The great conspiracy against Julius Caesar - Kathryn Tempest

Translator: Allie Nguyen Reviewer: Minh Tú Phan

What would you do if you thought your country was on the path to tyranny?

Bạn sẽ làm gì khi đất nước đang trên đường đến với chủ nghĩa độc tài?

If you saw one man gaining too much power, would you try to stop him?

Nếu bạn thấy một người đang nắm quá nhiều quyền lực, bạn sẽ ngăn ông ta lại chứ?

Cho dù đó là một người bạn, người đồng chí thân thiết nhất của bạn?

Even if that man was one of your closest friends and allies?

These were the questions haunting Roman Senator Marcus Junius Brutus in 44 BCE,

Những câu hỏi này đã ám ảnh nghị sĩ La Mã Marcus Junius Brutus năm 44 TCN

the year Julius Caesar would be assassinated.

khi Julius Caesar bị ám sát.

Opposing unchecked power wasn't just a political matter for Brutus;

Phản đối quyền lực chưa giám sát không chỉ là vấn đề chính trị với Brutus

it was a personal one.

mà còn là vấn đề cá nhân.

He claimed descent from Lucius Junius Brutus,

Ông tự xưng là hậu duệ của Lucius Junius Brutus,

who had helped overthrow the tyrannical king known as Tarquin the Proud.

người đã giúp lật đổ vị vua độc tài được biết với tên gọi Tarwuin Kiêu Hãnh.

Instead of seizing power himself,

Thay vì nắm toàn bộ quyền lực trong tay,

the elder Brutus led the people in a rousing oath

Brutus cha đã tuyên thệ với người dân

to never again allow a king to rule.

rằng sẽ không bao giờ cho phép một vị vua nào cai trị đất nước.

Rome became a republic

Rome trở thành nước Cộng hoà

based on the principle that no one man should hold too much power.

dựa trên nguyên tắc không có bất kỳ ai nắm quá nhiều quyền lực.

Now, four and a half centuries later, this principle was threatened.

Giờ đây, 4 thế kỷ rưỡi sau, nguyên tắc đó có nguy cơ bị phá vỡ.

Julius Ceasar's rise to the powerful position of consul

Sự nổi lên của Julius Ceasar với chức vụ quan chấp chính đầy quyền lực

had been dramatic.

đã rất được quan tâm.

Years of military triumphs had made him the wealthiest man in Rome.

Nhiều năm thắng lợi về quân sự đã đưa ông trở thành người giàu có nhất ở Rome.

And after defeating his rival Pompey the Great in a bitter civil war,

Và sau khi bánh bại đối thủ Pompey Vĩ đại trong một cuộc nội chiến ác liệt,

his power was at its peak.

quyền lực của ông đã lên đến đỉnh cao.

His victories and initiatives, such as distributing lands to the poor,

Những chiến thắng và sáng kiến của ông như phân phát đất đai cho người nghèo,

had made him popular with the public,

đã giúp ông nổi tiếng với dân chúng,

and many senators vied for his favor by showering him with honors.

và rất nhiều nghị sĩ đã cầu cạnh sự ưu ái bằng cách tôn sùng ông.

Các tượng đài được dựng lên, các ngôi đền dành riêng cho ông,

Statues were built, temples were dedicated,

and a whole month was renamed, still called July today.

và tên ông được đặt cho một tháng, ngày nay nó chính là tháng 7.

Quan trọng hơn, danh hiệu nhà độc tài,

More importantly, the title of dictator,

meant to grant temporary emergency powers in wartime,

được trao tạm thời cho quyền lực khẩn cấp trong chiến tranh,

had been bestowed upon Caesar several times in succession.

lại được trao cho Caesar nhiều lần liên tiếp.

And in 44 BCE, he was made dictator perpetuo,

Vào năm 44 TCN, ông được biết đến như ''dictator perpetuo'',

dictator for a potentially unlimited term.

tức là nhà độc tài có khả năng vô thời hạn.

