Could a drug prevent depression and PTSD? | Rebecca Brachman

Translator: Joseph Geni Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Translator: Guranda Dzamelashvili Reviewer: Levan Lashauri

This is a tuberculosis ward,

ეს ტუბერკულოზის პალატაა

and at the time this picture was taken in the late 1800s,

და იმ დროს, როდესაც ეს ფოტო გადაიღეს, 1800-იანი წლების ბოლოს,

one in seven of all people

შვიდიდან ერთი ადამიანი ტუბერკულოზით იღუპებოდა.

died from tuberculosis.

We had no idea what was causing this disease.

აზრზე არ ვიყავით, რა იწვევდა ამ დაავადებას.

The hypothesis was actually

ჰიპოთეზა იყო რომ ეს თქვენი ორგანიზმი იყო, რაც მგძნობიარეს გხდიდათ.

it was your constitution that made you susceptible.

And it was a highly romanticized disease.

ეს მეტისმეტად რომანტიზებული დაავადება იყო.

It was also called consumption,

ასევე ჭლექსაც ეძახდნენ,

and it was the disorder of poets

რომელიც პოეტების, ხელოვანების და ინტელექტუალების დაავადება იყო.

and artists and intellectuals.

And some people actually thought it gave you heightened sensitivity

ზოგიერთი ადამიანი ნამდვილად ფიქრობდა, რომ ის მომატებულ მგრძნობელობასა

and conferred creative genius.

და შემოქმედებით გენიალურობას განიჭებდათ.

By the 1950s,

1950-იანი წლებისთვის, უკვე ვიცოდით, რომ ტუბერკულოზი

we instead knew that tuberculosis was caused

by a highly contagious bacterial infection,

ადვილად გადამდები ბაქტერიული ინფექციით იყო გამოწვეული.

which is slightly less romantic,

რაც ცოტათი ნაკლებ რომანტიკულია,

but that had the upside

მაგრამ ამას პოზიტიური მხარეც ჰქონდა.

of us being able to maybe develop drugs to treat it.

შესაძლებელი იყო პრეპარატები შეგვექმნა მის სამკურნალოდ.

So doctors had discovered a new drug, iproniazid,

ექიმებმა ახალი წამალი, იპრონიაზიდი, აღმოაჩინეს,

that they were optimistic might cure tuberculosis,

რომელზეც ფიქრობდნენ, რომ ტუბერკულიოზს განკურნავდა.

and they gave it to patients,

როცა ის პაციენტებს მისცეს, პაციენტები აღტაცებაში მოვიდნენ.

and patients were elated.

They were more social, more energetic.

ისინი უფრო სოციალურები, უფრო ენერგიულები გახდნენ.

One medical report actually says they were "dancing in the halls."

ერთი-ერთი სამედიცინო დასკვნა გვეუბნება, რომ ისინი "დარბაზებში ცეკვავდნენ".

And unfortunately,

და საუბედუროდ, ეს მაინცდამაინც იმას არ ნიშნავდა რაომ ისინი უკეთ ხდებოდნენ,

this was not necessarily because they were getting better.

A lot of them were still dying.

რადგან უმეტესობა კვლავ კვდებოდა.

Another medical report describes them as being "inappropriately happy."

სხვა სამედიცინო დასკვნა მათ, როგორც "შეუსაბამოდ ბედნიერს" აღწერს.

და აი, ასე აღმოაჩინეს პირველი ანტიდეპრესანტი.

And that is how the first antidepressant was discovered.

So accidental discovery is not uncommon in science,

შემთხვევითი აღმოჩენები მეცნიერებაში უცხო არ არის,

but it requires more than just a happy accident.

მაგრამ ისინი საჭიროებენ უფრო მეტს, ვიდრე ბედნიერ შემთხვევითობას.

You have to be able to recognize it for discovery to occur.

როცა შემთხვევითობა მოხდება, მასში აღმოჩენის ამოცნობა უნდა შეგეძლოთ.

As a neuroscientist, I'm going to talk to you a little bit

როგორც ნეორომეცნიერი, მინდა ცოტა ხანს

about my firsthand experience

ჩემ უშუალო გამოცდილებაზე მოგიყვეთ,

with whatever you want to call the opposite of dumb luck --

რომელსაც რაც გინდათ ის დაუძახეთ ბრმა იღბლის გარდა.

let's call it smart luck.

მოდით, მას ჭკვიანური იღბალი ვუწოდით.

But first, a bit more background.

თუმცა თავიდან, პატარა ისტორიული წინასიტყვაობა.

Thankfully, since the 1950s,

საბედნიეროდ,1950-იანი წლებიდან,

we've developed some other drugs and we can actually now cure tuberculosis.

სხვა წამლებიც შევქმენით და ახლა ტუბერკულიოზის განკურნება შეგვიძლია.

And at least in the United States, though not necessarily in other countries,

სხვა ქვეყნებში თუ არა, შეერთებულ შტატებში მაინც,

we have closed our sanitoriums

სანატორიუმები დავხურეთ

and probably most of you are not too worried about TB.

და ალბათ უმეტესი თქვენგანი ძალიან არ ღელავს ტუბერკულიოზის თაობაზე,

But a lot of what was true in the early 1900s

მაგრამ ბევრი რამ, რაც 1900-იან წლებში

ინფექციურ დაავადებებთან დაკავშირებით ხდებოდა,

about infectious disease,

we can say now about psychiatric disorders.

