A secret weapon against Zika and other mosquito-borne diseases | Nina Fedoroff

Reviewer: Guranda Dzamelashvili

Zika fever:

ზიკა ვირუსი:

our newest dread disease.

ჩვენი უახლესი, საშინელი დაავადება.

What is it? Where'd it come from?

რა არის? საიდან მოდის?

What do we do about it?

რას ვაკეთებთ მის წინააღმდეგ?

Well for most adults, it's a relatively mild disease --

ზრდასრული ადამიანების უმრავლესობისთვის ის დაავადების საკმაოდ მსუბუქი ფორმაა---

a little fever, a little headache, joint pain, maybe a rash.

დაბალი სიცხე, მცირედი თავის ტკივილი, სახსრების ტკივლი და შესაძლოა გამონაყარიც.

In fact, most people who get it don't even know they've had it.

ფაქტობრივად,ბევრმა, ვისაც ეს ვირუსი შეხვდა, არც კი იცის ამის შესახებ.

But the more we find out about the Zika virus

მაგრამ რაც უფრო მეტს ვიგებთ ზიკა ვირუსის შესახებ

the more terrifying it becomes.

ის მით უფრო შემაძრწუნებელი ხდება.

For example, doctors have noticed an uptick

მაგალითად, ბოლოდროინდელ ეპიდემიებში ექიმებმა

of something called Guillain-Barré syndrome in recent outbreaks.

გუალინ-ბარეს სინდრომის გამოვლინების ზრდა შეამჩნიეს.

In Guillain-Barré, your immune system attacks your nerve cells

გულიან-ბარეს სინდრომის დროს, იმუნური სისტემა ნერვულ უჯრედებს უტევს,

it can partially or even totally paralyze you.

რასაც ნაწილობრივი ან სრული პარალიზების გამოწვევა შეუძლია.

Fortunately, that's quite rare, and most people recover.

საბედნიეროდ, ეს საკმაოდ იშვიათია, და ხალხის უმეტესობა ჯანმრთელდება.

But if you're pregnant when you're infected

მაგრამ თუ ორსულობის დროს შეგხვდათ ინფექცია,

you're at risk of something terrible.

თქვენ რაღაც საშინელი რისკის წინაშე დგახართ.

Indeed, a child with a deformed head.

როგორიცაა ბავშვი დეფორმირებული თავით.

Here's a normal baby.

აქ ჩანს ჩვეულებრივი ბავშვი,

Here's that infant with what's called microcephaly.

აქ კი მიკროცეფალიით დაავადებული ჩვილი.

a brain in a head that's too small.

ტვინი თავში ზედმეტად პატარაა და ამის წამალი არ არსებობს.

And there's no known cure.

It was actually doctors in northeastern Brazil

სწორედ ექიმებმა ჩრდილო-აღმოსავლეთი ბრაზილიიდან

who first noticed, just a year ago, after a Zika outbreak,

პირველებმა შეამჩნიეს,სულ რაღაც ერთი წლის წინ, ზიკას ეპიდებიის შემდეგ,

that there was a peak in the incidence of microcephaly.

რომ მიკროცეფალიის შემთხვევებმა პიკს მიაღწია.

It took medical doctors another year

ექიმებს კიდევ ერთი წელი დასჭირდათ

to be sure that it was caused by the Zika virus,

იმაში დასარწმუნებლად, რომ ეს ზიკა ვირუსმა გამოიწვია,

მაგრამ ახლა ამაში დარწმუნებულები არიან.

but they're now sure.

And if you're a "bring on the evidence" type,

თუ თქვენ "მაჩვენეთ მტკიცებულება" ტიპის ადამიანი ხართ,

check out this publication.

ეს გამოცემა შეამოწმეთ.

So where did it come from, and how did it get here?

საიდან მოდის ზიკა და როგორ მოხვდა აქ?

And it is here.

და ის აქ არის.

Like many of our viruses, it came out of Africa,

როგორც ბევრი სხვა ვირუსი, იგი აფრიკაში წარმოიშვა.

specifically the Zika forest in Uganda.

კონკრეტულად, უგანდაში არსებული ზიკას ტყეში.

Researchers at the nearby Yellow Fever Research Institute

მახლობელი "ყვითელი ვირუსის" კვლევის ინსტიტუტის" მკვლევარებმა

identified an unknown virus in a monkey in the Zika forest

ზიკას ტყეში მცხოვრებ მაიმუნში უცნობი ვირუსი აღმოაჩინეს

which is how it got its name.

