegen of ze een korte politieke enquête wilden invullen.

So first we had them state their voting intention

We vroegen ze eerst welke coalitie hun voorkeur had

between the two coalitions.

Then we asked them to answer 12 of these questions.

en vervolgens moesten ze twaalf vragen beantwoorden.

They would fill in their answers,

Zij vulden dan hun antwoorden in,

and we would ask them to discuss,

waarop wij dan vroegen

so OK, why do you think tax on gas should be increased?

waarom ze bijvoorbeeld vonden dat de belasting op benzine omhoog moest.

And we'd go through the questions.

En zo gingen we dan door die vragen heen.

Then we had a color coded template

Vervolgens hadden we dan een kleurenmodel

that would allow us to tally their overall score.

waarmee we hun totaalscore konden bepalen.

So this person would have one, two, three, four

Deze persoon had dan een, twee, drie, vier,

five, six, seven, eight, nine scores to the left,

vijf, zes, zeven, acht, negen scores aan de linkerkant,

so he would lean to the left, basically.

waarmee hij dus naar links neigde.

And in the end, we also had them fill in their voting intention once more.

En op het einde lieten we hen nogmaals invullen wat ze zouden stemmen.

But of course, there was also a trick involved.

Maar we hadden natuurlijk een truc uitgehaald.

So first, we walked up to people,

We liepen op de mensen af,

we asked them about their voting intention

vroegen hen wat ze gingen stemmen

and then when they started filling in,

en als ze begonnen met invullen,

we would fill in a set of answers going in the opposite direction.

vulden wij antwoorden in die naar de andere kant neigden.

We would put it under the notepad.

We stopten het onder de kladblok.

And when we get the questionnaire,

En als we de vragenlijst terugkregen,

we would simply glue it on top of the participant's own answer.

plakten we onze antwoorden gewoon bovenop de hunne.

Zie je? Weg zijn ze.

So there, it's gone.

And then we would ask about each of the questions:

Dan vroegen we bij elke vraag:

How did you reason here?

hoe kwam je tot dit besluit?

And they'll state the reasons,

Zij legden dat dan uit

together we will sum up their overall score.

en samen berekenden we hun totaalscore.

And in the end, they will state their voting intention again.

En op het eind zeggen ze nogmaals wat ze willen gaan stemmen.

So what we find first of all here,

Om te beginnen constateerden we

is that very few of these manipulations are detected.

dat heel weinig mensen doorhadden wat we deden.

And they're not detected in the sense that they realize,

En als het wel zo was, zeiden ze niet:

"OK, you must have changed my answer,"

"Hé, je hebt mijn antwoorden veranderd",

it was more the case that,

ze hadden vaker zoiets van:

"OK, I must've misunderstood the question the first time I read it.

"Ik moet de vraag verkeerd hebben begrepen,

Can I please change it?"

kan ik het nog veranderen?"

And even if a few of these manipulations were changed,

Ook al werd een aantal van deze manipulaties veranderd,

the overall majority was missed.

de overgrote meerderheid werd niet gezien.

So we managed to switch 90 percent of the participants' answers

We konden bij 90% van de deelnemers hun antwoorden switchen

van links naar rechts of andersom, hun totaalprofiel.

from left to right, right to left, their overall profile.

And what happens then when they are asked to motivate their choices?

En wat gebeurt er dan als we hen vragen hun keuze te motiveren?

And here we find much more interesting verbal reports

Hier zien we veel interessantere mondelinge verklaringen

than compared to the faces.

dan bij de gezichten.

People say things like this, and I'll read it to you.

Mensen zeggen dit soort dingen -- ik zal het voorlezen.

So, "Large-scale governmental surveillance of email and internet traffic

"Grootschalige overheidscontrole op e-mail en internetverkeer

ought to be permissible as means to combat international crime and terrorism."

zou toegestaan moeten zijn

om internationale misdaad en terrorisme te bestrijden."

