Craig Venter unveils "synthetic life"

کرگ ونتر از «حیات مصنوعی» پرده برمی‌دارد

244,517 views

2010-05-21 ・ TED


New videos

Craig Venter unveils "synthetic life"

کرگ ونتر از «حیات مصنوعی» پرده برمی‌دارد

244,517 views ・ 2010-05-21

TED


لطفا برای پخش فیلم روی زیرنویس انگلیسی زیر دوبار کلیک کنید.

Translator: saman dadbin Reviewer: Bardia Azadandish
00:16
We're here today to announce
0
16260
2000
ما اینجا حضور داریم تا تولید اولین
00:18
the first synthetic cell,
1
18260
3000
سلول مصنوعی را اعلام کنیم،
00:21
a cell made by
2
21260
2000
یک سلول که ساخته شده است با
00:23
starting with the digital code in the computer,
3
23260
3000
شروع از دستورالعمل (کد) دیجیتال در کامپیوتر،
00:26
building the chromosome
4
26260
3000
ساختن کروموزوم
00:29
from four bottles of chemicals,
5
29260
3000
از چهار بطری مواد شیمیایی،
00:32
assembling that chromosome in yeast,
6
32260
2000
سرهم‌بندی کروموزم در مخمر،
00:34
transplanting it into
7
34260
3000
نشاندن آن در داخل
00:37
a recipient bacterial cell
8
37260
2000
یک سلول باکتری گیرنده
00:39
and transforming that cell
9
39260
2000
و تبديل آن سلول به
00:41
into a new bacterial species.
10
41260
2000
یک گونهٔ باکتری جدید.
00:44
So this is the first self-replicating species
11
44260
3000
در نتیجه، این نخستین گونهٔ خودتکثيرگری است
00:47
that we've had on the planet
12
47260
2000
که تا به حال در این سیاره داشته‌ایم
00:49
whose parent is a computer.
13
49260
3000
که والد آن یک کامپیوتر است.
00:52
It also is the first species
14
52260
2000
همچنین این اولین موجودی است که
00:54
to have its own website
15
54260
2000
وبسایت خودش را
00:56
encoded in its genetic code.
16
56260
3000
حک شده در کد ژنتیکی‌اش دارد.
00:59
But we'll talk more about
17
59260
2000
اما ما دربارهٔ این علامت‌های حک شده [نقش‌آب‌ها]
01:01
the watermarks in a minute.
18
61260
3000
تا دقیقه‌ای دیگر بیشتر خواهیم گفت.
01:04
This is a project that had its inception
19
64260
2000
این پروژه‌ای است که شروعش
01:06
15 years ago
20
66260
2000
پانزده سال پیش بود،
01:08
when our team then --
21
68260
2000
زمانیکه تیم ما که در اون زمان ---
01:10
we called the institute TIGR --
22
70260
2000
موسسه مان را TIGR می‌خواندیم --
01:12
was involved in sequencing
23
72260
2000
درگیر توالی‌یابی
01:14
the first two genomes in history.
24
74260
2000
اولین جفت ژنوم در تاریخ بود.
01:16
We did Haemophilus influenzae
25
76260
2000
ما هموفیلوس آنفولانزا را انجام دادیم
01:18
and then the smallest genome of a self-replicating organism,
26
78260
3000
و بعد کوچکترین ژنوم از یک موجود زنده خودتکثیرگر،
01:21
that of Mycoplasma genitalium.
27
81260
3000
از مایکوپلاسما ژنیتالیوم را.
01:24
And as soon as
28
84260
2000
و بعد به محض اینکه
01:26
we had these two sequences
29
86260
2000
ما این دو توالی را داشتیم،
01:28
we thought, if this is supposed to be the smallest genome
30
88260
3000
فکر کردیم، اگر قرار است این کوچکترین ژنوم
01:31
of a self-replicating species,
31
91260
2000
از یک ارگانیسم خودتکثیرگر باشد،
01:33
could there be even a smaller genome?
32
93260
2000
آیا امکانش هست که ژنومی از این هم کوچکتر باشد؟
01:35
Could we understand the basis of cellular life
33
95260
3000
آیا ما می‌توانیم اساس زندگی سلولی
01:38
at the genetic level?
34
98260
2000
را در سطح ژنتیکی بفهمیم؟
01:40
It's been a 15-year quest
35
100260
2000
این یک ماجراجویی ۱۵ ساله بوده
01:42
just to get to the starting point now
36
102260
2000
تا فقط به این نقطهٔ آغازین کنونی برسیم،
01:44
to be able to answer those questions,
37
104260
3000
تا بتوانیم به آن پرسش‌ها پاسخ بگوییم.
01:47
because it's very difficult to eliminate
38
107260
2000
به این خاطر که بسیار دشوار است که
01:49
multiple genes from a cell.
39
109260
2000
چند ژن‌ را هم زمان از یک سلول بیرون بکشیم.
01:51
You can only do them one at a time.
40
111260
3000
فقط يکی يکی می توان اين کار را کرد.
01:54
We decided early on
41
114260
2000
ما از همان ابتدا تصمیم گرفتیم
01:56
that we had to take a synthetic route,
42
116260
2000
که بایستی روش مصنوعی را پیش بگیریم،
01:58
even though nobody had been there before,
43
118260
2000
هرچند کسی تا آن زمان از اين راه نرفته بود،
02:00
to see if we could synthesize
44
120260
2000
تا ببینیم آیا می‌توانیم
02:02
a bacterial chromosome
45
122260
2000
کروموزم باکتریایی تولید کنیم،
02:04
so we could actually vary the gene content
46
124260
2000
به طوری که بتوانیم محتویات ژن را عوض کنیم،
02:06
to understand the essential genes for life.
47
126260
3000
تا بتوانیم ژن‌های لازم برای حیات را بفهميم.
02:09
That started our 15-year quest
48
129260
3000
این آغازگر جستجوی ۱۵ سالهٔ ما بود
02:12
to get here.
49
132260
2000
تا به اینجا رسیدیم.