და ასე მიიღო მან თავისი სახელი.

The first human cases of Zika fever

ზიკა ვირუსის პირველი შემთხვევა ადამიანში

surfaced a few years later in Uganda-Tanzania.

რამდენიმე წლის შემდეგ უგანდა-ტანზანიაში გამოჩნდა.

The virus then spread through West Africa

ვირუსი დასავლეთ აფრიკაში გავრცელდა, აღმოსავლეთით კი ეკვატორული აზიაში---

and east through equatorial Asia -- Pakistan, India, Malaysia, Indonesia.

პაკისტანში, ინდოეთში, მალაიზიასა და ინდონეზიაში.

But it was still mostly in monkeys and, of course, mosquitoes.

თუმცა, ის კვლავ მხოლოდ მაიმუნებსა და, რაღა თქმა უნდა, კოღოებს ხვდებოდა.

In fact in the 60 years between the time it was first identified in 1947 and 2007

ფაქტობრივად, იმ 60 წლის განმავლობაში, როდესაც ის აღმოაჩინეს 1947 და 2007 წელს,

there were only 13 reported cases of human Zika fever.

ადამანებში ზიკა ვირუსის მხოლოდ 13 შემთხვევა დაფიქსირდა.

And then something extraordinary happened on the tiny Micronesian Yap islands.

და შემდეგ რაღაც განსაკუთრებული მოხდა პატარა მიკრონეზიის იაპის კუნძულებზე.

There was an outbreak that affected fully 75 percent of the population.

ეპიდემიამ მოსახლეობის 75% დააზარალა.

How did it get there? By air.

როგორ მოხვდა იქ? ჰაერის მეშვეობით.

Today we have two billion commercial airline passengers.

დღესდღეობით, კომერციული ავიაკომპანიით 2 მილიარდი ადამიანი მგზავრობს.

An infected passenger can board a plane, fly halfway around the world

ინფიცირებულ მგზავრს შეუძლია თვითმფრინავში ჩაჯდეს,

ნახევარ მსოფლიოს გადაუფრინოს,

before developing symptoms -- if they develop symptoms at all.

სანამ სიმპტომები გამოუმჟღავნდება -- თუ საერთოდ გამოუმჟღვნდა სიმპტომები.

Then when they land, the local mosquitoes begin to bite them and spread the fever.

როდესაც ჩაფრინდებიან მათ ადგილობრივი კოღოები უკბენენ და ვირუსს გაავრცელებენ.

Zika fever then next surfaced in 2013 in French Polynesia.

ამის შემდეგ, ზიკა ვირუსი, 2013 წელს, საფრანგეთის პოლინეზიაში გამოჩნდა.

By December of that year, it was being transmitted locally by the mosquitoes.

ამ წლის დეკემბრისთვის, მას უკვე ადგილობრივად კოღოები ავრცელებდნენ.

That led to an explosive outbreak in which almost 30,000 people were affected.

ამას დიდი ეპიდემია მოყვა,რომლითაც თითქმის 30,000 ადამიანი დაზარალდა.

From there it radiated around the Pacific.

იქიდან ის წყნარი ოკეანის გარშემო გადავიდა.

There were outbreaks in the Cook Islands, in New Caledonia,

ეპიდემა გავრცელდა კუკის კუნძულებზე, ახალ კალედონიაში,

in Vanuatu, in the Solomon Islands

ვანუატუში, სოლომონის კუნძულებზე

and almost all the way around to the coast of South America and Easter Island.

და თითქმის მთელი სამხრეთი ამერიკისა და აღდგომის კუნძულის ნაპირებზე.

And then, in early 2015,

და შემდეგ, 2015 წლის დასაწყისში

there was an upsurge of cases of a dengue-like syndrome

დენგიუს მსგავსი სინდრომების შემთხვევები

in the city of Natal in northeastern Brazil.

გაიზარდა ქალაქ ნატალში, ჩრდილო-აღმოსავლეთ ბრაზილიაში.

The virus wasn't dengue, it was Zika, and it spread rapidly --

ეს ვირუსი არ იყო დენგიუ, ეს იყო ზიკა, და ის სწრაფად გავრცელდა --

Recife down the coast, a big metropolitan center, soon became the epicenter.

