The brilliance of bioluminescence - Leslie Kenna

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Jessica Ruby

Translator: Nhi Nguyễn Reviewer: Thi Bui

Hãy tưởng tượng một nơi thật tối

Imagine a place so dark

you can't see the nose on your face.

tối đến mức bạn chẳng thể nhìn thấy mũi của mình.

Eyes opened or closed, it's all the same

Nhắm hay mở mắt cũng chẳng khác gì nhau

because the sun never shines there.

bởi vì mặt trời chưa từng chiếu đến đó.

Up ahead, you see a light.

Ngẩng đầu lên, bạn thấy một ánh đèn.

When you creep in to investigate,

Tiến gần để xem,

a blue light flits around you.

một ánh đèn xanh vờn quanh bạn.

"I could watch this forever," you think.

Bạn nghĩ: “Mình có thể ngắm nhìn nó mãi." nhưng không,

But you can't

because the mouth of an anglerfish has just sprung open

vì con cá mặt quỷ đã há to miệng, nuốt chửng bạn.

and eaten you alive.

You are just one of many creatures

Bạn chỉ là một trong các sinh vật dưới đáy biển

at the bottom of the ocean who learn too late

đã nhận ra quá trễ sức mạnh của phát quang sinh học.

to appreciate the power of bioluminescence.

Bioluminescence refers to the ability

Phát quang sinh học là khả năng

of certain living things to create light.

tự phát sáng ở một số sinh vật.

The human body can make stuff

Cơ thể con người có thể tạo ra

like ear wax and toe nails,

ráy tai và móng chân,

but these organisms can turn

nhưng những sinh vật này có thể

parts of their body into glow sticks.

biến bộ phận cơ thể thành những que phát sáng,

It's like nature made them ready to rave.

như thể tự nhiên tạo ra chúng để sẵn sàng tiệc tùng vậy.

Why?

Tại sao ư? Bằng cách này hay cách khác,

In one way or another,

bioluminescence improves a living thing's chances of survival.

phát quang sinh học giúp sinh vật gia tăng khả năng sinh tồn .

Take the firefly.

Lấy đom đóm làm ví dụ.

It's ability to glow green

Khả năng tỏa ánh sáng xanh

helps it attract a mate on a warm, summer night,

giúp chúng thu hút bạn tình vào đêm hè ấm áp,

but it's just one of many living things that can glow.

nhưng chúng chỉ là một trong số các sinh vật có thể phát sáng.

The railroad worm, Phrixothrix hirtus,

Sâu tàu lửa, tên khoa học là Phrixothrix hirtus,

can light up its body in two colors:

có thể phát sáng hai màu:

red and green.

đỏ và xanh.

Would you eat something

Liệu bạn có dám ăn một thứ nhìn như đường băng không?

that looks like an airport runway?

Neither would any sensible predator.

Những con thú săn tỉnh táo khác cũng nghĩ vậy.

The flashing lights keep the worm safe.

Những ánh đèn chớp tắt này giúp sâu tàu lửa an toàn.

Then there's the deep sea shrimp,

Tiếp theo là loài tôm biển sâu,

Acantherphyra purpurea.

Acantherphyra purpurea.

When it feels threatened,

Khi cảm thấy bị đe dọa,

it spews a cloud of glowing goo from its mouth.

chúng sẽ phun ra một đám dịch phát sáng.

Who doesn't run the other way

Ai mà không bỏ chạy sau khi bị kẻ khác nôn lên người cơ chứ?

when they've just been puked on?

Plus, that puke attracts bigger predators

Hơn nữa, chất dịch đó sẽ thu hút các thú săn mồi lớn hơn

who want to eat the shrimp's enemy.

So what if you can't bioluminesce?

Vậy, nếu không có khả năng phát sáng thì sao?

No problem!

Không sao cả!

There are other ways for living things

Có những cách khác để sinh vật tận dụng phát quang sinh học

to make bioluminescence work for them,

even if they weren't born with the equipment to glow.

kể cả khi chúng không được sinh ra cùng với khả năng này.

Let's revisit the anglerfish

Quay lại với trường hợp cá mặt quỷ

moments before it tried to eat you.

trước khi nuốt chửng bạn.