ახლა ხდება ფსიქიატრულ დაავადებებთან დაკავშირებით.

We are in the middle of an epidemic of mood disorders

ისეთი ნერვული აშლილობების შუაგულ ეპიდემიაში ვართ,

like depression and post-traumatic stress disorder, or PTSD.

როგორიცაა დეპრესია და პოსტ ტრავმული სტრესული აშლილობა (PSTD).

One in four of all adults in the United States

აშშ-ში 4-დან ერთ ზრდასრულს

ფსიქიკური დაავადება აწუხებს,

suffers from mental illness,

which means that if you haven't experienced it personally

რაც იმას ნიშნავს, რომ თუ პირადად თქვენ,

or someone in your family hasn't,

ან ვიღაცას თქვენ ოჯახში ეს არ გამოგიცდიათ,

it's still very likely that someone you know has,

სავარაუდოდ ვიღაც ასეთს იცნობთ მაინც.

though they may not talk about it.

თუმცა, ისინი ამის შესახებ შეიძლება არ საუბრობენ.

Depression has actually now surpassed

დეპრესიამ ფაქტიურად აჯობა აივ ინფექციებს, შიდსს, მალარიას, დიაბეტს და ომს,

HIV/AIDS, malaria, diabetes and war

როგორც წამყვანმა ქმედითუუნარობის გამომწვევმა მიზეზმა მსოფლიოს მასშტაბით

as the leading cause of disability worldwide.

And also, like tuberculosis in the 1950s,

და 1950-იანებში ტუბერკულოზის მსგავსად,

we don't know what causes it.

ჩვენ არ ვიცით მას რა იწვევს.

Once it's developed, it's chronic,

თუ განგივითარდათ, შემდეგ ქრონიკულში გადადის,

lasts a lifetime,

მთელი ცხოვრება გრძელდება

and there are no known cures.

და განკურნება არ არსებობს.

მეორე ანტიდეპრესანტი 1950-იანებში, ასევე შემთხვევით აღმოვაჩინეთ.

The second antidepressant we discovered,

also by accident, in the 1950s,

from an antihistamine that was making people manic,

ანტიჰისტამინურიდან, რომელიც ადამიანების მანიაკალურ ქცევას იწვევდა.

imipramine.

ეს იყო იმიპრამინი.

And in both the case of the tuberculosis ward and the antihistamine,

ტუბერკულიოზის და ანტიჰისტამინურის შემთხვევაშიც,

someone had to be able to recognize

ვიღაც უნდა მიმხვდარიყო,

that a drug that was designed to do one thing --

რომ წამალი, რომელიც ერთი მიზნით შეიქმნა,

treat tuberculosis or suppress allergies --

ტუბერკულიოზის და ალერგიის სამკურნალოდ,

could be used to do something very different --

შეიძლებოდა სხვა რამის,

კერძოდ, დეპრესიის სამკურნალოდ გამოეყენებინათ.

treat depression.

And this sort of repurposing is actually quite challenging.

მიზნობრიობის ამგვარი ცვლილება საკმაოდ რთულია.

When doctors first saw this mood-enhancing effect of iproniazid,

როდესაც ექიმებმა პირველად იპრონიაზიდის განწყობის გამაუმჯობესებელი ეფექტი ნახეს,

they didn't really recognize what they saw.

ისინი ვერ მიხვდნენ რასთან ჰქონდათ საქმე.

They were so used to thinking about it

ისე მიეჩვივნენ ეს პრეპარატი,

from the framework of being a tuberculosis drug

ტუბერკულიოზის სამკურნალო საშუალებად აღექვათ,

that they actually just listed it

რომ მათ ის მხოლოდ უარყოფით გვერდით მოვლენებს მიაწერეს.

as a side effect, an adverse side effect.

As you can see here,

როგორც აქ ხედავთ,

a lot of these patients in 1954 are experiencing severe euphoria.

1954 წელს, ბევრი პაციენტი, მწვავე ეიფორიას განიცდიდა.

And they were worried that this might somehow interfere

იყო წუხილი, რომ ამას შეეძლო

ტუბერკულოზისაგან განკურნების პროცესი რამენაირად შეეფერხებინა.

with their recovering from tuberculosis.

So they recommended that iproniazid only be used in cases of extreme TB

ამიტომ რეკომენდაცია იყო, რომ იპრონიზიდი,

ტუბერკულოზის მხლოდ მძიმე შემთხვევებში გამოყენებულიყო

and in patients that were highly emotionally stable,

და მხოლოდ იმ პაციენტებში, რომლებიც ემოციურად გაწონასწორებულები იყვნენ.

which is of course the exact opposite of how we use it as an antidepressant.

რაც,ზუსტად იმის საპირისპიროა, როგორც დღეს ვიყენებთ ანტიდეპრესანტს.

They were so used to looking at it from the perspective of this one disease,

ისე მიეჩვივნენ, ის მხოლოდ ამ ერთი დაავადების პერსპექტივიდან დაენახათ,

they could not see the larger implications for another disease.

რომ ვერ ხედავდნენ უფრო ფართე შედეგებს სხვა დაავადებისთვის.

And to be fair, it's not entirely their fault.

სიმართლე რომ ითქვას, ეს მთლად მათი ბრალიც არ არის.

Functional fixedness is a bias that affects all of us.