ქალაქი რესიფი დიდი მეტროპოლიტური ცენტრი, ეპიცენტრი მალე გახდა .

Well people have speculated that it was 2014 World Cup soccer fans

ხალხი სპეკულირებდა, რომ 2014 წლის ფეხბურთის მსოფლიო ჩემპიონატის ფანებმა

that brought the virus into the country.

ვირუსი ამ ქვეყანაში ჩამოიტანეს.

But others have speculated that perhaps it was Pacific Islanders

სხვები სპეკულირებდნენ, რომ ეს ალბათ წყნარი ოკეანის კუნძულების

participating in championship canoe races

მონაწილეების ბრალი იყო,რომლებიც კანოეთი შეჯიბრებაში მონაწილეობდნენ,

that were held in Rio that year that brought it in.

რომელიც რიოში იმ წელს ჩატარდა, რომელშიც ეს ვირუსი შემოვიდა.

Well today, this is only a year later.

დღეს,მხოლოდ ერთი წლის შემდეგ,

The virus is being locally transmitted by mosquitoes

ვირუსი ლოკალურად ვრცელდება კოღოების მეშვეობით

virtually throughout South America, Central America, Mexico

თითქმის მთელ სამხრეთ ამერიკაში, ცენტრალურ ამერიკაში, მექსიკასა

and the Caribbean Islands

და კარბის კუნძულებზე.

Until this year, the many thousands of cases

ამ წლამდე, ის ათასობით შემთხვევა,

that have been diagnosed in the US were contracted elsewhere.

რომელსაც დიაგნოზი აშშ-ში დაესვათ, სხვა ქვეყნიდან იყო ჩამოტანილი.

But as of this summer, it's being transmitted locally in Miami.

მაგრამ ამ ზაფხულის შემდეგ, იგი ლოკალურად გავრცელდა მაიამიში.

It's here.

ის აქ არის.

So what do we do about it?

რას ვაკეთებთ მის წინააღმდეგ?

Well, preventing infection

ინფექციის პრევენცია ხალხის დაცვას ან კოღოების გაქრობას მოიცავს.

is either about protecting people or about eliminating the mosquitoes.

Let's focus on people first.

მოდი, ჯერ ხალხზე გავამახვილოთ ყურადღება.

You can get vaccinated.

თქვენ შეგიძლიათ აიცრათ.

You can not travel to Zika areas.

შეგიძლიათ არ იმოგზაუროთ ზიკას გავრცელების არეებში.

Or you can cover up and apply insect repellent.

ან სხეული მწერების საწინააღმდეგო ხსნარით დაიფაროთ.

Getting vaccinated is not an option, because there isn't a vaccine yet

ვაქცინაცია შეუძლებელია,რადგან ჯერ ასეთი აცრა არ არსებობს

and there probably won't be for a couple of years.

და ალბათ, არც იარსებებს რამდენიმე წლის განმავლობაში.

Staying home isn't a foolproof protection either

სახლში დარჩენაც არ არის თავდაცვის უტყუარი მეთოდი,

because we now know that it can be sexually transmitted.

იმიტომ რომ ვიცით, რომ იგი სექსუალური გზითაც გადადის.

Covering up and applying insect repellent does work ...

სხეულის დაფარვა მწერების საწინააღმდეგო ხსნარით შედეგიანია---

until you forget.

თუ არ დაგავიწყდა.

(Laughter)

(სიცილი)

So that leaves the mosquitoes, and here's how we control them now:

ამიტომ გვრჩება კოღოები, და აი, ასე ვაკონტროლებთ მათ:

spraying insecticides.

ვასხამთ ინსექტიციდებს.

The protective gear is necessary because these are toxic chemicals

აუციელებალია დამცავი ტანსაცმელი ვინაიდან ტოქოსიკური ქიმიკატები

that kill people as well as bugs.

მწერებთან ერთად ხალხსაც კლავს.

Although it does take quite a lot more to kill a person than to kill a bug.

თუმცაღა, ადამაინის მოკვლას ბევრად მეტი სჭირდება, ვიდრე მწერისას.

These are pictures from Brazil and Nicaragua.

ესაა სურათები ბრაზილიიდან და ნიკარაგუადან.

But it looks the same in Miami, Florida.

მაგრამ იგივე იქნებოდა მაიამიშიც, ფლორიდაში.

And we of course can spray insecticides from planes.