"So you agree to some extent with this statement." "Yes."

"Je kunt je hier dus enigszins in vinden." "Ja."

"So how did you reason here?"

"Hoe kwam je daartoe?"

"Well, like, as it is so hard to get at international crime and terrorism,

"Nou, omdat het zo lastig is om dat soort dingen aan te pakken,

I think there should be those kinds of tools."

zou men dat soort mogelijkheden moeten hebben."

And then the person remembers an argument from the newspaper in the morning.

Op dat moment herinnert die persoon zich een argument uit de krant.

"Like in the newspaper today,

"Vanmorgen stond in de krant

it said they can like, listen to mobile phones from prison,

dat ze bijvoorbeeld telefoons in de gevangenis kunnen afluisteren,

if a gang leader tries to continue his crimes from inside.

om te zien of iemand zijn misdrijven voortzet vanachter de tralies.

And I think it's madness that we have so little power

Het is toch te gek dat we zo weinig kunnen doen,

that we can't stop those things

dat we het niet kunnen stoppen,

when we actually have the possibility to do so."

terwijl we toch die mogelijkheid hebben.

And then there's a little bit back and forth in the end:

En dan is er wat getwijfel op het einde:

"I don't like that they have access to everything I do,

"Ik vind het niet prettig dat ze alles van me weten,

maar uiteindelijk is het dat toch wel waard."

but I still think it's worth it in the long run."

So, if you didn't know that this person

Als je niet zou weten

dat deze persoon net meedeed in een experiment,

just took part in a choice blindness experiment,

I don't think you would question

zou je er niet aan twijfelen

that this is the true attitude of that person.

dat dit echt haar mening is.

And what happens in the end, with the voting intention?

En wat gebeurt er op het eind met wat ze wilden stemmen?

What we find -- that one is also clearly affected by the questionnaire.

We kwamen erachter dat ook dit wordt beïnvloed door de vragenlijst.

So we have 10 participants

We hebben tien deelnemers

shifting from left to right or from right to left.

die switchen van links naar rechts of andersom.

We have another 19 that go from clear voting intention

Negentien veranderen van een duidelijke voorkeur

to being uncertain.

naar twijfel.

Some go from being uncertain to clear voting intention.

Sommigen van twijfel naar een duidelijke voorkeur.

And then there is a number of participants staying uncertain throughout.

En er is een aantal deelnemers dat voortdurend blijft twijfelen.

And that number is interesting

En dat aantal is interessant,

because if you look at what the polling institutes say

want als je kijkt naar wat opiniepeilers zeggen

over de periode vlak voor een verkiezing,

the closer you get to an election,

the only people that are sort of in play

dan zijn het eigenlijk alleen die twijfelaars die het verschil maken.

are the ones that are considered uncertain.

But we show there is a much larger number

Maar wij laten zien dat er een veel groter aantal is

that would actually consider shifting their attitudes.

dat feitelijk nog bereid is zijn voorkeur te herzien.

And here I must point out, of course, that you are not allowed to use this

Ik moet hier natuurlijk toevoegen dat je dit niet mag gebruiken

as an actual method to change people's votes

om de stemmen van mensen mee te manipuleren voor een verkiezing.

before an election,

and we clearly debriefed them afterwards

We hebben ze achteraf dan ook ingelicht en in de gelegenheid gesteld

and gave them every opportunity to change back

hun oorspronkelijke standpunt weer in te nemen.

to whatever they thought first.

But what this shows is that if you can get people

Maar dit laat zien dat als je mensen zover krijgt

to see the opposite view and engage in a conversation with themselves,

om de andere kant te zien en de discussie met zichzelf aan te gaan,

that could actually make them change their views.

dat je ze echt van mening kunt doen veranderen.

OK.

OK.

So what does it all mean?

Wat betekent dit nu allemaal?

What do I think is going on here?

Wat is hier precies aan de hand?

