Do you really know why you do what you do? | Petter Johansson

Translator: Khoa Duong Reviewer: Loan Nguyen

So why do you think the rich should pay more in taxes?

Vì sao bạn nghĩ những người giàu nên trả thuế nhiều hơn?

Why did you buy the latest iPhone?

Vì sao bạn chọn mua chiếc iPhone mới nhất?

Why did you pick your current partner?

Vì sao bạn chọn người yêu hiện tại?

And why did so many people vote for Donald Trump?

Và vì sao nhiều người lại bỏ phiếu cho Donald Trump đến vậy?

What were the reasons, why did they do it?

Lý do là gì? Vì sao họ làm vậy?

So we ask this kind of question all the time,

Ta luôn có những câu hỏi tương tự như thế,

and we expect to get an answer.

và kỳ vọng có được câu trả lời.

And when being asked, we expect ourselves to know the answer,

Và khi được hỏi, ta hi vọng sẽ có câu trả lời

to simply tell why we did as we did.

để giải thích lý do cho những việc mình đã làm.

But do we really know why?

Nhưng ta có thực sự biết tại sao không?

So when you say that you prefer George Clooney to Tom Hanks,

Khi bạn nói bạn thích George Clooney hơn Tom Hanks,

due to his concern for the environment,

vì anh ấy quan tâm đến môi trường.

is that really true?

Điều đó có thật không?

So you can be perfectly sincere and genuinely believe

Bạn có thể hoàn toàn thật tâm tin rằng

that this is the reason that drives your choice,

đây là lý do đưa đến sự lựa chọn của mình,

but to me, it may still feel like something is missing.

nhưng với tôi, dường như có gì đó thiếu sót.

As it stands, due to the nature of subjectivity,

Hiện nay, do bản chất của sự chủ quan,

it is actually very hard to ever prove that people are wrong about themselves.

thực sự rất khó để chứng minh người ta hiểu sai về bản thân họ.

So I'm an experimental psychologist,

Tôi là một nhà tâm lý học thực nghiệm,

and this is the problem we've been trying to solve in our lab.

và đây là vấn đề chúng tôi đang cố gắng giải quyết trong phòng thí nghiệm.

So we wanted to create an experiment

Chúng tôi muốn tạo ra một thực nghiệm

that would allow us to challenge what people say about themselves,

để thử thách điều mọi người nói về chính họ,

regardless of how certain they may seem.

bất kể họ có vẻ chắc chắn như thế nào.

But tricking people about their own mind is hard.

Nhưng để đánh lừa tâm trí người khác rất khó khăn.

So we turned to the professionals.

Vì thế chúng tôi đã tìm tới những chuyên gia -

The magicians.

những nhà ảo thuật.

So they're experts at creating the illusion of a free choice.

Họ là chuyên gia tạo ra ảo giác về sự lựa chọn tự do.

So when they say, "Pick a card, any card,"

Khi họ nói: "Hãy chọn một lá bài bất kỳ,"

the only thing you know is that your choice is no longer free.

là lúc bạn biết lựa chọn của mình đã không còn được tự do nữa.

So we had a few fantastic brainstorming sessions

Chúng tôi đã có một vài buổi thảo luận tuyệt vời

with a group of Swedish magicians,

với một nhóm các ảo thuật gia Thụy Điển

and they helped us create a method

và họ đã giúp tạo ra một cách thức

in which we would be able to manipulate the outcome of people's choices.

có thể điều khiển kết quả lựa chọn của mọi người.

This way we would know when people are wrong about themselves,

Cách này cho chúng ta biết khi nào con người mâu thuẫn với bản thân

even if they don't know this themselves.

ngay cả khi họ không nhận ra điều đó.

So I will now show you a short movie showing this manipulation.

Giờ tôi sẽ chiếu một phim ngắn về sự điều khiển này.

So it's quite simple.

Nó khá là đơn giản.

The participants make a choice,

Những người tham gia đưa ra lựa chọn của mình

but I end up giving them the opposite.

nhưng tôi sẽ đưa họ phương án ngược lại.

And then we want to see: How did they react, and what did they say?

Chúng tôi muốn xem: Họ phản ứng thế nào, và họ nói gì?

So it's quite simple, but see if you can spot the magic going on.

Nó khá đơn giản, hãy xem bạn có nhận ra trò ảo thuật này không.

And this was shot with real participants, they don't know what's going on.

