The secret to scientific discoveries? Making mistakes | Phil Plait

Μετάφραση: Anestis Karonidis Επιμέλεια: Maria Pericleous

Now, people have a lot of misconceptions about science --

Υπάρχουν πολλές παρανοήσεις όσον αφορά την επιστήμη,

about how it works and what it is.

για το τι είναι και το πώς λειτουργεί.

A big one is that science is just a big old pile of facts.

Μία από αυτές είναι ότι επιστήμη είναι μια μεγάλη στοίβα από δεδομένα.

But that's not true -- that's not even the goal of science.

Αλλά αυτό δεν ισχύει, ούτε και είναι αυτός ο σκοπός της.

Science is a process.

Η επιστήμη είναι μια διαδικασία.

It's a way of thinking.

Είναι τρόπος σκέψης.

Gathering facts is just a piece of it, but it's not the goal.

Η συλλογή δεδομένων είναι ένα κομμάτι, αλλά δεν είναι ο σκοπός.

The ultimate goal of science is to understand objective reality

Ο απώτερος στόχος της επιστήμης

είναι η κατανόηση της αντικειμενικής πραγματικότητας.

the best way we know how,

Με τον καλύτερο τρόπο που έχουμε, και αυτός είναι βάσει στοιχείων.

and that's based on evidence.

The problem here is that people are flawed.

Το πρόβλημα είναι ότι οι άνθρωποι δεν είμαστε αλάνθαστοι.

We can be fooled --

Μπορούμε να ξεγελαστούμε,

we're really good at fooling ourselves.

ξέρουμε να ξεγελάμε τον εαυτό μας.

And so baked into this process is a way of minimizing our own bias.

Και αυτή η διαδικασία εμπεριέχει τον τρόπο να ελαχιστοποιούμε τις προκαταλήψεις μας.

So sort of boiled down more than is probably useful,

Αναλύοντας τη διαδικασία με υπερβολική λεπτομέρεια,

here's how this works.

θα σας πω πώς λειτουργεί αυτό.

If you want to do some science,

Εάν θέλετε να κάνετε επιστήμη,

what you want to do is you want to observe something ...

πρέπει να παρατηρείτε κάτι,

say, "The sky is blue. Hey, I wonder why?"

όπως «Ο ουρανός είναι γαλάζιος. Γιατί;» να αναρωτηθείτε.

You question it.

The next thing you do is you come up with an idea that may explain it:

Το επόμενο βήμα είναι να σκεφτείτε κάτι που να το εξηγεί, μια θεωρία.

a hypothesis.

Ξέρετε, και οι ωκεανοί είναι γαλάζιοι.

Well, you know what? Oceans are blue.

Maybe the sky is reflecting the colors from the ocean.

Ίσως ο ουρανός να αντανακλά το χρώμα του ωκεανού.

Great, but now you have to test it

Ωραία αλλά τώρα πρέπει να το εξετάσετε.

so you predict what that might mean.

Για να προβλέψετε τι μπορεί να σημαίνει.

Your prediction would be,

Η πρόβλεψη σας θα ήταν: «Αν ο ουρανός αντανακλά τα χρώματα του ωκεανού,

"Well, if the sky is reflecting the ocean color,

it will be bluer on the coasts

τότε θα είναι πιο γαλάζιος στις ακτές, από ότι θα είναι στο μέσο της χώρας».

than it will be in the middle of the country."

OK, that's fair enough,

Ωραία, αλλά θα πρέπει να το επαληθεύσετε.

but you've got to test that prediction

so you get on a plane, you leave Denver on a nice gray day,

Ανεβαίνετε στο αεροπλάνο, αφήνετε το Ντένβερ μια γκρίζα ημέρα,

you fly to LA, you look up and the sky is gloriously blue.

πετάτε στο Λος Άντζελες, κοιτάτε ψηλά και ο ουρανός είναι ιδιαίτερα γαλανός.

Hooray, your thesis is proven.

Ζήτω, επαληθεύτηκε η θεωρία σας!

But is it really? No.

Αλλά ισχύει όντως αυτό; Όχι!

You've made one observation.

Έχετε κάνει μια απλή παρατήρηση.