ფუნქციური სტერეოტიპები ყველა ჩვენგანზე ახდენს გავლენას.

It's a tendency to only be able to think of an object

ეს არის ტენდენცია, ობიექტზე იფიქრო

in terms of its traditional use or function.

მხოლოდ მისი ტრადიციული გამოყენების თვალსაზრისით.

მენტალობა კიდევ ცალკე საკითხია.

And mental set is another thing. Right?

That's sort of this preconceived framework

ეს ერთგვარი წინასწარგანწობის ჩარჩოა, რომლითაც პრობლემებს ვუდგებით.

with which we approach problems.

And that actually makes repurposing pretty hard for all of us,

ეს მიზნობრიობის ცვლილებას, საკმაოდ ართულებს ყველასთვის.

which is, I guess, why they gave a TV show to the guy who was,

ვფიქრობ, ამიტომ შექმნეს სატელევიზიო შოუ კაცზე,

რომელიც ნამდვილად შესანიშნავი იყო მიზნობრიობის შეცვლაში.

like, really great at repurposing.

(Laughter)

(სიცილი)

So the effects in both the case of iproniazid and imipramine,

ორივე შემთხვევაში, იპრონიზიადისა და იმიპრამინის ეფექტი

they were so strong --

იმდენად ძლიერი იყო, რომ მანიას და დარბაზში ცეკვას იწვევდა,

there was mania, or people dancing in the halls.

It's actually not that surprising they were caught.

ამიტომ მათი აღმოჩენა არცაა გასაკვირი.

But it does make you wonder what else we've missed.

თუმცა, საინტერესოა რა გამოგვეპარა.

ასე რომ, იპრონიზიადი და იმიპრამინი

So iproniazid and imipramine,

მიზნობრიობის შეცვლის ტიპურ მაგალითებზე უფრო მეტია.

they're more than just a case study in repurposing.

They have two other things in common that are really important.

მათ ორი სხვა რამ აქვთ საერთო, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია.

One, they have terrible side effects.

პირველი, მათ საშინელი გვერდითი მოვლენები აქვთ,

That includes liver toxicity,

როგორიცაა ღვიძლის ინტოქსიკაცია;

weight gain of over 50 pounds,

20 კგ-ზე მეტით წონაში მატება;

suicidality.

სუიციდალური მიდრეკილებები.

And two, they both increase levels of serotonin,

და მეორე, ორივე მათგანი ზრდის სეროტონინის დონეს,

which is a chemical signal in the brain,

ეს ტვინის ქიმიური სიგნალია, ანუ ნეიროტრანსმიტერი.

or a neurotransmitter.

And those two things together, right, one or the two,

პირველი, ან მეორე ცალკე

may not have been that important,

შეიძლება არ ყოფილიყო ასეთი მნიშვნელოვანი,

but the two together meant that we had to develop safer drugs,

მაგრამ ამ ორის ერთობლიობა ნიშნავდა, რომ უფრო უსაფრთხო წამლები უნდა შეგვემუშავებინა

and that serotonin seemed like a pretty good place to start.

და რომ სეროტონინი საკმაოდ კარგ დასაწყისად ჩანდა.

So we developed drugs to more specifically focus on serotonin,

ასე რომ, შევიმუშავეთ წამლები

რომლებიც უფრო მეტად სეროტონინზე იყვნენ ფოკუსირებული.

the selective serotonin reuptake inhibitors, so the SSRIs,

ეს იყო სეროტონინის უკუმიტაცების სელექციური ინჰიბიტორები (სუსი-ები).

the most famous of which is Prozac.

მათგან ყველაზე ცნობილი პროზაკია.

And that was 30 years ago,

ეს იყო 30 წლის წინ

and since then we have mostly just worked on optimizing those drugs.

და მას შემდეგ, ძირითადად ამ წამლების გაუმჯობესებაზე ვმუშაობთ.

And the SSRIs, they are better than the drugs that came before them,

სუსი-ები მის წინამორბედებზე უკეთესი წამლებია,

but they still have a lot of side effects,

მაგრამ ბევრი გვერდითი მოვლენა მაინც აქვთ;

including weight gain, insomnia,

როგორიცაა წონის მატება, უძილბა,

suicidality --

სუიციდალური მიდრეკილებები

and they take a really long time to work,

და მოქმედებისთვის დიდი დრო სჭირდებათ.

something like four to six weeks in a lot of patients.

ბევრი პაციენტისთვის დაახლოებით 4-დან 6 კვირამდე

და ეს იმათზე ვიზეც მოქმედებს,

And that's in the patients where they do work.

There are a lot of patients where these drugs don't work.

ბევრ პაციენტზე ეს წამლები საერთოდ არ მოქმედებს.

And that means now, in 2016,

ეს ნიშნავს იმას, რომ ახლა, 2016 წელს,

we still have no cures for any mood disorders,

ფსიქიკურ დარვევებს კვლავაც ვერ ვკურნავთ,

just drugs that suppress symptoms,

მხოლოდ სიმპტომების ჩამხშობი წამლები გვაქვს.

which is kind of the difference between taking a painkiller for an infection

რაც იგივეა, რომ ინფექციის დროს ტკივილგამაყუჩებელი მიიღოთ

versus an antibiotic.

ანტიბიოტიკის ნაცვლად.