და,რა თქმა უნდა, შეგვიძლია ინსექტიციდები თვითმფრინავებიდან შევასხუროთ.

Last summer, mosquito control officials in Dorchester County, South Carolina,

გასულ ზაფხულს, კოღოების კონტროლის წარმომადგენლებმა დორჩესტერის ოლქიდან

authorized spraying of Naled, an insecticide,

ნება დართეს ინსექტიციდი ნალედი, შეესხათ.

early one morning, as recommended by the manufacturer.

დილით ადრე,ისე, როგორც მათ მწარმოებულმა ურჩია.

Later that day, a beekeeper told reporters

იმავე დღეს მოგვიანებით მეფუტკრემ ჯურნალისტებს უთხრა,

that her bee yard looked like it had been nuked.

რომ მისი საფუტკრე ისე გამოიყურებოდა, თითქოს ატომური ბომბი ჩამაგდეს.

Oops.

ოოპს.

Bees are the good guys.

ფუტკრები კარგები არიან.

The citizens of Florida protested, but spraying continued.

ფლორიდას მაცხოვრებლებმა გააპროტესტეს, მაგრამ შეწამვლა გრძელდებოდა.

Unfortunately, so did the increase in the number of Zika fever cases.

საუბედუროდ, ზიკას ვირუსის შემთხვევების რაოდენობაც იზრდებოდა.

That's because insecticides aren't very effective.

ეს იმიტომ, რომ ინსექტიციდები არც თუ ისე ეფექტურია.

So are there any approaches that are perhaps more effective than spraying

ასე რომ, არსებობს რაიმე გზა, რომელიც შეწამვლაზე უფრო ეფექტურია?

but with less downsides than toxic chemicals?

და ნაკლები უარყოფითი შედეგი აქვს, ვიდრე ტოქსიკურ ქიმიკატებს?

I'm a huge fan of biological controls,

მე ბიოლოგიური კონტროლის მხარდამჭერი ვარ

and I share that view with Rachel Carson, author of "Silent Spring,"

და "ჩუმი გაზაფხულის" ავტორის რეიჩელ კარსონის ხედვას ვიზიარებ.

the book that is credited with starting the environmental movement.

ეს წიგნი, საფუძვლად უდევს, გარემოს დაცვის მხარდამჭერი მოძრაობის დაწყებას.

In this book she tells the story, as an example,

ამ წიგნში ის მაგალითის სახით ამბავს ყვება იმაზე

of how a very nasty insect pest of livestock

თუ რამდენი მწერის მავნებელი გააქრეს გასულ საუკუნეში.

was eliminated in the last century.

No one knows that extraordinary story today.

დღეს არავინ იცის ეს განსაკუთრებული ისტორია.

So Jack Block and I, when we were writing an editorial

ამიტომ, როდესაც მე და ჯეკ ბლოკი სტატიას ვწერდით

about the mosquito problem today, retold that story.

დღევანდელი კოღოს პრობლემაზე, ეს ისტორია თავიდან მოვყევით.

And in capsule form, it's that pupae -- that's the immature form of the insect --

მოკლედ რომ ვთქვათ, სწორედ იმ ჭუპრებს -- ანუ მწერების მოუმწიფებელი ფორმას --

were irradiated until they were sterile, grown to adulthood

სტერილიზებამდე ასხივებდნენ, სრულ მომწიფებამდე ზრდიდნენ

and then released from planes all over the Southwest,

და თვითმფრინავიდან, მთელ სამხრეთ-დასავლეთ

the Southeast and down into Mexico and into Central America

სამხეთ-აღმოსავლეთში, მექსიკასა და ცენტრალ ამერიკაში უშვებდნენ.

literally by the hundreds of millions from little airplanes,

მილიონობით მწერს,პატარა თვითმფრინავებიდან უშვებდნენ

eventually eliminating that terrible insect pest

და საშინელ მწერების მავნებელს საბოლოოდ აქრობდნენ

for most of the Western Hemisphere.

ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს უმეტეს ნაწილში.

Our real purpose in writing this editorial

ამ სტატიის დაწერის მთავარი მიზანი

was to introduce readers to how we can do that today --

მკითხველებისთვის იმის გაცნობა იყო თუ როგორ შეგვიძლია დღეს ამის გაკეთება --

not with radiation but with our knowledge of genetics.

არა რადიაციით, არამედ ჩვენი ცოდნით გენეტიკის შესახებ.

