Make your actions on climate reflect your words | Severn Cullis-Suzuki

Transcriber: TED Translators Admin Reviewer: Rhonda Jacobs

Translator: Linn Htet San Reviewer: Myo Aung

(Video) Severn Cullis-Suzuki: I am here to speak for all generations to come.

(Video) Severn Cullis-Suzuki: နောင်လာမယ့် မျိုးဆက်ကိုယ်စား ကျွန်မထုတ်ပြောချင်ပါတယ်။

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ ဆာလောင်လို့ ငိုနေကြတဲ့ ကလေးတွေကို ဘယ်သူမှ နားမထောင်ကြလို့

I am here to speak on behalf of the starving children around the world

whose cries go unheard.

အဲ့ကလေးတွေကိုယ်စား ကျွန်မ ပြောကြားပေးဖို့ ရောက်လာပါပြီ။

I'm here to speak for the countless animals

ကမ္ဘာကြီးပေါ်မှာ ထွက်ပြေးစရာ နေရာ မရှိတော့လို့ သေနေကြရတဲ့

dying across this planet

မရေတွက်နိုင်တဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေကိုယ်စား

because they have nowhere left to go.

စကားပြောဖို့ ရောက်လာတာပါ။

(Video) SCS: အိုဇုန်းလွှာထဲက အပေါက်တွေကြောင့်

(Video) SCS: I am afraid to go out in the sun now

because of the holes in our ozone.

ကျွန်မအခု နေရောင်ထဲ ထွက်ဖို့ကိုတောင် ကြောက်နေရပြီလေ။

I'm afraid to breathe the air,

ကျွန်မလေကို ရှုရမှာတောင် ကြောက်နေပြီ၊

because I don't know what chemicals are in it.

လေထဲမှာ မသိနိုင်တဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတွေ ရှိနေနိုင်တယ်လေ။

I used to go fishing in Vancouver, my home, with my dad,

ကျွန်မနေအိမ်ဖြစ်တဲ့ Vancouver ကို အဖေနဲ့ငါးမျှားသွားလေ့ရှိတယ်၊

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်အနည်းငယ် မတိုင်ခင်ကပေါ့၊

until just a few years ago,

we found the fish full of cancers.

ကျွန်မတို့ ကင်ဆာဖြစ်နေတဲ့ ငါးကို တွေ့ခဲ့ကြတယ်။

SCS: A generation ago, I was that 12-year-old child.

SCS: ကျွန်မအသက် ၁၂ နှစ်တုန်းက ဖြစ်ပါတယ်။

In 1992, I had five minutes

၁၉၉၂ နှစ်မှာ၊ ကျွန်မကို ငါးမိနစ် အချိန်ပေးခဲ့ကြတာ

to speak to the UN's Earth Summit in Rio de Janeiro.

Rio de Janeiro မြို့မှာ ကုလသမ္မဂ ကမ္ဘာ ဂြိုဟ် ထိပ်သီးစည်းဝေးမှာ စကားပြောဖို့ပေါ့။

My friends and I had started an environmental club,

သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ဆိုင်ရာအသင်းကို စဖွဲ့လိုက်ပြီး

and we'd traveled to this huge international meeting

ကျွန်မတို့ နိုင်ငံတကာ အစည်းအဝေးပွဲကြီးကို တက်ခဲ့ကြတယ်။

သဘာ၀ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဆိုင်ရာ

about environment and development

to tell the adults they had to change their ways.

လုပ်ကိုင်နည်းတွေ ပြောင်းလဲကြဖို့ လူကြီးတွေကို ပြောပြဖို့ပါ။

That same year 1,700 scientists

အဲ့နှစ်မှာပဲ သိပ္ပံပညာရှင် ၁၇၀၀ တို့က

would issue the World Scientists' Warning to Humanity

ကမ္ဘာ့သိပ္ပံပညာရှင်တွေရဲ့ လူသားများအား သတိပေးချက်ကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး

to tell us that humans and the natural world

လူသားတွေနဲ့ သဘာဝ ကမ္ဘာကြီးဟာ

were on a collision course.