You need to think about your hypothesis, think about how to test it

Πρέπει να σκεφτείτε την υπόθεσή σας και πώς θα επαληθευτεί,

and do more than just one.

και κάντε παραπάνω από μία.

Maybe you could go to a different part of the country

Θα μπορούσατε να πάτε σε άλλο μέρος, ή σε άλλη εποχή του χρόνου,

or a different part of the year

and see what the weather's like then.

για να δείτε πώς είναι ο καιρός εκεί.

Another good idea is to talk to other people.

Μια άλλη καλή ιδέα είναι το να συζητάτε με άλλους,

They have different ideas, different perspectives,

που έχουν διαφορετικές ιδέες, διαφορετικές προοπτικές,

and they can help you.

και μπορούν να βοηθήσουν.

This is what we call peer review.

Αυτό είναι που ονομάζουμε ομότιμη κριτική,

And in fact that will probably also save you a lot of money and a lot of time,

και θα εξοικονομήσετε πολύ χρόνο και χρήμα,

αντί να πετάτε από την μια άκρη στην άλλη, για να ελέγξετε τον καιρό.

flying coast-to-coast just to check the weather.

Now, what happens if your hypothesis does a decent job but not a perfect job?

Τι συμβαίνει εάν η υπόθεση

δουλεύει επαρκώς, αλλά όχι τέλεια;

Well, that's OK,

Δεν πειράζει, επειδή μπορείτε να την τροποποιήσετε λίγο,

because what you can do is you can modify it a little bit

and then go through this whole process again --

και να ξανακάνετε την ίδια διαδικασία.

make predictions, test them --

Κάνετε προβλέψεις, τις επαληθεύετε,

and as you do that over and over again, you will hone this idea.

και όταν θα επεξεργαστείτε αρκετά την ιδέα,

And if it gets good enough,

αν γίνει αρκετά καλή,

it may be accepted by the scientific community,

ίσως την αποδεχτεί η επιστημονική κοινότητα,

at least provisionally,

τουλάχιστον προσωρινά, σαν μία καλή εξήγηση του τι συμβαίνει,

as a good explanation of what's going on,

at least until a better idea

τουλάχιστον μέχρι να βρεθεί μια καλύτερη ιδέα,

or some contradictory evidence comes along.

ή κάποια στοιχεία που θα την διαψεύσουν.

Now, part of this process is admitting when you're wrong.

Μέρος της διαδικασίας είναι το να παραδέχεται κανείς τα λάθη του.

And that can be really, really hard.

Και αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο.

Science has its strengths and weaknesses

Η επιστήμη έχει τα δυνατά και αδύνατά της σημεία,

and they depend on this.

και εξαρτώνται από αυτό.

One of the strengths of science is that it's done by people,

Ένα δυνατό σημείο είναι το ότι γίνεται από ανθρώπους,

and it's proven itself to do a really good job.

και φαίνεται να κάνουν πολύ καλή δουλειά.

We understand the universe pretty well because of science.

Γνωρίζουμε το σύμπαν λόγω της επιστήμης.

One of science's weaknesses is that it's done by people,

Μια αδυναμία είναι ότι γίνεται από ανθρώπους.

and we bring a lot of baggage along with us when we investigate things.

Έχουμε ήδη προκαταλήψεις όταν αρχίζουμε μια έρευνα.

We are egotistical,

Είμαστε εγωιστές, είμαστε πεισματάρηδες, προληπτικοί,

we are stubborn, we're superstitious,

we're tribal, we're humans --

είμαστε φυλετικοί , είμαστε άνθρωποι.

these are all human traits and scientists are humans.

Αυτά είναι τα γνωρίσματα μας, και οι επιστήμονες είναι σαν εμάς.

And so we have to be aware of that when we're studying science

Για αυτό πρέπει να προσέχουμε, όταν κάνουμε επιστήμη

and when we're trying to develop our theses.

και όταν προσπαθούμε να αναπτύξουμε μια θεωρία.

But part of this whole thing,

Αλλά μέρος όλου αυτού, της επιστημονικής διαδικασίας

part of this scientific process,

part of the scientific method,

αυτής της επιστημονικής μεθόδου

is admitting when you're wrong.

είναι το να παραδεχόμαστε τα λάθη μας.

I know, I've been there.

Το ξέρω, το έχω περάσει.

