What it takes to launch a telescope | Erika Hamden

41,368 views ・ 2019-06-27

TED


Ве молиме кликнете двапати на англискиот титл подолу за да го репродуцирате видеото.

Translator: Stefan Mitikj Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI
00:13
I'm an astronomer who builds telescopes.
0
13070
2721
Јас сум астроном кој гради телескопи.
00:16
I build telescopes because, number one, they are awesome.
1
16563
3961
Градам телескопи затоа што, под број еден - тие се неверојатни.
00:21
But number two,
2
21281
2049
Но, под број два
00:23
I believe if you want to discover a new thing about the universe,
3
23354
3708
- верувам дека ако сакате да откриете нешто ново за универзумот,
00:27
you have to look at the universe
4
27086
1532
мора да го гледате универзумот
00:28
in a new way.
5
28642
1228
од друг агол.
00:30
New technologies in astronomy --
6
30378
1849
Новите технологии во астрономијата -
00:32
things like lenses, photographic plates,
7
32251
3598
леќи, фотографски плочи,
00:35
all the way up to space telescopes --
8
35873
2415
па сѐ до вселенски телескопи -
00:38
each gave us new ways to see the universe
9
38312
3092
ни овозможија нови начини за набљудување на универзумот
00:41
and directly led to a new understanding
10
41428
2705
и директно доведоа до ново поимање
00:44
of our place in it.
11
44157
1150
на нашето место во него.
00:46
But those discoveries come with a cost.
12
46663
2375
Но тие пронајдоци имаат своја цена.
00:49
It took thousands of people and 44 years
13
49450
3641
Потребни беа илјадници луѓе и 44 години
00:53
to get the Hubble Space Telescope from an idea into orbit.
14
53115
3809
за идејата за вселенскиот телескоп Хабл да стане реалност.
00:57
It takes time,
15
57380
1523
Потребно е време,
00:58
it takes a tolerance for failure,
16
58927
1818
потребно е толерирање на неуспех,
01:00
it takes individual people
17
60769
1938
потребни се поединци
01:02
choosing every day not to give up.
18
62731
2770
кои секој ден одлучуваат да не се откажат.
01:06
I know how hard that choice is because I live it.
19
66247
2949
Знам колку е тешка таа одлука, затоа што јас ја живеам.
01:09
The reality of my job is that I fail almost all the time and still keep going,
20
69220
6058
На работа речиси постојано доживувам неуспеси, но сепак продолжувам,
01:15
because that's how telescopes get built.
21
75302
2382
затоа што така се градат телескопи.
01:18
The telescope I helped build is called
22
78754
1839
Помогнав да се создаде телескоп со име
01:20
the faint intergalactic-medium red-shifted emission balloon,
23
80617
5256
слаб меѓугалактички медиум црвено насочен емитувачки балон,
01:25
which is a mouthful,
24
85897
1619
што е тешко да се изговори,
01:27
so we call it "FIREBall."
25
87540
1355
па ние го викаме „Фајербол."
01:28
And don't worry, it is not going to explode at the end of this story.
26
88919
3759
И не грижете се, нема да експлодира на крајот од приказнава.
01:34
I've been working on FIREBall for more than 10 years
27
94137
2511
Работам на Фајербол повеќе од 10 години
01:36
and now lead the team of incredible people who built it.
28
96672
3437
и сега го водам тимот на неверојатни луѓе што го изгради.
01:40
FIREBall is designed to observe some of the faintest structures known:
29
100481
4390
Фајербол е создаден за набљудување на најматните структури што ни се познати:
01:44
huge clouds of hydrogen gas.
30
104895
2880
огромни облаци водороден гас.
01:48
These clouds are giant.
31
108435
1299
Овие облаци се огромни.
01:49
They are even bigger than whatever you're thinking of.
32
109758
2538
Поголеми се од што и да мислите.
01:52
They are huge,
33
112320
1185
Тие се огромни.
01:53
huge clouds of hydrogen that we think flow into and out of galaxies.
34
113529
3320
Огромни облаци од водород се движат кон и од галаксиите.