Đoạn phim quay với người tham gia thật họ không biết chuyện gì đang xảy ra.

(Video) Petter Johansson: Hi, my name's Petter.

(Video): PJ: Xin chào, tôi là Petter.

Woman: Hi, I'm Becka.

Nữ: Xin chào tôi là Becka.

PJ: I'm going to show you pictures like this.

PJ: Tôi sẽ cho cô xem những bức ảnh thế này.

And you'll have to decide which one you find more attractive.

Và cô phải chọn ra bức ảnh thu hút hơn.

Becka: OK.

Becka: OK.

PJ: And then sometimes, I will ask you why you prefer that face.

PJ: Và đôi khi, tôi sẽ hỏi vì sao cô thích gương mặt đó hơn.

Becka: OK.

Becka: OK.

PJ: Ready? Becka: Yeah.

PJ: Sẵn sàng? BK: Vâng.

PJ: Why did you prefer that one?

PJ: Vì sao cô thích tấm này hơn?

Becka: The smile, I think.

Becka: Nụ cười, tôi nghĩ vậy.

PJ: Smile.

PJ: Nụ cười.

Man: One on the left.

Nam: Tấm bên trái

Again, this one just struck me.

Lần nữa, tấm này đập vào mắt tôi.

Interesting shot.

Một bức ảnh thú vị.

Since I'm a photographer, I like the way it's lit and looks.

Vì tôi là nhiếp ảnh gia, tôi thích hướng sáng và tổng thể ảnh.

Petter Johansson: But now comes the trick.

PJ: Sau đây là cách họ bị đánh lừa.

(Video) Woman 1: This one.

Nữ 1: Bức này.

PJ: So they get the opposite of their choice.

PJ: Họ nhận tấm ảnh ngược với lựa chọn của mình.

And let's see what happens.

Và hãy xem điều gì sẽ xảy ra.

Woman 2: Um ...

Nữ 2: Ừm...

I think he seems a little more innocent than the other guy.

Tôi nghĩ anh này trông ngây thơ hơn anh chàng còn lại.

Man: The one on the left.

Nam: Tấm bên trái.

I like her smile and contour of the nose and face.

Tôi thích nụ cười, nét mặt và mũi của cô ấy.

So it's a little more interesting to me, and her haircut.

Nên nó làm tôi chú ý, và kiểu tóc của cô ấy.

Woman 3: This one.

Nữ 3: Bức này.

I like the smirky look better.

Tôi thích vẻ ngạo nghễ này hơn.

PJ: You like the smirky look better?

PJ: Bạn thích gương mặt ngạo nghễ hơn?

(Laughter)

(Cười)

Woman 3: This one.

Nữ 3: Bức này.

PJ: What made you choose him?

PJ: Tại sao bạn chọn anh ấy?

Woman 3: I don't know, he looks a little bit like the Hobbit.

Nữ 3: Tôi không biết, anh ấy trông hơi giống người Hobbit.

(Laughter)

(Cười)

PJ: And what happens in the end

PJ: Và điều gì xảy ra lúc cuối

when I tell them the true nature of the experiment?

khi tôi nói với họ sự thật về cuộc thí nghiệm?

Yeah, that's it. I just have to ask a few questions.

PJ: Vâng, được rồi. Tôi cần phải hỏi anh vài câu.

Man: Sure.

Nam: Được thôi.

PJ: What did you think of this experiment, was it easy or hard?

PJ: Anh nghĩ sao về buổi thí nghiệm, nó dễ hay khó?

Man: It was easy.

Nam: Nó dễ.

PJ: During the experiments,

PJ: Trong lúc thí nghiệm,

I actually switched the pictures three times.

thực ra tôi đã thay đổi những bức ảnh ba lần.

Was this anything you noticed?

Anh có nhận ra điều này không?

Man: No. I didn't notice any of that.

Nam: Không. Tôi không để ý.

PJ: Not at all? Man: No.

PJ: Không một chút nào ư?

Switching the pictures as far as ...

Nam: Không. Tráo mấy bức ảnh là...

PJ: Yeah, you were pointing at one of them but I actually gave you the opposite.

PJ: Vâng, anh đã chọn một bức ảnh nhưng thực ra tôi lại đưa anh bức ảnh khác.

Man: The opposite one. OK, when you --

Nam: Bức khác? OK, khi nào--

No. Shows you how much my attention span was.