So first of all,

Om te beginnen

a lot of what we call self-knowledge is actually self-interpretation.

is veel van wat we zelfkennis noemen eigenlijk zelf-interpretatie.

So I see myself make a choice,

Dus ik zie mezelf een keuze maken

and then when I'm asked why,

en als men mij vraagt naar het waarom,

I just try to make as much sense of it as possible

probeer ik er zo'n logisch mogelijk verhaal achter te verzinnen.

when I make an explanation.

But we do this so quickly and with such ease

Maar we doen dit zo snel en zijn er zo handig in

that we think we actually know the answer when we answer why.

dat we echt denken het antwoord te weten als we het waarom verklaren.

And as it is an interpretation,

En omdat het een interpretatie is,

of course we sometimes make mistakes.

maken we natuurlijk soms fouten,

The same way we make mistakes when we try to understand other people.

net zoals we fouten maken wanneer we anderen proberen te begrijpen.

So beware when you ask people the question "why"

Pas dus op wanneer je iemand vraagt: "Waarom?"

because what may happen is that, if you asked them,

Want er kan iets gebeuren

als je ze vraagt waarom ze achter een idee staan,

"So why do you support this issue?"

"Why do you stay in this job or this relationship?" --

of waarom ze aan een baan of een relatie vasthouden.

what may happen when you ask why is that you actually create an attitude

Wat er kan gebeuren is dat je er een houding mee kunt creëren

that wasn't there before you asked the question.

die er helemaal niet was voordat je dat vroeg.

And this is of course important in your professional life, as well,

En in je beroep is dat natuurlijk ook belangrijk,

or it could be.

of zou dat kunnen zijn.

If, say, you design something and then you ask people,

Als je bijvoorbeeld iets ontwerpt en je vraagt mensen

"Why do you think this is good or bad?"

waarom het goed of slecht is.

Or if you're a journalist asking a politician,

Of als je journalist bent en je vraagt een politicus:

"So, why did you make this decision?"

"Waarom besloot u hiertoe?"

Or if indeed you are a politician

Of wanneer je die politicus bent

and try to explain why a certain decision was made.

en je probeert uit te leggen waarom je ergens toe besloot.

So this may all seem a bit disturbing.

Het klinkt wellicht allemaal wat verontrustend.

But if you want to look at it from a positive direction,

Maar als je het wilt bekijken van een positieve kant,

it could be seen as showing,

kun je zeggen dat het laat zien

OK, so we're actually a little bit more flexible than we think.

dat we eigenlijk flexibeler zijn dan we denken.

We can change our minds.

We kunnen van gedachten veranderen;

Our attitudes are not set in stone.

onze mening ligt niet onwrikbaar vast.

And we can also change the minds of others,

En we kunnen ook anderen van gedachten doen veranderen

if we can only get them to engage with the issue

door ze over het onderwerp te laten nadenken

and see it from the opposite view.

en het eens van de andere kant te bekijken.

And in my own personal life, since starting with this research --

En in mijn eigen leven, sinds ik met dit onderzoek begon ...

So my partner and I, we've always had the rule

Mijn partner en ik hebben altijd als regel gesteld

that you're allowed to take things back.

dat je op dingen terug kunt komen.

Just because I said I liked something a year ago,

Dat ik vorig jaar iets leuk vond,

doesn't mean I have to like it still.

wil niet zeggen dat ik dat nu nog doe.

And getting rid of the need to stay consistent

En het wegvallen van de druk om hetzelfde te moeten blijven,

is actually a huge relief and makes relational life so mush easier to live.

blijkt een hele opluchting waar relaties veel leefbaarder van worden.

Anyway, so the conclusion must be:

Dus moet onze conclusie wel zijn:

know that you don't know yourself.

weet dat je jezelf niet kent.

Or at least not as well as you think you do.

Of op zijn minst niet zo goed als je dacht.

Thanks.

Bedankt.

(Applause)

(Applaus)