Clara Sousa-Silva: The fingerprints of life beyond Earth | TED

Translator: tania sarwar Reviewer: Daban Q. Jaff

It's my job to find aliens, so as you might guess,

دۆزینەوەی بوونەوەری ئاسمانی کاری منە، وەک ئەوەی پێشبینی دەکەیت،

I spent a lot of time thinking about them,

کاتێکی زۆرم بەسەر برد بە بیرکردنەوە لیێیان،

imagining little green women

خەیاڵی ئافرەتێکی کەسکم کرد

meeting up with their friends, commuting to work.

لەگەڵ هاوڕیکانیدا کۆدەبێتەوە، بۆ ئیشکردن،

And that gets me thinking about alien astronomers

وام لێدەکات بیر لە ئەستێرەزانی بوونەوەری ئاسمانی بکەمەوە

trying to find us in their night sky.

هەوڵدەدەن بماندۆزنەوە لە ئاسماندا.

If these alien astronomers had looked in our direction

ئەگەر ئەو ئەستێرەزانە ئاسمانیانە سەیری ئاراستەی ئێمەیان کردبا

in the last century,

لەسەدی ڕابردوودا،

they would have been really excited to detect unequivocal signs of technology.

ئەوان زۆر بەپەرۆش دەبوون بۆ دۆزینەوەی نیشانە نابەرابەرەکانی تەکنەلۆجیا.

But what if they looked ten thousand years ago,

بەڵام ئەگەر سەیر بکەن ١٠ هازار ساڵ لەمەو پێش،

before we showed signs of civilization?

پێش ئەوەی نیشانەکانی شارستانێتیمان نیشان بدەین؟

Would they shrug in disappointment and go look elsewhere for life?

ئایا ئەوان نائومێد دەبن و لە شوینێکی تر دەگەڕێن؟

No, and neither should we.

نەخێر، و ئێمەش نابێت.

Instead, we can look for other signs of life.

لە جیاتی، دەتوانین بە دوای نیشانەی تری ژیان بگەڕێین.

For example, if those alien astronomers had looked our way 10,000 years ago,

بۆ نموونە، ئەگەر ئەستیرەزانە ئاسمانییەکان سەیری ئێمەیان کردبا ١٠،٠٠٠ پێش ئێستا،

they might notice that even without signs of civilization,

لەوانەیە تیبینیان کردبا تەنانەت ئەوا بەبێ نیشانەی شارستانییەتی،

we still looked slightly unusual.

ئیمە هێشتا کەمێک نائاسای دەردەکەوتین.

For one, we have a thick and temperate atmosphere,

سەرەتا، ئێمە کەش و هەوایەکی ئەستوور و مامناوەندمان هەیە،

but more notably,

بەڵام زیاتر بە بەرچاو،

we have suspiciously large amounts of oxygen in the atmosphere.

بەشیوەیەکی گەورە ئۆکسجینمان هەیە لە کەش و هەواکەمان.

This would be a really encouraging sign of life for my alien colleagues

نیشانەیەکی باش دەبێت لە ژیان بۆ هاوڕێ ئاسمانییەکانم

because the composition of the Earth's atmosphere

چونکە پێکهاتەی کەش و هەوای زەوی

can only sustain itself through a biological cycle.

دەتوانێت تەنها خۆی بەردەوام بکات لە ڕێگەی بازنەیەکی بایۆلۆجییەوە.

So can we do the same to them?

بۆ ئەوان دەتوانیت هەمان شت بکەین ؟

I'm certainly trying.

بەدڵنیاییەوە هەوڵ دەدەم.

I am a quantum astrochemist,

من ئەستێرەزانی کوانتەمیم،

which means I study the quantum interactions

مانای ئەوەیە دەربارەی کارلێکردنی کوانتەم دەخوێنم

between molecules and light in space.

لە نێوان رووناکی و گەرد لە بۆشایی.

We can't see these molecules or even the planets they're on.

ئێمە ئەو گەردانە نابینین یان ئەو هەسارانەی کە تێیدان.

But when life from a star goes through an alien atmosphere,

بەڵام کاتێک ژیان لە ئەستێرەیەک دەڕواتە نێو کەش و هەوای بوونەوەری ئاسمانی،

each molecule within it leaves a unique fingerprint

هەموو گەردیلەیەک لە ناویدا جێ پەنجەیەکی گرینگ جێ دەهێڵێت

in the starlight that I can see from here.

لە ڕووناکی ئەستێرە کە لێرەوە دەیبینم.

And I look for the fingerprints

لە جێ پەنجەکان دەگەڕێم

of molecules that could be associated with life,

کە گەردیلەکان لەوانەیە لەگەڵ ژیان پێکەوە بەسترابن،

or biosignatures,

یان بوونی ژیان،

like complex pollutants or oxygen.

