David Holt: The stories and song of Appalachia

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Christel Foncke

This is Aunt Zip from Sodom, North Carolina.

Dit is tante Zip van Sodom in North Carolina.

She was 105 years old when I took this picture.

Ze was 105 jaar oud toen ik deze foto nam.

She was always saying things that made me stop and think, like,

Ze zei altijd dingen die me deden nadenken, zoals dit:

"Time may be a great healer, but it ain't no beauty specialist."

"De tijd is wellicht een groot genezer, maar een schoonheidsspecialist is het niet."

(Laughter)

(Gelach)

She said, "Be good to your friends.

Ze zei: "Wees goed voor je vrienden.

Why, without them, you'd be a total stranger."

want zonder ben je een volslagen vreemdeling."

(Laughter)

(Gelach)

This is one of her songs.

Dit is een van haar liedjes.

Let's see if we can get into the flow here and all do this one together.

We gaan het samen proberen te zingen.

And I'm going to have Michael Manring play bass with me.

Michael Manring speelt de bas.

Give him a big old hand.

Geef hem een applaus.

(Applause)

(Applaus)

One, two, three, four.

Een, twee, drie, vier.

(Music)

(Muziek)

Well, my true love's a black-eyed daisy;

Mijn ware liefde is een zwartogige madelief.

if I don't see her, I go crazy.

Als ik haar niet zie, word ik crazy.

My true love lives up the river;

Mijn ware liefde woont naast de rivier.

a few more jumps and I'll be with her.

een paar sprongen en ik ben bij haar.

Hey, hey, black-eyed Susie! Hey, hey, black-eyed Susie!

Hey, hey, black-eyed Susie! Hey, hey, black-eyed Susie!

Hey, hey black-eyed Susie, hey.

Hey, hey black-eyed Susie, hey.

Now you've got to picture Aunt Zip at 105 years old in Sodom, North Carolina.

Tante Zip leerde me deze oude liedjes

I'd go up and learn these old songs from her.

toen ze 105 was.

She couldn't sing much, couldn't play anymore.

Goed zingen kon ze niet, spelen al evenmin.

And I'd pull her out on the front porch.

Ik zette haar op de veranda.

Down below, there was her grandson plowing the tobacco field with a mule.

Haar kleinzoon ploegde het tabaksveld met een muilezel.

A double outhouse over here on the side.

Een dubbel bijgebouw hier opzij.

And we'd sing this old song. She didn't have a whole lot of energy,

We zongen dit oude liedje. Ze had niet veel energie meer.

so I'd sing, "Hey, hey!" and she'd just answer back with, "Black-eyed Susie."

Ik zong "Hey, hey!" en ze antwoordde met "Black-eyed Susie."

Oh, hey, hey, black-eyed Susie! Hey, hey, black-eyed Susie!

Oh, hey, hey, black-eyed Susie! Hey, hey, black-eyed Susie!

Hey, hey, black-eyed Susie, hey.

Hey, hey, black-eyed Susie, hey.

Well, she and I went blackberry picking.

Samen gingen we bramen plukken.

She got mad; I took a licking.

Ze werd kwaad en ik kreeg een tik.

Ducks on the millpond, geese in the ocean,

Eenden op de molenvijver, ganzen in de oceaan,

Devil in the pretty girl when she takes a notion.

Duivel in het mooie meisje wanneer ze je opmerkt.

Hey, hey, black-eyed Susie! Hey, hey, black-eyed Susie!

Hey, hey, black-eyed Susie! Hey, hey, black-eyed Susie!

Hey, hey black-eyed Susie, hey.

Hey, hey black-eyed Susie, hey.

Let's have the banjo.

We nemen de banjo.

Well, we'll get married next Thanksgiving.

Volgende Thanksgiving gaan we trouwen.

I'll lay around; she'll make a living.

Ik doe niks; zij verdient de kost.

She'll cook blackjacks, I'll cook gravy;

Zij maakt blackjacks, ik de jus;

we'll have chicken someday, maybe.

en af en toe misschien een kip.

Hey, hey, hey, hey. Hey, hey, black-eyed Susie, hey!

Hey, hey, hey, hey. Hey, hey, black-eyed Susie, hey!

One more time now.

Nog eens.

Oh, hey, hey, black-eyed Susie! Hey, hey, black-eyed Susie!

Oh, hey, hey, black-eyed Susie! Hey, hey, black-eyed Susie!

Hey, hey, black-eyed Susie, hey.

Hey, hey, black-eyed Susie, hey.