02:14
But before we did the first experiments,
50
134260
2000
قبل از اینکه اولین آزمایش‌ها را انجام دهیم،
02:16
we actually asked
51
136260
3000
ما در حقیقت از
02:19
Art Caplan's team at the University of Pennsylvania
52
139260
3000
تیم آرت کاپلان، که در آن زمان در دانشگاه پنسیلوانیا بود خواستیم
02:22
to undertake a review
53
142260
2000
تا يک بازببینی انجام دهند
02:24
of what the risks, the challenges,
54
144260
3000
مبنی بر اینکه چه خطرهایی، چه چالش‌هایی
02:27
the ethics around creating new
55
147260
2000
و چه مسائل اخلاقی حول آفرینش یک موجود جدید
02:29
species in the laboratory were
56
149260
2000
در آزمایشگاه وجود خواهد داشت
02:31
because it hadn't been done before.
57
151260
2000
چرا که این کار تا به حال انجام نشده بود.
02:33
They spent about two years
58
153260
2000
آنها حدود دو سال وقت صرف
02:35
reviewing that independently
59
155260
2000
بازبینی مستقل این موضوع کردند
02:37
and published their results in Science in 1999.
60
157260
3000
و نتیجه را در سال ۱۹۹۹ در مجله ساینس منتشر کردند.
02:40
Ham and I took two years off
61
160260
2000
هام و من آن دو سال کار را کنار گذاشتیم و مشغول
02:42
as a side project to sequence the human genome,
62
162260
2000
یک پروژه جانبی برای توالی‌یابی ژنوم انسان شدیم،
02:44
but as soon as that was done
63
164260
2000
اما تا آن کار تمام شد،
02:46
we got back to the task at hand.
64
166260
3000
برگشتیم به کاری که در دست داشتیم.
02:50
In 2002, we started
65
170260
2000
در سال ۲۰۰۲ یک موسسهٔ جدید
02:52
a new institute,
66
172260
2000
راه انداختيم،
02:54
the Institute for Biological Energy Alternatives,
67
174260
3000
موسسه‌ی انرژی های جايگزين زیستی،
02:57
where we set out two goals:
68
177260
2000
که در آنجا ما دو هدف تعیین کردیم.
02:59
One, to understand
69
179260
2000
یک، فهمیدن
03:01
the impact of our technology on the environment,
70
181260
3000
تأثير تکنولوژی‌ بشر بر محیط زیست،
03:04
and how to understand the environment better,
71
184260
2000
و اینکه چگونه محیط زیست را بهتر درک کنیم.
03:06
and two, to start down this process
72
186260
2000
و دو، آغاز این روند ساخت
03:08
of making synthetic life
73
188260
3000
حیات مصنوعی برای
03:11
to understand basic life.
74
191260
3000
فهم حيات بنيادی.
03:14
In 2003,
75
194260
2000
در سال ۲۰۰۳،
03:16
we published our first success.
76
196260
2000
ما اولین موفقیت خود را منتشر کردیم.
03:18
So Ham Smith and Clyde Hutchison
77
198260
2000
اين بود که هام اسمیت و کلاید هاتچیسون،
03:20
developed some new methods
78
200260
2000
یک سری روش‌های جدیدی برای
03:22
for making error-free DNA
79
202260
3000
ساخت DNA بدون اشکال
03:25
at a small level.
80
205260
2000
در سطوح خیلی کوچک ابداع کردند.
03:27
Our first task was
81
207260
2000
اولین کار ما
03:29
a 5,000-letter code bacteriophage,
82
209260
3000
یک باکتری خوار با کد پنج هزار حرفی بود،
03:32
a virus that attacks only E. coli.
83
212260
3000
ویروسی که تنها به ای‌کُلای حمله می‌کند.
03:36
So that was
84
216260
2000
که اون هم
03:38
the phage phi X 174,
85
218260
2000
باکتری‌خوار فی اکس ۱۷۴ بود،
03:40
which was chosen for historical reasons.
86
220260
2000
که به دلایل تاریخی انتخاب شد.
03:42
It was the first DNA phage,
87
222260
3000
این اولین DNA باکتری‌خوار بود،
03:45
DNA virus, DNA genome
88
225260
3000
DNA ویروس، DNA ژنوم
03:48
that was actually sequenced.
89
228260
2000
که واقعاً توالی‌یابی شد.
03:50
So once we realized
90
230260
3000
لذا زمانی که ما دریافتیم که
03:53
that we could make 5,000-base pair
91
233260
2000
می‌توانیم پنج هزار جفت باز بسازيم
03:55
viral-sized pieces,
92
235260
2000
در تکه های اندازه ویروس،
03:57
we thought, we at least have the means
93
237260
2000
فکر کردیم، حداقل وسیله‌اش را داریم که
03:59
then to try and make serially lots of these pieces
94
239260
3000
در ادامه تلاش کنیم تعداد زیادی از این قطعه‌ها را بسازیم،
04:02
to be able to eventually assemble them together
95
242260
3000
تا بلکه سرانجام بتوانیم آنها را سرهم کنیم
04:05
to make this mega base chromosome.
96
245260
3000
برای ساخت این کروموزم مگاباز.
04:09
So, substantially larger than
97
249260
2000
پس اساسا کار بزرگتر از
04:11
we even thought we would go initially.
98
251260
3000
چیزی بود که ما از ابتدا حتی فکر می‌کردیم دنبال کنيم؛
04:15
There were several steps to this. There were two sides:
99
255260
3000
بنابراین، این کار در چند قدم انجام شد. مسئله دو طرف داشت.
04:18
We had to solve the chemistry
100
258260
2000
ما بایستی راه حل شيميایی پيدا می‌کردیم
04:20
for making large DNA molecules,
101
260260
2000
برای ساختن ملکول های بزرگ DNA،
04:22
and we had to solve the biological side
102
262260
2000
و همینطور باید طرف بیولوژیک آن را نیز حل می‌کردیم که
04:24
of how, if we had this new chemical entity,
103
264260
3000
اگر این ماده شیمیایی جدید ساخته شده را داشتیم،
04:27
how would we boot it up, activate it
104
267260
3000
چگونه آن را شروع به کار کنیم، چگونه در
04:30
in a recipient cell.
105
270260
3000
سلول میزبان فعالش بکنیم.
04:33
We had two teams working in parallel:
106
273260
2000
بنابراين ما دو تیم داشتیم که به صورت موازی کار می‌کردند،
04:35
one team on the chemistry,
107
275260
2000
یک تیم در شیمی،
04:37
and the other on trying to
108
277260
3000
و دیگری در تلاش
04:40
be able to transplant
109
280260
2000
برای رسیدن به امکان کاشتن
04:42
entire chromosomes
110
282260
2000
کل کرموزوم
04:44
to get new cells.