Many years ago I was working on Hubble Space Telescope,

Χρόνια πριν δούλευα στο διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble

and a scientist I worked with came to me with some data,

και ένας συνάδελφος επιστήμονας μού έδειξε κάποια δεδομένα,

and he said, "I think there may be a picture

λέγοντας, «Νομίζω ότι υπάρχει η εικόνα

of a planet orbiting another star in this data."

ενός πλανήτη σε τροχιά, γύρω από άλλο αστέρι».

We had not had any pictures taken of planets orbiting other stars yet,

Δεν είχαμε εικόνες από πλανήτες σε τροχιά γύρω από άλλα αστέρια,

so if this were true,

οπότε εάν ίσχυε αυτό,

then this would be the first one

αυτή θα ήταν η πρώτη, και θα ήμασταν οι πρώτοι που το βρήκαμε.

and we would be the ones who found it.

That's a big deal.

Αυτό είναι κάτι μεγάλο.

I was very excited,

Ήμουν πολύ ενθουσιασμένος,

so I just dug right into this data.

οπότε έψαξα αυτά τα δεδομένα.

I spent a long time trying to figure out if this thing were a planet or not.

Πέρασα καιρό για να καταλάβω αν αυτό ήταν πλανήτης η όχι.

The problem is planets are faint and stars are bright,

Το πρόβλημα είναι ότι οι πλανήτες είναι σκοτεινοί και τα αστέρια φωτεινά

so trying to get the signal out of this data

οπότε προσπαθώντας να ερμηνεύσω τα δεδομένα

was like trying to hear a whisper in a heavy metal concert --

ήταν σαν να προσπαθούσα να ακούσω ψίθυρο σε συναυλία.

it was really hard.

Ήταν πολύ δύσκολο.

I tried everything I could,

Έκανα ό,τι μπορούσα

but after a month of working on this,

μετά από έναν μήνα δουλεύοντας σε αυτό

I came to a realization ... couldn't do it.

συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούσα να το κάνω.

I had to give up.

Έπρεπε να τα παρατήσω,

And I had to tell this other scientist,

και να πω στον άλλον επιστήμονα

"The data's too messy.

ότι τα δεδομένα δεν ήταν ξεκάθαρα, και ότι δεν φαινόταν αν ήταν πλανήτης.

We can't say whether this is a planet or not."

And that was hard.

Και αυτό ήταν δύσκολο.

Then later on we got follow-up observations with Hubble,

Αργότερα είχαμε επιπρόσθετα δεδομένα,

and it showed that it wasn't a planet.

και αποδείχτηκε ότι δεν ήταν πλανήτης.

It was a background star or galaxy, something like that.

Ήταν αστέρι φόντου ή γαλαξία κάτι τέτοιο.

Well, not to get too technical, but that sucked.

Με απλά λόγια, ένοιωσα χάλια.

(Laughter)

(Γέλια)

I was really unhappy about this.

Δεν μου άρεσε καθόλου αυτό.

But that's part of it.

Είναι μέρος της διαδικασίας, να λες ότι τα δεδομένα δεν δείχνουν αυτό.

You have to say, "Look, you know, we can't do this with the data we have."

And then I had to face up to the fact

Και τότε έπρεπε να παραδεκτώ

that even the follow-up data showed we were wrong.

ότι ακόμα και τα επόμενα δεδομένα έδειχναν ότι είχαμε κάνει λάθος.

Emotionally I was pretty unhappy.

Συναισθηματικά δεν ήμουν ευχαριστημένος.

But if a scientist is doing their job correctly,

Αλλά αν ο επιστήμονας κάνει σωστά την δουλειά του,

being wrong is not so bad

το να κάνει λάθος δεν είναι κακό,

because that means there's still more stuff out there --

σημαίνει ότι υπάρχουν πολλά θέματα ακόμη εκεί έξω

more things to figure out.

που πρέπει να λυθούν.

Scientists don't love being wrong but we love puzzles,

Σε μας τους επιστήμονες δεν μας αρέσει να κάνουμε λάθος αλλά μας αρέσουν τα παζλ,

and the universe is the biggest puzzle of them all.

και το σύμπαν είναι το μεγαλύτερο παζλ που υπάρχει.

