Clara Sousa-Silva: The fingerprints of life beyond Earth | TED

Çeviri: Oguzhan Bozkurt Gözden geçirme: Ramazan Şen

Uzaylıları bulmak benim işim. Yani tahmin edeceğiniz üzere

uzaylılar hakkında çok düşünüyorum.

Küçük yeşil kadınların arkadaşlarıyla buluştuğunu,

It's my job to find aliens, so as you might guess,

işe gidip geldiğini hayal ediyorum.

Bu da aklıma, bizi gece gökyüzünde bulmaya çalışan uzaylı astronomları getiriyor.

I spent a lot of time thinking about them,

imagining little green women

meeting up with their friends, commuting to work.

Eğer bu uzaylı astronomlar geçen yüzyılda bize doğru baksalardı,

And that gets me thinking about alien astronomers

teknolojinin kesin belirtilerini görmekten çok heyecanlanırlardı.

trying to find us in their night sky.

If these alien astronomers had looked in our direction

Peki ya on bin yıl önce, biz uygarlık belirtileri göstermezken

in the last century,

they would have been really excited to detect unequivocal signs of technology.

bakmışlarsa?

Hayal kırıklığıyla omuz silkip yaşamı başka bir yerde mi ararlardı?

But what if they looked ten thousand years ago,

Hayır, biz de böyle yapmamalıyız.

before we showed signs of civilization?

Bunun yerine başka yaşam belirtileri arayabiliriz.

Would they shrug in disappointment and go look elsewhere for life?

Örneğin, bu uzaylı astronomlar on bin yıl önce bize baksalardı,

No, and neither should we.

Instead, we can look for other signs of life.

uygarlık belirtileri göstermememize rağmen biraz sıradışı göründüğümüzün

For example, if those alien astronomers had looked our way 10,000 years ago,

farkına varabilirlerdi.

Öncelikle kalın ve ılıman bir atmosfere sahibiz,

they might notice that even without signs of civilization,

ama daha da önemlisi,

we still looked slightly unusual.

içerisinde ilgi çekici miktarda oksijen bulunmakta.

For one, we have a thick and temperate atmosphere,

Bu yaşam belirtisi uzaylı meslektaşlarımı bir hayli cesaretlendirirdi.

but more notably,

we have suspiciously large amounts of oxygen in the atmosphere.

Zira dünya atmosferinin yapısı

kendini yalnızca biyolojik bir döngüyle sürdürebilirdi.

This would be a really encouraging sign of life for my alien colleagues

Peki biz de onlara aynısını yapabilir miyiz?

because the composition of the Earth's atmosphere

İşte ben de tam olarak bunu deniyorum.

Ben kuantum astrokimyageriyim.

can only sustain itself through a biological cycle.

Bu da, uzaydaki moleküllerle ışık arasındaki

So can we do the same to them?

kuantum etkileşimlerini incelediğim anlamına geliyor.

I'm certainly trying.

I am a quantum astrochemist,

Bu molekülleri ve hatta bulundukları gezegenleri bile göremiyoruz.

which means I study the quantum interactions

between molecules and light in space.

Fakat bir yıldızdan gelen ışık yabancı atmosferden geçince

içindeki her bir molekül, yıldız ışığında buradan görebildiğim

We can't see these molecules or even the planets they're on.

farklı bir parmak izi bırakıyor.

But when life from a star goes through an alien atmosphere,

Ben de oksijen ya da bileşik kirletici maddeler gibi

each molecule within it leaves a unique fingerprint

hayat belirtisiyle bağdaştırılabilecek molekül ve biyolojik imza

in the starlight that I can see from here.

bulmaya çalışıyorum.

And I look for the fingerprints

of molecules that could be associated with life,

Dünya açısından bakacak olursak oksijen harika bir biyolojik imzadır ama

or biosignatures,

like complex pollutants or oxygen.

yapması o kadar da zor değildir.

Yani örneğin, güneşimiz farklı radyasyon seviyelerinde olsa

In the context of Earth, oxygen is a wonderful biosignature,

ya da okyanuslarımız kontrol dışı bir sera etkisinden dolayı buharlaşıyor olsa,

but oxygen is not that hard to make.

So, for example, if our sun had different levels of radiation

atmosferimizde yaşam olmadan büyük miktarda oksijen birikebilirdi

or if our oceans were evaporating from a runaway greenhouse effect,

ve bu oksijen birikimi de yaşam için yalancı pozitif olurdu.

then large amounts of oxygen could accumulate in our atmosphere

Peki dünyanın ötesinde hayat ararken oksijen çözüm olmayabilirse

without biology,

and then oxygen would be a false positive for life.

çözüm nedir?

Aslında benim uzmanlık alanım daha az yalancı pozitif bulunduran

So maybe oxygen won't be the solution to finding life beyond Earth,

sıradışı molekülleri bulmak.

but then what is?

Çünkü yapılmaları o kadar zor ki kendiliğinden oluşmaları çok nadir.