(Applause)

(Applaus)

Thank you, Michael.

Dank je, Michael.

This is Ralph Stanley.

Dit is Ralph Stanley.

When I was going to college at University of California

Toen ik college liep aan de Universiteit van Californië

at Santa Barbara in the College of Creative Studies,

in Santa Barbara aan de afdeling Creatieve Studies,

taking majors in biology and art, he came to the campus.

om een graad te halen in biologie en kunst, kwam hij naar de campus.

This was in 1968, I guess it was.

In 1968, dacht ik.

And he played his bluegrass style of music,

Hij speelde zijn bluegrassmuziek,

but near the end of the concert, he played the old timing style of banjo picking

maar aan het einde van het concert, ging hij op de oude manier op zijn banjo tokkelen.

that came from Africa, along with the banjo.

Die kwam uit Afrika, net als de banjo.

It's called claw-hammer style, that he had learned from his mother and grandmother.

Het heet de klauwhamerstijl. Had hij geleerd van zijn moeder en grootmoeder.

I fell in love with that.

Ik was er weg van.

I went up to him and said, how can I learn that?

Ik vroeg hem: "Hoe kan ik dat leren?"

He said, well, you can go back to Clinch Mountain, where I'm from,

Hij zei: "Je kan naar Clinch Mountain gaan, waar ik vandaan kom,

or Asheville or Mount Airy, North Carolina --

of Asheville of Mount Airy, North Carolina.

some place that has a lot of music.

Daar vind je een heleboel van dit soort muziek.

Because there's a lot of old people still living that play that old style.

Heel veel oude mensen spelen nog steeds in die oude stijl."

So I went back that very summer.

Die zomer ging ik er naartoe.

I just fell in love with the culture and the people.

Ik hield van die cultuur en de mensen.

And you know, I came back to school, I finished my degrees

Terug op school haalde ik mijn diploma

and told my parents I wanted to be a banjo player.

en vertelde mijn ouders dat ik banjospeler wilde worden.

You can imagine how excited they were.

Je kan je voorstellen hoe blij ze waren.

So I thought I would just like to show you some of the pictures

Daarom ga ik jullie enkele foto's

I've taken of some of my mentors.

van mijn mentors tonen.

Just a few of them, but maybe you'll get just a little hint of some of these folks.

Om je een idee te geven.

And play a little banjo. Let's do a little medley.

En een beetje banjo spelen. Een kleine medley.

(Music)

(Muziek)

(Applause)

(Applaus)

Those last few pictures were of Ray Hicks, who just passed away last year.

Die laatste paar foto's waren van Ray Hicks, die net vorig jaar overleed.

He was one of the great American folk tale-tellers.

Hij was een van de grote Amerikaanse volksverhalenvertellers.

The Old Jack tales that he had learned -- he talked like this,

De verhalen gingen altijd over oude Jack. Zo sprak hij --

you could hardly understand him. But it was really wonderful.

Je kon hem nauwelijks begrijpen. Maar het was echt geweldig.

And he lived in that house that his great-grandfather had built.

Hij woonde in het huis dat zijn overgrootvader had gebouwd.

No running water, no electricity. A wonderful, wonderful guy.

Geen stromend water, geen elektriciteit. Prachtige, prachtige kerel.

And you can look at more pictures.

Nog meer foto's.

I've actually got a website that's got a bunch of photos that I've done

Ik heb er op mijn website nog een heleboel

of some of the other folks I didn't get a chance to show you.

van andere mensen daar.

This instrument came up in those pictures. It's called the mouth bow.

Dit instrument stond op een van die foto's. Het heet een mondboog.

It is definitely the first stringed instrument ever in the world,

Het is zeker het oudste snaarinstrument ter wereld.

and still played in the Southern mountains.

Het wordt nog altijd gespeeld in de zuidelijke bergen.

Now, the old timers didn't take a fancy guitar string and make anything like this.

Die oude kerels gebruikten geen gitaarsnaren om zoiets te maken.

They would just take a stick and a catgut and string it up.

Ze bespanden alleen maar een stok met wat kattendarm.

It was hard on the cats, but it made a great little instrument.

Niet leuk voor de katten, maar je kreeg een prachtig instrumentje.

It sounds something like this.

Zo klinkt het.

(Music)

(Muziek)

Well, have you heard the many stories told by young and old with joy

Heb je de vele door jong en oud met vreugde vertelde verhalen al gehoord

about the many deeds of daring that were done by the Johnson boys?

over de gedurfde daden van de Johnsonjongens?