Không. Chứng tỏ là độ tập trung của tôi chỉ có như vậy.

(Laughter)

(Cười)

PJ: Did you notice that sometimes during the experiment

PJ: Chị có để ý thấy thi thoảng trong lúc thí nghiệm

I switched the pictures?

tôi đã tráo những bức ảnh?

Woman 2: No, I did not notice that.

Nữ 2: Không, tôi không thấy.

PJ: You were pointing at one, but then I gave you the other one.

PJ: Bạn đã chỉ vào một bức ảnh, nhưng tôi lại đưa bạn bức còn lại.

No inclination of that happening?

Bạn không nhận ra gì ư?

Woman 2: No.

Nữ 2: Không.

Woman 2: I did not notice.

Tôi không thấy điều đó.

(Laughs)

(Cười)

PJ: Thank you.

PJ: Cảm ơn bạn.

Woman 2: Thank you.

Nữ 2: Cảm ơn.

PJ: OK, so as you probably figured out now,

PJ: OK, có thể bây giờ bạn đã nhận ra,

the trick is that I have two cards in each hand,

mánh khoé là tôi có hai lá bài trong mỗi tay,

and when I hand one of them over,

và khi tôi đưa một lá,

the black one kind of disappears into the black surface on the table.

chiếc đen biến mất vào phần màu đen ở trên bàn.

So using pictures like this,

Vậy sử dụng những bức ảnh thế này,

normally not more than 20 percent of the participants detect these tries.

thường thì không tới hơn 20% người tham gia nhận ra điều này.

And as you saw in the movie,

Như bạn thấy trong đoạn phim

when in the end we explain what's going on,

lúc cuối khi chúng tôi giải thích điều xảy ra,

they're very surprised and often refuse to believe the trick has been made.

họ rất ngạc nhiên và thường không tin mánh lừa đó được tạo ra.

So this shows that this effect is quite robust and a genuine effect.

Điều này cho thấy hiệu ứng này khá mạnh mẽ và hiệu quả.

But if you're interested in self-knowledge, as I am,

Nhưng nếu bạn quan tâm về sự hiểu biết bản thân như tôi,

the more interesting bit is,

điều thú vị hơn là

OK, so what did they say when they explained these choices?

họ đã nói gì khi giải thích những lý do của mình?

So we've done a lot of analysis

Chúng tôi đã làm nhiều phân tích

of the verbal reports in these experiments.

về báo cáo bằng lời nói trong thí nghiệm này.

And this graph simply shows

Và biểu đồ này đơn giản cho thấy

that if you compare what they say in a manipulated trial

rằng nếu bạn so sánh những gì họ nói trong thử nghiệm bị kiểm soát

with a nonmanipulated trial,

với một thử nghiệm không bị,

that is when they explain a normal choice they've made

đó là khi họ giải thích đó là một hành động bình thường

and one where we manipulated the outcome,

và khi chúng tôi điều khiển kết quả,

we find that they are remarkably similar.

chúng tôi thấy chúng giống nhau một cách kinh ngạc.

So they are just as emotional, just as specific,

Vậy chúng chỉ theo cảm xúc, một cách riêng biệt,

and they are expressed with the same level of certainty.

và chúng được thể hiện với mức độ chắc chắn giống nhau.

So the strong conclusion to draw from this

Một kết luận chắc chắn từ điều này

is that if there are no differences

là nếu không có sự khác biệt

between a real choice and a manipulated choice,

giữa lựa chọn thật và lựa chọn bị điều khiển,

perhaps we make things up all the time.

thì có lẽ chúng ta luôn bịa ra mọi thứ.

But we've also done studies

Nhưng chúng tôi cũng tìm tòi

where we try to match what they say with the actual faces.

nơi chúng tôi cố kết nối điều họ nói với những gương mặt thực.

And then we find things like this.

Và chúng tôi tìm thấy điều như sau.

So here, this male participant, he preferred the girl to the left,

Đây, người đàn ông này, anh ấy thích cô gái bên trái,

he ended up with the one to the right.

anh ấy nhận tấm bên phải.

And then, he explained his choice like this.

Và rồi, anh ấy giải thích lựa chọn của mình như sau.

"She is radiant.

"Cô ấy rạng rỡ.

I would rather have approached her at the bar than the other one.

Tôi sẽ tiến tới cô ấy trong quán bar thay vì người còn lại.