Let me explain.

მოდით აგიხსნით.

This is the bad guy: Aedes aegypti.

ეს არის ცუდი მწერი: აედეს აეგიპტი.

It's the most common insect vector of diseases,

ეს არის ყველაზე გავრცელებული დაავადებების გადამტანი მწერი,

not just Zika but dengue, Chikungunya, West Nile virus

არამხოლოდ ზიკა ვირუსის, არამედ დენგიუს, ჩიკუნგუნიას, ჩრდილოეთ ნილოსის ვირუსის

and that ancient plague, yellow fever.

და უძველესი ჭირის, ყვითელი ვირუსის.

It's an urban mosquito,

ეს ქალაქის კოღოა,

and it's the female that does the dirty work.

და მდედრობითი სქესია,რომელიც მთელ ბინძურ საქმეს აკეთებს.

She bites to get a blood meal to feed her offspring.

იკბინება, რომ სისხლი თავისი შთამომავლების გამოსაკვებად გამოიყენოს.

Males don't bite; they don't even have the mouth parts to bite.

მამრები არ იკბინებიან; მათ საკბენად საჭირო პირის ნაწილებიც კი არ აქვთ.

A little British company called Oxitec genetically modified that mosquito

პატარა ბრიტანულმა კომპანიამ, ოქსიტექმა, ეს კოღო გენეტიკურად შეცვალა,

so that when it mates with a wild female, its eggs don't develop to adulthood.

რომ გარეულ მდედრთან შეჯვარებისას, კვერცხებს ზრადსრულ ასაკამდე ვერ მიეღწია.

Let me show you.

მოდით გაჩვენებთ.

This is the normal reproductive cycle.

ეს არის ჩვეულებრივი რეპროდუქციული ციკლი.

Oxitec designed the mosquito so that when the male mates with the wild female

ოქსიტექმა კოღო ისე განავითარა, რომ მამრის გარეულ მდედრთან შეჯვარებისას

the eggs don't develop.

კვერცხები არ ვითარდება.

Sounds impossible?

წარმოუდგენლად ჟღერს?

Well let me show you just diagrammatically how they do it.

ნება მომეცით დიაგრამებით გაჩვენოთ, ამას როგორ აკეთებენ.

Now this represents the nucleus of a mosquito cell,

ეს წარმოაჩენს კოღოს უჯრედის ბირთვს,

and that tangle in the middle represents its genome,

და შუაში ეს აბურდული გორგლები მის გენომს

the sum total of its genes.

ყველა გენის ნაკრებს წარმოადგენს

Scientists added a single gene

მეცნიერებმა დაამატეს ერთი გენი,

that codes for a protein represented by this orange ball

რომლითაც სტაფილოსფერი ბურთით ნაჩვენები ცილა წარმოიქმნება,

that feeds back on itself to keep cranking out more of that protein.

რომელიც საკუთარი თავით იკვებება, მეტი პროტეინის წარმოქმნა რომ გააგრძელოს.

The extra copies, however, go and gum up the mosquitoes' genes,

ზედმეტი ასლები კი მიდიან და კოღოს გენებში გროვდებიან

killing the organism.

და ორგანიზმს კლავს.

To keep it alive in the laboratory they use a compound called tetracycline.

იმისთვის, რომ იგი ლაბორატორიაში აცოცხლონ, ნაერთს სახელად ტეტრაციკლინს იყენებენ.

Tetracycline shuts off that gene and allows normal development.

ტეტრაციკლინი ამ გენს რთავს და ნორმალურად განვითარების საშუალებას აძლევს.

They added another little wrinkle so that they could study what happens.

მათ კიდევ ერთი პატარა ნიუანსი დაამატეს, რათა შეესწავლათ რა ხდებოდა.

And that is they added a gene that makes the insect glow under UV light

მათ დაამატეს გენი, რომლის საშუალებითაც მწერი ულტრაიისფერი შუქის ქვეშ ანათებდა

so that when they released it they could follow exactly how far it went

ისე რომ, გაშვებისას, შეძლებოდათ გაგება რამდენად შორს წავიდოდა.

how long it lived and all of the kinds of data

რამდენი ხანი იცოცხლებდა და კიდევ ბევრნაირი მონაცემები

for a good scientific study.

კარგი სამეცნიერო გამოკვლევისთვის.