Now having said that,

Τώρα, αφού είπαμε όλα αυτά,

if you have a piece and it doesn't fit no matter how you move it,

εάν ένα κομμάτι δεν ταιριάζει, όσο και να το μετακινήσετε,

jamming it in harder isn't going to help.

το να το πιέσετε για να ταιριάξει δεν θα σας βοηθήσει.

There's going to be a time when you have to let go of your idea

Θα έρθει μια στιγμή όπου θα πρέπει να εγκαταλείψετε την ιδέα σας

if you want to understand the bigger picture.

αν θέλετε να καταλάβετε το μεγαλύτερο νόημα.

The price of doing science is admitting when you're wrong,

Το τίμημα του να πράτεις επιστήμη, είναι να παραδέχεσαι όταν είσαι λάθος.

but the payoff is the best there is:

Αλλά το αντάλλαγμα είναι το καλύτερο που υπάρχει:

knowledge and understanding.

γνώση και κατανόηση.

And I can give you a thousand examples of this in science,

Μπορώ να σας δώσω χιλιάδες σχετικά παραδείγματα.

but there's one I really like.

Υπάρχει ένα που μου αρέσει ιδιαίτερα, σχετίζεται με την αστρονομία.

It has to do with astronomy,

and it was a question that had been plaguing astronomers

Είναι κάτι που απασχολούσε τους αστρονόμους για αιώνες.

literally for centuries.

When you look at the Sun, it seems special.

Ο ήλιος είναι κάτι ιδιαίτερο, είναι το πιο φωτεινό άστρο στον ουρανό.

It is the brightest object in the sky,

but having studied astronomy, physics, chemistry, thermodynamics for centuries,

Αλλά μελετώντας φυσικές επιστήμες για αιώνες,

we learned something very important about it.

μάθαμε κάτι πολύ σημαντικό: ο ήλιος δεν είναι κάτι τόσο ιδιαίτερο.

It's not that special.

It's a star just like millions of other stars.

Είναι ένα αστέρι σαν εκατομμύρια άλλα.

But that raises an interesting question.

Αλλά αυτό γεννά μια ενδιαφέρουσα ερώτηση.

If the Sun is a star

Εάν ο ήλιος είναι αστέρι και έχει πλανήτες,

and the Sun has planets,

do these other stars have planets?

έχουν και τα άλλα αστέρια πλανήτες;

Well, like I said with my own failure in the "planet" I was looking for,

Όπως στην ιστορία της αποτυχίας μου, όταν έψαχνα τον άλλο πλανήτη,

finding them is super hard,

να τους βρεις είναι αρκετά δύσκολο.

but scientists tend to be pretty clever people

Αλλά οι επιστήμονες συνήθως είναι έξυπνοι άνθρωποι.

and they used a lot of different techniques

Χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές, ξεκίνησαν να παρατηρούν αστέρια.

and started observing stars.

And over the decades

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, βρήκαν πολλά ενδιαφέροντα πράγματα

they started finding some things that were pretty interesting,

που μόλις μπορούσαν να ξεχωρίσουν.

right on the thin, hairy edge of what they were able to detect.

But time and again, it was shown to be wrong.

Αλλά ο χρόνος ξανά και ξανά τους έδειχνε ότι είχαν κάνει λάθος,

That all changed in 1991.

Όλα αυτά άλλαξαν το 1991.

A couple of astronomers --

Δύο αστρονόμοι,

Alexander Lyne -- Andrew Lyne, pardon me --

ο Αλεξάντερ Λιν, ο Άντριου Λιν, με συγχωρείτε,

and Matthew Bailes,

και ο Μάθιου Μπέιλς,

had a huge announcement.

έκαναν μια σπουδαία ανακοίνωση.

They had found a planet orbiting another star.

Βρήκαν πλανήτη περιστρεφόμενο γύρω από άλλο αστέρι.

And not just any star, but a pulsar,

Όχι απλό αστέρι, αλλά πάλσαρ.

and this is the remnant of a star that has previously exploded.

Αυτά είναι απομεινάρια από αστέρι που προηγουμένως εξερράγη

It's blasting out radiation.

και εκπέμπει ακτινοβολία.