A painkiller will make you feel better,

ტკივილგამაყუჩებელი თავს უკეთ გაგრძნობინებთ,

but is not going to do anything to treat that underlying disease.

მაგრამ ვერ უმკურნალებს ტკივილის გამომწვევ დაავადებას.

And it was this flexibility in our thinking

ჩვენი აზროვნების მოქნილობამ,

that let us recognize that iproniazid and imipramine

საშუალება მოგვცა მივმხვდარიყავით, რომ იპრონიზიადისა და იმიპრამინისთვის,

could be repurposed in this way,

მიზნობრიობა ამგვარად შეგვეცვალა,

which led us to the serotonin hypothesis,

რამაც სეროტონინის ჰიპოტეზასათან მიგვიყვანა,

which we then, ironically, fixated on.

რომელზეც რა ირონიულიც არ უნდა იყოს, მეტისმეტად ჩავიციკლეთ.

This is brain signaling, serotonin,

ეს არის ტვინში სეროტონინის სიგნალი სუსი-ს რეკლამიდან.

from an SSRI commercial.

In case you're not clear, this is a dramatization.

თუ ვერ მიხვდით, ეს რეკონსტრუქციაა.

And in science, we try and remove our bias, right,

მეცნიერებაში ვცდილობთ ობიექტურები ვიყოთ.

by running double-blinded experiments

ორმაგი ბრმა ექსპერიმეტების ჩატარებით,

or being statistically agnostic as to what our results will be.

ან მოსალონდელ შედეგებზე სტატისტიკური არაინფორმირებულობით.

But bias creeps in more insidiously in what we choose to study

მაგრამ მიკერძოებულობა უფრო ეშმაკურად აღწევს საკვლევ საგანში

and how we choose to study it.

და ასევე მის შერჩევის პროცესში.

So we've focused on serotonin now for the past 30 years,

უკანასკნელი 30 წლის განმავლობაში, სეროტონინზე ვართ ფოკუსირებულები,

often to the exclusion of other things.

ისე რომ, ხშირად სხვა რამეებს გამოვრიცხავთ.

We still have no cures,

ჩვენ კვლავაც ვერ ვკურნავთ დეპრესიას

and what if serotonin isn't all there is to depression?

და იქნებ მხოლოდ სეროტონინი არც არის დეპრესიასთან კავშირში?

What if it's not even the key part of it?

იქნება ის ამის მთავარი ნაწილიც კი არ არის?

That means no matter how much time

ეს ნიშნავს, რომ მნიშვნელობა არ აქვს რამდენ დროს,

or money or effort we put into it,

ფულს, ან ძალისხმევას ჩავდებთ ამაში,

it will never lead to a cure.

ის არასოდეს მიგვიყვანს განკურნებამდე.

In the past few years, doctors have discovered

გასული რამდენიმე წლის განმავლობაში ექიმებმა აღმოაჩინეს,

probably what is the first truly new antidepressant since the SSRIs,

ალბათ, პირველი ნამდვილად ახალი ანტიდეპრესანტი სუსი-ს შემდეგ.

Calypsol,

ესაა კალიპსოლი.

and this drug works very quickly, within a few hours or a day,

ეს წამალი ძალიან სწრაფად მოქმედებს, რამდენიმე საათის, ან დღის განმავლობაში

and it doesn't work on serotonin.

და არ მუშაობს სეროტონინზე.

It works on glutamate, which is another neurotransmitter.

ის მუშაობს გლუტამატზე, რომელიც სხვა ნეიროტრანსმიტერია

And it's also repurposed.

და ასევე მიზანშეცვლილია.

It was traditionally used as anesthesia in surgery.

ის ქირურგიაში ტრდიციულად ანესთეზიისათვის გამოიყენება,

But unlike those other drugs,

მაგრამ სხვა წამლებისგან განსხვავებით, რომლებიც საკმაოდ სწრაფად ამოიცნეს,

which were recognized pretty quickly,

it took us 20 years

20 წელი დაგვჭირდა იმის გასაანალიზებლად, რომ კალიპსოლი ანტიდეპრესანტი იყო.

to realize that Calypsol was an antidepressant,

despite the fact that it's actually a better antidepressant,

მიუხედავად იმისა, რომ ის ალბათ უკეთესი ანტიდეპრესანტია,

probably, than those other drugs.

ვიდრე სხვა წამლები.

It's actually probably because of the fact that it's a better antidepressant

ალბათ სწორედ იმიტომ, რომ ის უკეთესი ანტიდეპრესანტია,

უფრო რთული ამოსაცნობი გახდა,

that it was harder for us to recognize.

There was no mania to signal its effects.

არანაირი მანია არ გამოუწვევია, რომ მისი ეფექტი გვეგრძნო.

So in 2013, up at Columbia University,

2013 წელს კოლუმბიის უნივერსიტეტში,

I was working with my colleague,

ჩემს კოლეგასთან,

Dr. Christine Ann Denny,

დოქტორ კრისტინე ენ დენისთან ერთად ვმუშაბდი

and we were studying Calypsol as an antidepressant in mice.

და ჩვენ კალიპსოლს

როგორც ანტიდეპრესანტს ვიკვლევდით თაგვებში.

And Calypsol has, like, a really short half-life,

კალიპსოლს ნამდვილად ძალიან მოკლე ნახევრადდაშლის პერიოდი აქვს,

რაც იმას ნიშნავს, რომ ჩვენი სხეულიდან

which means it's out of your body within a few hours.