111
284260
3000
برای دست‌یابی به سلول‌های جدید.
04:47
When we started this out, we thought the synthesis would be the biggest problem,
112
287260
3000
زمانی که ما این کار را آغاز کردیم، فکر می‌کردیم که تلفیق مصنوعی بزرگترین مشکل ما خواهد بود،
04:50
which is why we chose the smallest genome.
113
290260
3000
برای همين بود که کوچکترین ژنوم را انتخاب کرده بودیم.
04:53
And some of you have noticed that we switched from the smallest genome
114
293260
3000
و شاید برخی از شما توجه کرده باشید که ما از کوچکترین ژنوم تغییر کار دادیم
04:56
to a much larger one.
115
296260
2000
به ژنومی بسیار بزرگتر.
04:58
And we can walk through the reasons for that,
116
298260
2000
و می‌توانیم دلایل آن را به تفصيل مرور کنيم،
05:00
but basically the small cell
117
300260
3000
اما به طور خلاصه، سلول کوچک
05:03
took on the order of
118
303260
2000
نیاز به چيزی حدود
05:05
one to two months to get results from,
119
305260
3000
یک یا دو ماه زمان برای حصول نتیجه داشت،
05:08
whereas the larger, faster-growing cell
120
308260
2000
در حالی که سلول بزرگتر که سریعتر رشد می‌کند،
05:10
takes only two days.
121
310260
2000
تنها دو روز طول می‌دهد.
05:12
So there's only so many cycles we could go through
122
312260
3000
لذا در طول سال تنها تعداد معدودی دوره را می توانستيم امتحان کنیم
05:15
in a year at six weeks per cycle.
123
315260
3000
چرا که هر دوره شش هفته طول می کشيد.
05:18
And you should know that basically
124
318260
2000
و شما باید این را بدانید که به طور کلی،
05:20
99, probably 99 percent plus
125
320260
3000
۹۹، احتمالاً بالای ۹۹ درصد
05:23
of our experiments failed.
126
323260
2000
از آزمایش‌های ما ناکام ماند.
05:25
So this was a debugging,
127
325260
2000
لذا اين از ابتدا يک فرايند رفع اشکال،
05:27
problem-solving scenario from the beginning
128
327260
3000
و يک سناريوی حل مسئله بود
05:30
because there was no recipe
129
330260
2000
چرا که هیچ دستورعملی برای
05:32
of how to get there.
130
332260
2000
رسيدن به هدف وجود نداشت.
05:34
So, one of the most important publications we had
131
334260
3000
لذا، یکی از مهمترین مقالات منتشر شده توسط ما
05:37
was in 2007.
132
337260
2000
در سال ۲۰۰۷ بود،
05:39
Carole Lartigue led the effort
133
339260
3000
کارول لارتیگ تلاشی را رهبری کرد
05:42
to actually transplant a bacterial chromosome
134
342260
3000
برای عملاً انتقال دادن یک کرموزم باکتری
05:45
from one bacteria to another.
135
345260
2000
از يک باکتری به باکتری دیگر.
05:47
I think philosophically, that was one of the most important papers
136
347260
3000
به نظر من، از لحاظ فلسفی، آن مقاله یکی از مهمترین مقالات منتشر شده
05:50
that we've ever done
137
350260
2000
توسط ما بوده است
05:52
because it showed how dynamic life was.
138
352260
3000
چرا که نشان می‌دهد زندگی پویا چگونه است.
05:55
And we knew, once that worked,
139
355260
2000
و ما از زمانی که آن عملی شد دانستیم،
05:57
that we actually had a chance
140
357260
2000
که ما در واقع این امکان را داریم،
05:59
if we could make the synthetic chromosomes
141
359260
2000
اگر بتوانیم یک کروموزم مصنوعی بسازیم،
06:01
to do the same with those.
142
361260
3000
که با آن هم چنین کنیم.
06:04
We didn't know that it was going to take us
143
364260
2000
ما نمی‌دانستیم که برای رسیدن به این منظور
06:06
several years more to get there.
144
366260
2000
چندین سال زمان خواهد برد تا به این نقطه برسیم.
06:08
In 2008,
145
368260
2000
در سال ۲۰۰۸،
06:10
we reported the complete synthesis
146
370260
2000
ما گزارش خود را اعلام کردیم مبنی بر
06:12
of the Mycoplasma genitalium genome,
147
372260
3000
ساخت کامل ژنوم ژنیتالیوم مایکوپلاسما،
06:15
a little over 500,000 letters of genetic code,
148
375260
3000
مقداری بیش از ۵۰۰۰۰۰ حرف کد ژنتیکی،
06:19
but we have not yet succeeded in booting up that chromosome.
149
379260
3000
اما هنوز موفق به راه‌اندازی کروموزم نشده بودیم.
06:22
We think in part, because of its slow growth
150
382260
3000
ما فکر می‌کنیم، مقداری به اين دليل بود که رشد کندی داشت،
06:26
and, in part,
151
386260
2000
و مقداری هم،
06:28
cells have all kinds of unique defense mechanisms
152
388260
3000
سلول‌ها انواع مکانیسم‌های دفاعی خاص دارند
06:31
to keep these events from happening.
153
391260
2000
تا از این اتفاق ها جلوگیری کنند.
06:33
It turned out the cell that we were trying to transplant into
154
393260
3000
معلوم شد که سلولی که ما تلاش می کردیم در آن‌ کاشت انجام دهيم
06:36
had a nuclease, an enzyme that chews up DNA on its surface,
155
396260
3000
یک نوکلئاز یا آنزیم داشت که DNA را بر روی سطح خود می جَوَد
06:39
and was happy to eat
156
399260
2000
و خيلی هم خوشحال بود که
06:41
the synthetic DNA that we gave it
157
401260
2000
DNA مصنوعی که بهش می داديم را بخورد
06:43
and never got transplantations.
158
403260
3000
و هیچگاه پیوندی را نمی‌پذیرفت.
06:46
But at the time, that was the largest
159
406260
2000
اما در آن زمان، آن بزرگترین
06:48
molecule of a defined structure
160
408260
2000
مولکول با ساختار تعريف شده بود
06:50
that had been made.
161
410260
2000
که ساخته شده بود.
