What it takes to launch a telescope | Erika Hamden

Translator: Thomas Trần Reviewer: Nhu PHAM

Tôi là một nhà thiên văn chế tạo kính thiên văn.

I'm an astronomer who builds telescopes.

I build telescopes because, number one, they are awesome.

Tôi chế tạo kính thiên văn vì một: nó rất tuyệt.

Nhưng lý do thứ hai,

But number two,

I believe if you want to discover a new thing about the universe,

tôi tin rằng nếu muốn khám phá vũ trụ,

bạn phải nhìn vào nó theo một cách hoàn toàn mới mẻ.

you have to look at the universe

in a new way.

Những công nghệ mới trong thiên văn học--

New technologies in astronomy --

things like lenses, photographic plates,

như thấu kính, tấm phim,

all the way up to space telescopes --

cho tới kính thiên văn --

each gave us new ways to see the universe

đều cho ta những phương pháp mới để quan sát vũ trụ,

and directly led to a new understanding

giúp ta hiểu biết thêm về vị trí của mình trong đó.

of our place in it.

But those discoveries come with a cost.

Nhưng những phát minh ấy cũng có cái giá của nó.

It took thousands of people and 44 years

Cần đến hàng ngàn người và 44 năm

to get the Hubble Space Telescope from an idea into orbit.

để biến kính thiên văn Hubble từ ý tưởng thành hiện thực.

It takes time,

Nó cần thời gian,

it takes a tolerance for failure,

cần nhiều thất bại.

it takes individual people

Nó cần mỗi người tham gia

choosing every day not to give up.

đều phải kiên cường, không bỏ cuộc mỗi ngày.

I know how hard that choice is because I live it.

Tôi biết lựa chọn ấy rất khó khăn, bởi tôi cũng là người trong cuộc.

The reality of my job is that I fail almost all the time and still keep going,

Thực tế, công việc của tôi trải qua thất bại gần như mọi lúc,

nhưng các dự án vẫn được tiếp tục,

because that's how telescopes get built.

bởi đó là cách xây dựng kính thiên văn.

The telescope I helped build is called

Kính thiên văn mà tôi góp phần xây dựng

the faint intergalactic-medium red-shifted emission balloon,

là thiết bị phát hiện phát xạ dịch chuyển đỏ mờ trong không gian liên thiên hà,

which is a mouthful,

cái tên khá dài,

so we call it "FIREBall."

nên chúng tôi gọi nó là "FIREBall".

And don't worry, it is not going to explode at the end of this story.

Đừng lo, nó sẽ không phát nổ (fireball là cầu lửa).

Tôi đã thực hiện dự án này trong hơn 10 năm

I've been working on FIREBall for more than 10 years

and now lead the team of incredible people who built it.

và hiện đang dẫn dắt đội ngũ tuyệt vời của dự án.

FIREBall is designed to observe some of the faintest structures known:

FIREBall được thiết kế để quan sát

một vài cấu trúc mờ nhất từng được biết đến:

huge clouds of hydrogen gas.

các đám mây khí Hydro khổng lồ.

These clouds are giant.

Những đám mây này rất to,

They are even bigger than whatever you're thinking of.

to hơn bất kì thứ gì bạn có thể nghĩ đến.

They are huge,

Những đám mây khí Hydro khổng lồ

huge clouds of hydrogen that we think flow into and out of galaxies.

bay ra bay vào các thiên hà.

I work on FIREBall

Tôi nghiên cứu chế tạo FIREBall

because what I really want is to take our view of the universe

với mong muốn từ việc chỉ quan sát được ánh sáng từ ngôi sao

from one with just light from stars

ta có thể nhìn thấy

to one where we can see and measure every atom that exists.

và đo được từng nguyên tử đang tồn tại.

Đó là tất cả gì tôi muốn làm.

That's all that I want to do.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Nhưng việc quan sát một vài trong số các nguyên tử đó

But observing at least some of those atoms

is crucial to our understanding of why galaxies look the way they do.

là thiết yếu cho quá trình nghiên cứu cách thiên hà hoạt động.

I want to know

Tôi muốn biết

how that hydrogen gas gets into a galaxy and creates a star.

đám mây khí Hydro ấy bằng cách nào đi vào thiên hà và tạo ra ngôi sao.