ကပ်ဘေးဆီ ဦးတည်တဲ့ လမ်းကြောင်းဆီ သွားနေတာကို သတိပေးဖို့ပါ။

Much like Greta Thunberg and her peers today,

ဒီနေ့ခေတ်ထဲက Greta Thunberg နဲ့ သူ့နဲ့ ရွယ်တူ ကလေးတွေလိုပဲ၊

we believed that decision-makers should be acting on science and facts.

ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ကြသူတို့က သိပ္ပံပညာနဲ့ အချက်အလက်တွေကို အခြေခံကြမယ်လို့ ယုံပါတယ်။

And the facts were telling us

ပြီးတော့ အချက်အလက်တွေ ထောက်ပြနေကြတာက ကျွန်မတို့ရဲ့

that we were headed for ecological collapse.

ဂေဟစနစ်ကြီးဟာ ပြိုကွဲရေးဆီ ဦးတည်နေတာကိုပါ။

(Video) SCS: ဒါက ကျွန်မတို့ မျက်စိ‌ရှေ့မှာကို ဖြစ်ပျက်နေတာပါ၊

(Video) SCS: All this is happening before our eyes,

and yet we act as if we have all the time we want

ပြီးတော့ ကျွန်မတို့ရဲ့ ပြုမူပုံက အချိန်တွေအများကြီး ရှိနေသလို

and all the solutions.

ဖြေရှင်းနည်းတွေ ရှိနေသလို မျိုးပါ။

SCS: အဲ့တုန်းက၊ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုတွေကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပါပြီ၊

SCS: Back then, climate change had been identified,

but we had yet to really feel it.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ အဲဒါကို တကယ့်ကို ခံစားသိရှိဖို့ လိုပါသေးတယ်။

Today, almost 30 years later,

ဒီနေ့၊ အနှစ် ၃၀ ကြာသွားတဲ့ နောက်မှာ၊

climate change is no longer a prediction.

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု ဆိုတာ ခန့်မှန်းချက် မဟုတ်တော့ပါဘူး။

It is here, and it happened far faster than even the experts predicted.

အဲ့တာ ဖြစ်ပျက်နေပြီး ပါရဂူတွေ ခန့်မှန်းခဲ့တာထက် ပိုမြန်ဆန်နေပါတယ်။

We did not stop it.

ကျွန်မတို့ အဲ့တာကို မရပ်တန့်နိုင်ခဲ့ဘူး။

Today the work that we must do is about mitigation,

ဒီနေ့ကျွန်မတို့ လုပ်ရမှာက အန္တရာယ်ကို လျော့ချနိုင်ဖို့ ကြိုးစားရင်း၊

trying to limit how bad it gets.

ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ဖြစ်မလာအောင် ကန့်သတ်ဖို့ အားထုတ်ကြရမယ်။

In 2015, in Paris, the world agreed

၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် Paris မြို့မှာ တစ်ကမ္ဘာလုံး သဘောတူခဲ့တာက

to limit the planet's warming to one and a half degrees Celsius,

ကမ္ဘာဂြိုလ်ရဲ့ ပူနွေးလာမှုကို ၁.၅ ဒီဂရီ ဆဲလ်စီယပ်အထိ ကန့်သတ်ပစ်ရေးကိုပါ။

as beyond that would pose too great a threat to human life.

အဲဒါကို ကျော်လွန်မှုက လူသားတွေရဲ့ ဘဝကို ကြီးမားစွာ ခြိမ်းခြောက်မှာမို့လို့ပါ။

To meet this,

ဒါကို လက်လှမ်းမီဖို့၊

we will have to cut our global emissions by half in the next 10 years.

လာမယ့် ၁ဝ နှစ်အတွင်းမှာ ကမ္ဘာ့့ ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်မှုကို တစ်ဝက် လျော့ချကြရမယ်။

(Video) SCS: I'm only a child and I don't have all the solutions,

(Video) SCS: ကျွန်မက ကလေးပဲဖြစ်သေးလို့ ကျွန်မမှာ အဖြေတွေမရှိသေးပါဘူး၊

but I want you to realize neither do you.

ဒါပေမဲ့ ရှင်တို့ပါ မသိကြတာကို ကျွန်မက ရှင်တို့ကို နားလည်စေချင်တယ်။

SCS: Young people are always at the frontlines of any revolution.