You take Kate, I'll take Sal; we'll both have a Johnson gal.

Neem jij Kate, ik neem Sal; dan hebben we beiden een Johnsonmeid.

You take Kate, I'll take Sal; we'll both have a Johnson gal.

Neem jij Kate, ik neem Sal; dan hebben we beiden een Johnsonmeid.

Now, they were scouts in the rebels' army,

Het waren verkenners in het rebellenleger,

they were known both far and wide.

ze waren wijd en zijd bekend.

When the Yankees saw them coming, they'd lay down their guns and hide.

Toen de Yankees hen zagen komen, legden ze hun geweren neer en staken zich weg.

You take Kate, I'll take Sal; we'll both have a Johnson gal.

Neem jij Kate, ik neem Sal; dan hebben we beiden een Johnsonmeid.

You take Kate, I'll take Sal; we'll both have a Johnson gal.

Neem jij Kate, ik neem Sal; dan hebben we beiden een Johnsonmeid.

Ain't that a sound?

Is dat geen klank?

(Applause)

(Applaus)

Well, it was 1954, I guess it was.

Het was in 1954, denk ik.

We were driving in the car outside of Gatesville, Texas,

We reden in de auto net buiten Gatesville in Texas.

where I grew up in the early part of my life.

Daar ben ik opgegroeid.

Outside of Gatesville we were coming back from the grocery store.

We kwamen terug van de supermarkt.

My mom was driving; my brother and I were in the back seat.

Mijn moeder reed en mijn broer en ik zaten op de achterbank.

We were really mad at my mom. We looked out the window.

We waren echt boos op mijn moeder. We keken uit het raam.

We were surrounded by thousands of acres of cotton fields.

We waren omringd door duizenden hectaren katoenvelden.

You see, we'd just been to the grocery store,

We waren net naar de supermarkt geweest

and my mom refused to buy us the jar of Ovaltine

en mijn moeder wilde ons die bokaal Ovaltine niet kopen.

that had the coupon for the Captain Midnight decoder ring in it.

En daar zat net die bon voor de kapitein-Midnight-decoderring in.

And, buddy, that made us mad.

Waren wij kwaad!

Well, my mom didn't put up with much either, and she was driving, and she said,

Mijn moeder maakte er korte metten mee en zei:

"You boys! You think you can have anything you want.

"Jullie jongens! Jullie denken dat je alles kunt krijgen wat je maar wilt.

You don't know how hard it is to earn money. Your dad works so hard.

Jullie weten niet hoe moeilijk het is om geld te verdienen. Je vader werkt zo hard.

You think money grows on trees. You've never worked a day in your lives.

Je denkt dat geld aan de bomen groeit. Je hebt in je leven nog nooit een dag gewerkt.

You boys make me so mad. You're going to get a job this summer."

Jullie maken me zo boos. Deze zomer krijgen jullie een baan."

She pulled the car over; she said, "Get out of the car."

Ze stopte de auto en zei: "Uit de auto!"

My brother and I stepped out of the car.

Mijn broer en ik stapten uit de auto.

We were standing on the edge of thousands of acres of cotton.

Wij stonden aan de rand van duizenden hectaren katoen.

There were about a hundred black folks out there picking.

Ongeveer honderd zwarte mensen waren daar aan het plukken.

My mom grabbed us by the shoulders. She marched us out in the field.

Mijn moeder trok ons het veld in.

She went up to the foreman; she said,

Ze ging naar de opzichter en zei:

"I've got these two little boys never worked a day in their lives."

"Ik heb hier twee kereltjes die nog nooit een dag in hun leven gewerkt hebben."

Of course, we were just eight and 10.

We waren net 8 en 10.

(Laughter)

(Gelach)

She said, "Would you put them to work?"

Ze zei: "Wil je ze aan het werk zetten?"

Well, that must have seemed like a funny idea to that foreman:

Dat moet die opzichter een grappig idee hebben geleken:

put these two middle-class little white boys out in a cotton field

twee blanke jongetjes uit de middenklasse aan het werk zetten in een katoenveld

in August in Texas -- it's hot.

in augustus in Texas -- dan is het daar warm.

So he gave us each a cotton sack,

Hij gaf ons elk een katoenzak,

about 10 feet long, about that big around, and we started picking.

ongeveer 3 meter lang, ongeveer zo groot en wij begonnen te plukken.

Now, cotton is soft but the outside of the plant is just full of stickers.

Nu is katoen wel zacht, maar de buitenkant van de plant is zo stekelig als wat.

