David Holt: The stories and song of Appalachia

Translator: Oanh Nguyen Reviewer: Đức Ngô

Đây là Dì Zip từ Sodom, Bắc Carolina.

This is Aunt Zip from Sodom, North Carolina.

She was 105 years old when I took this picture.

Khi tôi chụp bức hình này, bà đã 105 tuổi.

She was always saying things that made me stop and think, like,

Bà luôn nói những điều khiến tôi khựng lại suy ngẫm, như là

"Thời gian là một thầy thuốc tuyệt vời, nhưng không nó không phải là một chuyên gia về sắc đẹp."

"Time may be a great healer, but it ain't no beauty specialist."

(Cười)

(Laughter)

She said, "Be good to your friends.

Bà bảo rằng "Hãy đối xử tốt với bạn mình.

Why, without them, you'd be a total stranger."

Vì sao? Nếu không có họ, thì anh chỉ là một kẻ xa lạ."

(Cười)

(Laughter)

This is one of her songs.

Đây là một trong những bà hát của bà.

Let's see if we can get into the flow here and all do this one together.

Hãy xem liệu chúng ta có thể hòa vào bầu không khí và cùng tận hưởng.

And I'm going to have Michael Manring play bass with me.

Và xin giới thiệu Michael Manring sẽ chơi bass cùng tôi.

Give him a big old hand.

Xin cho một tràng pháo tay.

(Applause)

(Vỗ tay)

One, two, three, four.

1, 2, 3, 4.

(Music)

(Âm nhạc)

Well, my true love's a black-eyed daisy;

Ôi, tình yêu đích thực của tôi, bông hoa dại có đôi mắt đen.

if I don't see her, I go crazy.

Nếu không được thấy nàng chắc tôi sẽ điên mất thôi.

My true love lives up the river;

Tình yêu của tôi sông suối cuộn trào;

a few more jumps and I'll be with her.

Vài bước bậc nữa là sẽ tới chỗ nàng.

Hey, hey, black-eyed Susie! Hey, hey, black-eyed Susie!

Hey, hey, Susie mắt đen! Hey, hey, Susie mắt đen!

Hey, hey black-eyed Susie, hey.

Hey, hey Susie mắt đen hey.

Now you've got to picture Aunt Zip at 105 years old in Sodom, North Carolina.

Xin hãy chiếu tấm hình Dì Zip 105 tuổi từ Sodom, Bắc Carolina.

I'd go up and learn these old songs from her.

Tôi đến và học những bài này từ bà đấy.

She couldn't sing much, couldn't play anymore.

Bà đã hát hết nổi, cũng không còn chơi nhạc.

And I'd pull her out on the front porch.

Tôi kéo bà ra hiên trước.

Down below, there was her grandson plowing the tobacco field with a mule.

Phía dưới, người cháu trai đang cày đồng thuốc lá với con lừa.

A double outhouse over here on the side.

Hai gian nhà ngoài hai bên.

And we'd sing this old song. She didn't have a whole lot of energy,

Và chúng tôi hát bài này. Bà cũng chẳng khỏe lắm.

so I'd sing, "Hey, hey!" and she'd just answer back with, "Black-eyed Susie."

Vậy nên tôi hát, "Hey, hey!" và bà đáp lại với "Susie mắt đen."

Oh, hey, hey, black-eyed Susie! Hey, hey, black-eyed Susie!

Oh, hey, hey, Susie mắt đen! Hey, hey, Susie mắt đen!

Hey, hey, black-eyed Susie, hey.

Hey, hey, Susie mắt đen, hey.

Well, she and I went blackberry picking.

Rồi, nàng và tôi đi hái mâm xôi.

She got mad; I took a licking.

Nàng bực tôi; tôi liếm thử chúng.

Ducks on the millpond, geese in the ocean,

Đàn vịt trong ao, đàn ngỗng ngoài khơi.

Devil in the pretty girl when she takes a notion.

Người đẹp có tâm địa độc khi ý niệm được điều gì.

Hey, hey, black-eyed Susie! Hey, hey, black-eyed Susie!

Hey, hey, Susie mắt đen! Hey, hey, Susie mắt đen!

Hey, hey black-eyed Susie, hey.

Hey, hey, Susie mắt đen, hey.

Let's have the banjo.

Banjo độc tấu.

Well, we'll get married next Thanksgiving.

Rồi, chúng tôi sẽ kết hôn vào Lễ Tạ Ơn.

I'll lay around; she'll make a living.

Tôi sẽ nằm nhà còn nàng sẽ kiếm sống.

She'll cook blackjacks, I'll cook gravy;

Nàng sẽ nấu cá, tôi thì làm xốt.

we'll have chicken someday, maybe.

Có thể sẽ có ngày chúng tôi ăn gà.

Hey, hey, hey, hey. Hey, hey, black-eyed Susie, hey!

Hey, hey, hey hey. Hey, hey,Susie mắt đen, hey!