06:52
And so both sides were progressing,
162
412260
2000
و لذا هر دو طرف در حال پیشرفت بود،
06:54
but part of the synthesis
163
414260
2000
اما بخشی از تلفيق مصنوعی
06:56
had to be accomplished or was able to be accomplished
164
416260
3000
بایستی با استفاده از مخمر کامل می‌شد یا امکان کامل شدنش با مخمر بود،
06:59
using yeast, putting the fragments in yeast
165
419260
3000
به اين ترتيب که با قرار دادن قطعات در مخمر،
07:02
and yeast would assemble these for us.
166
422260
2000
مخمر کار سرهم‌بندی آنها را برای ما انجام می‌دهد.
07:04
It's an amazing step forward,
167
424260
3000
این یک قدم شگفت‌انگیز به جلو بود،
07:07
but we had a problem because now we had
168
427260
2000
اما ما یک مشکل داشتیم چرا که ما حالا
07:09
the bacterial chromosomes growing in yeast.
169
429260
3000
کروموزم های باکتریایی مان داشتند در مخمر رشد می‌کرد.
07:12
So in addition to doing the transplant,
170
432260
3000
پس حالا علاوه بر انجام کاشت،
07:15
we had to find out how to get a bacterial chromosome
171
435260
2000
باید راهی را پیدا می‌کردیم تا کروموزم باکتریایی را از
07:17
out of the eukaryotic yeast
172
437260
2000
مخمر یوکاریوتی بیرون بکشیم،
07:19
into a form where we could transplant it
173
439260
2000
به شکلی که بتوانیم آن را در
07:21
into a recipient cell.
174
441260
3000
سلول گیرنده بکاریم.
07:25
So our team developed new techniques
175
445260
3000
لذا تیم ما روش‌های جدیدی ابداع کرد
07:28
for actually growing, cloning
176
448260
2000
برای عملاً رشد دادن و شبيه سازی
07:30
entire bacterial chromosomes in yeast.
177
450260
2000
کروموزم‌های کامل باکتری در مخمر.
07:32
So we took the same mycoides genome
178
452260
3000
لذا ما همان ژنوم مایکویدی را برداشتیم
07:35
that Carole had initially transplanted,
179
455260
2000
که کارول اولین بار آنرا کاشته بود،
07:37
and we grew that in yeast
180
457260
2000
و آن را در مخمر رشد دادیم
07:39
as an artificial chromosome.
181
459260
3000
به شکل یک کروموزم مصنوعی.
07:42
And we thought this would be a great test bed
182
462260
2000
و ما تصور می‌کردیم این یک بستر مناسب برای
07:44
for learning how to get chromosomes out of yeast
183
464260
2000
یادگیری نحوه خارج کردن کروموزم از مخمر
07:46
and transplant them.
184
466260
2000
و سپس کاشت آنها خواهد بود.
07:48
When we did these experiments, though,
185
468260
2000
امّا زمانی که این آزمایش‌ها را انجام دادیم،
07:50
we could get the chromosome out of yeast
186
470260
2000
ديديم که می‌توانیم کرومزم را از مخمر خارج کنیم
07:52
but it wouldn't transplant and boot up a cell.
187
472260
3000
اما در سلول کاشته نمی شد و آن را راه نمی انداخت.
07:56
That little issue took the team two years to solve.
188
476260
3000
همين مشکل کوچک، دو سال از وقت تیم را گرفت تا حل شود.
07:59
It turns out, the DNA in the bacterial cell
189
479260
3000
کاشف به عمل آمد، که بر روی DNA در سلول باکتری
08:02
was actually methylated,
190
482260
2000
متیلاسیون صورت گرفته بود،
08:04
and the methylation protects it from the restriction enzyme,
191
484260
3000
و این متیلاسیون آن را از آنزیم بازدارنده محافظت می‌کند،
08:08
from digesting the DNA.
192
488260
3000
به طوری که آنزیم نمی‌تواند DNA را هضم کند.
08:11
So what we found is if we took the chromosome
193
491260
2000
لذا، چیزی که ما کشف کردیم این بود که اگر کروموزم را از مخمر
08:13
out of yeast and methylated it,
194
493260
2000
خارج کنیم و آن را متیل دار کنیم،
08:15
we could then transplant it.
195
495260
2000
آنگاه می‌توانیم آن را بکاریم.
08:17
Further advances came
196
497260
2000
پيشرفت های بيشتر هنگامی حاصل شد
08:19
when the team removed the restriction enzyme genes
197
499260
3000
که تیم توانست ژن‌های آنزیم بازدارنده را
08:22
from the recipient capricolum cell.
198
502260
3000
از سلول کاپریکولوم گیرنده بردارد.
08:25
And once we had done that, now we can take
199
505260
2000
و زمانی که ما این کار را انجام دادیم، آنگاه می‌توانستیم
08:27
naked DNA out of yeast and transplant it.
200
507260
3000
که DNA خالی را از مخمر بیرون کشیده و آن را بکاریم.
08:30
So last fall
201
510260
2000
بنابرین، پاييز گذشته،
08:32
when we published the results of that work in Science,
202
512260
3000
وقتی که نتايج آن کار را در مجلهٔ «ساینس» منتشر کردیم،
08:35
we all became overconfident
203
515260
2000
همه ما پر از اطمینان بوديم
08:37
and were sure we were only
204
517260
2000
و قوت قلب یافتیم که
08:39
a few weeks away
205
519260
2000
تنها چند هفته فاصله داريم
08:41
from being able to now boot up
206
521260
2000
از توانایی راه‌اندازی
08:43
a chromosome out of yeast.
207
523260
3000
یک کروموزم بیرون کشیده شده از مخمر.
08:46
Because of the problems with
208
526260
2000
به دلیل مشکلاتی که با
08:48
Mycoplasma genitalium and its slow growth
209
528260
3000
مایکوپلاسما ژنیتالیم و رشد کند آن داشتيم،
08:51
about a year and a half ago,
210
531260
3000
حدود یک سال و نیم قبل،
08:54
we decided to synthesize
211
534260
3000
ما تصمیم گرفتیم تا کروموزمی
08:57
the much larger chromosome, the mycoides chromosome,
212
537260
3000
بسیار بزرگتر، کروموزم مایکوید را سنتز کنیم،
09:00
knowing that we had the biology worked out on that
213
540260
3000
با علم به اینکه مسائل زیستی برای کاشت آن را
09:03
for transplantation.
214
543260
2000
حل کرده بودیم.
09:05
And Dan led the team for the synthesis
215
545260
2000
و «دن» رهبری تیم را برای ساخت
09:07
of this over one-million-base pair chromosome.
