Clara Sousa-Silva: The fingerprints of life beyond Earth | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

It's my job to find aliens, so as you might guess,

ကျွန်မရဲ့အလုပ်က ဂြိုဟ်သားတွေကို ရှာဖွေဖို့ဆိုတော့ သင် မှန်းဆနိုင်တာက

I spent a lot of time thinking about them,

သူတို့အကြောင်းတွေး၊ အစိမ်းရောင်မလေးတွေကို

imagining little green women

စိတ်ကူး၊ အလုပ်သွားနေတဲ့ သူတို့ရဲ့မိတ်ဆွေတွေကို

meeting up with their friends, commuting to work.

တွေ့ရင်း အချိန်အများကြီး ကုန်တယ်ပေါ့။

And that gets me thinking about alien astronomers

တွေးမိနေတာက ညကောင်းကင်မှာ ကျွန်မတို့ကို ရှာဖို့ကြိုးစားနေတဲ့

trying to find us in their night sky.

ဂြိုဟ်သား နက္ခတ္တဗေဒပညာရှင်တွေ အကြောင်းပါ။

If these alien astronomers had looked in our direction

လွန်ခဲ့တဲ့ ရာစုက ဂြိုဟ်သား နက္ခတ္တဗေဒပညာရှင်တွေဟာ

in the last century,

ကျွန်မတို့ဘက်ကို ကြည့်ခဲ့ရင်

they would have been really excited to detect unequivocal signs of technology.

နည်းပညာရဲ့ ပြတ်သားတဲ့ လက္ခဏာတွေကို ရှာတွေဖို့ သူတို့ စိတ်လှုပ်ရှားခဲ့ကြမှာပါ။

But what if they looked ten thousand years ago,

ဒါပေမဲ့ လူ့ယဉ်ကျေးမှု လက္ခဏာတွေကို မပြခင်

before we showed signs of civilization?

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်တစ်ထောင်ကသာ သူတို့ ကြည့်ခဲ့ရင်ရော။

Would they shrug in disappointment and go look elsewhere for life?

သူတို့ စိတ်ပျက် ပခုံးတွန့်ပြီး သက်ရှိကို တခြားနေရာမှာ သွားရှာကြမလား။

No, and neither should we.

မရှာပါ။ ကျွန်မတို့ရော မရှာသင့်ဘူးလေ။

Instead, we can look for other signs of life.

ဒါအစား အခြား သက်ရှိ လက္ခဏာကို ရှာနိုင်တယ်။

For example, if those alien astronomers had looked our way 10,000 years ago,

ဥပမာ နက္ခတ္တဗေဒပညာရှင်တွေဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၁၀,၀၀၀ က ကျွန်မတို့ဘက်ကို ကြည့်ခဲ့ရင်

they might notice that even without signs of civilization,

လူ့ယဉ်ကျေးမှု လက္ခဏာတွေ မရှိတာတောင် ကျွန်မတို့ဟာ နည်းနည်း ထူးဆန်းနေတာကို

we still looked slightly unusual.

သတိပြုမိနိုင်လောက်တယ်။

For one, we have a thick and temperate atmosphere,

တစ်ခုက ကျွန်မတို့မှာ ထူထဲပြီး သမမျှတတဲ့ လေထုလွှာတစ်ခုရှိတယ်။

but more notably,

ဒါပေမဲ့ ပိုထူးခြားတာက

we have suspiciously large amounts of oxygen in the atmosphere.

ကျွန်မတို့ လေထုလွှာထဲမှာ သံသယဖြစ်စရာ ဧရာမ အောက်ဆီဂျင် ပမာဏတွေရှိတာပါ။

This would be a really encouraging sign of life for my alien colleagues

ဒါက ကျွန်မရဲ့ ဂြိုဟ်သား အပေါင်းအဖော်တွေ အတွက် အားပေးတဲ့ သက်ရှိလက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်မယ်။

because the composition of the Earth's atmosphere

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကမ္ဘာမြေရဲ့ လေထုလွှာ ဖွဲ့စည်းမှုက

can only sustain itself through a biological cycle.

ဇီဝသံသရာတစ်ခုကနေ ၎င်းဘာသာပဲ တည်တံ့နိုင်တာကြောင့်ပါ။

So can we do the same to them?