რამდენიმე საათის შემდეგ გამოდის.

And we were just piloting.

ჩვენ მხოლოდ ექსპერიმენტს ვატარებდით.

So we would give an injection to mice,

თაგვს ინექციას გავუკეთებდით

and then we'd wait a week,

და შემდეგ ერთი კვირა დავიცდიდით

and then we'd run another experiment to save money.

და შემდეგ ვატარებდით სხვა ექსპერიმენტს, ფული რომ დაგვეზოგა.

And one of the experiments I was running,

ერთ-ერთ ექსპერიმენტში, რომელსაც ვატარებდი,

we would stress the mice,

თაგვებს სტრესს ვაყენებდით,

and we used that as a model of depression.

ეს იყო ჩვენი დეპრესიის მოდელი.

And at first it kind of just looked like it didn't really work at all.

თავდაპირველად ისე ჩანდა, რომ თითქოს ის საერთოდ არ მუშაობდა

So we could have stopped there.

და შიეძლებოდა შეგვეწყვიტა,

But I have run this model of depression for years,

მაგრამ ამ მოდელით წლების მანძილზე მიმუშავია

and the data just looked kind of weird.

და ეს მონაცემები რაღაც უცნაურად გამოიყურებოდა.

It didn't really look right to me.

რაღაც არ იყო წესრიგში.

So I went back,

ასე რომ, თავიდან გავაანალიზეთ

and we reanalyzed it

based on whether or not they had gotten that one injection of Calypsol

მხელდველობაში მივიღეთ გაუკეთდა თუ არა

თაგვებს კალისპოლის ინექცია ერთი კვირით ადრე.

a week beforehand.

And it looked kind of like this.

ეს დაახლებით ასე გამოიყურებოდა.

So if you look at the far left,

თუ უკიდურეს მარცხენა მხარეს შევხედავთ,

if you put a mouse in a new space,

თუ თაგვს ახალ სივრცეში დასვამთ

this is the box, it's very exciting,

ეს ახალი ყუთია, თაგვი ძალიან აღფრთოვანებულია.

a mouse will walk around and explore,

ის შემოივლის ყუთს და შეისწავლის.

and you can see that pink line is actually the measure of them walking.

ეს ვარდისფერი ხაზი, მათ სიარულს ზომავს.

And we also give it another mouse in a pencil cup

ჩვენ მას სხვა თაგვიც ჩავუსვით ფანქრის ჭიქაში,

that it can decide to interact with.

რომ თუ გადაწყვეტს იურთიერთოს.

This is also a dramatization, in case that's not clear.

თუ ვერ მიხვდით, ეს ასევე რეკონსტრუქციაა.

And a normal mouse will explore.

ჯანმრთელი თაგვი შეისწავლის.

It will be social.

ის სოციალური იქნება.

Check out what's going on.

ნახეთ რა ხდება,

დეპრესიის ამ მოდელში, თუ თაგვს დასტრესავთ,

If you stress a mouse in this depression model,

ეს მოდელი შუა ყუთშია.

which is the middle box,

they aren't social, they don't explore.

ისინი არ არიან სოციალურები და არ შეისწავლიან.

They mostly just kind of hide in that back corner, behind a cup.

ისინი ძირითადად მხოლოდ უკანა კუთხეში ჭიქის უკან იმალებიან.

Yet the mice that had gotten that one injection of Calypsol,

სამაგიეროდ თაგვები, რომლებსაც კალისპოლის ერთი ინექცია გავუკეთეთ,

here on your right,

ისინი თქვენ მარჯვნივ არიან.

they were exploring, they were social.

ისინი შეისწავლიდნენ გარემოს, იყვნენ სოციალურები.

They looked like they had never been stressed at all,

ისე გამოიყურებოდნენ, თითქოს სტრესი არასდროს მიუღიათ,

which is impossible.

რაც შეუძლებელია.

So we could have just stopped there,

ასე რომ, შეგვეძლო აქ შეგვეწყვიტა,

but Christine had also used Calypsol before as anesthesia,

მაგრამ კრისტინს ადრე კალისპოლი, ანესთეზიად ჰქონდა გამოყენებული

and a few years ago she had seen

და მან რამდენიმე წლის წინ ნახა,

that it seemed to have some weird effects on cells

რომ ის რაღაც უცნაური გავლენებს ახდენდა უჯრედებსა და სხვა ქცევებზე,

and some other behavior

that also seemed to last long after the drug,

რომელებიც თითქოს წამლის შემდეგ დიდხანს ნარჩუნდებოდა,

maybe a few weeks.

შეიძლება რამდენიმე კვირაც.

So we were like, OK,

მაშ, ვიფიქრეთ რომ შეიძლება ეს, სრულიად გამორიცხული არ იყო,

maybe this is not completely impossible,

მაგრამ ნამდვილად სკეპტიკურად ვიყავით განწყობილები

but we were really skeptical.

So we did what you do in science when you're not sure,

და გავაკეთეთ ის, რასაც მეცნიერებაში აკეთებენ,

and we ran it again.

როცა დარწმუნებულები არ არიან,

ექსპერიმენტი ახლიდან ჩავატარეთ.