And I like earrings."

Và tôi thích đôi khuyên tai."

And whatever made him choose the girl on the left to begin with,

Và bất kỳ lý do gì khiến anh ấy chọn cô gái bên trái lúc đầu,

it can't have been the earrings,

nó không thể là đôi khuyên tai,

because they were actually sitting on the girl on the right.

vì chúng ở trên người cô gái bên phải.

So this is a clear example of a post hoc construction.

Vậy đây là ví dụ rõ ràng của việc giải thích ở sau cùng.

So they just explained the choice afterwards.

Họ chỉ giải thích lý do sau đó.

So what this experiment shows is,

Thí nghiệm này cho thấy,

OK, so if we fail to detect that our choices have been changed,

nếu chúng ta không thể phát hiện sự lựa chọn bị thay đổi,

we will immediately start to explain them in another way.

ta sẽ ngay lập tức lý giải chúng theo cách khác.

And what we also found

Và điều chúng tôi tìm thấy

is that the participants often come to prefer the alternative,

là những người tham gia thường thích lựa chọn còn lại hơn,

that they were led to believe they liked.

rằng họ được dẫn dắt để tin rằng họ thích.

So if we let them do the choice again,

Vậy nên nếu chúng ta để họ chọn lần nữa,

they will now choose the face they had previously rejected.

họ sẽ chọn gương mặt mà trước đó họ loại bỏ.

So this is the effect we call "choice blindness."

Chúng tôi gọi hiệu ứng này là "lựa chọn mù mờ."

And we've done a number of different studies --

Và chúng tôi tiến hành nhiều nghiên cứu khác--

we've tried consumer choices,

chúng tôi đã thử những lựa chọn tiêu dùng,

choices based on taste and smell and even reasoning problems.

những lựa chọn dựa trên mùi vị và thậm chí những vấn đề lý luận.

But what you all want to know is of course

Nhưng điều bạn muốn biết chắc chắn là

does this extend also to more complex, more meaningful choices?

điều này có mở rộng ra cả những lựa chọn phức tạp hơn, ý nghĩa hơn?

Like those concerning moral and political issues.

Như những điều liên quan tới vấn đề đạo đức và chính trị.

So the next experiment, it needs a little bit of a background.

Và thí nghiệm tiếp theo, nó cần một chút nền tảng.

So in Sweden, the political landscape

Ở Thụy Điển, chính trường

is dominated by a left-wing and a right-wing coalition.

bị chi phối bởi liên minh cánh tả và cánh hữu.

And the voters may move a little bit between the parties within each coalition,

Và cử tri có thể di chuyển một chút giữa các đảng trong mỗi liên minh,

but there is very little movement between the coalitions.

nhưng có rất ít sự dịch chuyển giữa những liên minh.

And before each elections,

Và trước mỗi buổi bầu cử,

the newspapers and the polling institutes

các tờ báo và các viện bỏ phiếu

put together what they call "an election compass"

tập hợp cái được gọi là "chiếc la bàn bầu cử"

which consists of a number of dividing issues

bao gồm những vấn đề gây chia rẽ

that sort of separates the two coalitions.

đã phân tách hai phía liên minh.

Things like if tax on gasoline should be increased

Mấy thứ như có nên tăng thuế trên giá gas,

or if the 13 months of paid parental leave

hoặc có lương tháng 13 cho nhân viên nghỉ hộ sản

should be split equally between the two parents

nên được chia đều cho cả bố và mẹ

in order to increase gender equality.

để gia tăng bình đẳng giới.

So, before the last Swedish election,

Thế là, trước cuộc bầu cử ở Thụy Điển vừa qua,

we created an election compass of our own.

chúng tôi tạo ra chiếc la bàn bầu cử.

So we walked up to people in the street

Chúng tôi tiếp cận những người trên đường

and asked if they wanted to do a quick political survey.

và hỏi nếu họ muốn làm một khảo sát nhanh về chính trị.

So first we had them state their voting intention

Đầu tiên, chúng tôi cho họ nêu ý định bầu cử của họ

between the two coalitions.

giữa hai bên liên minh.

Then we asked them to answer 12 of these questions.

Sau đó chúng tôi hỏi họ 12 câu hỏi này.

They would fill in their answers,

Họ sẽ điền vào câu trả lời,

and we would ask them to discuss,

và chúng tôi sẽ mời họ bàn luận:

so OK, why do you think tax on gas should be increased?