အလားတူ ကျွန်မတို့ လုပ်နိုင်လား။

I'm certainly trying.

သေချာပေါက် ကျွန်မ ကြိုးစားနေတယ်။

I am a quantum astrochemist,

ကျွန်မက ကွမ်တမ် နက္ခတ္တဓာတုပညာရှင်ပါ။

which means I study the quantum interactions

ဆိုလိုတာက အာကာသထဲက မော်လီကျူးတွေနဲ့ အလင်းကြားက

between molecules and light in space.

ကွမ်တမ် တုံ့လှယ်မှုတွေကို လေ့လာတာပါ။

We can't see these molecules or even the planets they're on.

ဒီမော်လီကျူးတွေ(သို)၎င်းတို့ရှိတဲ့ ဂြိုဟ်တွေကိုတောင် ကျွန်မတို့ မမြင်ရဘူး။

But when life from a star goes through an alien atmosphere,

ဒါပေမဲ့ ကြယ်တစ်လုံးကနေ သက်ရှိဟာ ဂြိုဟ်သား လေထုလွှာကို ဖြတ်သွားတဲ့အခါ

each molecule within it leaves a unique fingerprint

အတွင်းက မော်လီကျူးတစ်ခုစီဟာ ဒီကနေ မြင်နိုင်တဲ့

in the starlight that I can see from here.

ကြယ်အလင်းထဲမှာ ခြေရာတွေ ချန်ထားတယ်။။

And I look for the fingerprints

ကျွန်မက သက်ရှိ(သို့)ရှုပ်ထွေးတဲ့

of molecules that could be associated with life,

ညစ်ညမ်းပစ္စည်းတွေ(သို့)အောက်ဆီဂျင်လို ဇီဝလက္ခဏာတွေနဲ့

or biosignatures,

ဆက်စပ်နိုင်တဲ့

like complex pollutants or oxygen.

မော်လီကျူးတွေရဲ့ခြေရာတွေကို ရှာတယ်။

In the context of Earth, oxygen is a wonderful biosignature,

ကမ္ဘာမြေ အခြေအနေအရ အောက်ဆီဂျင်ဟာ အံ့ဖွယ် ဇီဝလက္ခဏာတစ်ခုဆိုပေမဲ့

but oxygen is not that hard to make.

အောက်ဆီဂျင်လုပ်ဖို့ ဒီလောက်မခက်ဘူး။

So, for example, if our sun had different levels of radiation

ဒီတော့ ဥပမာ နေမှာ မတူတဲ့ရောင်ခြည် အဆင့်တွေ ရှိရင်(သို့)သမုဒ္ဒရာတွေဟာ တစ်ဟုန်ထိုး

or if our oceans were evaporating from a runaway greenhouse effect,

ဖန်လုံအိမ် သက်ရောက်မှုတစ်ခုကြောင့် အငွေ့ပျံနေတယ်ဆိုရင်

then large amounts of oxygen could accumulate in our atmosphere

အောက်ဆီဂျင် ပမာဏ များစွာဟာ ဇီဝဗေဒမပါဘဲ လေထုလွှာထဲမှာ

without biology,

စုပုံလာနိုင်ပြီး

and then oxygen would be a false positive for life.

အောက်ဆီဂျင်ဟာ သက်ရှိအတွက် အဖိုဓာတ်တစ်အတုတစ်ခု ဖြစ်နိုင်တယ်။

So maybe oxygen won't be the solution to finding life beyond Earth,

ဒီတော့ အောက်ဆီဂျင်က ကမ္ဘာမြေအလွန်က သက်ရှိကို ရှာရာမှာ အဖြေမဖြစ်လောက်ဘူး။

but then what is?

ဒါပေမဲ့ ဒါဆို ဘာလဲ။

Well, my specialty is to look for unusual molecules

ကျွန်မရဲ့ အထူးပြုမှုက သက်ရှိအတွက် ပိုနည်းတဲ့ အဖိုဓတ်အတုတွေရှိတဲ့ ထူးခြားတဲ့

that have fewer false positives for life

မော်လီးကျူးတွေကို ရှာဖွေဖို့ပါ။

because they're so difficult to make that they're rarely made spontaneously.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ၎င်းတို့ဟာ အလိုလို ဖြစ်ပေါ်ခဲလောက်အောင်ကို လုပ်ဖို့ခက်လို့ပါ။

And my favorite of those unusual molecules is phosphine.