And I remember being in the animal room,

მახსოვს ცხოველების ოთახში ყოფნისას,

moving mice from box to box to test them,

როგორ გადამყავდა თაგვები ყუთიდან ყუთში გამოსაცდელად.

and Christine was actually sitting on the floor with the computer in her lap

კრისტინი იატაკზე იჯდა, კომპიუტერით მუხლებზე,

so the mice couldn't see her,

ისე რომ თაგვები მას ვერ ხედავდნენ.

and she was analyzing the data in real time.

ის მონაცემებს რეალურ დროში აანალიზებდა

And I remember us yelling,

და მახსოვს დავიყვირეთ,

which you're not supposed to do in an animal room where you're testing,

ამის გაკეთება ცხოველების ოთახში სადაც ცდას ატარებთ არ შეიძლება,

because it had worked.

ვიყვირეთ, რადგან ამან იმუშავა.

It seemed like these mice were protected against stress,

თითქოს თაგვები სტრესისგან იყვნენ დაცულები,

or they were inappropriately happy, however you want to call it.

ანუ შეუსაბამოდ ბედნიერნი იყვნენ, რაც გინდათ ის დავუძახოთ.

And we were really excited.

ძალიან აღფრთოვანებულები ვიყავით.

And then we were really skeptical, because it was too good to be true.

შემდეგ კი, სკეპტიკურად განვეწყვეთ.

იმდენად კარგი შედეგი მივიღეთ, რომ ძნელად დასაჯერებელი იყო.

So we ran it again.

ასე რომ, ექსპერიმენტი თავიდან ჩავატარეთ.

And then we ran it again in a PTSD model,

შემდეგ კიდევ ერთხელ პოსტ ტრავმული სტრესული აშლილობის მოდელით

and we ran it again in a physiological model,

და ასევე ფსიქოლოგიური მოდელით,

where all we did was give stress hormones.

სადაც თაგვებს სტრესის ჰორმონები გავუკეთეთ.

And we had our undergrads run it.

ის ჩვენმა ბაკალავრებმა ჩაატარეს.

And then we had our collaborators halfway across the world in France run it.

და შემდეგ ეს ცდა ჩვენმა კოლეგებმაც ჩაატარეს შორეულ საფრანგეთში.

And every time someone ran it, they confirmed the same thing.

ყოველ ჯერზე, როცა ვიღაცამ ეს ცდა ჩაატარა, იგივე დადასტურდა.

It seemed like this one injection of Calypsol

ჩანდა, რომ კალისპოლის ეს ერთი ინექცია,

was somehow protecting against stress for weeks.

სტრესისგან დაცვას როგორღაც უზრუნველყოფდა კვირების განმავლობაში.

And we only published this a year ago,

ეს შედეგები მხოლოდ ერთი წლის წინ გამოვაქვეყნეთ,

but since then other labs have independently confirmed this effect.

მაგრამ მას შემდეგ,სხვა ლაბორატორიებმაც, ცალკე დაადასტურეს ეს ეფექტი.

So we don't know what causes depression,

თუმცა არ ვიცით რა იწვევს დეპრესიას,

but we do know that stress is the initial trigger

მაგრამ ვიცით, რომ 80%-ში სტრესია გამომწვევი.

in 80 percent of cases,

and depression and PTSD are different diseases,

დეპრესია და სტრესული აშლილობა სხვადასხვა დაავადებებია,

but this is something they share in common.

მაგრამ ერთ რამე აქვთ საერთო.

Right? It is traumatic stress

ეს არის ტრავმული სტრესი,

like active combat or natural disasters

როგორიცაა ბრძოლა, სტიქიური უბედურებები,

or community violence or sexual assault

საზოგადოებრივი ან სექსუალური ძალადობა,

that causes post-traumatic stress disorder,

რაც პოსტ-ტრავმატულ სტრესულ აშლილობას იწვევს.

and not everyone that is exposed to stress develops a mood disorder.

თუმცა, სტრესის ყველა მსხვერპლს არ უვითარდება ფსიქიკური დარღვევები.

And this ability to experience stress and be resilient

ეს უნარი, განიცადო სტრესი და გაუძლო,

and bounce back and not develop depression or PTSD

მომჯობინდე და არ განგივითადრეს დეპრესია, ან სტრესული აშლილობა,

is known as stress resilience,

ცნობილია, როგორც სტრესისადმი მდგრადობა და ის ადამიანებში განსხვავებულია.

and it varies between people.

And we have always thought of it as just sort of this passive property.

ჩვენ ამას ყოველთვის მოვიაზრებდით, როგორც პასიურ თვისებას.

It's the absence of susceptibility factors

ესაა მგრძნობელობის

and risk factors for these disorders.

და ამ დარღვევების განვითარების რისკების არ არსებობა.

But what if it were active?

მაგრამ რა იქნებოდა ეს თვისებები აქტიური რომ ყოფილიყო?

Maybe we could enhance it,

შეიძლება გაგვეუმჯობესებინა,

sort of akin to putting on armor.

ერთგვარი ჯავშანი ჩაგვეცვა.

We had accidentally discovered the first resilience-enhancing drug.

ჩვენ შემთხვევით აღმოვაჩინეთ

მდგრადობის გასაუმჯობესებელი პირველი წამალი.

And like I said, we only gave a tiny amount of the drug,

როგორც ვთქვი, მხოლოდ მცირე რაოდენობის წამალი გამოვიყენეთ

and it lasted for weeks,

და მან კვირები გასტანა.

and that's not like anything you see with antidepressants.