Với các nguyên lão, điều đó vượt quá sức chịu đựng,

All of this was too much for the senators

who feared a return to the monarchy their ancestors had fought to abolish,

khi hình dung sự trở lại chế độ quân chủ mà tổ tiên đã chiến đấu để loại bỏ,

as well as those whose own power and ambition

và cũng như với những ai có quyền lực và tham vọng

were impeded by Caesar's rule.

sợ rằng sự cai trị của Caesar sẽ gây trở ngại.

A group of conspirators calling themselves the liberators

Một nhóm các chủ mưu tự gọi mình là những nhà giải phóng

began to secretly discuss plans for assassination.

bắt đầu bí mật bàn về kế hoạch ám sát.

Leading them were the senator Gaius Cassius Longinus

Chỉ huy họ là nguyên lão Gaius Cassius Longinus

and his friend and brother-in-law, Brutus.

cùng với bạn ông, đồng thời là anh rể của ông, Brutus.

Joining the conspiracy was not an easy choice for Brutus.

Tham gia vào âm mưu lật đổ là một quyết định khó khăn của Brutus.

Even though Brutus had sided with Pompey in the ill-fated civil war,

Mặc dù Brutus đã cùng phe với Pompey trong cuộn nội chiến bất hạnh đó,

Caesar had personally intervened to save his life,

nhưng Caesar đã đích thân can thiệp và cứu lấy mạng sống của Brutus,

not only pardoning him but even accepting him as a close advisor

và không chỉ dành cho ông sự ân xá mà còn xem ông như một cố vấn thân cận,

and elevating him to important posts.

thậm chí còn bổ nhiệm ông vào các vị trí quan trọng.

Brutus was hesitant to conspire against the man who had treated him like a son,

Brutus đã do dự khi âm mưu chống lại người đã đối xử với mình như con đẻ,

but in the end,

nhưng cuối cùng,

Cassius's insistence and Brutus's own fear of Caesar's ambitions won out.

sự thuyết phục của Cassius

và nỗi sợ hãi của chính Brutus trước tham vọng của Caesar đã thắng thế.

Thời khắc mà họ chờ đợi đã đến, vào ngày 15 tháng 3.

The moment they had been waiting for came on March 15.

At a senate meeting

Tại cuộc họp của Viện nguyên lão,

held shortly before Caesar was to depart on his next military campaign,

tổ chức ngay trước khi Caesar xuất chinh,

as many as 60 conspirators surrounded him,

khoảng 60 kẻ chủ mưu bao vây ông,

unsheathing daggers from their togas and stabbing at him from all sides.

rút dao dấu dưới lớp áo choàng và đâm vào ông từ mọi phía.

As the story goes,

Mọi thứ diễn ra như thế,

Caesar struggled fiercely until he saw Brutus.

Caesar chống trả quyết liệt cho đến khi ông nhìn thấy Brutus.

Despite the famous line, "Et tu, Brute?" written by Shakespeare,

Ngoài câu nói 'Là ngươi ư, Brute?'' nổi tiếng được viết bởi Shakespeare,

we don't know Caesar's actual dying words.

chúng ta không biết thực sự Caesar đã nói gì trước khi chết.

Some ancient sources claim he said nothing,

Vài nguồn lịch sử nói rằng ông không nói một lời nào,

while others record the phrase, "And you, child?",

một số khác ghi lại câu nói: ''Cả con nữa à, con trai?''

fueling speculation that Brutus may have actually been Caesar's illegitimate son.

tạo suy đoán rằng Brutus có thể chính là con trai ngoài giá thú của Caesar.

But all agree that when Caesar saw Brutus among his attackers,

Nhưng tất cả đều xác nhận khi Caesar thấy Brutus trong số những kẻ tấn công,

he covered his face and gave up the fight,

ông che mặt lại và bỏ cuộc,

falling to the ground after being stabbed 23 times.

ông gục ngã sau 23 nhát đâm.