My work on FIREBall started in 2008,

Dự án chế tạo FIREBall bắt đầu năm 2008,

working not on the telescope but on the light sensor,

nghiên cứu không phải về kính thiên văn,

mà là về cảm biến ánh sáng,

which is the heart of any telescope.

vật liệu cốt lõi của bất kì kính thiên văn nào.

Cảm biến này được phát triển bởi một nhóm mà tôi là thành viên

This new sensor was being developed by a team that I joined

at NASA's Jet Propulsion Laboratory.

tại phòng thí nghiệm sức đẩy phản lực NASA.

And our goal was to prove that this sensor would work really well

Mục tiêu của chúng tôi là chứng minh cảm biến này sẽ hoạt động rất tốt

to detect that hydrogen gas.

để phát hiện các đám mây Hydro.

In my work on this,

Khi thực hiện dự án này,

I destroyed several very, very, very expensive sensors

tôi đã phá hủy rất rất nhiều cảm biến mắc tiền

trước khi nhận ra cái máy mình đang dùng

before realizing that the machine I was using

created a plasma that shorted out anything electrical that we put in it.

phóng ra một tia plasma làm đoản mạch các thiết bị điện được lắp vào.

We used a different machine, there were other challenges,

Chúng tôi sử dụng một cái máy khác, phát sinh vài vấn đề khác,

and it took years to get it right.

và phải mất nhiều năm để chỉnh sửa.

But when that first sensor worked,

Nhưng khi cảm biến đầu tiên hoạt động,

it was glorious.

nó thật tuyệt vời.

And our sensors are now 10 times better than the previous state of the art

Cảm biến hiện tại tốt hơn gấp mười lần cảm biến đời trước

and are getting put into all kinds of new telescopes.

và đang được lắp vào các loại kính thiên văn mới.

Our sensors will give us a new way to see the universe and our place in it.

Cảm biến hiện tại sẽ mang lại một cái nhìn mới về vũ trụ

và nơi ở của chúng ta.

So, sensors done,

OK, xong phần cảm biến,

time to build a telescope.

tới phần xây dựng kính.

And FIREBall is weird as far as telescopes go,

FIREBall khá khác biệt so với những kính thiên văn thông thường,

because it's not in space, and it's not on the ground.

bởi nó không phải ngoài vũ trụ, cũng không phải trên mặt đất.

Instead, it hangs on a cable from a giant balloon

Nó được treo bởi một sợi cáp nối với khinh khí cầu khổng lồ

and observes for one night only

và quan sát chỉ trong một đêm

from 130,000 feet in the stratosphere,

từ độ cao 39.624 km trong tầng bình lưu,

at the very edge of space.

tại rìa của khoảng không ngoài Trái Đất.

This is partly because the edge of space is much cheaper than actual space.

Một phần là vì ở rìa thì rẻ hơn ở trong không gian.

(Tiếng cười)

(Laughter)

So building it, of course, more failures:

Thế nên, việc xây dựng kéo theo nhiều thất bại:

mirrors that failed,

gương bị hỏng,

scratched mirrors that had to be remade;

nhiều vết trầy xước buộc chúng tôi phải làm lại gương;

cooling system failures,

các thiết bị làm lạnh bị hư,

an entire system that had to be remade;

và cả hệ thống cần phải sửa chữa;

calibration failures, we ran tests again and again and again and again;

quá trình phân cấp hỏng hóc, chúng tôi phải kiểm tra lại rất rất nhiều lần;

failures when you literally least expect them:

thậm chí, còn cả thất bại bởi nguyên nhân không ngờ tới:

we had an adorable but super angry baby falcon that landed

một chú chim ưng bé xinh nhưng phiền toái đã đậu vào

buồng chân không của máy quang phổ một ngày đẹp trời.

on our spectrograph tank one day.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Although to be fair, this was the greatest day

Thật tình mà nói, đó là ngày tuyệt vời nhất

in the history of this project.

trong cả dự án.

(Tiếng cười)

(Laughter)

I really loved that falcon.

Tôi rất yêu chú chim đó.

Chú chim cũng được "sửa" xong

But falcon damage fixed, we got it built

for an August 2017 launch attempt --

cho buổi thử nghiệm tháng 8, 2017,

and then failed to launch,

nhưng việc phóng kính lại thất bại

due to six weeks of continuous rain in the New Mexico desert.

vì mưa không dứt trong vào sáu tuần tại sa mạc New Mexico.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Với tâm hồn bị tổn thương, chúng tôi lại tiếp tục.