And if you don't know what you're doing,

Als je er geen verstand van hebt,

your hands are bleeding in no time.

bloeden je handen in geen tijd.

And my brother and I started to pick it,

Mijn broer en ik begonnen te plukken.

and our hands were startin' to bleed, and then -- "Mom!"

In de kortste keren zaten onze handen onder het bloed. Wij: "Mama!"

And Mom was just sitting by the car like this.

Mama zat net zo bij de auto.

She wasn't going to give up.

Ze was niet van plan om op te geven.

Well, the foreman could see he was in over his head, I guess.

De opzichter zag dat hij ermee moest doorgaan.

He kind of just snuck up behind us and he sang out in a low voice.

Hij kwam achter ons staan en begon met een lage stem te zingen.

He just sang: "Well, there's a long white robe in heaven, I know.

Hij zong: "Ik weet dat er in de hemel een lang wit kleed hangt.

Don't want it to leave me behind.

Ik wil dat het me niet achterlaat.

Well, there's a long white robe in heaven, I know.

Ik weet dat er in de hemel een lang wit kleed hangt.

Don't want it to leave me behind."

Ik wil dat het me niet achterlaat."

And from all around as people started singing and answering back, he sang:

Rondom ons begonnen alle mensen te zingen en te antwoorden. Hij zong:

"Good news, good news: Chariot's coming.

"Goed nieuws, goed nieuws: karretje komt zo.

Good news: Chariot's coming.

Goed nieuws: karretje komt zo.

Good news: Chariot's coming.

Goed nieuws: karretje komt zo.

And I don't want it to leave me behind."

Ik wil dat het me niet achterlaat."

Now, my brother and I had never heard anything like that

Mijn broer en ik hadden in ons hele leven

in our whole lives. It was so beautiful.

nog nooit zoiets gehoord. Het was zo mooi.

We sat there all day picking cotton, without complaining,

We plukten de hele dag katoen, zonder klagen,

without crying, while they sang things like:

zonder huilen, terwijl ze dingen zoals dit zongen:

"Oh, Mary, don't you weep, don't you moan" and "Wade in the water,"

"Oh, Mary, ween niet, klaag niet" en "Waad door het water,"

and "I done done," "This little light of mine."

en "Ik gedaan, gedaan" en "Dit lichtje van mij".

Finally, by the end of the day,

Aan het eind van de dag

we'd each picked about a quarter of a bag of cotton.

hadden we elk een kwart zak katoen geplukt.

But the foreman was kind enough to give us each a check for a dollar,

De opzichter was zo vriendelijk ons elk een cheque van één dollar te geven,

but my mother would never let us cash it.

maar mijn moeder heeft ons het geld nooit laten incasseren.

I'm 57; still have the check.

Ik ben 57 en heb die cheque nog altijd.

Now, my mother hoped that we learned from that the value of hard work.

Mijn moeder wilde ons de waarde van hard werken bijbrengen.

But if you have children, you know it doesn't often work that way.

Maar als je kinderen hebt, weet je dat het soms anders uitvalt.

No, we learned something else.

We leerden iets anders.

The first thing I learned that day

Het eerste dat ik die dag heb geleerd,

was that I never ever wanted to work that hard again.

was dat ik nooit weer zo hard wilde werken.

(Laughter)

(Gelach)

And pretty much never did.

En het ook zo goed als nooit heb gedaan.

But I also learned that some people in this world

Maar ik leerde ook dat sommige mensen in deze wereld

do have to work that hard every day, and that was an eye-opener.

elke dag zo hard moeten werken. Dat deed mijn ogen opengaan.

And I also learned that a great song can make hard work go a little easier.

Ook leerde ik dat een geweldig liedje hard werk een beetje makkelijker kan maken.

And it also can bring the group together in a way that nothing else can.

En ook een groep kan samenbrengen zoals niets anders dat kan.

Now, I was just a little eight-year-old boy that day

Ik was maar een jongetje van acht

when my mama put me out of the car in that hot Texas cotton field.

toen mijn mama me uit de auto zette in dat hete katoenveld daar in Texas.

I wasn't even aware of music -- not even aware of it.

Muziek had me tot dan toe niets gezegd.

But that day in the cotton field out there picking,

Maar toen die dag in het katoenveld

when those people started singing,

mensen begonnen te zingen,

I realized I was in the very heart of real music,

realiseerde ik me dat ik me in het hart van echte muziek bevond.

and that's where I've wanted to be ever since.

Ik ben er nooit meer uit willen weggaan.

Try this old song with me. I sing:

Probeer dit oude lied met mij. Ik zing:

Well, there's a long white robe in heaven, I know.