216
547260
3000
این کروموزم با بیش از یک میلیون جفت-باز را به عهده گرفت.
09:12
But it turned out it wasn't going to be as simple in the end,
217
552260
3000
اما اينطور شد که در انتها ابه همين سادگی هم نبود.
09:15
and it set us back three months
218
555260
2000
و ما سه ماه کارمان عقب افتاد
09:17
because we had one error
219
557260
2000
چرا که ما يک اشتباه داشتيم
09:19
out of over a million base pairs in that sequence.
220
559260
3000
يک مورد غلط در بیش از یک میلیون جفت باز در آن توالی.
09:22
So the team developed new debugging software,
221
562260
3000
بنابراين تیم یک نرم‌افزار جدید رفع اشکال توسعه داد،
09:25
where we could test each synthetic fragment
222
565260
3000
که ما می‌توانستیم هر قسمت از این مواد ترکیبی را امتحان کنیم
09:28
to see if it would grow in a background
223
568260
2000
تا بیینیم آيا در یک محیط کاملاً طبیعی DNA
09:30
of wild type DNA.
224
570260
3000
رشد خواهد کرد يا نه.
09:33
And we found that 10 out of the 11
225
573260
3000
و ما دریافتیم که ۱۰ تا از ۱۱ تا
09:36
100,000-base pair pieces we synthesized
226
576260
3000
یک صدهزار جفت بازی که ما ساخته‌ایم،
09:39
were completely accurate
227
579260
2000
کاملا درست و صحیح است و
09:41
and compatible with
228
581260
2000
با توالی حیات طبیعی
09:43
a life-forming sequence.
229
583260
3000
هم‌خوانی دارد.
09:47
We narrowed it down to one fragment;
230
587260
2000
پس فهميديم اشکال در کدام بخش صدهزارتایی است.
09:49
we sequenced it
231
589260
2000
و آن را توالی‌یابی کردیم
09:51
and found just one base pair had been deleted
232
591260
2000
و دریافتیم که تنها یک جفت باز
09:53
in an essential gene.
233
593260
2000
در يکی از ژن‌های حياتی پاک شده است.
09:55
So accuracy is essential.
234
595260
3000
لذا دقت عمل حياتی است.
09:58
There's parts of the genome
235
598260
2000
بخش‌هایی از ژنوم هست که
10:00
where it cannot tolerate even a single error,
236
600260
3000
حتی یک اشکال را نیز نمی‌پذیرد،
10:03
and then there's parts of the genome
237
603260
2000
و بخش‌هایی از ژنوم هم هست که
10:05
where we can put in large blocks of DNA,
238
605260
2000
ما می‌توانیم در آن بلوک‌های بزرگی از DNA اضافی قرار دهیم،
10:07
as we did with the watermarks,
239
607260
2000
به مانند آنچه با نقش‌آب‌ها [علامت‌های حک شده] کردیم،
10:09
and it can tolerate all kinds of errors.
240
609260
3000
و می‌تواند انواع و اقسام اشکال‌ها را تحمل کند.
10:12
So it took about three months to find that error
241
612260
3000
پس حدود سه ماه طول کشید تا آن اشکال را پیدا کردیم
10:15
and repair it.
242
615260
2000
و برطرف نمودیم.
10:17
And then early one morning, at 6 a.m.
243
617260
3000
و آنگاه، يک روز اول صبح، ۶ صبح،
10:20
we got a text from Dan
244
620260
3000
ما از «دن» یک پیام کوتاه دریافت کردیم
10:23
saying that, now, the first blue colonies existed.
245
623260
3000
که می‌گفت اولین جمعيت‌های آبی‌رنگ به وجود آمده اند.
10:26
So, it's been a long route to get here:
246
626260
3000
در نتيجه، راه طولانی بوده تا به اینجا رسیده‌ایم --
10:29
15 years from the beginning.
247
629260
3000
۱۵ سال از آغاز کار.
10:32
We felt
248
632260
2000
ما احساس می‌کرديم،
10:34
one of the tenets of this field
249
634260
2000
که یکی از انگاشته‌های این رشته علمی این است
10:36
was to make absolutely certain
250
636260
3000
که اطمینان کامل حاصل کنیم
10:39
we could distinguish synthetic DNA
251
639260
3000
که می‌توانیم بین DNA مصنوعی
10:42
from natural DNA.
252
642260
2000
و DNA طبیعی، تمایز قائل شویم.
10:44
Early on, when you're working in a new area of science,
253
644260
3000
از همان ابتدا، زمانی که مشغول کار در زمينه کاملاً جدیدی از علم هستید،
10:47
you have to think about all the pitfalls
254
647260
3000
باید به تمام مشکلات ممکن فکر کنید
10:50
and things that could lead you
255
650260
2000
به چیزهایی که ممکن است باعث شود
10:52
to believe that you had done something when you hadn't,
256
652260
3000
خيال کنید کاری را انجام داده‌اید در صورتی که انجام نداده‌اید،
10:55
and, even worse, leading others to believe it.
257
655260
3000
و بدتر از آن اينکه باعث شويد ديگران هم همين خيال را بکنند.
10:58
So, we thought the worst problem would be
258
658260
2000
لذا، ما فکر کردیم که بدترین مشکل ممکن اين است که
11:00
a single molecule contamination
259
660260
3000
یک ناخالصی تک مولکولی
11:03
of the native chromosome,
260
663260
2000
برای کروموزم محلی (باکتری میزبان) پيش بيايد،
11:05
leading us to believe that we actually had
261
665260
3000
و ما را به این باور غلط برساند که ما توانسته‌ایم
11:08
created a synthetic cell,
262
668260
2000
یک سلول مصنوعی بسازیم،
11:10
when it would have been just a contaminant.
263
670260
2000
در صورتی که تنها یک ناخالصی بوده است.
11:12
So early on, we developed the notion
264
672260
2000
بنابراین، از اول کار ما اين فکر را در سر می‌پرورانديم
11:14
of putting in watermarks in the DNA
265
674260
2000
که علائم و نقش‌آب‌های خاص بر روی DNA بگذاریم
11:16
to absolutely make clear
266
676260
2000
تا بطور غیر قابل تردیدی مشخص کنیم که
11:18
that the DNA was synthetic.
267
678260
3000
آن DNA مصنوعی است.