One more time now.

Thêm lần nữa nào.

Oh, hey, hey, black-eyed Susie! Hey, hey, black-eyed Susie!

Oh, hey, hey, Susie mắt đen! Hey, hey, Susie mắt đen!

Hey, hey, black-eyed Susie, hey.

Hey, hey, Susie mắt đen, hey.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you, Michael.

Cám ơn Michael.

This is Ralph Stanley.

Đây là Ralph Stanley.

When I was going to college at University of California

Khi tôi còn là sinh viên Đại học California.

at Santa Barbara in the College of Creative Studies,

ở Santa Barbara của Cao Đẳng Nghiên Cứu Sáng Tạo.,

taking majors in biology and art, he came to the campus.

chuyên ngành sinh học và nghệ thuật, ông đã đến học xá.

This was in 1968, I guess it was.

Tôi đoán là năm 1968.

And he played his bluegrass style of music,

Và ông đã chơi phong cách nhạc của ông Bluegrass,

but near the end of the concert, he played the old timing style of banjo picking

nhưng khi chương trình sắp kết thúc, ông lại trình bày phong cách đồng quê cổ điển với cây banjo.

that came from Africa, along with the banjo.

nó đến từ Châu Phi, cùng với cây banjo.

It's called claw-hammer style, that he had learned from his mother and grandmother.

Nó được gọi là phong cách claw-hammer, ông học được từ bà và mẹ.

I fell in love with that.

Tôi đã ngất ngây với nó.

I went up to him and said, how can I learn that?

Tôi tới chỗ ông, hỏi rằng làm sao để học được nó?

He said, well, you can go back to Clinch Mountain, where I'm from,

Ông nói, rồi, hãy về Clinch Mountain, quê hương ta,

or Asheville or Mount Airy, North Carolina --

hay Asheville hay Mount Airy hay Bắc Carolina--

some place that has a lot of music.

nơi nào có thật nhiều âm nhạc.

Because there's a lot of old people still living that play that old style.

Bởi vì còn rất nhiều người già sống ở đó và chơi như thế.

So I went back that very summer.

Thế là tôi về đó ngay mùa hè.

I just fell in love with the culture and the people.

Tôi đã yêu văn hóa và con người nơi đó.

And you know, I came back to school, I finished my degrees

Bạn biết đấy, tôi đi học lại, tốt nghiệp

and told my parents I wanted to be a banjo player.

và nói với phụ huynh rằng tôi muốn trở thành một tay chơi banjo.

You can imagine how excited they were.

Bạn có thể tưởng tượng họ đã hào hứng như thế nào.

So I thought I would just like to show you some of the pictures

Vì thì tôi nghĩ mình nên cho khán giả xem vài bức ảnh.

I've taken of some of my mentors.

Tôi lấy từ những người hướng dẫn.

Just a few of them, but maybe you'll get just a little hint of some of these folks.

Vài người thôi, nhưng bạn có thể ngờ ngợ đoán ra những người này.

And play a little banjo. Let's do a little medley.

Và chơi chút banjo. Làm một liên khúc nhé.

(Music)

(Âm nhạc)

(Applause)

(Vỗ tay)

Those last few pictures were of Ray Hicks, who just passed away last year.

Các bức ảnh của Ray Hicks, ông mất năm ngoái.

He was one of the great American folk tale-tellers.

Là 1 trong những người kể chuyện hay nhất Hoa Kỳ.

The Old Jack tales that he had learned -- he talked like this,

Câu chuyện Jack Già của ông -- Ổng kể thế này,

you could hardly understand him. But it was really wonderful.

Ông kể rất khó hiểu mà lại rất tuyệt vời.

And he lived in that house that his great-grandfather had built.

Ông sống trong căn nhà từ thời ông cố.

No running water, no electricity. A wonderful, wonderful guy.

Không nước, không điện. Ông già cực kỳ tuyệt vời.

And you can look at more pictures.

Nhìn thêm hình.

I've actually got a website that's got a bunch of photos that I've done

Thật ra tôi có 1 website chứa các bức ảnh mình chụp

of some of the other folks I didn't get a chance to show you.

của những người khác nữa mà tôi không có dịp đưa lên.

This instrument came up in those pictures. It's called the mouth bow.

Nhạc cụ này có mặt trong hầu hết các hình. Nó gọi là mouth bow.

It is definitely the first stringed instrument ever in the world,

Khá chắc là nhạc cụ đầu tiên nhất của nhân loại,

and still played in the Southern mountains.

vẫn còn được chơi ở vùng miền núi phía Nam.

Now, the old timers didn't take a fancy guitar string and make anything like this.

Những người hoài cổ không ham loại dây đàn guitar để làm ra nó.

They would just take a stick and a catgut and string it up.

Họ chỉ lấy một cành cây, sợi ruột mèo rồi căng lên.

It was hard on the cats, but it made a great little instrument.