وەکو پیسی یان ئۆکسجین.

In the context of Earth, oxygen is a wonderful biosignature,

لە چوارچێوەی زەویدا، ئۆکسجین نیشانەی ژیانی نایابە،

but oxygen is not that hard to make.

بەڵام دروستکردنی ئۆکسجین قورس نییە.

So, for example, if our sun had different levels of radiation

کەواتە، بۆ نموونە، ئەگەر خۆرەکەمان ئاستی تیشکدانەوەی جیاوازی هەبێت

or if our oceans were evaporating from a runaway greenhouse effect,

یان ئەگەر دەریاکانمان ببن بە هەڵم نەهێڵێت تیشکدانەوە لە زەوی بڕوات،

then large amounts of oxygen could accumulate in our atmosphere

دواتر بەشێکی زۆری ئۆکسجین لە کەش و هەواکەمان کۆدەبێتەوە

without biology,

بەبێ زیندەوەرزانی،

and then oxygen would be a false positive for life.

دواتر ئۆکسجین دەبێتە هەڵبەستێکی ناڕاستی بۆ ژیان.

So maybe oxygen won't be the solution to finding life beyond Earth,

کەواتە لەوانەیە ئۆکسجین چارەسەر نەبێت بۆ دۆزینەوەی ژیان لە هەسارەی تر،

but then what is?

بەڵام ئایا چییە؟

Well, my specialty is to look for unusual molecules

تایبەتمەندی من ئەوەیە کە بەدوای گەردیلەکانی نائاساییدا بگەڕێم

that have fewer false positives for life

کە هەڵبەستێکی کەمی پۆزەتیڤانەی هەبێت بۆ ژیان

because they're so difficult to make that they're rarely made spontaneously.

چونکە دروستکردنی قورسە بەکەمی لە خۆوە دروست کراون.

And my favorite of those unusual molecules is phosphine.

وە حەزی من لەمانە گەردیلە نائاساییەکانی (فۆسفین).

When I first started working on phosphine about a decade ago,

کاتێک بۆ یەکەم جار کارم کرد لەسەر (فسۆفین)ەکە دەساڵ لەمەوبەر،

people had a hard time thinking of it as a biosignature at all.

خەڵک کاتێکی زۆر پێویست بوو بۆ ئەوەی وەکو بوونەورێک زیندوو بیری لێ بکاتەوە.

Instead, it was known

لەجیاتی، ناسرابوو

for being this horrific, foul-smelling molecule

بە گەردیلەیەکی ترسناکی، بۆنی پیس

that messes with life's ability to use oxygen,

کە لەگەڵ ژیاندا تێکدەشێت توانای بەکارهێنانی ئۆکسجین،

making it a really effective killer.

وای لێ دەکات ببێت بە بکوژێکی کاریگەر.

Because of this fatal interaction with oxygen metabolism,

لەبەر ئەم پێکداچوونە کوشندە لە میتابۆلیسمی ئۆکسجین،

phosphine is used widely as a pesticide

(فۆسیفن) بەشێوەیەکی فراوان بەکار دەهێنرێ وەکو مێش کوژێک

and sadly for the same reason it was used many times in chemical warfare.

بەداخەوەش بۆ هەمان هۆکار چەندین جار لە جەنگی کیمیاوی بەکار هێنرایە.

Phosphine can be made in the lab,

(فۆسفین) دەتوانرێت لە تاقیگە دروست بکرێت،

and it's also produced in the extreme environments

هەروهاش بەرهەمهێنراوە لە ژینگەی زۆر گەورە

found inside gas giants like Jupiter and Saturn.

دۆزراوەتەوە لە گەودەری گاز موشتەری و زوحەل.

But on rocky planets like the Earth, it is rarely created accidentally.

بەڵام لە هەسارەکانی بەرد وەکو زەوی، زۆر بەکەمی بە ڕووداو دروست بووە.

So we don't really expect to find phosphine on Earth at all.

بۆیە پێشبینی ناکەین (فۆسفین) بدۆزینەوە لە زەوی

And yet we do.

لەگەڵ ئەوەشدا دۆزیمانەتەوە.

We find it in small amounts throughout the globe,

دەیدۆزینەوە بە بڕێکی کەم بەتەواوی گۆی زەوی،

and in some places in strangely large quantities,

لە هەندێک شوێندا لە هەندێکی نائاسایی گەورە،

places like swamps and rice fields and lake beds

شوێن وەکو زەلکاو یان کێڵگەی برنج و دەریاچە

and the excrements and guts of most animals.

و پەرۆشی و ئازایەتی هەندێک ئاژەڵ.