11:21
And the first chromosome we built
268
681260
3000
و اولین کروموزمی که ساختیم،
11:24
in 2008 --
269
684260
2000
در سال ۲۰۰۸،
11:26
the 500,000-base pair one --
270
686260
2000
یک کروموزم با ۵۰۰ هزار جفت-باز بود،
11:28
we simply assigned
271
688260
3000
ما خیلی ساده
11:31
the names of the authors of the chromosome
272
691260
3000
نام نویسندگان کروموزوم را
11:34
into the genetic code,
273
694260
3000
در کد ژنتیکی نوشتیم.
11:37
but it was using just amino acid
274
697260
2000
اما این فقط با استفاده از آمینو اسید بود
11:39
single letter translations,
275
699260
2000
ترجمه‌های یک حرفی،
11:41
which leaves out certain letters of the alphabet.
276
701260
3000
که برخی حروف الفبا را در بر نمی‌گرفت.
11:45
So the team actually developed a new code
277
705260
3000
بنابراين تیم ما در واقع یک کد جدید ساخت
11:48
within the code within the code.
278
708260
3000
در داخل کدی در داخل کد.
11:51
So it's a new code
279
711260
2000
این يک کد جدید
11:53
for interpreting and writing messages in DNA.
280
713260
3000
برای ترجمه و نوشتن پیام‌ها در داخل DNA بود.
11:56
Now, mathematicians have been hiding and writing
281
716260
3000
البته، ریاضی‌دانان خيلی وقت است که در کد ژنتيکی
11:59
messages in the genetic code for a long time,
282
719260
3000
پيام‌هایی پنهان می‌کنند يا می‌نويسند،
12:02
but it's clear they were mathematicians and not biologists
283
722260
3000
اما روشن است که آنها ریاضی‌دان بودند، نه زیست‌شناس،
12:05
because, if you write long messages
284
725260
3000
چرا که، اگر شما پیامی طولانی بنویسید
12:08
with the code that the mathematicians developed,
285
728260
3000
با کدی که ریاضی‌دانان توسعه داده‌اند،
12:11
it would more than likely lead to
286
731260
2000
احتمالاً باعث خواهد شد که
12:13
new proteins being synthesized
287
733260
3000
پروتین‌هایی جدید توليد شوند
12:16
with unknown functions.
288
736260
3000
با کارکردهایی نامعلوم.
12:19
So the code that Mike Montague and the team developed
289
739260
3000
از این رو کدی که مایک مونتاگ و تیم ابداع کردند
12:22
actually puts frequent stop codons,
290
742260
2000
در واقع کدون‌های متوقف‌کنندهٔ مکرری می‌گذارد.
12:24
so it's a different alphabet
291
744260
3000
پس این یک الفبای متفاوت است،
12:27
but allows us to use
292
747260
2000
اما به ما اجازه می‌دهد که از
12:29
the entire English alphabet
293
749260
3000
تمام الفبای انگلیسی استفاده کنیم
12:32
with punctuation and numbers.
294
752260
2000
با علامات‌ها و اعدادش.
12:34
So, there are four major watermarks
295
754260
2000
بنابراين، چهارعلامت عمده حک کرديم
12:36
all over 1,000 base pairs of genetic code.
296
756260
3000
که هر کدام بیش از هزار جفت-باز کد ژنتیکی هستند.
12:39
The first one actually contains within it
297
759260
3000
اولین آنها در واقع شامل
12:42
this code for interpreting
298
762260
3000
کد لازم برای ترجمه
12:45
the rest of the genetic code.
299
765260
2000
مابقی کد ژنتیکی است.
12:49
So in the remaining information,
300
769260
2000
و در ساير اطلاعات،
12:51
in the watermarks,
301
771260
2000
نقش‌آب‌ها
12:53
contain the names of, I think it's
302
773260
3000
شامل اسامی، فکر کنم حدود
12:56
46 different authors
303
776260
2000
۴۶ نويسنده مختلف
12:58
and key contributors
304
778260
2000
و شرکت‌کننده‌های کلیدی است
13:00
to getting the project to this stage.
305
780260
3000
که پروژه را به این مرحله رسانده‌اند.
13:04
And we also built in
306
784260
2000
ما همچنین یک آدرس وب‌سایت
13:06
a website address
307
786260
3000
را در آن قرار دادیم،
13:09
so that if somebody decodes the code
308
789260
2000
که اگر کسی این کد را باز کند
13:11
within the code within the code,
309
791260
2000
که در داخل کد داخل کد است،
13:13
they can send an email to that address.
310
793260
2000
می‌تواند به آن آدرس ایمیل بفرستد.
13:15
So it's clearly distinguishable
311
795260
3000
از اینرو این موجود کاملاً
13:18
from any other species,
312
798260
2000
از موجودات دیگر متفاوت است،
13:20
having 46 names in it,
313
800260
3000
۴۶ نام و وب‌سایت خودش را
13:23
its own web address.
314
803260
3000
در داخل کد ژنتیکیش دارد.
13:27
And we added three quotations,
315
807260
3000
و ما سه نقل قول نیز به آن اضافه کردیم،
13:30
because with the first genome
316
810260
2000
چرا که برای اولین ژنوم،
13:32
we were criticized for not trying to say something more profound
317
812260
3000
از ما انتقاد شده بود که چرا که تلاش نکرده بودیم چیز عمیق و با ارزشی
13:35
than just signing the work.
318
815260
2000
به جز امضای خودمان را در آن قرار دهیم.
13:37
So we won't give the rest of the code,
319
817260
2000
پس باقی کد را نمی‌دهيم،
13:39
but we will give the three quotations.
320
819260
2000
امّا سه نقل قول را می‌گوییم.
13:41
The first is,
321
821260
2000
خب اولین جمله این بود:
13:43
"To live, to err,
322
823260
2000
«برای زندگی، برای خطا کردن،
13:45
to fall, to triumph
323
825260
2000
برای شکست، برای پیروزی،
13:47
and to recreate life out of life."
324
827260
2000
و برای بازسازی زندگی از زندگی.»
13:49
It's a James Joyce quote.
325
829260
2000
این جمله از جیمز جویس نقل شده است.
13:53
The second quotation is, "See things not as they are,
326
833260
3000
نقل قول دوم این بود: «چیزها را ببیند، نه به شکلی که هستند،
13:56
but as they might be."
327
836260
2000
بلکه به شکلی که می‌توانند باشند.»