Tội cho con mèo, nhưng nhạc cụ làm ra lại rất tuyệt.

It sounds something like this.

Nó nghe như thế này.

(Music)

(Âm nhạc)

Well, have you heard the many stories told by young and old with joy

Bạn đã bao giờ nghe già trẻ kể chuyện đầy vui thú chưa?

about the many deeds of daring that were done by the Johnson boys?

về những thử thách của các chàng trai Johnson?

You take Kate, I'll take Sal; we'll both have a Johnson gal.

Anh lấy Kate, tôi lấy Sal; 2 ta đều có được cô gái nhà Johnson.

You take Kate, I'll take Sal; we'll both have a Johnson gal.

Anh lấy Kate, tôi lấy Sal; 2 ta đều có được cô gái nhà Johnson.

Now, they were scouts in the rebels' army,

Giờ họ là do thám cho phiến quân nổi loạn phe mình.

they were known both far and wide.

Họ được gần xa biết đến.

When the Yankees saw them coming, they'd lay down their guns and hide.

Khi bọn Yankees trông thấy họ, chúng sẽ hạ súng và trốn.

You take Kate, I'll take Sal; we'll both have a Johnson gal.

Anh lấy Kate, tôi lấy Sal; 2 ta đều có được cô gái nhà Johnson.

You take Kate, I'll take Sal; we'll both have a Johnson gal.

Anh lấy Kate, tôi lấy Sal; 2 ta đều có được cô gái nhà Johnson.

Ain't that a sound?

Không tuyệt hay sao?

(Applause)

(Vỗ tay)

Well, it was 1954, I guess it was.

Tôi đoán là năm 1954.

We were driving in the car outside of Gatesville, Texas,

Chúng tôi đang lái xe rời Gatesville, Texas,

where I grew up in the early part of my life.

nơi tôi lớn lên.

Outside of Gatesville we were coming back from the grocery store.

Ngoài Gatesville, khi ra khỏi tiệm tạp hóa

My mom was driving; my brother and I were in the back seat.

mẹ tôi lái xe, tôi và anh mình ngồi ghế sau.

We were really mad at my mom. We looked out the window.

Đang giận mẹ. Chúng tôi nhìn ra ngoài cửa sổ.

We were surrounded by thousands of acres of cotton fields.

Chúng tôi bị bao quanh bởi hàng ngàn dải cung của cánh đồng bông.

You see, we'd just been to the grocery store,

Bạn hiểu đấy, chúng tôi vửa ở tiệm tạp hóa

and my mom refused to buy us the jar of Ovaltine

và mẹ thì không mua cho chúng tôi lọ Ovaltine

that had the coupon for the Captain Midnight decoder ring in it.

trong đó có phiếu cho chiếc nhẫn giải mã của Captain Midnight

And, buddy, that made us mad.

À vâng, thế là chúng tôi giận mẹ.

Well, my mom didn't put up with much either, and she was driving, and she said,

Và khi không chịu nổi nữa, bà vừa lái xe vừa la

"You boys! You think you can have anything you want.

"Con trai! Con nghĩ muốn gì có nấy sao.

You don't know how hard it is to earn money. Your dad works so hard.

Các con có biết kiếm tiền khó thế nao không. Bố các con vất vả lắm.

You think money grows on trees. You've never worked a day in your lives.

Các con nghĩ tiền mọc như lá. Các con có làm việc ngày nào đâu.

You boys make me so mad. You're going to get a job this summer."

Mẹ bực rồi đấy. Hè này liệu đi mà kiếm việc làm."

She pulled the car over; she said, "Get out of the car."

Bà tấp xe vào lề, nói rằng "Ra khỏi xe."

My brother and I stepped out of the car.

Anh và tôi ra khỏi xe.

We were standing on the edge of thousands of acres of cotton.

Chúng tôi đứng giữa cánh đồng bông.

There were about a hundred black folks out there picking.

Có khoản trăm người da đen đang hái bông.

My mom grabbed us by the shoulders. She marched us out in the field.

Mẹ túm vai chúng tôi. Lôi ra đồng.

She went up to the foreman; she said,

Tới chỗ ông quản đốc, nói

"I've got these two little boys never worked a day in their lives."

"Tôi có hai thằng nhỏ chưa bao giờ đi làm trong đời."

Of course, we were just eight and 10.

Tất nhiên, chúng tôi chỉ mới 8 và 10 tuổi.

(Laughter)

(Cười)

She said, "Would you put them to work?"

Bà bảo "Ông giao việc cho chúng chứ?"

Well, that must have seemed like a funny idea to that foreman:

Ông quản đốc nghĩ đó là một trò đùa

put these two middle-class little white boys out in a cotton field

hai thằng nhóc trung lưu da trắng giữa cánh đồng bông

in August in Texas -- it's hot.

ở August, Texas--rất nóng.