ဒီထူးခြားတဲ့ မော်လီကျူးတွေထဲက အကြိုက်ဆုံးက ဖော့စဖိန်းပါ။ .

When I first started working on phosphine about a decade ago,

လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုခန့်က ဖော့စဖိန်းကို စလုပ်ကိုင်တုန်းက

people had a hard time thinking of it as a biosignature at all.

လူတွေက ဒါကို ဇီဝလက္ခဏာတစ်ခုအဖြစ် လုံးဝ တွေးမိဖို့ ခက်ခဲတဲ့ ကာလတစ်ခုပါ။

Instead, it was known

ဒီအစား ဒါကို အောက်ဆီဂျင်ကို အသုံးပြုဖို့

for being this horrific, foul-smelling molecule

သက်ရှိအစွမ်းနဲ့ ရှုပ်ပွနေတဲ့ ကြောက်စရာ

that messes with life's ability to use oxygen,

အနံ့ဆိုးထွက်တဲ့ မော်လီကျူးလို့ သိကြတယ်။

making it a really effective killer.

ဒါကို ထိရောက်တဲ့ လူသတ်သမားဖြစ်စေတာပါ။

Because of this fatal interaction with oxygen metabolism,

အောက်စီဂျင် ဇီဝတွင်းဖြစ်ပျက်မှုနဲ့ သေလောက်တဲ့ တုံ့ပြန်မှုကြောင့်

phosphine is used widely as a pesticide

ဖော့စဖိန်းကို ပိုးသတ်ဆေးအဖြစ် ကျယ်ပြန့်စွာ သုံးပြီး

and sadly for the same reason it was used many times in chemical warfare.

ဝမ်းနည်းစရာက အလားတူ အကြောင်းပြချက်အတွက် ဓာတုစစ်ပွဲတွေမှာ အကြိမ်များစွာ သုံးတယ်။

Phosphine can be made in the lab,

ဖော့စဖိန်းကို လက်တွေ့ခန်းမှာ လုပ်နိုင်ပြီး

and it's also produced in the extreme environments

ကြသပတေးနဲ့ စနေဂြိုဟ်တွေမှာလို ဧရာမ ဓာတ်ငွေ့တွေအတွင်းမှာ

found inside gas giants like Jupiter and Saturn.

တွေ့ရတဲ့ လွန်ကဲတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်တွေမှာပါ ဖြစ်ပေါ်တယ်။

But on rocky planets like the Earth, it is rarely created accidentally.

ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာဂြိုဟ်လို ကျောက်ထူတဲ့ ဂြိုဟ်တွေပေါ်မှာ မတော်တဆ ဖြစ်ခဲတယ်။

So we don't really expect to find phosphine on Earth at all.

ဒီတော့ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ပေါ်မှာ ဖော့စဖိန်း ရှာတွေ့ဖို လုံးဝ မမျှော်လင့်ဘူး။

And yet we do.

ဒါပေမဲ့ မျှော်လင့်သေးတဃ်။

We find it in small amounts throughout the globe,

ဒါကို ကမ္ဘာလုံးအနှံ့မှာ ပမာဏတွေ သေးသေးလေးတွေနဲ့

and in some places in strangely large quantities,

နေရာတချို့မှာ ထူးဆန်းစွာ ကြီးမားတဲ့ အရေအတွက်တွေ တွေ့တယ်။

places like swamps and rice fields and lake beds

ရွံ့ညွန်တွေ၊ စပါးခင်းတွေနဲ့ ကန်ကြမ်းပြင်တွေလို နေရာတွေနဲ့

and the excrements and guts of most animals.

တိရိစ္ဆာန်အများစုရဲ့ မစင်တွေမှာပါ။

And what all of these ecosystems have in common

ဒီဂေဟစနစ်အားလုံးမှာ တူညီနေတာက ၎င်းတို့အားလုံးဟာ

is that they all host organisms that are not reliant on oxygen,

အောက်ဆီဂျင်အပေါ် အားမထားတဲ့ လက်ခံ ဇီဝရုပ်တွေဆိုတော့

so phosphine can't hurt them.