01:57
I work on FIREBall
35
117521
1848
Работам на Фајербол
01:59
because what I really want is to take our view of the universe
36
119393
3184
затоа што сакам да го сменам погледот за универзумот
02:02
from one with just light from stars
37
122601
3164
од универзум само со светлина од ѕвезди
02:05
to one where we can see and measure every atom that exists.
38
125789
5368
до онаков каде може да се види и измери секој атом што постои.
02:11
That's all that I want to do.
39
131711
1481
Само тоа сакам да го направам.
02:13
(Laughter)
40
133216
1992
(смеа)
02:15
But observing at least some of those atoms
41
135232
2210
Но набљудувањето на некои од тие атоми
02:17
is crucial to our understanding of why galaxies look the way they do.
42
137466
3771
е клучно за разбирање зошто галаксиите изгледаат како што изгледаат.
02:21
I want to know
43
141261
1342
Сакам да знам
02:22
how that hydrogen gas gets into a galaxy and creates a star.
44
142627
3988
како водородниот гас влегува во галаксија и создава ѕвезда.
02:27
My work on FIREBall started in 2008,
45
147909
2607
Мојата работа на Фајербол започна во 2008 г.,
02:30
working not on the telescope but on the light sensor,
46
150540
2898
работејќи не на телескопот, туку на сензорот за светлина,
02:33
which is the heart of any telescope.
47
153462
2079
а тоа е срцето на секој телескоп.
02:36
This new sensor was being developed by a team that I joined
48
156153
2786
Новиот сензор го развиваше тим при лабораторијата за млазен погон на НАСА,
02:38
at NASA's Jet Propulsion Laboratory.
49
158963
1904
на кој јас му се приклучив.
02:41
And our goal was to prove that this sensor would work really well
50
161710
4156
И нашата цел беше да докажеме дека овој сензор многу добро би функционирал
02:45
to detect that hydrogen gas.
51
165890
1760
при пронаоѓање на водороден гас.
02:48
In my work on this,
52
168618
1373
Додека работев на ова,
02:50
I destroyed several very, very, very expensive sensors
53
170015
6996
уништив неколку многу, многу скапи сензори
02:57
before realizing that the machine I was using
54
177035
2107
пред да сфатам дека машината што ја користев
02:59
created a plasma that shorted out anything electrical that we put in it.
55
179166
3802
создава плазма која го прегорува секој електричен уред што ќе го ставиме внатре.
03:03
We used a different machine, there were other challenges,
56
183414
2769
Употребивме друга машина, имаше други предизвици,
03:06
and it took years to get it right.
57
186207
1977
па потребни беа години да се усоврши.
03:08
But when that first sensor worked,
58
188208
2644
Но кога тој прв сензор проработе,
03:10
it was glorious.
59
190876
2198
беше зачудувачко.
03:13
And our sensors are now 10 times better than the previous state of the art
60
193098
3907
Нашите сензори сега се 10 пати подобри од претходните верзии
03:17
and are getting put into all kinds of new telescopes.
61
197029
2948
и се ставаат на сите видови нови телескопи.
03:20
Our sensors will give us a new way to see the universe and our place in it.
62
200001
4898
Сензорите ќе овозможат нов начин за набљудување на универзумот.
03:26
So, sensors done,
63
206035
2085
Па, со готови сензори,
03:28
time to build a telescope.
64
208144
1326
време е за телескоп.
03:29
And FIREBall is weird as far as telescopes go,
65
209494
3614
Фајербол е чуден, што се однесува до телескопите,
03:33
because it's not in space, and it's not on the ground.
66
213132
2992
затоа што не е во вселена, а не е ни на земја.
03:36
Instead, it hangs on a cable from a giant balloon
67
216148
3488
Наместо тоа, истиот виси на кабел од џиновски балон
03:39
and observes for one night only
68
219660
3025
и набљудува, во само една вечер,
03:42
from 130,000 feet in the stratosphere,
69
222709
2759
од 210.000 км во стратосферата,
03:45
at the very edge of space.