And what all of these ecosystems have in common

و چی تێیدا ئەو بەشانەی ژیان هاوبەشە

is that they all host organisms that are not reliant on oxygen,

ئەوەیە کە ئەوان خانەخوێی ئۆرگانیزمەکان دەکەن کە پشت بە ئۆکسجین نابەستێت،

so phosphine can't hurt them.

بۆیە (فۆسفین) ئازارییان نادات.

Indeed, phosphine seems to be safely and enthusiastically produced

بەڕاستی، (فۆسفین) بە شێوەیەکی باش و سەلامەتی بەرهەم هێنراوە

in all of these oxygen-poor ecosystems.

لە هەموو سیستەمی ئۆکسجین.

So I figured, maybe other planets with life less reliant on oxygen than ours

بۆم دەرکەوت، هەسارەی تر لە ژیان بە پێچەوانی ئێمە کەم پشت بە ئۆکسجین دەبەستن

could also have phosphine, but as a really popular biosignature.

لەوانەیە( فسۆفین)یان هەبێت، بەڵام وەکو زیندەوەرێکی بەناوبانگ.

And here's the best thing about phosphine.

هەروەها باشترین شت دەربارەی (فسۆفین)

Because it's so hard to make on rocky planets like the Earth,

چونکە قورسە دروستکردنی لەسەر هەساری بەرد وەکو زەوی،

it has almost no false positives for life.

کە هیچ ژیانێکی تێدا نییە.

So I started considering what telescopes we would need

بۆیە دەستم کرد بە ڕەچاو کردن کە چ تەلیسکۆبێکمان دەوێت

to detect phosphine on planets in our galactic neighborhood.

بۆ دۆزینەوەی (فسۆفین) لەسەر هەسارەکان لە داروسێی گەلەئەستێرەکان.

Because if we did, I predicted it could only mean life.

چونکە ئەگەر بیکەین، پێشبینیم کرد تەنها بە مانای ژیان دێت.

I was imagining a distant planet,

هەسارەیەکی دوورم خەیاڵ کرد،

a oxygen-poor tropical paradise

لە خەلگەیەکی ئەستێرەی بەهەشتی

with a phosphine-rich biosphere that we might one day be able to detect.

لەگەڵ (فسۆفین) دەتوانین ڕۆژێک بتوانین پێ بزانین.

But turns out phosphine was a little more exciting

بەڵام وا دەرکەوت کە (فسۆفین) تۆزێک بە پەرۆش بوو

than I had initially envisaged

لەوەی لە سەرەتا پێشبینم کردبوو

because a few months after I finished this work

چونکە هەندێک مانگ دواتر کە ئەو ئیشەم تەواو کرد

an astronomer, Jane Greaves, reached out to me

ئەستێرەزانێک، (جاین گریڤز)، پەیوەندی پێ کردم

asking for help with interpreting a telescope signal seen here in white.

داوای یارمەتی کرد بۆ لێکدانەوەی نیشانەی تەلیسکۆپێک بینراوە بە سپی.

Then months later, another signal, seen here in orange,

دە مانگ دواتر، نیشانەیەکی تر، بینرا لێرە بە نارنجی،

that seemed to indicate that phosphine might be present not on a distant planet,

کە دیارە دەریدەخار (فسۆفین) دەرکەوتووە لە هەسارەیەکی دوور نا،

but right next door, on the clouds of Venus.

بەڵکو لە هەسارەیەکی نزیک، لەسەر هەوری هەسارەی ڤینۆس.

So did we do it?

کەواتە ئایا کردمان؟

Did we find life beyond Earth? We don't know.

ئایا ژیانمان دۆزییەوە لە دوور زەوی؟ نازانین.

These Venus observations were noisy and preliminary,

ئەوە چاودێریکردنە لەسەر ڤینۆس سەرەتایی و ژاوەژاو بوو،

so we still need to confirm, without a doubt,

هێشتا پێویستە دڵنیا ببینەوە، بەبێ گومان،

that the signal is real,

کە نیشانەکە ڕاستییە،

and if it is, we need to make sure

ئەگەر راستی بێت، پیویستە دڵنیا ببینەوە

it's not another molecule mimicking phosphine's fingerprint.

کە تەنها گەردیلەیەکی تر نییە کە بە (فسۆفین) بچێت.

And if it is unambiguously phosphine,

بەڵام ئەگەر بە ڕاستی (فسۆفین) بوو

we still need to figure out what or who is making it,

هێشتا پێویستە دەریبخەین چی یان کێ دروستی دەکات،

because maybe it's true

چونکە لەوانەیە ڕاست بێت

that life is the best explanation for the presence of phosphine

کە ژیان باشترین ڕوونکردنەوەیە لە هەبوونی ((فسۆفین)

on a planet like Venus.