SCS: လူငယ်တွေက တော်လှန်ရေးတိုင်းရဲ့ ရှေ့တန်းမှာ အမြဲပဲ ရပ်တည်လာခဲ့ကြတယ်။

ပြီးတော့ လူငယ်တွေ ကျွန်မကို မေးကြတာက

And it's young people who ask me,

"What did your speech actually do?

"မင်းရဲ့ မိန့်ခွန်းက တကယ် လုပ်နိုင်ခဲ့တာက ဘာများလဲ၊

Why didn't the delegates actually listen?"

ကိုယ်စားလှယ်တွေက လက်တွေ့မှာ နားမထောင်ကြတာ ဘာကြောင့်လဲ။"

Well, looking back,

ဟုတ်ပြီ၊ နောက်ကြောင်းပြန်ကြည့်ရင်၊

I think that the delegates of the conference actually did listen,

ညီလာခံ ကိုယ်စားလှယ်တွေဟာ နားထောင်ခဲ့ကြတယ်၊

not just to me,

ကျွန်မကိုတင် မကခဲ့ဘဲ၊

but to the thousands of voices calling for change.

ပြောင်းလဲဖို့ လူထောင်ပေါင်းများစွာ တို့ရဲ့ အသံတွေကို နားထောင်ခဲ့ကြပါတယ်။

If you look at the declarations, the documents that came out of Rio,

Rio က ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ ကြေညာချက်တွေ၊ စာရွက်စာတမ်းတွေကို ကြည့်ကြည့်ရင်၊

they are radical.

သိပ်ကို အခြေခံကျကြပါတယ်။

They include the UN's Framework Convention on Climate Change

အဲ့ထဲမှာ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်း ဆိုင်ရာ မူဘောင်သဘောတူညီချက်ပါဝင်ပြီး၊

set up to stabilize

လေထုထဲက ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ စုစည်းမှု တည်ငြိမ်စေရန်နဲ့

greenhouse gas concentrations in the atmosphere

ရာသိဥတု သဘာဝစနစ်ထဲ အန္တရာယ်များလှတဲ့

and prevent dangerous interference with the climate system.

စွက်ဖက်မှုများကို ဟန့်တားပစ်ရန် ရည်ရွယ်ထားပါတယ်။

Twenty-three years before the Paris Agreement,

Paris သဘောတူညီမှု မတိုင်ခင် ၂၃ နှစ်လောက်တုန်းက

154 countries signed this legally binding international agreement.

၁၅၄ နိုင်ငံက တရားဝင် လိုက်နာရန် နိုင်ငံတကာ သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ထိုးခဲ့ကြတယ်။

(Video) SCS: ကျွန်မက ကလေးပဲဆိုပေမဲ့ ဒီထဲမှာ ကျွန်မတို့အားလုံး အတူတူရှိနေပြီး

(Video) SCS: I'm only a child, yet I know we are all in this together

and should act as one single world towards one single goal.

တစ်ခုတည်းသော ကမ္ဘာကြီးအတွက်၊ တစ်ခု တည်းသော ပန်းတိုင်အတွက် လုပ်ဆောင်ကြရမယ်။

SCS: ဒါဆို ကမ္ဘာကြီးက ဘာဖြစ်လို့ မလုပ်ဆောင်တာလဲ။

SCS: So, why didn't the world take action?

အဲ့အစား၊ အစိုးရတွေက စီးပွားရေးကို တိုးတက်စေဖို့၊ စီးပွားရေး အကျိုးစီးပွားတွေ

Instead, governments focused on growing the economy,

on business interests

အာရုံစိုက် လုပ်ကိုင်နေကြပြီး

လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ နိုင်ဖို့အတွက် ကြိုးစားကြမှာလည်း သေချာတာပေါ့။

and of course, winning the next election.

It shows a crisis in human governance,

ဒါက လူသားတို့ရဲ့ စီမံအုပ်ချုပ်မှုထဲက အကျပ်အတည်းကို ပြသနေပြီး၊

ကွန်မတို့ရဲ့ နိုင်ငံရေး စနစ်တွေက ပြည်သူတွေနဲ့ လာမယ့် မျိုးဆက်တို့ရဲ့

where our political systems make it impossible

to act in long-term interests for the people and future generations.