Now this is the pupal stage, and at this stage

ეს არის ჭუპრის ეტაპი და ამ ეტაპზე მდედრები მამრებზე დიდები არიან.

the females are larger than the males.

That allows them to sort them into the males and the females

ეს მათ საშუალებას აძლევს მწერები მდედრებად და მამრებად დაახარისხონ.

and they allow only the males to grow to adulthood.

ისინი ზრდასრულ ასაკამდე მხოლოდ მამრებს ზრდიან

And let me remind you that males don't bite.

და შეგახენებთ, რომ მამრები არ იკბინებიან.

From there it's pretty simple.

ამის შემდეგ საკმაოდ მარტივია.

They take beakers full of male mosquitoes,

იღებენ მამრი კოღოებით სავსე ჭურჭელს,

load them into milk cartons, and drive around the city,

ათავსებენ მათ რძის კოლოფებში მოძრაობენ ქალაქის გარშემო,

releasing them guided by GPS.

და GPS-ის დახმარებით უშვებენ.

Here's the mayor of a city releasing the first batch

აქ არის ქალაქის მერი,რომელიც პირველ ნაკადს უშვებს,

of what they call the "friendly Aedes."

რასაც ისინი "მეგობრულ აედებს" ეძახიან.

Now I wish I could tell you this is an American city, but it's not.

მინდა გითხრათ, რომ ეს ამერიკული ქალაქია, მაგრამ არ არის.

It's Piracicaba, Brazil.

ეს პირკიბაბაა, ბრაზილიაში.

The amazing thing is that in just a year

განსაკუთრებული კი ის არის, რომ მხოლოდ ერთ წელიწადში

it brought down the cases of dengue by 91 percent.

ამან დენგიუს შემთხვევების რაოდებობა 91%-ით შეამცირა.

That's better than any insecticide spraying can do.

ეს ნებისმიერი ინსექტიციდებით შეწამვლის შედეგზე უკეთესია.

So why aren't we using this remarkable biological control in the US?

და რატომ არ ვიყენებთ ამ შესანიშნავ ბიოლოგიურ კონტროლს ამერიკაში?

That's because it's a GMO: a genetically modified organism.

იმიტომ რომ ეს გენმოდიფიცირებული ორგანიზმია (GMO)

Notice the subtitle here says if the FDA would let them

აქ სუბტიტრი გვეუბნება თუ FDA მათ უფლებას მისცემს

they could do the same thing here, when Zika arrives.

შეეძლოთ აქაც იგივე გაეკეთებინათ , როდესაც ზიკა მოაღწევს.

And of course it has arrived.

და, რა თქმა უნდა, მან მოაღწია.

So now I have to tell you the short form

ახლა კი, მოკლედ უნდა მოგიყვეთ

of the long, torturous story of GM regulation in the US

ამერიკაში GM-ს რეგულაციის გრძელი, მტანჯველი ისტორია.

In the US, there are three agencies that regulate genetically modified organisms:

აშშ-ში სამი აგენტურა არსებობს , რომლებიც არეგულირებენ გენმოდიფიცირებულ ორგანიზმებს:

the FDA, the Food and Drug Administration,

FDA, საკვებისა და წამლების ადმინისტრაცია;

the EPA, the Environmental Protection Agency,

EPA, გარემოს დაცვის აგენტურა;

and the USDA, US Department of Agriculture.

და USDA, აშშ-ს აგრარული განყოფილება.

Took these folks two years to decide that it would be the FDA

ამ ხალხს ორი წელი დასჭირდათ, იმის გადასაწყვეტად,

that would regulate the genetically modified mosquito.

რომ გენმოდიფიცირებულ კოღოს FDA დაარეგულირებდა.

And they would do it as a new animal drug, if that makes any sense.

და ამას გააკეთებდნენ როგორც ცხოველის ახალ წამალს, თუ ამაში რაიმე აზრი დევს.

Took them another five years going back and forth and back and forth

კიდევ ხუთი წელი დასჭირდათ წინ და უკან სიარულში,

to convince the FDA that this would not harm people,

რათა FDA დაერწმუნებინათ რომ ეს ხალხსა და გარემოს არ ავნებდა.

and it would not harm the environment.

They finally gave them, this summer, permission to run a little test

და ბოლოს ამ ზაფხულს უფლება მისცეს რომ პატარა ტესტი ფლორიდა-კისში ჩაეტარებინათ,

in the Florida Keys,

where they had been invited years earlier when they Keys had an outbreak of dengue.