So he gave us each a cotton sack,

Thế là ông ta đưa mỗi đứa 1 bao đựng

about 10 feet long, about that big around, and we started picking.

dài khoảng 3m, to cỡ này, rồi chúng tôi đi hái

Now, cotton is soft but the outside of the plant is just full of stickers.

Bông thì nhẹ nhưng cây thì toàn gai

And if you don't know what you're doing,

Và nếu không biết cách

your hands are bleeding in no time.

tay bạn sẽ chảy máu tức thì.

And my brother and I started to pick it,

Tôi và anh bắt đầu hái,

and our hands were startin' to bleed, and then -- "Mom!"

rồi chảy máu tay, rồi--"Mẹ!"

And Mom was just sitting by the car like this.

Mẹ thì ngồi cạnh chiếc xe như thế này này.

She wasn't going to give up.

Bà không định từ bỏ.

Well, the foreman could see he was in over his head, I guess.

Tôi đoán ông quản đốc có lẽ không bình thường

He kind of just snuck up behind us and he sang out in a low voice.

Ông lẻn đi sau chúng tôi và hát với tông giọng trầm.

He just sang: "Well, there's a long white robe in heaven, I know.

Ông hát "Tôi biết có một tấm áo choàng trắng nơi thiên đường.

Don't want it to leave me behind.

Không muốn nó bỏ tôi lại.

Well, there's a long white robe in heaven, I know.

Tôi biết có một tấm áo choàng trắng nơi thiên đường.

Don't want it to leave me behind."

Không muốn nó bỏ tôi lại."

And from all around as people started singing and answering back, he sang:

Và mọi người xung quanh bắt đầu hát và đáp lời, ông hát:

"Good news, good news: Chariot's coming.

"Tin tốt, tin tốt: Xe ngựa đang đến.

Good news: Chariot's coming.

Tin tốt: Xe ngựa đang đến.

Good news: Chariot's coming.

Tin tốt: Xe ngựa đang đến.

And I don't want it to leave me behind."

Và tôi không muốn bị nó bỏ lại."

Now, my brother and I had never heard anything like that

Hai anh em tôi chưa từng nghe cái gì như thế cả

in our whole lives. It was so beautiful.

Nó thật đẹp.

We sat there all day picking cotton, without complaining,

Chúng tôi hái bông suốt cả ngày, không than phiền,

without crying, while they sang things like:

không khóc lóc, họ thì hát:

"Oh, Mary, don't you weep, don't you moan" and "Wade in the water,"

"Ôi, Mary, đừng khóc, đừng rên la", và "Lội nước"

and "I done done," "This little light of mine."

và "Tôi như xong", "Ánh sáng nhỏ của tôi."

Finally, by the end of the day,

Cuối cùng, trước khi ngày tàn,

we'd each picked about a quarter of a bag of cotton.

mỗi người chúng tôi hái được 1/4 đầy túi

But the foreman was kind enough to give us each a check for a dollar,

Ông quản đốc thật tốt bụng khi trả mỗi đứa tờ séc 1 đô la

but my mother would never let us cash it.

nhưng mẹ tôi không bao giờ cho chúng tôi đổi thành tiền mặt

I'm 57; still have the check.

Năm nay tôi 57 tuổi và còn giữ tờ séc

Now, my mother hoped that we learned from that the value of hard work.

Mẹ hi vọng chúng tôi sẽ hiểu được giá trị của lao động cần cù.

But if you have children, you know it doesn't often work that way.

Nhưng nếu bạn có con, bạn hiểu là không phải lúc nào cũng làm được

No, we learned something else.

Không, chúng tôi học được cái khác.

The first thing I learned that day

Điều đầu tiên là

was that I never ever wanted to work that hard again.

Tôi không bao giờ muốn lao động cần cù như thế nữa

(Laughter)

(Cười)

And pretty much never did.

Và không bao giờ nữa.

But I also learned that some people in this world

Nhưng tôi cũng học được là một vài người

do have to work that hard every day, and that was an eye-opener.

phải làm việc như thế mỗi ngày, đúng là mở rộng tầm mắt

And I also learned that a great song can make hard work go a little easier.

Tôi cũng học được là âm nhạc có thể khiến công việc nhẹ nhàng hơn.

And it also can bring the group together in a way that nothing else can.

Nó kết nối mọi người lại với nhau.

Now, I was just a little eight-year-old boy that day

Tôi chỉ là 1 thằng bé 8 tuổi

when my mama put me out of the car in that hot Texas cotton field.

khi mẹ lôi tôi ra khỏi xe ở cánh đồng bông Texas nóng nực đó

I wasn't even aware of music -- not even aware of it.

Tôi không hề có nhận thức âm nhạc - không nhận thức được.

But that day in the cotton field out there picking,

Nhưng cái ngày trên cánh đồng bông ấy,

when those people started singing,

khi mọi người hát

I realized I was in the very heart of real music,

tôi nhận ra lòng mình dạt dào âm nhạc,

and that's where I've wanted to be ever since.

và đó là nơi tôi muốn ở lại.