ეს ანტიდეპრესტანტებისგან განსხვავებული შედეგია.

But it is actually kind of similar to what you see in immune vaccines.

მაგრამ ის ნაწილობრივ ჰგავს, იმუნური ვაქცინების შედეგს.

So in immune vaccines, you'll get your shots,

იმუნური ვაქცინაციის შემდეგ,

and then weeks, months, years later,

კვირების, თვეების და წლების განმავლობაში,

when you're actually exposed to bacteria,

როცა ბაქტერიას გადაეყრებით,

it's not the vaccine in your body that protects you.

მაშინ უკვე ვაქცინა აღარ გიცავთ,

It's your own immune system

არამედ თქვენი საკუთარი იმუნური სისტემა,

that's developed resistance and resilience to this bacteria that fights it off,

რომელმაც ბაქტერიის მიმართ გამძლეობა და მდგრადობა გამოიმუშავა

and you actually never get the infection,

და უკუაგდებს მას.

თქვენ აღარასდროს ინფიცირდებით.

which is very different from, say, our treatments. Right?

რაც ძალიან განსხვავდება მკურნალობისაგან.

In that case, you get the infection, you're exposed to the bacteria,

ამ შემთხვევაში, თქვენ ინფიცირდებით,

you're sick, and then you take, say, an antibiotic which cures it,

ავად ხდებით, შემდეგ იღებთ ანტიბიოტიკს, რომელიც გკურნავთ.

and those drugs are actually working to kill the bacteria.

ეს წამლები ბაქტერიას კლავენ.

Or similar to as I said before, with this palliative,

ან როგორც ადრე ვახსენე პალიატიური მზრუნველობისას,

you'll take something that will suppress the symptoms,

ისეთ პრეპარატს ღებულობთ, რაც სიმპტომებს ახშობს,

but it won't treat the underlying infection,

მაგრამ ინფექციას არ კურნავს

and you'll only feel better during the time in which you're taking it,

და თავს უკეთ მხოლოდ მაშინ იგრძნობთ, როდესაც მას ღებულობთ

which is why you have to keep taking it.

და ამიტომაც უნდა გააგრძელოთ მისი მიღება.

And in depression and PTSD --

დეპრესიისა და სტრესული აშლილობის დროს,

here we have your stress exposure --

ვიცით თქვენი სტრესული მდგომარეობა

we only have palliative care.

და მხოლოდ პალიატური მზრუნველობა შეგვიძლია.

Antidepressants only suppress symptoms,

ანტიდეპრესანტები მხოლოდ სიმპტომებს ახშობენ

and that is why you basically have to keep taking them

და ამიტომაც თქვენ გიწევთ მათი მუდმივად მიღება

for the life of the disease,

მთელი ავადმყოფობის პერიოდში,

which is often the length of your own life.

რაც ხშირად სიცოცხლის ხანგრძლივობაა.

So we're calling our resilience-enhancing drugs "paravaccines,"

მდგრადობის გამაძლიერებელ წამლებს "პარავაქცინებს" ვეძახით,

which means vaccine-like,

რაც ვაქცინის მსგავსს გულისხმობს,

because it seems like they might have the potential

რადგან, როგორც ჩანს მათ სტრესისგან დაცვის

to protect against stress

პოტენციალი აქვთ

and prevent mice from developing

და შეუძლიათ თაგვები დეპრესიის

depression and post-traumatic stress disorder.

და პოსტ-ტრავმული სტრესული აშლილობის ჩამოყალიბებისგან დაიცვან.

Also, not all antidepressants are also paravaccines.

ყველა ანტიდეპრესანტი პარავაქცინა არ არის.

პროზაკიც გამოვცადეთ

We tried Prozac as well,

and that had no effect.

და მას ეფექტი არ ჰქონდა.

So if this were to translate into humans,

ეს ყველაფერი ადამიანზე რომ გადავიტანოთ,

we might be able to protect people

შეიძლება იმ ადამიანების დაცვა მოვახერხოთ,

who are predictably at risk

რომლებიც სტრესით გამოწვეული დაღვევების რისკის ქვეშ არიან,

against stress-induced disorders like depression and PTSD.

როგორებიცაა დეპრესია და პოსტ-ტრავმული სტრესული აშლილობა.

So that's first responders and firefighters,

ესენია საგანგებო სამსახურის თანამშრომლები, მეხანძრეები,

refugees, prisoners and prison guards,

დევნილები, პატიმრები და ციხის მცველები,

soldiers, you name it.

ჯარიკაცები და ა.შ.

And to give you a sense of the scale of these diseases,

ამ დაავადების მასშტაბებში რომ გაგარკვიოთ,

in 2010, the global burden of disease

2010 წელს ამ დაავადებებზე გლობალურად

was estimated at 2.5 trillion dollars,

2.5 ტრილიონი დოლარი დაიხარჯა

and since they are chronic,

და რადგანაც ისინი ქრონიკულია,

that cost is compounding and is therefore expected to rise

ხარჯი აკუმულირდება და ამიტომაც, შემდეგი 15 წლის განმავლობაში.

up to six trillion dollars in just the next 15 years.

ექვს ტრილიონზე მეტი დოლარით, მისი ზრდაა მოსალოდნელი.

As I mentioned before,

როგორც ადრე ვახსენე

repurposing can be challenging because of our prior biases.