لە هەسارەیەک وەکو ڤینۆس.

But maybe that's wrong

بەڵام لەوانەیە هەڵە بێت

and there's an exotic but not biological way of making phosphine

وە شتێکی نامۆ هەیە بەڵام بایۆلۆجی نیە ڕێگای دروستکردنی (فۆسفین)

that no one has thought of yet.

کە هیچ کەس فێری نەبووە.

Either way, as much as I love phosphine,

بەهەر جۆرێک، هەرچەندە (فسۆفین)م بەدڵە،

I don't think that's how we'll find life.

بڕواناکەم بەم شێوەیە ژیان بدۆزرێتەوە.

The detection of life will likely not come from a single molecule.

دۆزینەوە ژیان لە گەردیلەیەکدا ناتوانرێت بدۆزرێتەوە.

No matter how special it is.

چەند تایبەت بێت.

We'll have to detect a whole biosphere producing a complex network of gases

دەبێت هەموو زیندەوەرێک بدۆزینەوە بە بەرهەمهێنانی تۆڕێکی ئاڵۆز لە گازەکان

that together form a message that reads: “We’re alive!”

کە پێکەوە بە نامەیەک کە دەڵێت: ” ئێمە زیندووین!”

As the Venus story shows,

هەروەکو چۆن چیرۆکی ڤینۆس دەریدەخات،

the detection of life will likely be uncertain,

دۆزینەوەی ژیان لەوانەیە زۆر دڵنیا نەبێت،

but Venus is the perfect lab for us to test our theories of biospheres

بەڵام ڤینۆس باشترین تاقیگەیە بۆ ئێمە بۆ تاقیکردنەوەی بیردۆزەی (فسۆفین)ەکان

and how to interpret them.

چۆنیش لێکی بدەینەوە.

If we learn to understand the atmosphere of Venus

ئەگەر بتوانین لە کەش و هەوای ڤینۆس تێبگەین

and the message it contains,

ئەو نامەیەی کە تێیدایە،

then we can find out if we got it right by going there and checking.

کەواتە بە دۆزینەوەی دەتوانین بڕۆین و لێی وردبینەوە.

And we'll do that at the end of the decade.

ئەوەش دەکەین لە کۆتای سەدە.

But this will not be the last time

بەڵام ئەمە کۆتا جار نابێت

that we have the discovery of a biosignature

بۆ دۆزینەوەی نیشانەی ژیان

on a potentially habitable planet,

لە هەسارەیەکی شیاو بۆ نیشتەجێ بوون،

and next time we won't be able to just go there and check.

جاری داهاتوو تەنها ناتوانین بڕۆین و وردبینەوە لێی.

So my biggest concern

بۆیە گەورەترین نیگەرانیم

is not that we will fail to find a habitable planet in our lifetimes.

دۆزینەوەی هەسارەیەکی شیاو نییە بۆ ژیان.

My biggest concern is that we'll point our very expensive telescopes

گەورەترین نیگەرانیم ئەوەیە کە بەهاترین تەلیسکۆپمان نیشانەی

directly at an inhabited planet

هەسارەیەکی نەشیاو بکەین

and just not know we did it.

وە نەشزانین کە دەیکەین.

But I am determined to not miss life.

بەڵام سوورم لەوەی کە ژیان لەدەست نەدەم.

So, yes, I will look for the unambiguous but quite unlikely signs of technology

کەواتە، بەڵێ، بەدوای نیشانەیەکی نائارامی تەکنەلۆجیا دەگەڕێم

like complex pollutants.

وەکو پیسییەکی ئاڵۆز.

And I'll look for the pleasant and familiar

و دەگەڕێم بەدوای خۆشکەر و ئاشنا

but potentially misleading signs of life, like oxygen.

بەڵام بەشێوەیەکی شاراوەی نیشانەی ژیان، وەک ئۆکسجین.

And of course, I'll keep looking

بێگومان، بەردەوام دەبم لە گەڕان

for the strange and scary biosignatures like phosphine.

بۆ نیشانەی ژیانێکی ترسێنەر و سەیر وەک (فسۆفین)

But crucially, I will look for all the molecules

بەڵام بە کورتی، بەدوای هەموو گەردیلەکان دەگەڕێم

that can together paint a holistic picture of a biosphere.

کە دەتوانێت پێکەوە وێنەیەکی بەستراو دروست بکات بۆ ژیان.

All of this so that one day we'll know life when we see it.

هەموو ئەوە بۆ ئەوەی ڕۆژێک ژیان بناسینەوە کاتێک دەیبینین.

Thank you.

سوپاس.