အကျိုးစီးပွား ရှေ့ရှုမယ့် ရေရှည် လုပ်ဆောင် ချက်တွေကို ရုပ်လုံးဖေါ်မပေးနိုင်ကြဘူး။

အခု ၂၀၂၀ ထဲ ရောက်နေကြပြီ။

Today it's 2020.

ကျွန်မတို့ဆီမှာ လုပ်ကိုင်ဖို့ လိုအပ်ချက်တွေ ရှိနေကြပါပြီ။

Again we have the momentum.

We have the Paris Agreement to limit the Earth's warming.

ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာမှုကို ကန့်သတ်ဖို့ Paris သဘောတူညီမှု ရှိနေပါတယ်။

We have youth and social justice demands.

လူငယ်နဲ့ လူမှုရေးဆိုင်ရာ တရားမျှတရေး တောင်းဆိုချက်တွေ ရှိကြပါတယ်။

We have calls for divestment.

လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေကို ရုတ်သိမ်းပေးဖို့ တောင်းဆိုမှုတွေရှိတယ်။

We have calls for climate emergencies.

ရာသီဥတု အရေးပေါ်ကိစ္စများ ဆိုင်ရာ တောင်းဆိုချက်တွေ ရှိတယ်။

We have the science, we have the solutions

ကျွန်မတို့မှာ သိပ္ပံပညာတွေ၊ ဖြေရှင်းချက်တွေ ရှိနေပြီး

and we all are experiencing climate change.

ကျွန်မတို့အားလုံး ရာသီဥတုြရဲ့ ပြောင်းလဲမှုကို ခံစားနေကြရတယ်။

We are at a moment parallel to Rio.

ကျွန်မတို့ Rio မြို့တုန်းကလို အခြေအနေမျိုးကို ရောက်နေကြတယ်။

Now is the time to take action.

အခုတော့ လုပ်ဆောင်ကြရမယ့် အချိန်ကာလပါ။

(Video) SCS: ဒါကို ဘယ်လို ဖြေရှင်းရမှာကို ရှင်တို့ မသိကြရင်၊

(Video) SCS: If you don't know how to fix it,

please stop breaking it.

အဲဒါကို ဖျက်ဆီးနေတာကို ရပ်ပစ်ကြပါ။

SCS: How do we ensure that this time we act on our words?

SCS: ဒီနေ့ ကျွန်မတို့ လုပ်ဆောင်တာ အပြောနဲ့ ကိုက်ညီရေးကို ဘယ်လို အာမခံပေးကြမလဲ။

History has shown us that in moments of crisis,

အကျပ်အတည်း ကာလများ အတွင်းမှာ လူ့အဖွဲ့အစည်းဟာ တကယ့်ကိုပဲ

society can truly transform.

ပြောင်းလဲနိုင်စွမ်း ရှိတာကို သမိုင်းက ပြသခဲ့ဘူးပါတယ်။

We've seen this in times of war,

စစ်တွေဖြစ်ခဲ့တဲ့ ကာလများတုန်းက၊ စီးပွားရေး အကျပ်အတည်း ကာလများထဲ၊

in times of economic collapse and in times of disease.

ကပ်ရောဂါ ကျချိန်မှာ ကျွန်မတို့ အဲဒီလို မြင်တွေ့ခဲ့ကြရတယ်။

Today, we live in the time of COVID-19.

ဒီနေ့တွင် ကျွန်မတို့ဟာ ကိုဗစ်-၁၉ ကာလမျိုးမှာ နေထိုင်နေကြရတယ်နော်။

အစိုးရတွေနဲ့ မျက်နှာစာအသီးသီးမှ အဖွဲ့အစည်းတွေ

We've seen governments and institutions across all sectors

လျင်မြန်စွာ လက်တွဲ လုပ်ကိုင်နေကြတာကို ကျွန်မတို့ တွေ့မြင်နေရတယ်။

working quickly, working together.

Humans like to think that we're in control of everything,

လူသားတွေက အရာရာတိုင်းကို ထိန်းချုပ်ထားနိုင်တယ်လို့ တွေးထင်ကြပေမဲ့၊

but we have been reminded today

သဘာဝတရားတွေကသာ အားလုံးကို အဆုံးအဖြတ်ပေးနေတာကို

that the laws of nature are the true bottom line.