Ik weet dat er in de hemel een lang wit kleed hangt.

You sing: Don't want it to leave me behind.

Jullie zingen: Ik wil dat het me niet achterlaat.

Well, there's a long white robe in heaven, I know.

Ik weet dat er in de hemel een lang wit kleed hangt.

Don't want it to leave me behind.

Ik wil dat het me niet achterlaat.

Good news, good news: Chariot's coming.

Goed nieuws, goed nieuws: karretje komt zo.

Good news: Chariot's coming.

Goed nieuws, goed nieuws: karretje komt zo.

Good news: Chariot's coming.

Goed nieuws, goed nieuws: karretje komt zo.

And I don't want it to leave me --

Ik wil dat het me niet achterlaat.

It's been a while since you guys have been picking your last bale of cotton, isn't it?

Het is al een tijdje geleden dat jullie je laatste baal katoen hebben geplukt, niet?

Let's try it one more time.

Laten we het nog een keer proberen.

There's a starry crown in heaven, I know.

Er is een sterrenkroon in de hemel, weet ik.

Don't want it to leave me behind.

Ik wil dat het me niet achterlaat.

There's a starry crown in heaven, I know.

Er is een sterrenkroon in de hemel, weet ik.

Don't want it to leave me behind.

Ik wil dat het me niet achterlaat.

Good news: Chariot's coming.

Goed nieuws, goed nieuws: karretje komt zo.

Good news: Chariot's coming.

Goed nieuws, goed nieuws: karretje komt zo.

Good news: Chariot's coming.

Goed nieuws, goed nieuws: karretje komt zo.

And I don't want it to leave me behind.

Ik wil dat het me niet achterlaat.

It was a few years ago, but I sort of remembered this story,

Een paar jaar geleden viel me dit verhaal te binnen

and I told it at a concert.

en ik vertelde het tijdens een concert.

My mom was in the audience.

Mijn moeder zat in het publiek.

After the -- she was glad to have a story about herself, of course,

Ze was blij een verhaal over zichzelf te horen,

but after the concert she came up and she said,

maar na het concert zei ze:

"David, I've got to tell you something.

"David, ik moet je iets vertellen.

I set that whole thing up.

Dat hele ding was opgezet spel.

I set it up with the foreman. I set it up with the owner of the land.

Ik had het afgesproken met de opzichter en de eigenaar.

I just wanted you boys to learn the value of hard work.

Ik wilde jullie de waarde van hard werken leren kennen.

I didn't know it was going to make you fall in love with music though."

Ik wist niet dat je verliefd op die muziek zou worden."

Let's try. Good news: Chariot's coming.

Opnieuw. Goed nieuws: karretje komt zo.

Good news: Chariot's coming.

Goed nieuws: karretje komt zo.

Good news: Chariot's coming.

Goed nieuws: karretje komt zo.

And I don't want it to leave me behind.

Ik wil dat het me niet achterlaat.

(Applause)

(Applaus)

Well, this is the steel guitar. It's an American-made instrument.

Dit is een steel guitar. Een instrument van Amerikaanse makelij.

It was originally made by the Dopyera Brothers,

Het werd oorspronkelijk gemaakt door de broers Dopyera

who later on made the Dobro, which is a wood-bodied instrument

die later de dobro, een houtinstrument maakten

with a metal cone for -- where the sound comes from.

met een metalen konus voor waar het geluid vandaan komt.

It's usually played flat on your lap.

Het wordt gewoonlijk plat op je schoot bespeeld.

It was made to play Hawaiian music back in the 1920s,

Ze speelden er in de jaren 20 Hawaiaanse muziek mee

before they had electric guitars, trying to make a loud guitar.

voordat ze elektrische gitaren hadden. Het moest luid klinken.

And then African-American folks figured out you could take a broken bottle neck,

Afro-Amerikaanse mensen vonden dat je met een afgebroken flessenhals

just like that -- a nice Merlot works very well.

zoals deze -- een mooie Merlot doet het prima.

That wine we had yesterday would have been perfect.

Onze wijn van gisteren zou perfect zijn geweest.

Break it off, put it on your finger, and slide into the notes.

Breek hem af, zet hem op je vinger en laat hem over de noten glijden.

This instrument pretty much saved my life.

Dit instrument heeft vrijwel mijn leven gered.