Well, my specialty is to look for unusual molecules

Ve bu sıradışı moleküllerden en sevdiğim ise fosfin.

that have fewer false positives for life

because they're so difficult to make that they're rarely made spontaneously.

Yaklaşık on yıl önce fosfin üzerine ilk çalışmaya başladığımda

And my favorite of those unusual molecules is phosphine.

insanların onu biyolojik imza olarak görmesi uzun sürdü.

When I first started working on phosphine about a decade ago,

Bunun yerine, korkunç, kötü kokulu, biyolojik yaşamın

people had a hard time thinking of it as a biosignature at all.

oksijeni kullanmasını zorlaştıran güçlü bir ölüm silahı olarak biliniyordu.

Instead, it was known

for being this horrific, foul-smelling molecule

Oksijen metabolizması ile bu ölümcül etkileşimlerinden dolayı fosfin sıkça

that messes with life's ability to use oxygen,

böcek ilacı olarak kullanılıyor ve maalesef yine bu sebepten dolayı

making it a really effective killer.

Because of this fatal interaction with oxygen metabolism,

çok kez kimyasal savaşta kullanıldı.

phosphine is used widely as a pesticide

Fosfin, Jüpiter ve Satürn gibi gaz devlerinin çevresi gibi yoğun ortamlarda

and sadly for the same reason it was used many times in chemical warfare.

veya laboratuvarlarda da üretilebiliyor.

Phosphine can be made in the lab,

Fakat Dünya gibi kayalı gezegenlerde kazayla üretilmesi nadir.

and it's also produced in the extreme environments

found inside gas giants like Jupiter and Saturn.

Bundan dolayı Dünya’da fosfin bulmayı pek beklemiyoruz.

But on rocky planets like the Earth, it is rarely created accidentally.

Fakat bekliyoruz da.

Küremiz boyunca küçük miktarlarda ve göl yatağı, bataklık, pirinç tarlası

So we don't really expect to find phosphine on Earth at all.

And yet we do.

ve çoğu hayvanın dışkı ve bağırsaklarında şaşırtıcı düzeyde yüksek miktarlarda

We find it in small amounts throughout the globe,

and in some places in strangely large quantities,

bulabiliriz.

places like swamps and rice fields and lake beds

Ve bu ekosistemlerin tümünün ortak noktası bulundurdukları canlıların yaşamak için

oksijene muhtaç olmamaları ki bu yüzden fosfin onlara zarar veremiyor.

and the excrements and guts of most animals.

And what all of these ecosystems have in common

Görünüşe bakılırsa, bu oksijen fakiri ekosistemlerin tümünde fosfin

is that they all host organisms that are not reliant on oxygen,

gerçekten güvenli ve azimli bir şekilde üretiliyor.

so phosphine can't hurt them.

Ben de düşündüm ki, belki de bizimkinden başka, oksijene daha az muhtaç hayat

Indeed, phosphine seems to be safely and enthusiastically produced

in all of these oxygen-poor ecosystems.

barındıran gezegenlerde de fosfin olabilir ama çok yaygın bir biyolojik imza olarak.

So I figured, maybe other planets with life less reliant on oxygen than ours

Fosfin’in en iyi yanı da şu:

Dünya gibi kayalı gezegenlerde üretmesi çok zor olduğundan

could also have phosphine, but as a really popular biosignature.

yaşam için neredeyse hiç yalancı pozitif bulundurmuyor.

And here's the best thing about phosphine.

Bu yüzden galaktik mahallemizdeki gezegenlerde fosfin varlığını

Because it's so hard to make on rocky planets like the Earth,

keşfetmek için bize hangi teleskopların gerektiğini düşünmeye başladım.

it has almost no false positives for life.

Çünkü eğer keşfedebilseydik, keşfettiğimiz yalnızca yaşam olur diye tahmin ettim.

So I started considering what telescopes we would need

to detect phosphine on planets in our galactic neighborhood.

Belki bir gün keşfedebileceğimiz, oksijen yoksunu, fosfin zengini bir

Because if we did, I predicted it could only mean life.

biyosfere sahip uzak, tropikal cennet olan bir gezegeni düşlüyordum.

I was imagining a distant planet,

a oxygen-poor tropical paradise

Fakat fosfin benim ilk düşündüğümden biraz daha heyecanlıymış.

with a phosphine-rich biosphere that we might one day be able to detect.

Çünkü bu çalışmayı bitirdikten birkaç ay sonra astronom Jane Greaves

But turns out phosphine was a little more exciting

benimle iletişime geçip, burada gördüğünüz beyaz teleskop sinyalini

than I had initially envisaged

değerlendirmede yardım istedi.

because a few months after I finished this work

Aylar sonra da, burada gördüğünüz başka turuncu bir sinyal, uzakta değil

an astronomer, Jane Greaves, reached out to me

yanı başımızda olan bir gezegen olan Venüs’ün bulutlarında fosfin olabileceğini

asking for help with interpreting a telescope signal seen here in white.