This is the last place in the universe you would expect to find a planet,

Είναι το τελευταίο μέρος στο σύμπαν που θα περίμενες να βρεις έναν πλανήτη.

but they had very methodically looked at this pulsar,

Εξέτασαν πολύ μεθοδευμένα αυτό το αστέρι

and they detected the gravitational tug of this planet as it orbited the pulsar.

και εντόπισαν το βαρυντικό πεδίο του πλανήτη

όπως περιστρεφόταν γύρω από το αστέρι.

It looked really good.

Φαινόταν πολύ καλά.

The first planet orbiting another star had been found ...

Ο πρώτος πλανήτης περιστρεφόμενος γύρω από άλλο αστέρι βρέθηκε,

except not so much.

αλλά όχι ακριβώς.

(Laughter)

(Γέλια)

After they made the announcement,

Αφού έκαναν την ανακοίνωση, μία ομάδα άλλων αστρονόμων τη σχολίασε,

a bunch of other astronomers commented on it,

and so they went back and looked at their data

και όταν ξανακοίταξαν τα δεδομένα τους συνειδητοποίησαν ότι έκαναν μεγάλο λάθος.

and realized they had made a very embarrassing mistake.

They had not accounted for some very subtle characteristics

Δεν είχαν λάβει υπόψιν κάποια χαρακτηριστικά,

of the Earth's motion around the Sun,

όπως την κίνηση της γης γύρω από τον ήλιο,

which affected how they measured this planet going around the pulsar.

που επηρέαζε τη μέτρηση του πλανήτη περιστρεφόμενου γύρω από το πάλσαρ.

And it turns out that when they did account for it correctly,

Αποδείχτηκε ότι όταν το έκαναν σωστά,

poof -- their planet disappeared.

ο πλανήτης εξαφανίστηκε, δεν ήταν αληθινός.

It wasn't real.

So Andrew Lyne had a very formidable task.

Οπότε ο Άντριου Λιν είχε καθήκον να κάνει μια δύσκολη δουλειά.

He had to admit this.

Έπρεπε να το παραδεχτεί αυτό.

So in 1992 at the American Astronomical Society meeting,

Οπότε το 1992 στην συνάντηση αστρονόμων στην Αμερική,

which is one of the largest gatherings of astronomers on the planet,

που είναι από τις μεγαλύτερες συναντήσεις αστρονόμων στον κόσμο,

he stood up and announced that he had made a mistake

σηκώθηκε και ανακοίνωσε ότι είχε κάνει λάθος

and that the planet did not exist.

και ότι ο πλανήτης δεν υπήρχε.

And what happened next --

Και αυτό που ακολούθησε,

oh, I love this --

και με ενθουσίασε, ήταν όμορφο.

what happened next was wonderful.

He got an ovation.

Τον καταχειροκρότησαν.

The astronomers weren't angry at him;

Οι αστρονόμοι δεν είχαν θυμώσει μαζί του, δεν ήθελαν να τον τιμωρήσουν,

they didn't want to chastise him.

They praised him for his honesty and his integrity.

αλλά τον επαίνεσαν για την ειλικρίνεια και την ακεραιότητά του.

I love that!

Με ενθουσίασε αυτό, οι επιστήμονες είναι άνθρωποι!

Scientists are people.

(Laughter)

(Γέλια)

And it gets better!

Και γίνεται καλύτερο!

(Laughter)

(Γέλια)

Lyne steps off the podium.

Ο Λιν κατεβαίνει από το βάθρο.

The next guy to come up is a man named Aleksander Wolszczan

Ο επόμενος ομιλητής ονομάζεται Αλεξάντερ Βόλσεν.

He takes the microphone and says,

Παίρνει το μικρόφωνο και λέει,

"Yeah, so Lyne's team didn't find a pulsar planet,

«Λοιπόν, η ομάδα του Λιν δεν βρήκε πλανήτη πάλσαρ,

but my team found not just one

αλλά η δική μου ομάδα δεν βρήκε απλά έναν,

but two planets orbiting a different pulsar.

αλλά δύο πλανήτες περιστρεφόμενους γύρω από άλλον πλανήτη πάλσαρ.

We knew about the problem that Lyne had,

Ξέραμε για το πρόβλημα που είχε ο Λιν, το ελέγξαμε και τα δικά μας υπάρχουν».

we checked for it, and yeah, ours are real."