70
225492
2767
од самиот раб на вселената.
03:48
This is partly because the edge of space is much cheaper than actual space.
71
228283
4876
Делумно затоа што работ на вселената е поевтин од самата вселена.
03:53
(Laughter)
72
233183
1244
(смеа)
03:54
So building it, of course, more failures:
73
234451
3616
Додека го конструиравме, се јавија уште дефекти:
03:58
mirrors that failed,
74
238908
1169
оштетени огледала,
т.е. изгребани огледала кои требаше одново да се направат.
04:00
scratched mirrors that had to be remade;
75
240101
1953
04:02
cooling system failures,
76
242666
1271
Откажа системот за ладење,
04:03
an entire system that had to be remade;
77
243961
2167
па целиот систем мораше одново да се направи.
04:06
calibration failures, we ran tests again and again and again and again;
78
246731
6097
Грешки во калибрација, правевме тестови одново и одново и одново.
04:12
failures when you literally least expect them:
79
252852
2414
Дефекти тогаш кога најмалку ги очекувавме.
04:15
we had an adorable but super angry baby falcon that landed
80
255290
3906
Еднаш ни слета едно слатко, но налутено бебе сокол
04:19
on our spectrograph tank one day.
81
259220
1900
директно на садот за спектографија.
04:21
(Laughter)
82
261144
1029
(смеа)
04:22
Although to be fair, this was the greatest day
83
262197
2190
Но, сепак, тоа беше еден од најдобрите денови
04:24
in the history of this project.
84
264411
1592
во историјата на проектот.
04:26
(Laughter)
85
266027
1183
(смеа)
04:27
I really loved that falcon.
86
267234
2266
Навистина го сакав тој сокол.
04:30
But falcon damage fixed, we got it built
87
270209
3152
Штетата од соколот се поправи, и го подготвивме
04:33
for an August 2017 launch attempt --
88
273385
2225
за лансирање во август, 2017 г.,
04:35
and then failed to launch,
89
275634
2130
но не успеавме да го лансираме,
04:37
due to six weeks of continuous rain in the New Mexico desert.
90
277788
4780
поради шестнеделен дожд во пустината Ново Мексико.
04:42
(Laughter)
91
282592
2528
(смеа)
04:45
Our spirits dampened, we showed up again,
92
285144
1964
Бевме потиштени, но пак дојдовме
04:47
August 2018, year 10.
93
287132
2603
во август, 2018 г., 10 година по ред.
04:50
And on the morning of September 22nd,
94
290247
3040
И на 22 септември
04:56
we finally got the telescope launched.
95
296611
2435
конечно го лансиравме телескопот.
04:59
(Applause)
96
299501
4713
(аплауз)
05:04
I have put so much of myself -- my whole life -- into this project,
97
304238
4722
Целиот мој живот го вложив во овој проект,
05:08
and I, like, still can't believe that that happened.
98
308984
2949
и сѐ уште не можам да поверувам дека се оствари.
05:12
And I have this picture that's taken right around sunset on that day
99
312663
3717
Имам фотографија која е направена околу зајдисонце истиот ден.
05:16
of our balloon,
100
316404
2754
Се гледа нашиот балон,
05:19
FIREBall hanging from it,
101
319182
1197
како виси Фајербол од него
05:20
and the nearly full moon.
102
320383
1638
и речиси полната месечина.
05:22
And I love this picture.
103
322045
1245
Ја обожавам сликава.
05:23
God, I love it.
104
323314
2206
Боже, колку ја сакам.
05:27
But I look at it,
105
327092
1152
Но кога ќе ја погледнам,
05:28
and it makes me want to cry,
106
328268
1430
ми доаѓа да заплачам,
05:30
because when fully inflated, these balloons are spherical,
107
330751
4262
затоа што кога ќе се надуваат, овие балони се сферични,
05:35
and this one isn't.
108
335037
1516
а овој не е.
05:36
It's shaped like a teardrop.
109
336577
1976
Има форма на солза.
05:38
And that's because there is a hole in it.