Then months later, another signal, seen here in orange,

işaret ediyor gibi görünüyor.

that seemed to indicate that phosphine might be present not on a distant planet,

O zaman birşeyler elde edebildik mi?

Dünya’nın ötesinde yaşam bulduk mu? Bilmiyoruz.

but right next door, on the clouds of Venus.

Bu Venüs gözlemleri gürültülüydü ve bir başlangıçtı.

So did we do it?

Did we find life beyond Earth? We don't know.

Bu yüzden, sinyalin hiç şüphesiz doğru olduğunu onaylamamız lazım ve

eğer öyleyse fosfinin biyolojik parmak izini taklit eden

These Venus observations were noisy and preliminary,

başka bir molekül olmadığından emin olmamız lazım.

so we still need to confirm, without a doubt,

Ve eğer bu kesin fosfin ise bunu kimin ya da neyin ürettiğini bulmamız gerek.

that the signal is real,

and if it is, we need to make sure

it's not another molecule mimicking phosphine's fingerprint.

Çünkü yaşam varlığı Venüs gibi bir gezegende

And if it is unambiguously phosphine,

fosfin bulunmasının en iyi açıklaması olabilir.

we still need to figure out what or who is making it,

Fakat belki bu yanlıştır da, daha önce kimsenin düşünmediği egzotik ve

because maybe it's true

that life is the best explanation for the presence of phosphine

biyoloji dışı bir fosfin üretme yolu vardır.

on a planet like Venus.

Her ne olursa olsun, fosfini ne kadar sevsem de

But maybe that's wrong

and there's an exotic but not biological way of making phosphine

böyle yaşam bulabileceğimizi düşünmüyorum.

that no one has thought of yet.

Yaşam bulmak muhtemelen tek bir molekülle yaşanmayacak.

Either way, as much as I love phosphine,

Molekül her ne kadar önemli olursa olsun.

I don't think that's how we'll find life.

“Biz hayattayız!” mesajı veren, bileşik gazlar üreten bir biyosfer

The detection of life will likely not come from a single molecule.

No matter how special it is.

bulmamız gerekecek.

We'll have to detect a whole biosphere producing a complex network of gases

Venüs hikayesinden anlaşılacağı üzere, yaşamın bulunması kesin olmayacak.

that together form a message that reads: “We’re alive!”

Fakat Venüs, biyosfer teorilerimizi deneyip değerlendirmede bize

As the Venus story shows,

bir laboratuvar rolü oynayacak.

the detection of life will likely be uncertain,

Venüs’ün atmosferini ve taşıdığı mesajı anlamayı öğrenirsek,

but Venus is the perfect lab for us to test our theories of biospheres

oraya gidip kontrol ederek doğruluğunu test ederek çözebiliriz.

and how to interpret them.

If we learn to understand the atmosphere of Venus

Ve bunu on yılın sonunda yapmış olacağız.

and the message it contains,

Fakat bu yaşanabilir olan bir gezegende

then we can find out if we got it right by going there and checking.

son biyolojik imza buluşumuz olmayabilir.

And we'll do that at the end of the decade.

Ve bir dahakine gidip kontrol etme gibi bir şansımız olmayacak.

But this will not be the last time

that we have the discovery of a biosignature

Bundan ötürü en büyük endişem

hayatımız boyunca yaşanabilir bir gezegen bulamamamız değil.

on a potentially habitable planet,

and next time we won't be able to just go there and check.

En büyük endişem, pahalı teleskoplarımızı yaşamın olduğu bir gezegene doğrultup da

So my biggest concern

is not that we will fail to find a habitable planet in our lifetimes.

yaşam bulduğumuzu fark edememek.

Fakat yaşam bulgusunu kaçırmamakta kararlıyım.

My biggest concern is that we'll point our very expensive telescopes

Yani evet, bileşik kirleticiler gibi kesin ama doğru olmaması mümkün

directly at an inhabited planet

and just not know we did it.

But I am determined to not miss life.

teknoloji bulgularını arıyorum.

Ve oksijen gibi tanıdık ve hoş ama yanıltıcı yaşam bulgularını arayacağım.

So, yes, I will look for the unambiguous but quite unlikely signs of technology

like complex pollutants.

Ve tabii ki fosfin gibi yabancı ve korkutucu biyolojik imzalar arayacağım.

And I'll look for the pleasant and familiar

but potentially misleading signs of life, like oxygen.

Fakat en önemlisi, bir araya geldiğinde bütünsel bir biyosfer tablosu oluşturan

And of course, I'll keep looking

for the strange and scary biosignatures like phosphine.

molekülleri arayacağım.

But crucially, I will look for all the molecules

Bunların hepsi, bir gün hayat varlığını görünce fark edebilmemiz için.

that can together paint a holistic picture of a biosphere.

Teşekkürler.

All of this so that one day we'll know life when we see it.

Thank you.