And it turns out he was right.

Και όπως αποδείχθηκε ήταν σωστός.

And in fact, a few months later,

Και μερικούς μήνες αργότερα βρήκαν και τρίτο πλανήτη

they found a third planet orbiting this pulsar

περιστρεφόμενο γύρω από τον πάλσαρ, ήταν το πρώτο εξωηλιακό πλανητικό σύστημα

and it was the first exoplanet system ever found --

what we call alien worlds -- exoplanets.

αυτό που ονομάζουμε εξωηλιακούς πλανήτες.

That to me is just wonderful.

Αυτό το βρίσκω καταπληκτικό.

At that point the floodgates were opened.

Και είχε γίνει η μεγάλη αρχή.

In 1995 a planet was found around a star more like the Sun,

Το 1995 βρέθηκε πλανήτης γύρω από αστέρι που έμοιαζε με τον ήλιο,

and then we found another and another.

και μετά βρήκαμε και άλλους.

This is an image of an actual planet orbiting an actual star.

Αυτή είναι φωτογραφία πλανήτη,

που περιστρέφεται γύρω από αληθινό αστέρι.

We kept getting better at it.

Βελτιωθήκαμε, και αρχίσαμε να τους βρίσκουμε με το τσουβάλι.

We started finding them by the bucketload.

We started finding thousands of them.

Ξεκινήσαμε να βρίσκουμε χιλιάδες.

We built observatories specifically designed to look for them.

Φτιάξαμε παρατηρητήρια για αναζήτηση, ειδικά σχεδιασμένα για να τους ψάχνουν

And now we know of thousands of them.

και τώρα ξέρουμε χιλιάδες από αυτούς.

We even know of planetary systems.

Ξέρουμε ακόμα και για πλανητικά συστήματα.

That is actual data, animated, showing four planets orbiting another star.

Αυτά τα δεδομένα δείχνουν

τέσσερις πλανήτες που περιστρέφονται γύρω από άλλο αστέρι.

This is incredible. Think about that.

Είναι θαυμάσιο, σκεφτείτε το.

For all of human history,

Σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας

you could count all the known planets in the universe on two hands --

μετρούσαμε τους πλανήτες που γνωρίζαμε στο σύμπαν στα δύο μας χέρια:

nine -- eight?

εννιά ή οκτώ; Οκτώ!

Nine? Eight -- eight.

(Laughter)

(Γέλια)

Eh.

Εεε..

(Laughter)

(Γέλια)

But now we know they're everywhere.

Αλλά τώρα ξέρουμε ότι είναι παντού.

Every star --

Για κάθε αστέρι που βλέπεις,

for every star you see in the sky there could be three, five, ten planets.

μπορεί να υπάρχουν εκεί τρεις, πέντε ή δέκα πλανήτες.

The sky is filled with them.

Ο ουρανός είναι γεμάτος από αυτούς.

We think that planets may outnumber stars in the galaxy.

Πιστεύουμε πως υπάρχουν πιο πολλοί πλανήτες παρά αστέρια στον γαλαξία.

This is a profound statement,

Αυτή είναι μια σημαντική δήλωση

and it was made because of science.

που έγινε δυνατή χάρη στην επιστήμη.

And it wasn't made just because of science and the observatories and the data;

Όχι απλά και μόνο από την επιστήμη και τα δεδομένα,

αλλά γιατί οι επιστήμονες έφτιαξαν αστεροσκοπεία,

it was made because of the scientists who built the observatories,

who took the data,

συνέλεξαν τα δεδομένα, έκαναν λάθη και τα παραδέχτηκαν,

who made the mistakes and admitted them

and then let other scientists build on their mistakes

και οι επόμενοι επιστήμονες έχτισαν στα λάθη τους,

so that they could do what they do

για να κάνουν τη δουλειά τους:

and figure out where our place is in the universe.

να καταλάβουν ποια είναι η θέση μας στο σύμπαν.

That is how you find the truth.

Έτσι βρίσκει κανείς την αλήθεια.

Science is at its best when it dares to be human.

Η επιστήμη είναι καλύτερη όταν τολμά να είναι ανθρώπινη.

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause and cheers)

(Χειροκρότημα)