ကျွန်မတို့ အားလုံး ထပ်ပြီး သတိပေးခံလိုက်ကြရပါပြီ။

We've been reminded that science and expertise are crucial to our survival.

အသက်ရှင်ဖို့ သိပ္ပံပညာနဲ့ ကျွမ်းကျင်မှု အရေးပါတာကို ထပ်ပြီး သတိပေးခံခဲ့ကြရပြီ။

COVID-19 has shone a light on inequity

ကိုဗစ်-၁၉ က မမျှတမှုကို မီးမောင်းထိုးပြလိုက်ပြီး

and revealed our prejudiced infrastructures.

ကျွန်မတို့ရဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံတွေ တရားမမျှတာကို ဖွင့်ထုတ်ပြသခဲ့ပါပြီ။

It is a warning.

အဲဒါ သတိပေးချက်ပါပဲ။

If we don't listen, if we don't change,

ကျွန်မတို့ နားမထောင်ဘူး၊ မပြောင်းလဲဘူး ဆိုရင်

next time could be far worse.

နောက်တခါမှာ ဒီထက် များစွာမှ ပိုဆိုးလာနိုင်ပါတယ်။

(Video) SCS: My dad always says, "You are what you do, not what you say."

(Video) SCS: "အဓိကက လုပ်ဆောင်ချက်ပါ၊ အပြော မဟုတ်ဘူး" လို့ ဖခင်က ပြောတတ်ခဲ့တယ်။

Well, what you do makes me cry at night.

ရှင်တို့ လုပ်ကိုင်နေကြပုံက ကျွန်မ ညတိုင်းမှာ ငိုစရာကြီးပါ။

You grown-ups say you love us, but I challenge you,

ရှင်တို့ လူကြီးတွေက ကျွန်မတို့ကို ချစ်တယ် ဆိုကြပေမဲ့၊ ကျွန်မစိန်ခေါ်ချင်တာက

please, make your actions reflect your words.

ကျေးဇူးပြုပြီး ရှင်တို့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေ ရှင်တို့ရဲ့ အပြောနဲ့ကိုက်ညီပါစေ။

SCS: That last sentence summarizes my entire speech at Rio.

SCS: အဲဒီ နောက်ဆုံး မေတ္တာရပ်ခံချက်ဟာ Rio က ကျွန်မ မိန့်ခွန်းရဲ့ အကျဉ်းချုပ်ပါ။

Please, make your actions reflect your words.

ကျေးဇူးပြုပြီး၊ ရှင်တို့ လုပ်ဆောင်သမျှ ရှင်တို့ရဲ့ အပြောနဲ့ ကိုက်ညီပါစေ။

Today, I'm a mother, I have two little boys.

အခု ကျွန်မက သားနှစ်ယောက်ရှိတဲ့ မိခင်ပါ။

Parents, I'm speaking to you.

ရှင်တို့ထဲက မိဘတွေကို ကျွန်မပြောချင်ပါတယ်။

Our generation is determining the lives of our children.

ကျွန်မတို့ မျိုးဆက်က ကျွန်မတို့ကလေးတွေရဲ့ ဘဝကို ဆုံးဖြတ်ပေးနေကြတာပါ။

We have 10 years where we can still make a difference.

သိသာစွာ ပြောင်းလဲပစ်ဖို့အတွက် ကျွန်မတို့ဆီမှာ ၁၀ နှစ် အချိန်ရှိပါသေးတယ်။

We have 10 years to cut our emissions by half.

ကျွန်မတို့ရဲ့ ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှုကို တစ်ဝက်လျော့ချဖို့ ၁၀ နှစ် အချိန်ရှိသေးတယ်။

ကျွန်မတို့ကလေးတွေကို တကယ်ချစ်ကြောင်း ပြသပေးဖို့ နည်းလမ်းက

The way to truly love our children

is to make our actions reflect our words.

ကျွန်မတို့ လုပ်ဆောင်ကြတာ ကျွန်မတို့ရဲ့ အပြောနဲ့ ကိုက်ညီဖို့ပါပဲ။

Now it's time to get to work.

ကဲ၊ အခုတော့ လုပ်ဆောင်ကြရမယ့် အချိန် ရောက်လာပါပြီ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။