Try this old song with me. I sing:

Thử hát cùng tôi nào. Tôi hát:

Well, there's a long white robe in heaven, I know.

Tôi biết có một tấm áo choàng trắng nơi thiên đường.

You sing: Don't want it to leave me behind.

Bạn hát: Không muốn nó bỏ lại tôi.

Well, there's a long white robe in heaven, I know.

Tôi biết có một tấm áo choàng trắng nơi thiên đường.

Don't want it to leave me behind.

Không muốn nó bỏ lại tôi.

Good news, good news: Chariot's coming.

Tin tốt, tin tốt: Xe ngựa đang đến.

Good news: Chariot's coming.

Tin tốt: Xe ngựa đang đến.

Good news: Chariot's coming.

Tin tốt: Xe ngựa đang đến.

And I don't want it to leave me --

Và tôi không muốn bị nó bỏ lại...

It's been a while since you guys have been picking your last bale of cotton, isn't it?

Lâu rồi mọi người không hái bông phải không?

Let's try it one more time.

Thử lần nữa nào.

There's a starry crown in heaven, I know.

Tôi biết có một vương miện đầy sao nơi thiên đường.

Don't want it to leave me behind.

Không muốn nó bỏ lại tôi.

There's a starry crown in heaven, I know.

Tôi biết có một vương miện đầy sao nơi thiên đường.

Don't want it to leave me behind.

Không muốn nó bỏ lại tôi.

Good news: Chariot's coming.

Tin tốt: Xe ngựa đang đến.

Good news: Chariot's coming.

Tin tốt: Xe ngựa đang đến.

Good news: Chariot's coming.

Tin tốt: Xe ngựa đang đến.

And I don't want it to leave me behind.

Và tôi không muốn bị nó bỏ lại.

It was a few years ago, but I sort of remembered this story,

Vài năm trước, nhưng tôi chỉ nhớ mài mại câu chuyện,

and I told it at a concert.

tôi kể trong một buổi diễn

My mom was in the audience.

Mẹ tôi có tới xem.

After the -- she was glad to have a story about herself, of course,

Sau đó, mẹ rất vui khi tôi kể về bà, tất nhiên,

but after the concert she came up and she said,

sau buổi diễn, mẹ tới chỗ tôi và nói

"David, I've got to tell you something.

"David, mẹ phải nói với con một điều.

I set that whole thing up.

Mẹ đã gài hai đứa đấy.

I set it up with the foreman. I set it up with the owner of the land.

Mẹ sắp đặt trước với ông quản đốc. Mẹ sắp đặt với chủ đất.

I just wanted you boys to learn the value of hard work.

Mẹ chỉ muốn hai con biết được giá trị của lao động chăm chỉ.

I didn't know it was going to make you fall in love with music though."

Mẹ không ngờ rằng điều đó lại gieo mầm tình yêu âm nhạc trong con."

Let's try. Good news: Chariot's coming.

Thử nào. Tin tốt: Xe ngựa đang đến.

Good news: Chariot's coming.

Tin tốt: Xe ngựa đang đến.

Good news: Chariot's coming.

Tin tốt: Xe ngựa đang đến.

And I don't want it to leave me behind.

Và tôi không muốn bị nó bỏ lại.

(Applause)

(Vỗ tay)

Well, this is the steel guitar. It's an American-made instrument.

Đây là guitar thép. Một nhạc cụ của nước Mỹ.

It was originally made by the Dopyera Brothers,

Nó được tạo ra bởi anh em Dopyera,

who later on made the Dobro, which is a wood-bodied instrument

những người làm ra Dobro, một nhạc cụ thân gỗ

with a metal cone for -- where the sound comes from.

với chóp kim loại chỗ âm thanh phát ra.

It's usually played flat on your lap.

Nó thường được chơi chỗ phẳng trên người.

It was made to play Hawaiian music back in the 1920s,

Được làm ra để chơi nhạc Hawaii vão những năm 1920

before they had electric guitars, trying to make a loud guitar.

trước khi có guitar điện, họ cố làm guitar to tiếng.

And then African-American folks figured out you could take a broken bottle neck,

Rồi những người Mỹ gốc Phi tìm ra chỗ cổ chai bể,

just like that -- a nice Merlot works very well.

chỉ vậy-- một Merlot hoạt động tốt.

That wine we had yesterday would have been perfect.

Rượu ta uống hôm qua có thể đã hoàn hảo.

Break it off, put it on your finger, and slide into the notes.

Đập bể, để lên tay và trượt vào giấy nhắn.

This instrument pretty much saved my life.

Nhạc cụ này đã cứu vãn đời tôi.

Fifteen years ago, 14 years ago, I guess, this year,

15 năm trước, 14 năm trước, tôi đoán, năm nay,

my wife and I lost our daughter, Sarah Jane, in a car accident,

vợ tôi và tôi mất đi đứa con, Sarah Jane, trong 1 tai nạn giao thông

and it was the most -- it almost took me out -- it almost took me out of this world.

và hầu như -- xém chút giết cả tôi -- bắt tôi lìa xa thế giới.