ဖောစဖိန်းက ဒါတွေကို မနာကျင်စေနိုင်ဘူး။

Indeed, phosphine seems to be safely and enthusiastically produced

တကယ်တမ်းက ဖော့စဖိန်းကို ဒီအောက်စီဂျင် နည်းပါးတဲ့ ဂေစနစ်တွေအားလုံးထဲမှာ

in all of these oxygen-poor ecosystems.

ဘေးကင်း၊ တက်ကြွစွာ ထွက်ပေါ်တယ်ထင်ရတယ်။

So I figured, maybe other planets with life less reliant on oxygen than ours

ကျွန်မ မှန်းတာက ကျွန်မတို့ထက် အောက်ဆီဂျင် အားကိုးတာ ပိုနည်းတဲ့ သက်ရှိရှိတဲ့

could also have phosphine, but as a really popular biosignature.

အခြားဂြိုဟ်တွေမှာပါ ဖောစဖိန်းရှိနိုင်ပေမဲ့ အများကြိုက် ဇီဝလက္ခဏာတစ်ခုအဖြစ်ပါ။

And here's the best thing about phosphine.

ဒီမှာ ဖော့စဖိန်းနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အကောင်းဆုံးအရာပါ။

Because it's so hard to make on rocky planets like the Earth,

ဒါက ကမ္ဘာမြေလို ကျောက်ထူတဲ့ ဂြိုဟ်တွေမှာ လုပ်ဖို့ အလွန်ခက်တာကြောင့်

it has almost no false positives for life.

သက်ရှိအတွက် အဖိုဓာတ်အတုတွေ မရှိသလောက်ပါ။

So I started considering what telescopes we would need

ဒါနဲ့ ကျွန်မတို့ရဲ့ နဂါးငွေ့တန်း ဝန်းကျင်တွေထဲက ဂြိုဟ်တွေပေါ်မှာ

to detect phosphine on planets in our galactic neighborhood.

ဖော့စဖိန်းကို ရှာတွေ့ဖို့ ဘယ်အဝေး ကြည့်မှန်ပြောင်း လိုအပ်မယ်ဆိုတာ စတွေးတယ်။

Because if we did, I predicted it could only mean life.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ တွေခဲ့ရင် ဒါက သက်ရှိလို့သာ ဆိုလိုနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းခဲ့လို့ပါ။

I was imagining a distant planet,

အဝေးက ဂြိုဟ်တစ်လုံးကို စိတ်ကူးနေမိတယ်၊

a oxygen-poor tropical paradise

တစ်နေ့မှာ ရှာတွေ့နိုင်လောက်တဲ့ ဖောစဖိန်း ကြွယ်ဝတဲ့

with a phosphine-rich biosphere that we might one day be able to detect.

အောက်ဆီဂျင် နည်းပါးတဲ့ ဇီဝအလွှာ တစ်ခု ရှိတဲ့ အပူပိုင်း ကောင်းကင်ဘုံတစ်ခုပေါ့။

But turns out phosphine was a little more exciting

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ အစမှာ တွေးကြည့်ထားတာထက်ဖော့စဖိန်းက

than I had initially envisaged

နည်းနည်း ပိုစိတ်လှုပ်ရှားစရာ ဖြစ်သွားတယ်။

because a few months after I finished this work

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒီအလုပ် ပြီးတဲ့နောက် လအနည်းငယ်မှာ

an astronomer, Jane Greaves, reached out to me

နက္ခတ္တပညာရှင် Jane Greaves က ရောက်လာပြီး အဖြူရောင်နဲ့

asking for help with interpreting a telescope signal seen here in white.

မြင်ရတဲ့ မှန်ပြောင်း လက္ခဏာတစ်ခုကို အနက်ကောက်ဖို့ အကူအညီတောင်းတယ်။

Then months later, another signal, seen here in orange,

ဒီနောက် လတွေကြာတဲ့အခါ လိမ္မော်ရောင်နဲ့ မြင်ရတဲ့ နောက်ထပ်လက္ခဏာတစ်ခုပါ။

that seemed to indicate that phosphine might be present not on a distant planet,

ဖော့စဖိန်းဟာ ဝေးကွာတဲ့ဂြိုဟ်တစ်လုံးပေါ်မှာ မဟုတ်ဘဲ အိမ်နီးချင်း၊ သောကြာဂြိုဟ်ရဲ့

but right next door, on the clouds of Venus.