Unfortunately for Brutus,

Không may cho Brutus,

he and the other conspirators had underestimated Caesar's popularity

ông và những kẻ lật đổ khác đã đánh giá thấp sự ảnh hưởng của Caesar

among the Roman public,

đối với dân chúng La Mã,

many of whom saw him as an effective leader,

rất nhiều người xem ông như một vị lãnh đạo tài ba,

and the senate as a corrupt aristocracy.

và xem Viện nguyên lão như tầng lớp quí tộc tham nhũng.

Within moments of Caesar's assassination, Rome was in a state of panic.

Thời điểm Caesar bị ám sát, thành Rome rơi vào hoảng loạn.

Most of the other senators had fled,

Hấu hết các quan chức khác bỏ chạy,

while the assassins barricaded themselves on the Capitoline Hill.

trong khi những kẻ sát nhân tự bảo vệ mình trên đồi Capitoline.

Mark Antony, Caesar's friend and co-consul,

Mark Antony, một người bạn và đồng quan chấp chính của Caesar,

was swift to seize the upper hand,

đã nhanh chóng nắm được thế thượng phong,

delivering a passionate speech at Caesar's funeral days later

khi phát biểu đầy cảm xúc trong đám tang của Caesar

that whipped the crowd into a frenzy of grief and anger.

cuốn đám đông vào cơn lốc đau thương và phẫn nộ.

As a result, the liberators were forced out of Rome.

Kết quả là những kẻ giải phóng buộc phải rời khỏi Rome.

The ensuing power vacuum led to a series of civil wars,

Quyền lực không còn nằm trong tay kẻ nào đã dẫn đến các cuộc nội chiến,

during which Brutus, facing certain defeat, took his own life.

trong lúc đó, Brutus bị đánh bại và ông đã tự kết liễu đời mình.

Ironically, the ultimate result

Mỉa mai thay, kết quả cuối cùng

would be the opposite of what the conspirators had hoped to accomplish:

lại đi ngược lại với những gì mà các kẻ chủ mưu mong đạt được

chính là cái kết của nền Cộng hoà

the end of the Republic

and the concentration of power under the office of Emperor.

và mọi quyền lực đều nằm trong tay Hoàng đế.

Opinions over the assassination of Caesar were divided from the start

Có rất nhiều ý kiến khác nhau về cuộc ám sát Caesar ngay từ lúc đầu

and have remained so.

và bây giờ vẫn như thế.

As for Brutus himself,

Nhắc đến Brurus,

few historical figures have inspired such a conflicting legacy.

ông là hình mẫu cho rất nhiều nhân vật lịch sử với những góc nhìn đối lập nhau.

In Dante's "Inferno," he was placed in the very center of Hell

Trong trường ca ''Hoả Ngục'' của Dante, ông bị đầy xuống tâm của địa ngục

and eternally chewed by Satan himself for his crime of betrayal.

và mãi mãi bị quỷ Satan nhai ngấu nghiến bởi tội phản bội.

But Swift's "Gulliver's Travels"

Nhưng trong tác phẩm ''Gulliver du kí'' ,

described him as one of the most virtuous and benevolent people to have lived.

Swift miêu tả Brutus như một trong những người sống đạo đức và nhân từ nhất.

The interpretation of Brutus as either a selfless fighter against dictatorship

Brutus vừa được xem như một nhân vật đấu tranh hết mình chống lại chế độ độc tài

or an opportunistic traitor

vừa được xem là một kẻ phản bội cơ hội

has shifted with the tides of history and politics.

đu theo trào lưu lịch sử và chính trị.

But even today, over 2000 years later,

Nhưng đến ngày nay, hơn 2000 năm sau,

questions about the price of liberty,

câu hỏi về ý nghĩa của sự tự do,

the conflict between personal loyalties and universal ideals,

sự đối lập giữa lòng trung thành, lý tưởng chung của số đông,

and unintended consequences remain more relevant than ever.

và những kết cục khó lường vẫn còn đáng bàn luận hơn bao giờ hết.