And I think I learned a lot about what happiness was

Và tôi nghĩ tôi học được rất nhiều về hạnh phúc

by going through such unbelievable grief,

khi nếm trải nghịch cảnh,

just standing on the edge of that abyss and just wanting to jump in.

như là đứng ngay bờ vực và chỉ muốn nhảy xuống thôi.

I had to make lists of reasons to stay alive.

Tôi phải làm bảng danh sách lý do để sống.

I had to sit down and make lists, because I was ready to go;

Tôi ngồi lại và làm, vì tôi đã sẵn sàng ra đi.

I was ready to check out of this world.

Sẵn sàng rời bỏ thế giới.

And you know, at the top of the list, of course,

Bạn biết đấy, ngay đầu danh sách, tất nhiên,

were Jenny, and my son, Zeb, my parents -- I didn't want to hurt them.

là Jenny, và con trai tôi, Zeb, bố mẹ--Tôi không muốn họ phải đau khổ.

But then, when I thought about it beyond that,

Rồi sau, khi tôi nghĩ thêm nữa,

it was very simple things.

những điều rất giản đơn.

I didn't care about -- I had a radio show,

Tôi đã không quan tâm - Tôi có chương trình radio,

I have a radio show on public radio, "Riverwalk,"

Tôi có chương trình radio trên đài phát thanh, "Riverwalk",

I didn't care about that. I didn't care about awards or money or anything.

Tôi không quan tâm đến nó. Tôi không quan tâm tiền tài hay giải thưởng hay gì.

Nothing. Nothing.

Không gì cả. Không gì cả.

On the list it would be stuff like,

Trong danh sách đều là,

seeing the daffodils bloom in the spring, the smell of new-mown hay,

ngắm thủy tiên nở vào mùa xuân, mùi hương của cánh đồng mới gặt,

catching a wave and bodysurfing, the touch of a baby's hand,

đón sóng và lướt sóng, chạm tay vào đứa trẻ,

the sound of Doc Watson playing the guitar,

âm guitar của Doc Watson,

listening to old records of Muddy Waters and Uncle Dave Macon.

nghe bản ghi âm cũ của Muddy Waters và Uncle Dave Macon.

And for me, the sound of a steel guitar,

Và tôi, âm thanh của cây guitar thép,

because one of my parents' neighbors just gave me one of these things.

bởi vì hàng xóm của bố mẹ đã tặng nó cho tôi.

And I would sit around with it, and I didn't know how to play it,

Tôi ngồi lại với nó, không biết cách chơi,

but I would just play stuff as sad as I could play.

nhưng tôi sẽ chơi buồn nhất có thể.

And it was the only instrument that, of all the ones that I play,

Và đó là nhạc cụ duy nhất, trong số cái tôi chơi,

that would really make that connection.

có thể tạo được liên kết ấy.

This is a song that came out of that.

Đây là bài hát được ra đời từ đó.

(Music)

(Âm nhạc)

Well, I hear you're having trouble.

Tôi nghe rằng anh đang gặp chuyện.

Lord, I hate to hear that news.

Trời ơi, tôi ghét nghe tin ấy lắm.

If you want to talk about it, you know, I will listen to you through.

Nếu anh muốn tâm sự, anh biết, tôi sẽ chăm chú lắng nghe.

Words no longer say it; let me tell you what I always do.

Ngôn từ không thể diễn tả hết, để tôi kể nghe điều tôi thường làm.

I just break off another bottleneck and play these steel guitar blues.

Tôi chỉ đập bể cái cổ lọ và chơi điệu blue guitar thép.

People say, "Oh, snap out of it!"

Mọi người bảo: "Ôi, thôi ngay đi!"

Oh yeah, that's easier said than done.

Oh yeah, nói thì dễ hơn làm.

While you can hardly move, they're running around having all kinds of fun.

Trong khi anh hầu như không cử động, họ vui chơi chốn quanh.

Sometimes I think it's better just to sink way down in your funky mood

Đôi khi tôi nghĩ tốt hơn cứ sa lầy vào tâm trạng sôi nổi đó

'til you can rise up humming these steel guitar blues.

tới khi nào ngâm nga được điệu blue từ guitar thép.

Now, you can try to keep it all inside

Giờ hãy nén mọi điều vào trong

with drink and drugs and cigarettes,

rượu này thuốc này và thuốc lá,

but you know that's not going to get you where you want to get.

nhưng anh biết nó sẽ không giúp anh đi đến đâu cả.

But I got some medicine here that just might shake things loose.

Nhưng tôi có phương thuốc có thể làm vơi đi phần nào.

Call me in the morning after a dose of these steel guitar blues.

Sáng ra hãy gọi cho tôi sau khi uống một cử điệu blue từ guitar thép.