Fifteen years ago, 14 years ago, I guess, this year,

Ongeveer 14 jaar geleden

my wife and I lost our daughter, Sarah Jane, in a car accident,

verloren mijn vrouw en ik onze dochter, Sarah Jane, in een auto-ongeluk.

and it was the most -- it almost took me out -- it almost took me out of this world.

Het was het meest -- ik stond op de rand om er zelf uit te stappen.

And I think I learned a lot about what happiness was

Ik leerde veel over wat geluk was

by going through such unbelievable grief,

door een dergelijk ongelooflijk verdriet te ervaren.

just standing on the edge of that abyss and just wanting to jump in.

Door op de rand van die afgrond te staan en er in te willen springen.

I had to make lists of reasons to stay alive.

Ik moest lijsten van redenen om te blijven leven aanleggen.

I had to sit down and make lists, because I was ready to go;

Ik moest die lijsten maken, want ik was klaar om te gaan.

I was ready to check out of this world.

Ik was klaar om deze wereld vaarwel te zeggen.

And you know, at the top of the list, of course,

Bovenaan de lijst stonden natuurlijk

were Jenny, and my son, Zeb, my parents -- I didn't want to hurt them.

Jenny, en mijn zoon, Zeb, mijn ouders -- ik wilde hen niet kwetsen.

But then, when I thought about it beyond that,

Maar daarnaast, toen ik erover nadacht,

it was very simple things.

waren het ook de eenvoudige dingen.

I didn't care about -- I had a radio show,

Ik zat niet in over -- ik had een radioshow,

I have a radio show on public radio, "Riverwalk,"

Ik heb een radioshow op de openbare radio, 'Riverwalk'.

I didn't care about that. I didn't care about awards or money or anything.

Daar gaf ik niet om. Ook niet om prijzen of geld of zo.

Nothing. Nothing.

Niets. Niets.

On the list it would be stuff like,

Op de lijst stonden dingen als:

seeing the daffodils bloom in the spring, the smell of new-mown hay,

de narcissen zien bloeien in het voorjaar, de geur van versgemaaid hooi,

catching a wave and bodysurfing, the touch of a baby's hand,

bodysurfend over de golven rijden, de aanraking van een babyhand,

the sound of Doc Watson playing the guitar,

het geluid van Doc Watson die gitaar speelt,

listening to old records of Muddy Waters and Uncle Dave Macon.

luisteren naar oude records van Muddy Waters en Uncle Dave Macon.

And for me, the sound of a steel guitar,

Voor mij, het geluid van een steel-guitar,

because one of my parents' neighbors just gave me one of these things.

omdat een van de buren van mijn ouders me net zo'n ding hadden gegeven.

And I would sit around with it, and I didn't know how to play it,

Ik hield ze in mijn handen en wist niet hoe ze te bespelen,

but I would just play stuff as sad as I could play.

ik haalde er alleen maar zo triest mogelijke klanken uit.

And it was the only instrument that, of all the ones that I play,

Het was het enige instrument van alles wat ik bespeel,

that would really make that connection.

dat echt die gevoelens naar buiten kon brengen.

This is a song that came out of that.

Dit is een lied dat eruit kwam.

(Music)

(Muziek)

Well, I hear you're having trouble.

Ik hoor dat je in de ellende zit.

Lord, I hate to hear that news.

Heer, wat haat ik het om dat nieuws te horen.

If you want to talk about it, you know, I will listen to you through.

Als je erover wil praten, wil ik wel naar je luisteren.

Words no longer say it; let me tell you what I always do.

Niet langer zeggen woorden het. Laat me je vertellen wat ik altijd doe.

I just break off another bottleneck and play these steel guitar blues.

Ik breek gewoon nog een flessenhals af en speel deze steel-guitarblues.

People say, "Oh, snap out of it!"

Mensen zeggen, "Ach, zet je erover!"

Oh yeah, that's easier said than done.

O ja, dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan.

While you can hardly move, they're running around having all kinds of fun.

Terwijl jij je nauwelijks kunt bewegen, amuseren zij zich te pletter.

Sometimes I think it's better just to sink way down in your funky mood

Soms denk ik dat het beter is om je gewoon te laten gaan

'til you can rise up humming these steel guitar blues.

tot je weer kunt opstaan om deze steel-guitarblues te laten klinken.

Now, you can try to keep it all inside

Je kunt het allemaal proberen op te kroppen

with drink and drugs and cigarettes,

met drank en drugs en sigaretten,

but you know that's not going to get you where you want to get.

maar dan geraak je niet waar je naartoe wil.

But I got some medicine here that just might shake things loose.

Maar hier heb ik wat medicijn die de dingen wat draaglijker kan maken.