That glowing bait on top of its head?

Mồi câu phát sáng trên đỉnh đầu nó

It comes from a pocket of skin called the esca.

được phát ra từ một túi da có tên là “esca”.

The esca holds bioluminescent bacteria.

Túi esca chứa vi khuẩn phát quang sinh học.

The anglerfish can't glow there by itself,

Vì không thể tự phát sáng,

so it holds a sack of glowing bacteria instead.

nên cá mặt quỷ tự trang bị một túi vi khuẩn phát quang.

Remember the firefly?

Còn nhớ đom đóm chứ?

Đom đóm thật sự có khả năng tự phát sáng.

It can actually make itself glow.

Inside its lantern are two chemicals,

Bên trong bụng đom đóm có hai chất hóa học,

a luciferin and a luciferase.

luciferin và luciferase.

When firefly luciferase and luciferin mix together

Khi hai chất này kết hợp với nhau trong điều kiện có ôxi

in the presence of oxygen

cùng với nhiên liệu của tế bào, được gọi là ATP,

and fuel for the cell, called ATP,

the chemical reaction gives off energy in the form of light.

phản ứng hóa học này sẽ giải phóng năng lượng dưới dạng ánh sáng.

Once scientists figured out

Một khi tìm ra cách mà đom đóm tạo luciferase và luciferin,

how the firefly creates its luciferase and luciferin,

các nhà khoa học đã sử dụng công nghệ di truyền

they used genetic engineering

to make this light-producing reaction

để tạo phản ứng sản sinh ánh sáng

occur inside other living things that can't glow.

ở cả những sinh vật không thể phát sáng.

For example, they inserted the genes,

Ví dụ, họ đã cấy ghép gen, hay chỉ dẫn để một tế bào

or instructions, for a cell

to create firefly luciferase and luciferin into a tobacco plant.

tạo ra luciferase và luciferin của đom đóm, vào cây thuốc lá.

Once there, the tobacco plant followed the instructions

Sau khi cấy ghép thành công, cây thuốc lá làm theo chỉ dẫn

slipped into its DNA and lit up like a Christmas tree.

và phát sáng như cây thông Giáng sinh.

The beauty of bioluminescence,

Vẻ đẹp của phát quang sinh học,

unlike the light from the sun or an incandescent bulb,

khác với ánh nắng mặt trời hay ánh đèn dây tóc,

is that it's not hot.

là nó không tỏa nhiệt.

It takes place in a range of temperatures

Nó xảy ra trong một khoảng nhiệt độ mà sinh vật sẽ không bị thiêu cháy.

that don't burn a living thing.

And unlike a glow stick,

Và khác với các que phát sáng

which fades out as the chemicals inside get used up,

tắt ngúm sau khi dùng hết những chất hóa học bên trong,

bioluminescent reactions use replenishable resources.

ánh sáng sinh học sử dụng nguồn năng lượng có thể bổ sung.

That's one reason engineers

Đó là lý do vì sao các kỹ sư

are trying to develop bioluminescent trees.

đang tiến hành phát triển cây phát quang sinh học.

Just think, if planted on the side of highways,

Thử nghĩ xem, trồng dọc đường cao tốc,

they could light the way, using only oxygen

những cây này có thể thắp sáng đường chỉ bằng khí ôxi

and other freely available, clean resources to run.

và những nguồn tài nguyên sạch khác, miễn phí và có sẵn.

Talk about survival advantage!

Thử nghĩ về lợi thế sinh tồn mà xem!

That could help our planet live longer.

Điều này có thể giúp hành tinh của ta tồn tại lâu hơn.

Do you find yourself thinking of other ways

Bạn có nghĩ ra cách nào khác để tận dụng ánh sáng sinh học không?

to put bioluminescence to good use?

That glow stick you swing at a rave

Ngoài que phát sáng khi tiệc tùng giúp tìm bạn tình,

may help you find a mate,

but how else can bioluminescence improve your survival?

liệu ánh sáng sinh học còn làm được gì khác giúp bạn sinh tồn?

If you start thinking in this way,

Suy nghĩ theo hướng này, bạn đã bắt đầu hiểu được vấn đề rồi đấy.

you have seen the light.