110
338577
3325
Затоа што има дупка во него.
05:43
Sometimes balloons fail, too.
111
343104
2029
Понекогаш и балоните се расипуваат.
05:45
FIREBall crash-landed in the New Mexico desert,
112
345856
2352
Фајербол падна во пустината Ново Мексико,
05:48
and we didn't get the data that we wanted.
113
348232
2305
и не ги добивме бараните податоци.
05:50
And at the end of that day, I thought to myself,
114
350561
3937
На крајот од денот, си помислив:
05:54
"Why am I doing this?"
115
354522
1650
„Зошто го правам ова?“
05:57
And I've thought a lot about why since that day.
116
357545
3014
И многу размислував за тоа од тој ден.
06:01
And I've realized that all of my work has been full of things
117
361202
4432
И сфатив дека мојата дејност се состои од работи
06:05
that break and fail,
118
365658
1482
кои се кршат и расипуваат.
06:07
that we don't understand and they fail,
119
367164
2555
Работи кои не ги разбираме, па се расипуваат.
06:09
that we just get wrong the first time,
120
369743
2258
Работи кои ги грешиме првиот пат,
06:12
and so they fail.
121
372025
1463
па се расипуваат.
06:13
I think about the thousands of people who built Hubble
122
373512
2573
Размислувам за илјадниците луѓе што го изградија Хабл
06:16
and how many failures they endured.
123
376109
1953
и колку неуспеси претрпеле.
06:18
There were countless failures, heartbreaking failures,
124
378086
3133
Имаше безброј неуспеси, разочарувачки неуспеси,
06:21
even when it was in space.
125
381243
1682
дури и кога беше во вселената.
06:22
And none of those failures were a reason for them to give up.
126
382949
3567
Но ниеден од тие неуспеси не беа причина за откажување.
06:27
I think about why I love my job.
127
387541
1547
Размислувам зошто си ја сакам работата.
06:29
I want to know what is happening in the universe.
128
389112
2427
Сакам да знам што се случува во универзумот.
06:31
You all want to know what's happening in the universe, too.
129
391563
2796
И вие сакате да го знаете тоа.
06:34
I want to know what's going on with that hydrogen.
130
394383
2334
Сакам да знам што се случува со водородот.
06:37
And so I've realized that discovery is mostly a process
131
397891
3479
Па, сфатив дека откривањето главно е процес
06:41
of finding things that don't work,
132
401394
1839
на пронаоѓање работи што не функционираат,
06:43
and failure is inevitable when you're pushing the limits of knowledge.
133
403257
3743
а неуспехот е неизбежен кога се поместуваат границите на знаењето.
06:47
And that's what I want to do.
134
407024
1606
И тоа сакам да го правам.
06:49
So I'm choosing to keep going.
135
409010
2447
Затоа одлучувам да продолжам.
06:51
And our team is going to do
136
411960
1682
Нашиот тим ќе постапи онака
06:53
what everyone who has ever built anything before us has done:
137
413666
4183
како што постапиле сите други пред нас.
06:57
we're going to try again,
138
417873
1236
Ќе се обидеме повторно,
06:59
in 2020.
139
419133
1180
во 2020.
07:00
And it might feel like a failure today -- and it really does --
140
420648
4955
И можеби звучи како неуспех денес - и навистина е -
07:05
but it's only going to stay a failure
141
425627
2281
но ќе остане неуспех
07:07
if I give up.
142
427932
1606
само ако се откажам.
07:09
Thank you very much.
143
429562
1228
Ви благодарам многу.
07:10
(Applause)
144
430814
6279
(аплауз)
About this website

Оваа страница ќе ве запознае со видеата на YouTube кои се корисни за учење англиски јазик. Ќе гледате часови по англиски јазик кои ги учат врвни наставници од целиот свет. Кликнете двапати на англиските преводи прикажани на секоја видео страница за да го репродуцирате видеото од таму. Преводите се движат синхронизирано со репродукцијата на видеото. Ако имате какви било коментари или барања, ве молиме контактирајте не користејќи ја оваа контакт форма.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7