სადაც ისინი წლების წინ დაპატიჟეს, როდესაც კისში დენგიუს ეპიდემია იყო.

Would that it were that easy.

თუმცაღა, ყველაფერი ასე მარტივად არ იყო.

When the local residents heard

როდესაც ადგილობრივმა მაცხოვრებლებმა გაიგეს

that there would be genetically modified mosquitoes tested in their community

რომ მათ დასახლებაში გენმოდიფიცირებულ კოღოებს ამოწმებდნენ

some of them began to organize protests.

ზოგიერთმა საპროტესტო აქციების მოწყობა დაიწყო.

They even organized a petition on the internet with this cuddly logo,

მათ ასევე ინტერნეტში პეტიცია შექმნეს ამ საყვარელი ლოგოთი,

which eventually accumulated some 160,000 signatures

რომელმაც 160,000-მდე ხელმოწერას მიაღწია.

And they demanded a referendum

მათ რეფერენდუმი მოითხოვეს,რომელიც რამდენიმე კვირაში ჩატარდება.

which will be conducted in just a couple of weeks

about whether the trials would be permitted at all.

იმის შესახებ დაშვებული იქნება თუ არა ამ ტესტების ჩატარება.

Well it's Miami that really needs these better ways of controlling insects.

სწორედ მაიამის სჭირდება მწერების კონტროლის უკეთესი გზები.

And there the attitudes are changing.

და დამოკიდებულებაც იცვლება.

In fact, very recently a bipartisan group of more than 60 legislators

უკანასკნელ პერიოდში ბიპარტიზანულმა ჯგუფმა, რომელიც 60-ზე მეტი კანონმდებლისგან შედგება

wrote to HHS Secretary Sylvia Burwell

HHS-ის მდივანს, სილვია ბურველს თხოვნით მიმართა

asking that she, at the Federal level, expedite access for Florida

რათა ფედერალურ დონეზე,ამ ახალ ტექნოლოგიებზე ფლორიდის წვდომა დაეჩქარებინა

to this new technology.

So the bottom line is this:

მთავარი ისაა,რომ მავნე მწერების ბიოლოგიური კონტროლი

biological control of harmful insects

can be both more effective and very much more environmentally friendly

შეიძლება იყოს უფრო ეფექტურიც და ეკოლოგიურად სუფთაც,

than using insecticides, which are toxic chemicals.

ვიდრე ინსექტიციდების გამოყენება, რომლებიც ტოქსიკური ნივთიერებებია.

That was true in Rachel Carson's time; it's true today.

ეს ასე იყო რეიჩელ კარსონის დროში; და ეს სიმართლეა დღესაც.

What's different is that we have enormously more information

განსხვავება ის არის, რომ ჩვენ გვაქვს ბევრად მეტი ინფორმაცია

about genetics than we had then,

გენეტიკის შესახებ, ვიდრე ადრე,

and therefore more ability to use that information

და ამით მეტი შესაძლებლობა, რომ ეს ინფორმაცია

to affect these biological controls.

ამ ბიოლოგიურ კონტროლზე გავლენის მოსახდენად გამოვიყენოთ.

And I hope that what I've done is aroused your curiosity enough

ვიმედოვნებ, რომ რაც მე გავაკეთე თქვენი ცნობისმოყვარეობა გააღვიძა,

to start your own inquiry -- not into just GM mosquitoes

რომ თქვენი პირადი გამოძიება დაიწყოთ -- არამარტო გენმოდიფიცირებულ კოღოებზე

but to the other genetically modified organisms that are so controversial today.

არამედ სხვა გენმოდიფიცირებულ ორგანიზმებზე, რომლებიც დღესდღეობით ასე საკამათოა.

I think if you do that, and you dig down through all of the misinformation,

მე ვფიქრობ, რომ თუ თქვენ უფრო ღრმად გამოიკვლევთ ამდენ ცრუ ინფორმაციასა

and the marketing

და მარკეტინგს, რომელსაც ორგანული საკვების ინდუსტრია და გრინპისი ატარებს

on the part of the organic food industry and the Greenpeaces

and find the science, the accurate science,

და იპოვით მეცნიერებას, სწორ მეცნიერებას

you'll be surprised and pleased.

გაკვირვებული და მოხარული იქნებით.

Thank you.

მადლობა.

(Applause)

(აპოლდისმენტები)