တိမ်ထုတွေပေါ်မှာ ရှိလောက်တယ်လို့ ညွှန်ပြပုံရတယ်။

So did we do it?

ဒီတော့ ကျွန်မတို့ ဘာလုပ်ခဲ့လဲ။

Did we find life beyond Earth? We don't know.

ကမ္ဘာမြေအလွန်မှာ သက်ရှိကို ရှာတွေခဲ့လား။ ကျွန်မတို့ မသိဘူး။

These Venus observations were noisy and preliminary,

ဒီသောကြာဂြိုဟ် စူးစမ်းလေ့လာမှုတွေက ဆူညံပြီး အကြိုလုပ်ငန်းတွေဖြစ်ခဲ့တော့

so we still need to confirm, without a doubt,

လက္ခဏာက အစစ်ဆိုတာကို သံသယ ကင်းကင်းနဲ့

that the signal is real,

အတည်ပြုဖို့လိုတယ်။

and if it is, we need to make sure

ဖြစ်တယ်ဆိုရင် ဒါက ဖော့စဖိန်း ခြေရာကို

it's not another molecule mimicking phosphine's fingerprint.

တုပနေတဲ့ နောက်ထပ် မော်လီကျူးမဟုတ်တာကို သေချာအောင်လုပ်ဖို့လိုတယ်။

And if it is unambiguously phosphine,

ဒါက ပြတ်ပြတ်သားသား ဖော့စဖိန်းဆိုရင်

we still need to figure out what or who is making it,

ဘာ(သို့)ဘယ်သူက ဒါကို လုပ်နေတယ်ဆိုတာ အဖြေရှာဖို့လိုတယ်။

because maybe it's true

ဘာလို့လဲဆိုတော့ သောကြာဂြိုဟ်လို

that life is the best explanation for the presence of phosphine

ဂြိုဟ်တစ်လုံးပေါ်မှာ ဖော့စဖိန်း ရှိတာအတွက် အကောင်းဆုံး ရှင်းလင်းချက်က သက်ရှိဆိုတာ

on a planet like Venus.

မှန်နိုင်တာကြောင့်ပါ။

But maybe that's wrong

ဒါပေမဲ့ ဒါက မှားနိုင်တယ်။

and there's an exotic but not biological way of making phosphine

ဆန်းပြားပေမဲ့ ဘယ်သူမှ မတွေးဖူးသေးတဲ့ ဖော့စဖိန်း ပြုလုပ်တဲ့

that no one has thought of yet.

ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာ နည်းလမ်းတော့ မဟုတ်ဘူး။

Either way, as much as I love phosphine,

ဘယ်နည်းဖြစ်စေ၊ ဖော့စဖိန်းကို ကျွန်မ သဘောကျသလောက်

I don't think that's how we'll find life.

ဒါက ကျွန်မတို့ သက်ရှိ ရှာတွေ့ပုံလို့ မထင်ဘူး။

The detection of life will likely not come from a single molecule.

သက်ရှိ တွေ့ရှိမှုဟာ မော်လီကျုးတစ်ခု တည်းကနေ မလာနိုင်လောက်ဘူး။

No matter how special it is.

ဘယ်လောက်ပဲ ထူးခြားနေပါစေ။

We'll have to detect a whole biosphere producing a complex network of gases

“ငါတို့ ရှင်သန်နေတယ်”လို့ ဆိုတဲ့ သတင်းစကား တစ်ခု အတူတကွ ပုံဖော်တဲ့ ဓာတ်ငွေ့တွေရဲ့

that together form a message that reads: “We’re alive!”

ရှုပ်ထွေးတဲ့ ကွန်ရက်တစ်ခုကို ထုတ်လုပ်တဲ့ ဇီဝအလွှာတစ်ခုလုံးကို ရှာဖို့ လိုလိမ့်မယ်။

As the Venus story shows,

သောကြာဂြိုဟ် ဖြစ်စဉ်က ပြသလို

the detection of life will likely be uncertain,

သက်ရှိ တွေ့ရှိမှုဟာ မသေချာလောက်ပေမဲ့

but Venus is the perfect lab for us to test our theories of biospheres

ဇီဝအလွှာတွေရဲ့သီအိုရီတွေကို စမ်းသပ်ဖို့၊ ဒါတွေကို အနက်ကောက်ပုံအတွက် သောကြာဂြိုဟ်ဟာ

and how to interpret them.