13:58
It's a quote from the "American Prometheus"
328
838260
3000
این از «پرومتئوس آمریکایی» نقل شده بود
14:01
book on Robert Oppenheimer.
329
841260
2000
که کتابی است درباره رابرت اوپنهایمر.
14:03
And the last one is a Richard Feynman quote:
330
843260
3000
و آخرینش از ریچارد فینمن نقل شده است.
14:06
"What I cannot build,
331
846260
2000
«چیزی را که نتوانم بسازم،
14:08
I cannot understand."
332
848260
2000
نمی‌توانم بفهمم.»
14:13
So, because this is as much a philosophical advance
333
853260
3000
لذا، از این جهت که این همان اندازه که یک پیشرفت فنّی در علم است،
14:16
as a technical advance in science,
334
856260
3000
یک پیشرفت فلسفی هم هست،
14:19
we tried to deal with both the philosophical
335
859260
3000
ما تلاش کرده‌ایم تا به هر دو روی فلسفی
14:22
and the technical side.
336
862260
2000
و فنّی بپردازيم.
14:24
The last thing I want to say before turning it over to questions
337
864260
2000
آخرین چیزی که مایلم اضافه کنم، پیش از اینکه به بخش سوالات برسيم،
14:26
is that the extensive work
338
866260
3000
این است که کار مفصّلی
14:29
that we've done --
339
869260
2000
ما انجام داده‌ایم،
14:31
asking for ethical review,
340
871260
2000
درخواست بازبینی اخلاقی کرده‌ايم،
14:33
pushing the envelope
341
873260
2000
و آن سوی کار را هم جلو برديم
14:35
on that side as well as the technical side --
342
875260
3000
همراه با جنبه فنّی قضیه،
14:38
this has been broadly discussed in the scientific community,
343
878260
3000
و این به صورت گسترده‌ای در جامعه علمی مورد بحث قرار گرفته،
14:41
in the policy community
344
881260
2000
در حوزه سياستگذاری هم همينطور
14:43
and at the highest levels of the federal government.
345
883260
3000
و در بالاترین سطوح دولت فدرال.
14:46
Even with this announcement,
346
886260
3000
حتی با این اعلام،
14:49
as we did in 2003 --
347
889260
2000
مانند کاری که در سال ۲۰۰۳ کردیم--
14:51
that work was funded by the Department of Energy,
348
891260
3000
آن کار با سرمایه‌گذاری وزارت نيرو انجام شده بود -
14:54
so the work was reviewed
349
894260
2000
لذا این کار در سطح کاخ سفید
14:56
at the level of the White House,
350
896260
2000
مورد بازبینی قرار گرفته،
14:58
trying to decide whether to classify the work or publish it.
351
898260
3000
تلاش شد تا تصمیم‌گیری شود که آیا این کار منتشر شود یا محرمانه باقی بماند.
15:01
And they came down on the side of open publication,
352
901260
3000
و نهايتاً تصمیم به انتشار نتیجه این تحقیقات گرفتند،
15:04
which is the right approach --
353
904260
3000
که راه درست هم همين است.
15:07
we've briefed the White House,
354
907260
2000
ما به کاخ سفید اطلاع داده‌ايم.
15:09
we've briefed members of Congress,
355
909260
3000
ما به اعضا کنگره خبر داده‌ایم.
15:12
we've tried to take and push
356
912260
2000
ما تلاش کردیم تا
15:14
the policy issues
357
914260
2000
مسائل مربوط به سياستگذاری را
15:16
in parallel with the scientific advances.
358
916260
3000
همگام با مسایل علمی بگيريم و جلو ببریم.
15:20
So with that, I would like
359
920260
2000
لذا، با ذکر این نکات، مایلم
15:22
to open it first to the floor for questions.
360
922260
3000
که اجازهٔ مطرح شدن سوالات را بدهم.
15:25
Yes, in the back.
361
925260
2000
بله، در آن عقب.
15:27
Reporter: Could you explain, in layman's terms,
362
927260
2000
خبرنگار: می‌شود لطفاً به شکل غیرحرفه‌ای توضیح بدهید
15:29
how significant a breakthrough this is please?
363
929260
3000
تا چه اندازه این پیشرفت جدید، مهم و چشمگیر است؟
15:33
Craig Venter: Can we explain how significant this is?
364
933260
2000
کرگ ونتر: می‌توانیم توضیح دهیم چقدر مهم است؟
15:35
I'm not sure we're the ones that should be explaining how significant it is.
365
935260
3000
من مطمئن نیستم که آن کسی که باید دربارهٔ مهم بودن این کار بگوید، ما باشیم،
15:38
It's significant to us.
366
938260
2000
برای ما مهم و چشمگیر بوده.
15:41
Perhaps it's a giant philosophical change
367
941260
3000
احتمالاً یک تغییر خیلی بزرگ فلسفی در
15:44
in how we view life.
368
944260
2000
نحوه نگرش ما به حیات نیز هست.
15:46
We actually view it as a baby step in terms of,
369
946260
3000
ما در واقع این را به شکل یک قدم کوچک می‌بینیم،
15:49
it's taken us 15 years to be able
370
949260
2000
چرا که برای ما ۱۵ سال طول کشیده که، الان، بتوانیم
15:51
to do the experiment
371
951260
2000
آزمایشی را به انجام برسانیم
15:53
we wanted to do 15 years ago
372
953260
2000
که ۱۵ سال پیش می‌خواستیم انجام دهيم
15:55
on understanding life at its basic level.
373
955260
3000
برای درک حیات در پایه‌ای‌ترین سطحش.
15:58
But we actually believe
374
958260
2000
اما ما در واقع بر این باوریم
16:00
this is going to be a very powerful set of tools
375
960260
3000
که این يک سری ابزار قدرتمند خواهد بود.
16:04
and we're already starting
376
964260
2000
و همين حالا هم شروع کرده‌ايم
16:06
in numerous avenues
377
966260
2000
به استفاده از این ابزار
16:08
to use this tool.
378
968260
2000
در زمينه‌های متعدد.
16:10
We have, at the Institute,
379
970260
2000
ما در موسسه‌مان
16:12
ongoing funding now from NIH
380
972260
3000
سرمایه‌گذاری مداوم داريم، اکنون، از NIH (موسسات ملی بهداشت)
16:15
in a program with Novartis
381
975260
2000
با همکاری نوارتیس (مرکزی در بریتانیا) به
16:17
to try and use these new
382
977260
2000
منظور تلاش برای استفاده از
16:19
synthetic DNA tools
383
979260
2000
این ابزار ساخت DNA مصنوعی
16:21
to perhaps make the flu vaccine
384
981260
3000
تا احتمالاً واکسن آنفولانزایی بسازيم
16:24
that you might get next year.