Vì sao bạn nghĩ thuế gas nên tăng?

And we'd go through the questions.

Và chúng tôi đi qua những câu hỏi.

Then we had a color coded template

Và rồi chúng tôi có mẫu mã màu

that would allow us to tally their overall score.

mà cho phép chúng tôi tính điểm tổng thể của họ.

So this person would have one, two, three, four

Người này sẽ có một, hai, ba, bốn

five, six, seven, eight, nine scores to the left,

năm, sáu, bảy, tám, chín điểm ở phía bên trái,

so he would lean to the left, basically.

có nghĩa anh ấy sẽ thiên về phía bên trái, đơn giản vậy.

And in the end, we also had them fill in their voting intention once more.

Và cuối cùng, chúng tôi yêu cầu họ điền ý định bầu cử của họ một lần nữa.

But of course, there was also a trick involved.

Nhưng tất nhiên, có một mánh khoé.

So first, we walked up to people,

Trước tiên, chúng tôi tiếp cận mọi người,

we asked them about their voting intention

chúng tôi hỏi họ về ý định bầu cử của họ

and then when they started filling in,

và khi họ bắt đầu điền thông tin,

we would fill in a set of answers going in the opposite direction.

chúng tôi sẽ điền vào một nhóm những câu trả lời theo chiều hướng ngược lại.

We would put it under the notepad.

Chúng tôi sẽ đặt nó ở dưới tờ note.

And when we get the questionnaire,

Và khi chúng tôi nhận lại tờ câu hỏi,

we would simply glue it on top of the participant's own answer.

chúng tôi chỉ đơn giản dán nó lên câu trả lời của người tham gia.

So there, it's gone.

Và đó, nó biến mất rồi.

And then we would ask about each of the questions:

Và rồi chúng tôi sẽ hỏi về từng câu hỏi:

How did you reason here?

Bạn giải thích câu này thế nào?

And they'll state the reasons,

Họ nêu lý do của mình,

together we will sum up their overall score.

và chúng tôi sẽ kết hợp chúng với điểm số sơ bộ.

And in the end, they will state their voting intention again.

Cuối cùng, họ nêu lại ý định bầu cử một lần nữa.

So what we find first of all here,

Đầu tiên chúng tôi thấy ở đây,

is that very few of these manipulations are detected.

là mánh khoé này rất ít khi bị phát hiện.

And they're not detected in the sense that they realize,

Và họ không phát hiện ra khi họ nhận thức được điều này

"OK, you must have changed my answer,"

"OK, hẳn là anh đã thay đáp án của tôi".

it was more the case that,

Mà chủ yếu là,

"OK, I must've misunderstood the question the first time I read it.

"Tôi chắc hẳn đã hiểu sai câu hỏi khi lần đầu tiên đọc nó.

Can I please change it?"

Tôi đổi nó được không?"

And even if a few of these manipulations were changed,

Và cả khi vài trường hợp bị thay đổi,

the overall majority was missed.

thì về tổng quan mọi người đều không biết.

So we managed to switch 90 percent of the participants' answers

Chúng tôi tráo đổi 90% câu trả lời của người tham gia

from left to right, right to left, their overall profile.

từ trái sang phải, phải sang trái, hồ sơ tổng quan của họ.

And what happens then when they are asked to motivate their choices?

Và điều gì xảy ra sau đó, khi họ được hỏi về động cơ lựa chọn?

And here we find much more interesting verbal reports

Và chúng tôi tìm ra những báo cáo thú vị giữa ngôn ngữ

than compared to the faces.

rồi so sánh với nét mặt của họ.

People say things like this, and I'll read it to you.

Họ phát biểu thế này, tôi sẽ đọc cho bạn nghe:

So, "Large-scale governmental surveillance of email and internet traffic

"Sự kiểm soát email và phân luồng internet diện rộng của nhà nước

ought to be permissible as means to combat international crime and terrorism."

nên được phép để chống lại tội phạm quốc tế và khủng bố"

"So you agree to some extent with this statement." "Yes."

"Vậy bạn phần nào đó đồng ý với phát biểu này". "Vâng."

"So how did you reason here?"

"Lý do của bạn là gì?"