အကောင်းဆုံး စမ်းသပ်ခန်းပါ။

If we learn to understand the atmosphere of Venus

သောကြာဂြိုဟ်ရဲ့ လေထုလွှာနဲ့ ၎င်းမှာ ပါဝင်တဲ့ သတင်းစကားကို

and the message it contains,

နားလည်ဖို့ သင်ယူတယ်ဆိုရင်

then we can find out if we got it right by going there and checking.

အဲဒီကို သွားပြီး စစ်ဆေးခြင်းအားဖြင့် နားလည်လားဆိုတာကို အဖြေထုတ်နိုင်တယ်။

And we'll do that at the end of the decade.

ဒါကို ဆယ်စုနှစ်အဆုံးမှာ ကျွန်မတို့လုပ်မယ်။

But this will not be the last time

ဒါပေမဲ့ နေထိုင်လို့ရဖို့ အလားအလာရှိတဲ့

that we have the discovery of a biosignature

ဂြိုဟ်တစ်လုံးပေါ်မှာ ဇီဝလက္ခဏာတစ်ခု ရှာဖွေမှု ရှိပြီး

on a potentially habitable planet,

နောက်တစ်ကြိမ် သွားပြီး စစ်ဆေးနိုင်မှာ

and next time we won't be able to just go there and check.

မဟုတ်ဘူးဆိုတဲ့ နောက်ဆုံးအကြိမ်တော့ ဖြစ်မှာမဟုတ်ဘူး။

So my biggest concern

ဒီတော့ ကျွန်မရဲ့ အကြီးဆုံး ပူပန်မှုက

is not that we will fail to find a habitable planet in our lifetimes.

ကျွန်မတို့သက်တမ်းမှာနေလို့ရတဲ့ ဂြိုဟ်တစ် လုံးကို ရှာဖို့ ပျက်ကွက်မှာကို မဟုတ်ပါ။

My biggest concern is that we'll point our very expensive telescopes

ကျွန်မရဲ့ အကြီးဆုံး ပူပန်မှုက အလွန် စျေးကြီးတဲ့ မှန်ပြောင်းတွေကို

directly at an inhabited planet

နေလို့ရတဲ့ ဂြိုဟ်တစ်လုံးဆီ တိုက်ရိုက်

and just not know we did it.

ထိုးပြီး ကိုယ်လုပ်ခဲ့တာကို မသိမှာကိုပါ။

But I am determined to not miss life.

ဒါပေမဲ့ သက်ရှိကို မလွဲချော်စေဖို့ စိတ်ပိုင်းဖြတ်ထားတယ်။

So, yes, I will look for the unambiguous but quite unlikely signs of technology

ဒီတော့ ပြတ်သားပေမဲ့ လုံးဝ မဖြစ်နိုင်တဲ့ နည်းပညာ လက္ခဏာတွေကို ကျွန်မ ရှာမယ်၊

like complex pollutants.

ဥပမာ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ညစ်ညမ်းပစ္စည်းတွေ။

And I'll look for the pleasant and familiar

သာယာပြီး ရင်းနှီးပေမဲ့ အောက်ဆီဂျင်လို

but potentially misleading signs of life, like oxygen.

လှည့်စားနိုင်လောက်တဲ့ သက်ရှိ လက္ခဏာတွေကို ရှာမယ်။

And of course, I'll keep looking

တကယ်ကတော့ ထူးဆန်းပြီး

for the strange and scary biosignatures like phosphine.

လန့်စရာကောင်းတဲ့ ဖော့စဖိန်းလို ဇီဝလက္ခဏာတွေကို ဆက်ရှာနေမယ်။

But crucially, I will look for all the molecules

ဒါပေမဲ့ အရေးကြီးတာက ဇီဝအလွှာတစ်ခုရဲ့ ခြုံငုံမိတဲ့ ပုံရိပ်တစ်ခုကို

that can together paint a holistic picture of a biosphere.

အတူတကွ ဆေးခြယ်နိုင်တဲ့ မော်လီကျူးအားလုံးကို ရှာမှာပါ။

All of this so that one day we'll know life when we see it.

ဒါအားလုံးက ဒါကိုမြင်တဲ့အခါမှာ သက်ရှိလို့ သိကြမယ့် တစ်နေ့အတွက်ပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။