Open up now.

Mở rộng lòng nào.

(Applause)

(Vỗ tay)

Oh, I think I've got time to tell you about this. My dad was an inventor.

Ồ, tôi nghĩ vẫn còn thời gian kể cho các bạn nghe về chuyện này. Bố tôi là nhà phát mình.

We moved to California when Sputnik went up, in 1957.

Chúng tôi chuyển đến California khi Sputnik phát triển năm 1957.

And he was working on gyroscopes;

Ông đang làm việc trên máy con quay;

he has a number of patents for that kind of thing.

ông có nhiều bằng sáng chế cho loại đó.

And we moved across the street from Michael and John Whitney.

Chúng tôi đến sống đối diện Michael và John Whitney.

They were about my age.

Họ trạc tuổi tôi.

John went on, and Michael did too,

John sau này, Michael cũng vậy,

to become some of the inventors of computer animation.

để trở thành nhà sáng chế hoạt hình máy tính,

Michael's dad was working on something called the computer.

Bố Michael làm việc trên một thứ gọi là máy vi tính.

This was 1957, I was a little 10-year-old kid;

Năm 1957, tôi 10 tuổi;

I didn't know what that was. But he took me down to see one,

tôi không biết đó là gì. Những ông đã cho tôi xem nó,

you know, what they were making. It was like a library,

bạn biết đấy, thứ họ làm, như là một thư việ,

just full of vacuum tubes as far as you could see,

đầy rẫy các ống rỗng,

just floors and floors of these things,

tầng nào cũng như vậy,

and one of the engineers said,

một kỹ sư nói rằng,

some day you're going to be able to put this thing in your pocket.

Một ngày nào đó cái này có thể bỏ vừa túi quần cháu.

I thought, damn, those are going to be some big pants!

Tôi đã nghĩ, quái, cái quần chắc bự lắm.

(Laughter)

(Cười)

So that Christmas -- maybe I've got time for this --

Giáng sinh năm đó--có lẽ còn thời gian--

that Christmas I got the Mister Wizard Fun-o-Rama chemistry set.

Giáng sinh năm đó tôi được bộ hóa học Mister Wizard Fun-o-Rama.

Well, I wanted to be an inventor just like my dad; so did Michael.

Tôi muốn trở thành nhà phát mình như bố, Michael cũng vậy.

His great-granddad had been Eli Whitney,

Ông cố của anh là Eli Whitney,

the inventor of the cotton gin.

người phát minh ra máy tỉa sợi.

So we looked in that --

Chúng tôi nhìn vào...

this was a commercial chemistry set.

đó là một bộ hóa học thương mại.

It had three chemicals we were really surprised to see:

Nó có 3 loại hóa chất tôi không ngờ tới:

sulfur, potassium nitrate and charcoal.

lưu huỳnh, kali nitrat và than.

Man, we were only 10, but we knew that made gunpowder.

Trời, chúng tôi chỉ 10 tuổi, nhưng chúng tôi biết cái đó để làm thuốc súng.

We made up a little batch and we put it on the driveway

Chúng tôi làm một mẻ nhỏ và đặt ở đường đi

and we threw a match and phew, it flared up. Ah, it was great.

chúng tôi ném que diêm và phew, nó bừng sáng. À, Rất tuyệt.

Well, obviously the next thing to do was build a cannon.

Khá rõ ràng là phải làm thêm một khẩu đại bác

So we went over into Michael's garage --

Nên chúng tôi vào gara nhà Michael

his dad had all kinds of stuff, and we put a pipe in the vice there,

bố cậu có đủ đồ nghề, chúng tôi kẹp mấy cái ống lại,

and screwed a cap on the end of the pipe,

đính ốc vào cuối đoạn ống,

drilled a hole in the back of the pipe, took some of our firecrackers,

đục một lỗ sau lưng ống, lấy pháo ra

pulled out the fuses, tied them together, put them in the back there,

kéo hết dây dẫn, cột lại rồi nhét vào

and -- down in that hole -- and then stuffed some of our gunpowder

và chỗ đầu lỗ bỏ thuốc súng

down that pipe and put three ball bearings on the top, in the garage.

vào ống rồi đặt 3 trái banh, trong gara

(Laughter)

(Cười)

We weren't stupid: we put up a sheet of plywood about five feet in front of it.

Chúng tôi đâu có ngu: chúng tôi dựng nên một màng gỗ ván khoảng 1,5m trước nó

We stood back, we lit that thing,

Chúng tôi lùi lại, châm lửa

and they flew out of there -- they went through that plywood like it was paper.

rồi chúng bay ra khỏi đó, xuyên qua mấy ván gỗ như thể nó là giấy

Through the garage.

xuyên cả gara

Two of them landed in the side door of his new Citroen.

Hai trái đậu ở cửa chiếc Citroen mới toanh nhà cậu.

(Laughter)

(Cười)

We tore everything down and buried it in his backyard.