"Well, like, as it is so hard to get at international crime and terrorism,

"À, kiểu như, bởi vì tội phạm quốc tế và khủng bố rất nguy hiểm,

I think there should be those kinds of tools."

nên tôi nghĩ chúng ta cần có vài công cụ như thế."

And then the person remembers an argument from the newspaper in the morning.

Và họ nhớ về cuộc tranh luận xuất hiện trên tờ báo sáng.

"Like in the newspaper today,

"Như báo hôm nay có đăng,

it said they can like, listen to mobile phones from prison,

nó nói rằng họ có thể theo dõi điện thoại trong nhà tù,

if a gang leader tries to continue his crimes from inside.

nếu như một tên trùm muốn tiếp tục phạm tội.

And I think it's madness that we have so little power

Và tôi nghĩ thật là điên rồ khi chúng ta có quá ít quyền lực

that we can't stop those things

để ngăn cản những điều này

when we actually have the possibility to do so."

khi chúng ta thực sự có khả năng để làm điều đó."

And then there's a little bit back and forth in the end:

Và sau đấy có một chút mâu thuẫn diễn ra:

"I don't like that they have access to everything I do,

"Tôi không thích cách họ biết được những gì tôi làm,

but I still think it's worth it in the long run."

nhưng tôi vẫn nghĩ nó đáng giá về lâu dài"

So, if you didn't know that this person

Nếu bạn không biết về người này

just took part in a choice blindness experiment,

vừa tham gia vào một thử nghiệm lựa chọn mù,

I don't think you would question

thì tôi không nghĩ bạn sẽ thắc mắc

that this is the true attitude of that person.

rằng đây có phải là thái độ thực sự của họ.

And what happens in the end, with the voting intention?

Điều gì xảy ra vào phút cuối, với xu hướng bầu cử?

What we find -- that one is also clearly affected by the questionnaire.

Điều chúng tôi tìm kiếm rõ ràng bị ảnh hưởng bởi bảng câu hỏi.

So we have 10 participants

Chúng tôi có mười người tham gia

shifting from left to right or from right to left.

chuyển từ trái sang phải hoặc từ phải sang trái.

We have another 19 that go from clear voting intention

Và có 19 người khác chuyển từ chắc chắn

to being uncertain.

sang hoài nghi chủ ý bầu chọn.

Some go from being uncertain to clear voting intention.

Một số khác thì chuyển từ hoài nghi sang chắc chắn.

And then there is a number of participants staying uncertain throughout.

Và sau đó ở đây có một vài người tham gia lại luôn cảm thấy hoài nghi.

And that number is interesting

Con số đó khá là thú vị,

because if you look at what the polling institutes say

bởi nếu như bạn nhìn thấy khảo sát từ viện bỏ phiếu, nói rằng

the closer you get to an election,

khi bạn càng gần đến cuộc bầu cử,

the only people that are sort of in play

những người thuộc tuýp rong chơi

are the ones that are considered uncertain.

thường là những người có thái độ không chắc chắn.

But we show there is a much larger number

Nhưng chúng ta cần cho thấy có một con số lớn hơn

that would actually consider shifting their attitudes.

sẽ thực sự có thể chuyển đổi thái độ của họ.

And here I must point out, of course, that you are not allowed to use this

Và tôi phải chỉ ra rằng, dĩ nhiên, bạn không được phép sử dụng điều này

as an actual method to change people's votes

như một biện pháp thực sự để thay đổi phiếu bầu

before an election,

trước khi cuộc bầu cử diễn ra,

and we clearly debriefed them afterwards

chúng tôi giải thích rõ lại điều này với họ sau đó

and gave them every opportunity to change back

và cho họ cơ hội để thay đổi trở lại

to whatever they thought first.

lựa chọn ban đầu của mình.

But what this shows is that if you can get people

Nhưng điều này cho thấy nếu bạn có thể khiến họ

to see the opposite view and engage in a conversation with themselves,

thấy góc nhìn đối lập và bắt đầu một cuộc đối thoại với chính mình,

that could actually make them change their views.

điều đó sẽ thực sự khiến họ thay đổi quan điểm của mình.

OK.

Được rồi.

So what does it all mean?

Vậy những điều này nghĩa là gì?

What do I think is going on here?

Điều gì đang diễn ra ở đây?

So first of all,

Đầu tiên,

a lot of what we call self-knowledge is actually self-interpretation.

đa phần những thứ chúng ta gọi là "sự tự tri" thực ra là "sự tự diễn dịch".