385
984260
3000
که ممکن است سال بعد به دست‌تان برسد.
16:27
Because instead of taking weeks to months to make these,
386
987260
3000
چرا که، به جای اینکه هفته‌ها و یا ماه‌ها طول بکشد تا این‌ها ساخته شود،
16:30
Dan's team can now make these
387
990260
3000
تیم «دن» حالا می تواند این کار را
16:33
in less than 24 hours.
388
993260
3000
در کمتر از ۲۴ ساعت انجام دهد.
16:36
So when you see how long it took to get an H1N1 vaccine out,
389
996260
3000
لذا زمانی که شما می‌بینید چه قدر طول کشید تا واکسن H1N1 ساخته شود،
16:39
we think we can shorten that process
390
999260
2000
ما فکر می‌کنیم می‌توانیم این پروسه را
16:41
quite substantially.
391
1001260
2000
بطور مؤثری کاهش دهیم.
16:43
In the vaccine area,
392
1003260
2000
در زمينه واکسن،
16:45
Synthetic Genomics and the Institute
393
1005260
2000
شرکت «سینتتیک ژنومیکس» (ژنومیک مصنوعی) و موسسه ما
16:47
are forming a new vaccine company
394
1007260
2000
دارند یک شرکت واکسن جدید تشکیل می‌دهند
16:49
because we think these tools can affect vaccines
395
1009260
3000
چرا که ما بر این باوریم که این ابزار می‌توانند به منظور ساخت واکسن‌ها مثمر ثمر باشند
16:52
to diseases that haven't been possible to date,
396
1012260
3000
برای بیماری‌هایی که تا کنون ساخت واکسن‌شان امکان‌پذیر نبوده،
16:55
things where the viruses rapidly evolve,
397
1015260
3000
مواردی که ویروس‌ها به سرعت فرگشت (تکامل) می‌یابند،
16:58
such with rhinovirus.
398
1018260
2000
مانند ویروس سرماخوردگی.
17:00
Wouldn't it be nice to have something that actually blocked common colds?
399
1020260
3000
آیا این عالی نخواهد بود که چیزی داشته باشیم که جلوی سرماخوردگی معمولی را بگیرد؟
17:03
Or, more importantly, HIV,
400
1023260
3000
یا مهمتر از آن، ویروس ايدز،
17:06
where the virus evolves so quickly
401
1026260
2000
ویروسی که آنقدر سریع فرگشت می‌یابد،
17:08
the vaccines that are made today
402
1028260
2000
که واکسن‌هایی که امروز ساخته می‌شوند
17:10
can't keep up
403
1030260
2000
نمی‌تواند پا به پای
17:12
with those evolutionary changes.
404
1032260
3000
آن تغییرات فرگشتی جلو روند.
17:15
Also, at Synthetic Genomics,
405
1035260
2000
همچنین، در سینتتیک ژنومیکس،
17:17
we've been working
406
1037260
2000
ما مشغول کار بر
17:19
on major environmental issues.
407
1039260
2000
روی موضوعات مهم محیط زیستی هستیم.
17:21
I think this latest oil spill in the Gulf
408
1041260
2000
من فکر می‌کنم این نشت اخیر نفت در خلیج
17:23
is a reminder.
409
1043260
2000
یادآور خوبی است.
17:25
We can't see CO2 --
410
1045260
2000
ما نمی‌توانیم گاز دی اکسید کربن را ببینم،
17:27
we depend on scientific measurements for it
411
1047260
2000
به اندازه‌گيری‌های علمی اتکا می‌کنیم،
17:29
and we see the beginning results
412
1049260
2000
و نتایج اولیه‌ی زيادی بودن آن را
17:31
of having too much of it --
413
1051260
2000
داريم می بينيم.
17:33
but we can see pre-CO2 now
414
1053260
2000
اما الان می‌توانیم دی اکسید کربن را در مرحله قبلی اش ببينيم
17:35
floating on the waters
415
1055260
2000
که روی آب معلق است
17:37
and contaminating the beaches in the Gulf.
416
1057260
3000
و ساحل خلیج را آلوده می‌کند.
17:40
We need some alternatives
417
1060260
3000
ما نیاز به جایگزین‌هایی برای
17:43
for oil.
418
1063260
2000
نفت داریم.
17:45
We have a program with Exxon Mobile
419
1065260
2000
ما یک برنامه‌ای با «اگزان موبیل» (Exxon Mobile) داریم
17:47
to try and develop new strains of algae
420
1067260
3000
تا تلاش کنیم یک نژاد جديد از جلبک به وجود آوریم
17:50
that can efficiently capture carbon dioxide
421
1070260
3000
که به صورت موثری دی اکسید کربن را از سطح
17:53
from the atmosphere or from concentrated sources,
422
1073260
3000
اتمسفر یا از منابع متمرکز جذب کند،
17:56
make new hydrocarbons that can go into their refineries
423
1076260
3000
هیدروکربن‌های جدیدی بسيازيم که بتوانند وارد پالایشگاه‌ها شوند
17:59
to make normal gasoline
424
1079260
2000
و گازوئیل معمولی
18:01
and diesel fuel out of CO2.
425
1081260
2000
و سوخت دیزل از دی اکسید کربن بسازند.
18:03
Those are just a couple of the approaches
426
1083260
2000
اینها تنها چند مورد از رويکردها
18:05
and directions that we're taking.
427
1085260
3000
و جهت‌گیری‌هایی است که داریم.
18:08
(Applause)
428
1088260
3000
(تشویق)
درباره این وب سایت

این سایت ویدیوهای یوتیوب را به شما معرفی می کند که برای یادگیری زبان انگلیسی مفید هستند. دروس انگلیسی را خواهید دید که توسط معلمان درجه یک از سراسر جهان تدریس می شود. روی زیرنویس انگلیسی نمایش داده شده در هر صفحه ویدیو دوبار کلیک کنید تا ویدیو از آنجا پخش شود. زیرنویس‌ها با پخش ویدیو همگام می‌شوند. اگر نظر یا درخواستی دارید، لطفا با استفاده از این فرم تماس با ما تماس بگیرید.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7