Chúng tôi tháo dỡ mọi thứ và đem chôn sau vườn nhà cậu ấy.

That was Pacific Palisades; it probably is still there, back there.

Đó là Pacific Palisades; chắc hẳn vẫn còn ở đó, ngay đó.

Well, my brother heard that we had made gunpowder.

Anh tôi nghe ngóng được chúng tôi làm thuốc súng,

He and his buddies, they were older, and they were pretty mean.

nên gọi bạn bè mình, lớn hơn và xấu tính nữa.

They said they were going to beat us up

Họ nói sẽ đánh chúng tôi

if we didn't make some gunpowder for them.

nếu không làm cho họ một ít.

We said, well, what are you going to do with it?

Chúng tôi hỏi, các anh định làm gì với chúng?

They said, we're going to melt it down and make rocket fuel.

Họ nói:"Bọn tao sẽ nấu chảy chúng làm nhiên liệu tên lửa."

(Laughter)

(Cười)

Sure. We'll make you a big batch.

Thế bọn em sẽ làm thật nhiều cho.

(Laughter)

(Cười)

So we made them a big batch, and it was in my --

Chúng tôi làm rất nhiều, nó ở trong...

now, we'd just moved here. We'd just moved to California.

giờ, chúng tôi chuyển đến đây. Mới chuyển đến California.

Mom had redone the kitchen; Mom was gone that day. We had a pie tin.

Mẹ mới xây lại nhà bếp; mẹ phải đi công chuyện hôm đó. Chúng tôi có một cái khung bánh

It became Chris Berquist's job to do the melting down.

Chris Berquist đảm nhiệm việc nấu chảy

Michael and I were standing way at the side of the kitchen.

Michael và tôi đứng tránh xa nhà bếp.

He said, "Yeah, hey, it's melting. Yeah, the sulfur's melting.

Cậu nói:"Yeah, này, nó chãy kìa. Yeah, lưu huỳnh tan chảy.

No problem. Yeah, you know."

Không sao cả. Yeah, cậu biết mà."

It just flared up, and he turned around, and he looked like this.

Nó chỉ cháy sáng, cậu ấy quay lại, trông thế này.

No hair, no eyelashes, no nothing.

Không tóc. Không lông mi, không gì cả.

There were big welts all over my mom's kitchen cabinet;

Nhà bếp của mẹ loạn cả lên;

the air was the just full of black smoke.

khói đen mịt mù

She came home, she took that chemistry set away, and we never saw it again.

Mẹ về nhà, tịch thu bộ hóa học và nó mãi biến mất.

But we thought of it often, because every time she'd cook tuna surprise

Nhưng chúng tôi vẫn thường nghĩ về nó, vì mỗi lần mẹ nấu cá ngừ, ngạc nhiên chưa

it made -- tasted faintly of gunpowder.

nó như có dư vị thuốc súng trong đó.

So I like to invent things too,

Tôi cũng thích chế đồ lắm,

and I think I'll close out my set with something I invented a good while back.

và tôi nghĩ tôi gần đạt thành món đồ mình sáng chế thời gian trước

When drum machines were new, I got to thinking,

Khi máy đánh trống còn mới mẻ, tôi nghĩ

why couldn't you take the oldest form of music, the hambone rhythms,

sao mình không chơi loại nhạc cổ xưa nhất, điệu hambone,

and combine it with the newest technology?

và kết hợp với công nghệ mới nhất?

I call this Thunderwear.

Tôi gọi nó là Thunderwear.

At that time, drum triggers were new.

Lúc đó, trống kích hoạt còn mới.

And so I put them all together and sewed 12 of them in this suit.

Thế là tôi kết hợp lại và may hết 12 cái vào bộ đồ này.

I showed you some of the hambone rhythms yesterday;

Tôi đã cho mọi người nghe điệu hambone hôm qua;

I'm going to be doing some of the same ones.

tôi sẽ làm gần như vậy.

I have a trigger here, trigger here, here, here. Right there.

Tôi có 1 cái khích hoạt ở đây, đây, đây. Ở đây.

It's going to really hurt if I don't take that off. Okay.

Tôi mà không cởi ra là đau lắm. Ok.

Now, the drum triggers go out my tail here, into the drum machine,

Giờ, trống kích hoạt chỗ cái đuổi, tới máy đánh trống,

and they can make various sounds, like drums.

và tạo ra nhiều âm thanh khác nhau, như trống.

So let me put them all together. And also, I can change the sounds

Để tôi chỉnh lại. Và tôi cũng thay đổi được âm thanh.

by stepping on this pedal right here, and --

bằng cách đạp lên bàn đạp này, và

let me just close out here by doing you a little

để tôi kết thúc bằng việc trình diễn

hambone solo or something like this.

chút điệu hambone solo hay như này.

Thank you, folks.

Cám ơn, đồng chí.

(Applause)

(Vỗ tay)