მიზნობრიობის შეცვლა შეიძლება რთული იყოს, ჩვენი წინასწარგანწყობების გამო.

Calypsol has another name,

კალიპსოლს სხვა სახელიც აქვს, კეტამინი,

ketamine,

which also goes by another name,

რომელიც ასევე სხვა სახელით გამოდის

Special K,

"განსაკუთრებული K".

which is a club drug and drug of abuse.

რომელიც კლუბების ნარკოტიკია.

It's still used across the world as an anesthetic.

ის მსოფლიოში კვლავ გამოიყენება, როგორც ანესთეზიის საშუალება;

It's used in children. We use it on the battlefield.

გამოიყენება ბავშვებში; ვიყენებთ ბრძოლის ველზე.

It's actually the drug of choice in a lot of developing nations,

ბევრ განვითარებად ქვეყანაში, მას ანიჭებენ უპირატესობას,

because it doesn't affect breathing.

რადგან სუნთქვაზე არ მოქმედებს.

It is on the World Health Organization list of most essential medicines.

ის მსოფლიოს ჯანდაცვის ორგანიზაციის ყველაზე საჭირო მედიკამენტების სიაშია.

If we had discovered ketamine as a paravaccine first,

კეტამინი თავიდანვე, როგორც პარავაქცინა ისე რომ აღმოგვეჩინა,

it'd be pretty easy for us to develop it,

მისი შექმნა საკმაოდ მარტივი იქნებოდა,

but as is, we have to compete with our functional fixedness

მაგრამ ამჟამად ჩვენს ფუნქციურ სტერეოტიპებთან

and mental set that kind of interfere.

და მენტალიტეტთან გამკლავება გვიწევს.

Fortunately, it's not the only compound we have discovered

საბედნიეროდ, ეს ჩვენს მიერ აღმჩენილი ერთადერთი ნაერთი არაა,

that has these prophylactic, paravaccine qualities,

რომელსაც ასეთი პარავაქცინური პროფილაქტიკური თვისება აქვს,

but all of the other drugs we've discovered,

მაგრამ ყველა სხვა წამალი, ან თუ გნებავთ შენაერთი

რომელიც აღმოვაჩინეთ,

or compounds if you will, they're totally new,

სრულიად ახალია და მოუწევთ საკვებისა და წამლის ადმინისტრაციასთან(FDA)

they have to go through the entire FDA approval process --

რეგისტრაციის სრული პროცესის გავლა, თუ მოახერხეს,

if they make it before they can ever be used in humans.

მანამ სანამ ადამიანებზე შევძლებთ მათ გამოყენებას,

And that will be years.

ამას კი წლები დასჭირდება.

So if we wanted something sooner,

ამიტომ, თუ უფრო სწრაფად გვინდა გვქონდეს რამე საშუალება,

ketamine is already FDA-approved.

კეტამინი უკვე FDA-ს მიერაა რეგისტრირებული, ჯენერიკია და ხელმისაწვდომი.

It's generic, it's available.

We could develop it for a fraction of the price and a fraction of the time.

შეგვიძლია ის მიზერული თანხით და მიზერულ დროში ჩევქმნათ,

But actually, beyond functional fixedness and mental set,

მაგრამ ფუნქციური სტერეოტიპებისა და მენტალიტეტის მიღმა,

there's a real other challenge to repurposing drugs,

მიზნობრიობის შეცვლისთვის, სხვა დაბრკოლებაც არსებობს,

which is policy.

ესაა პოლიტიკა.

There are no incentives in place

არ არსებობს სტიმული,

once a drug is generic and off patent and no longer exclusive

როცა პრეპარატი უკვე ჯენერიკია და აღარც ექსკლუზიურია,

რთულია ფარმაცევტული კომპანიები მათ შექმნაზე წაახალისო,

to encourage pharma companies to develop them,

because they don't make money.

რადგან ფულს ვერ შოულობენ.

And that's not true for just ketamine. That is true for all drugs.

ეს არა მხოლოდ კეტამინისთვისაა ასე, არამედ სხვა წამლებისთვისაც.

Regardless, the idea itself is completely novel in psychiatry,

მიუხედავად ყველაფრისა, თავისთავად წამლების გამოყენების იდეა

to use drugs to prevent mental illness

არა მკურნალობის, არამედ პრევენციისთვის,

as opposed to just treat it.

ფსიქიატრიაში სრულად ახალია,

It is possible that 20, 50, 100 years from now,

შესაძლებელია რომ 20, 50, 100 წლის შემდეგ,

we will look back now at depression and PTSD

დეპრესიას და სტრესულ აშლილობას ისე შევხედოთ,

the way we look back at tuberculosis sanitoriums

როგორც ტუბერკულოზის სანატორიუმებს ვუყურებთ,

as a thing of the past.

როგორც წარსულს.

This could be the beginning of the end of the mental health epidemic.

ეს შეიძლება იყოს ფსიქიკური დაავადებების ეპიდემიის დასასრულის დასაწყისი.

But as a great scientist once said,

მაგრამ როგორც დიდებულმა მეცნიერმა ერთხელ თქვა:

"Only a fool is sure of anything.

"მხოლოდ სულელია ყველაფერში დარწმუნებული,

A wise man keeps on guessing."

ბრძენი კაცი კი ვარაუდობს".

Thank you, guys.

მადლობა.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)