Call me in the morning after a dose of these steel guitar blues.

Bel me morgen na een dosis van deze steel-guitarblues.

Open up now.

Kom op nu.

(Applause)

(Applaus)

Oh, I think I've got time to tell you about this. My dad was an inventor.

Ik denk dat ik nog wat tijd over heb om jullie te vertellen dat mijn vader een uitvinder was.

We moved to California when Sputnik went up, in 1957.

We verhuisden naar Californië toen de Spoetnik omhoog ging in 1957.

And he was working on gyroscopes;

Hij werkte aan gyroscopen.

he has a number of patents for that kind of thing.

Hij heeft een aantal octrooien voor dat soort dingen.

And we moved across the street from Michael and John Whitney.

We woonden toen in de straat van Michael en John Whitney.

They were about my age.

Ze waren ongeveer van mijn leeftijd.

John went on, and Michael did too,

John en Michael waren

to become some of the inventors of computer animation.

twee van de uitvinders van computeranimatie.

Michael's dad was working on something called the computer.

Michaels vader werkte aan iets dat een computer heette.

This was 1957, I was a little 10-year-old kid;

Dit was 1957, ik was toen 10.

I didn't know what that was. But he took me down to see one,

Ik had geen idee wat dat was. Maar hij nam me mee om naar eentje te gaan kijken

you know, what they were making. It was like a library,

Het was net een bibliotheek,

just full of vacuum tubes as far as you could see,

vol met vacuümbuizen zover je kon zien,

just floors and floors of these things,

meerdere verdiepingen van deze dingen.

and one of the engineers said,

Een van de ingenieurs zei:

some day you're going to be able to put this thing in your pocket.

"Ooit zul je zo'n ding in je zak kunnen steken."

I thought, damn, those are going to be some big pants!

Ik dacht: verdorie, dat gaat een grote broek zijn!

(Laughter)

(Gelach)

So that Christmas -- maybe I've got time for this --

Die Kerstmis -- misschien heb ik hier nog tijd voor --

that Christmas I got the Mister Wizard Fun-o-Rama chemistry set.

kreeg ik de Mister Wizard Fun-o-Rama scheikundeset.

Well, I wanted to be an inventor just like my dad; so did Michael.

Ik wilde een uitvinder worden net als mijn vader en Michael ook.

His great-granddad had been Eli Whitney,

Zijn overgrootvader was Eli Whitney,

the inventor of the cotton gin.

de uitvinder van de 'cotton gin'.

So we looked in that --

We bekeken de set --

this was a commercial chemistry set.

een commerciële scheikundeset.

It had three chemicals we were really surprised to see:

Er zaten drie chemische stoffen in waarvan we verbaasd waren ze aan te treffen:

sulfur, potassium nitrate and charcoal.

zwavel, kaliumnitraat en houtskool.

Man, we were only 10, but we knew that made gunpowder.

Man, we waren maar 10 jaar, maar we wisten dat dat buskruit gaf.

We made up a little batch and we put it on the driveway

We maakten een beetje, we zetten het op de oprit,

and we threw a match and phew, it flared up. Ah, it was great.

gooiden er een lucifer op en pfft, het ontbrandde. Geweldig!

Well, obviously the next thing to do was build a cannon.

Natuurlijk was de volgende stap een kanon bouwen.

So we went over into Michael's garage --

Dus gingen we naar Michaels garage --

his dad had all kinds of stuff, and we put a pipe in the vice there,

zijn vader had allerlei spullen. We klemden een buis in de bankschroef,

and screwed a cap on the end of the pipe,

schroefden een dop op het einde van de buis,

drilled a hole in the back of the pipe, took some of our firecrackers,

boorden een gat in de achterkant van de buis, namen wat voetzoekers,

pulled out the fuses, tied them together, put them in the back there,

trokken de lonten eruit, bonden ze samen, staken ze

and -- down in that hole -- and then stuffed some of our gunpowder

in dat gat, goten wat van ons buskruit

down that pipe and put three ball bearings on the top, in the garage.

in de buis en daarop nog drie kogels uit een kogellager. Allemaal in de garage.

(Laughter)

(Gelach)

We weren't stupid: we put up a sheet of plywood about five feet in front of it.

We waren niet dom: we zetten er nog een groot blad triplex voor.

We stood back, we lit that thing,

We gingen achteruit, staken de lont aan,

and they flew out of there -- they went through that plywood like it was paper.

en daar gingen ze door het triplex als het papier was.

Through the garage.

Door de garage.

Two of them landed in the side door of his new Citroen.