Our spirits dampened, we showed up again,

August 2018, year 10.

Tháng 8 2018, năm thứ 10.

And on the morning of September 22nd,

Vào buổi sáng ngày 22 tháng 9,

cuối cùng, chúng tôi đã phóng được chiếc kính.

we finally got the telescope launched.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

I have put so much of myself -- my whole life -- into this project,

Tôi đã bỏ rất nhiều công sức vào dự án -- cả cuộc đời,

and I, like, still can't believe that that happened.

nhưng chính bản thân vẫn không tin sẽ có ngày hôm đó.

And I have this picture that's taken right around sunset on that day

Và tôi đã có được tấm ảnh chụp khinh khí cầu vào hoàng hôn hôm đó,

of our balloon,

mang theo kính FIREBball,

FIREBall hanging from it,

and the nearly full moon.

lúc gần như trăng tròn.

Tôi yêu bức hình này.

And I love this picture.

God, I love it.

Chúa ơi, con yêu nó.

But I look at it,

Nhưng khi nhìn kĩ lại, tôi muốn khóc,

and it makes me want to cry,

because when fully inflated, these balloons are spherical,

vì những khinh khí cầu khác khi được bơm đầy hơi sẽ có hình cầu,

còn cái này thì không.

and this one isn't.

It's shaped like a teardrop.

Hình dáng nó như là giọt nước mắt.

And that's because there is a hole in it.

Bởi có một cái lỗ trong khinh khí cầu.

Sometimes balloons fail, too.

Đôi khi thất bại cũng đến từ khinh khí cầu.

FIREBall crash-landed in the New Mexico desert,

FIREBall rơi xuống sa mạc New Mexico,

and we didn't get the data that we wanted.

và chúng tôi không có được dữ liệu như mong đợi.

And at the end of that day, I thought to myself,

Cuối ngày hôm đó, tôi tự nghĩ:

"Sao mình lại làm việc này?"

"Why am I doing this?"

Tôi đã nghĩ rất nhiều vì sao mình lại thực hiện dự án từ ngày hôm đó.

And I've thought a lot about why since that day.

And I've realized that all of my work has been full of things

Tôi nhận ra công trình này

chứa đầy thất bại, hỏng hóc,

that break and fail,

that we don't understand and they fail,

không thể hiểu được và vẫn tiếp tục thất bại,

that we just get wrong the first time,

chúng tôi chỉ mới sai và nó thất bại.

and so they fail.

I think about the thousands of people who built Hubble

Tôi nghĩ về hàng ngàn người xây dựng chiếc kính Hubble,

and how many failures they endured.

và bao lần thất bại mà họ đã trải qua.

There were countless failures, heartbreaking failures,

Rất nhiều thất bại, những thất bại tan nát con tim,

thậm chí, khi Hubble đang trong không gian.

even when it was in space.

And none of those failures were a reason for them to give up.

Và họ vẫn tiếp tục, không bỏ cuộc.

I think about why I love my job.

Tôi nghĩ vì sao tôi lại yêu nghề này.

I want to know what is happening in the universe.

Tôi muốn biết những gì đang diễn ra trong vũ trụ.

You all want to know what's happening in the universe, too.

Các bạn hẳn cũng muốn biết về nó.

I want to know what's going on with that hydrogen.

Tôi muốn biết những gì diễn ra trong đám mây khí Hydro đó.

And so I've realized that discovery is mostly a process

Và tôi nhận ra đó là cả một quá trình

tìm ra những thứ không hoạt động,

of finding things that don't work,

and failure is inevitable when you're pushing the limits of knowledge.

và thất bại là điều tất yếu

khi bạn cố vượt ra khỏi giới hạn của kiến thức.

And that's what I want to do.

Và đó là điều tôi muốn làm.

So I'm choosing to keep going.

Nên tôi chọn tiếp tục.

And our team is going to do

Và nhóm của tôi sẽ làm

what everyone who has ever built anything before us has done:

điều mà những người đi trước đều làm:

we're going to try again,

Chúng tôi sẽ thử lại lần nữa, vào năm 2020.

in 2020.

And it might feel like a failure today -- and it really does --

Có thể nó vẫn chưa thành công-- như ngày hôm nay--

but it's only going to stay a failure

nhưng sẽ mãi là thất bại

if I give up.

nếu tôi bỏ cuộc.

Thank you very much.

Xin cám ơn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)