So I see myself make a choice,

Khi tôi đưa ra lựa chọn,

and then when I'm asked why,

và khi tôi được hỏi tại sao,

I just try to make as much sense of it as possible

tôi chỉ cố làm mọi thứ trở nên hợp lý hết mức có thể

when I make an explanation.

khi tôi giải thích chúng.

But we do this so quickly and with such ease

Nhưng chúng ta làm nhanh và quá dễ dàng

that we think we actually know the answer when we answer why.

và nghĩ rằng mình thực sự biết câu trả lời khi chúng ta giải thích được tại sao.

And as it is an interpretation,

Và bởi vì đó là sự diễn dịch,

of course we sometimes make mistakes.

dĩ nhiên sẽ có lúc sai lầm.

The same way we make mistakes when we try to understand other people.

Nó giống như cách chúng ta mắc lỗi khi cố gắng hiểu người khác.

So beware when you ask people the question "why"

Vậy nên cẩn thận khi bạn hỏi người khác câu hỏi "Tại sao"

because what may happen is that, if you asked them,

vì điều có thể xảy ra là, nếu như bạn hỏi họ,

"So why do you support this issue?"

"Vì sao bạn lại ủng hộ vấn đề này?"

"Why do you stay in this job or this relationship?" --

"Vì sao bạn vẫn làm công việc này hoặc duy trì mối quan hệ này?"--

what may happen when you ask why is that you actually create an attitude

thứ có thể xảy ra khi bạn hỏi lý do là bạn thực sự tạo ra một thái độ

that wasn't there before you asked the question.

mà không hề tồn tại trước khi bạn hỏi điều đó.

And this is of course important in your professional life, as well,

Và nó dĩ nhiên rất quan trọng với cuộc sống chuyên nghiệp bạn có,

or it could be.

hoặc có thể là như thế.

If, say, you design something and then you ask people,

Giống như bạn thiết kế cái gì đó và hỏi mọi người

"Why do you think this is good or bad?"

"Vì sao bạn nghĩ điều này tốt hoặc xấu?"

Or if you're a journalist asking a politician,

Hoặc nếu bạn là một nhà báo đặt câu hỏi cho một chính trị gia:

"So, why did you make this decision?"

"Tại sao ông lại có quyết định như thế này?"

Or if indeed you are a politician

Hay thậm chí nếu bạn là chính trị gia

and try to explain why a certain decision was made.

cố giải thích lý do một quyết định gì đó được thiết lập.

So this may all seem a bit disturbing.

Việc này sẽ có vẻ khó chịu,

But if you want to look at it from a positive direction,

nhưng nếu bạn muốn nhìn nhận nó theo một hướng tích cực,

it could be seen as showing,

nó lại có thể thành khoa trương.

OK, so we're actually a little bit more flexible than we think.

Được rồi, có vẻ như chúng ta thực sự linh hoạt hơn mình nghĩ.

We can change our minds.

Chúng ta có thể thay đổi tâm trí mình.

Our attitudes are not set in stone.

Thái độ chúng ta không được kiên cố.

And we can also change the minds of others,

Và chúng ta cũng thay đổi được tâm trí của người khác,

if we can only get them to engage with the issue

chỉ khi chúng ta có thể gắn kết họ với chủ đề

and see it from the opposite view.

và quan sát nó từ quan điểm đối lập.

And in my own personal life, since starting with this research --

Và trong đời tư của mình, khi bắt đầu nghiên cứu này --

So my partner and I, we've always had the rule

tôi và đồng nghiệp luôn luôn giữ quy tắc là

that you're allowed to take things back.

bạn được phép rút lại bất cứ điều gì.

Just because I said I liked something a year ago,

Chỉ vì tôi nói tôi thích điều gì đó một năm trước

doesn't mean I have to like it still.

không có nghĩa là tôi vẫn phải thích nó.

And getting rid of the need to stay consistent

Và thoát khỏi nhu cầu được ổn định

is actually a huge relief and makes relational life so mush easier to live.

thực là một sự giải thoát khiến cho cuộc đời trở nên dễ sống hơn.

Anyway, so the conclusion must be:

Dù sao thì, kết luận phải là:

know that you don't know yourself.

hãy biết rằng bạn không hiểu hết bản thân mình,

Or at least not as well as you think you do.

hay ít ra là không rõ như mình nghĩ.

Thanks.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)