Twee kwamen er terecht in de deur van zijn nieuwe Citroën.

(Laughter)

(Gelach)

We tore everything down and buried it in his backyard.

We ruimden de boel op en begroeven het in zijn achtertuin.

That was Pacific Palisades; it probably is still there, back there.

Dat was in Pacific Palisades. Het zit er waarschijnlijk nog.

Well, my brother heard that we had made gunpowder.

Mijn broer hoorde dat we buskruit hadden gemaakt.

He and his buddies, they were older, and they were pretty mean.

Hij en zijn vrienden waren ouder en nogal hardhandig.

They said they were going to beat us up

Ze gingen ons een pak rammel geven

if we didn't make some gunpowder for them.

als we niet wat buskruit voor hen zouden maken.

We said, well, what are you going to do with it?

Wij vroegen wat ze ermee wilden doen.

They said, we're going to melt it down and make rocket fuel.

Zij zeiden: "We gaan het smelten om er raketbrandstof van te maken."

(Laughter)

(Gelach)

Sure. We'll make you a big batch.

Wij: "Zeker. We maken jullie een heleboel."

(Laughter)

(Gelach)

So we made them a big batch, and it was in my --

We maakten ze een heleboel.

now, we'd just moved here. We'd just moved to California.

We waren net verhuisd naar Californië.

Mom had redone the kitchen; Mom was gone that day. We had a pie tin.

Mam had de keuken heringericht. Ze was er toen niet en wij hadden een taartblik.

It became Chris Berquist's job to do the melting down.

Chris Berquist zou zich bezig houden met het smelten.

Michael and I were standing way at the side of the kitchen.

Michael en ik stonden aan de zijkant van de keuken.

He said, "Yeah, hey, it's melting. Yeah, the sulfur's melting.

Hij zei: "Ja, het smelt. De zwavel smelt.

No problem. Yeah, you know."

Geen probleem."

It just flared up, and he turned around, and he looked like this.

De boel ontvlamde en toen hij zich omdraaide, zag hij er zo uit:

No hair, no eyelashes, no nothing.

Geen haar, geen wimpers, niets.

There were big welts all over my mom's kitchen cabinet;

Overal grote vegen over mams nieuwe keuken.

the air was the just full of black smoke.

De lucht vol met zwarte rook.

She came home, she took that chemistry set away, and we never saw it again.

Ze kwam thuis en nam de chemiedoos in beslag. We hebben ze nooit teruggezien.

But we thought of it often, because every time she'd cook tuna surprise

Maar we dachten er nog vaak aan terug. Telkens ze tonijn klaarmaakte,

it made -- tasted faintly of gunpowder.

vonden we er een buskruitsmaakje aan.

So I like to invent things too,

Ik hou ook van dingen uitvinden.

and I think I'll close out my set with something I invented a good while back.

Ik eindig met iets dat ik een tijdje terug heb uitgevonden.

When drum machines were new, I got to thinking,

Toen drummachines nieuw waren, dacht ik:

why couldn't you take the oldest form of music, the hambone rhythms,

waarom kunnen we de oudste vorm van muziek, het hamboneritme,

and combine it with the newest technology?

niet combineren met de nieuwste technologie?

I call this Thunderwear.

Ik noem dit Thunderwear.

At that time, drum triggers were new.

Toen waren drumtriggers iets nieuws.

And so I put them all together and sewed 12 of them in this suit.

Ik naaide er 12 in dit pak.

I showed you some of the hambone rhythms yesterday;

Gisteren toonde ik jullie wat hamboneritmes.

I'm going to be doing some of the same ones.

Ik ga er wat van herhalen.

I have a trigger here, trigger here, here, here. Right there.

Ik heb een trigger hier, trigger hier, hier, hier. Daar.

It's going to really hurt if I don't take that off. Okay.

Het gaat echt pijn doen als dit ik niet uitdoe. Oké.

Now, the drum triggers go out my tail here, into the drum machine,

De drumtriggers gaan hier door mijn staart naar de drummachine.

and they can make various sounds, like drums.

Ze kunnen verschillende geluiden maken, zoals drums.

So let me put them all together. And also, I can change the sounds

Ik bracht ze allemaal samen. Ik kan de geluiden ook wijzigen

by stepping on this pedal right here, and --

via dit pedaal hier.

let me just close out here by doing you a little

Ik eindig met een kleine

hambone solo or something like this.

hambonesolo of iets dergelijks.

Thank you, folks.

Dank je, mensen.

(Applause)

(Applaus)