The brilliance of bioluminescence - Leslie Kenna

Olśniewająca bioluminescencja - Leslie Kenna

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Jessica Ruby

Tłumaczenie: Marta Bromke Korekta: Rysia Wand

Imagine a place so dark

Wyobraź sobie taką ciemność,

you can't see the nose on your face.

że nie widzisz własnego nosa.

Eyes opened or closed, it's all the same

Nieważne, czy masz otwarte oczy,

because the sun never shines there.

bo tam słońce nigdy nie świeci.

Up ahead, you see a light.

Nad sobą dostrzegasz światło.

When you creep in to investigate,

Gdy zbliżasz się, by je zbadać,

a blue light flits around you.

niebieska iskra tańczy dookoła.

"I could watch this forever," you think.

Myślisz: "Mogę na to patrzeć bez końca".

But you can't

Nie możesz,

because the mouth of an anglerfish has just sprung open

bo paszcza ryby właśnie się otwarła

and eaten you alive.

i pożarła cię.

You are just one of many creatures

Podobnie wiele innych stworzeń na dnie oceanu

at the bottom of the ocean who learn too late

Podobnie wiele innych stworzeń na dnie oceanu

to appreciate the power of bioluminescence.

za późno docenia moc bioluminescencji.

Bioluminescence refers to the ability

Bioluminescencja to zdolność

of certain living things to create light.

wytwarzania światła przez żywe istoty.

The human body can make stuff

Ciało ludzkie produkuje

like ear wax and toe nails,

woskowinę czy paznokcie,

but these organisms can turn

a inne organizmy potrafią

parts of their body into glow sticks.

zmieniać części ciała w światełka,

It's like nature made them ready to rave.

jakby natura przygotowała je na imprezę.

Why?

Dlaczego?

In one way or another,

Różnymi sposobami

bioluminescence improves a living thing's chances of survival.

bioluminescencja zwiększa szanse przeżycia.

Take the firefly.

Na przykład świetliki.

It's ability to glow green

Świecą na zielono,

helps it attract a mate on a warm, summer night,

żeby przyciągnąć partnerkę w letnią noc,

but it's just one of many living things that can glow.

a to tylko jedno ze świecących stworzeń.

The railroad worm, Phrixothrix hirtus,

Larwa żuczka Phrixothrix hirtus

can light up its body in two colors:

potrafi świecić dwoma kolorami:

red and green.

na czerwono i zielono.

Would you eat something

Czy może być jadalna

that looks like an airport runway?

larwa przypominająca pas startowy?

Neither would any sensible predator.

Rozsądne drapieżniki tak nie myślą.

The flashing lights keep the worm safe.

Światełka zapewniają larwie bezpieczeństwo.

Then there's the deep sea shrimp,

Jest też krewetka,

Acantherphyra purpurea.

Acantherphyra purpurea.

When it feels threatened,

Gdy jest zagrożona,

it spews a cloud of glowing goo from its mouth.

wypluwa chmurę świecącej mazi.

Who doesn't run the other way

Kto by nie uciekł

when they've just been puked on?

przed wymiocinami?

Plus, that puke attracts bigger predators

Wymioty przyciągają też drapieżniki

who want to eat the shrimp's enemy.

żywiące się wrogami krewetki.

So what if you can't bioluminesce?

A jeśli nie umiesz świecić?

No problem!

Żaden problem!

There are other ways for living things

Nawet jeśli nie da się jej wytworzyć,

to make bioluminescence work for them,

i tak można polegać na bioluminescencji.

even if they weren't born with the equipment to glow.

i tak można polegać na bioluminescencji.

Let's revisit the anglerfish

Wróćmy do ryby żabnicokształtnej

moments before it tried to eat you.

w chwili, gdy chce cię pożreć.

That glowing bait on top of its head?

Świecąca przynęta na jej głowie

It comes from a pocket of skin called the esca.

pochodzi od uchyłka skóry zwanego wabikiem.

The esca holds bioluminescent bacteria.

Wabik mieści bioluminescencyjne bakterie.

The anglerfish can't glow there by itself,

Ryba nie umie sama świecić,

so it holds a sack of glowing bacteria instead.

za to ma woreczek świecących bakterii.

Remember the firefly?

A co ze świetlikiem?

It can actually make itself glow.

On umie jarzyć się sam.

Inside its lantern are two chemicals,

Jego latarnia zawiera dwie substancje,

a luciferin and a luciferase.

lucyferynę i lucyferazę.

When firefly luciferase and luciferin mix together

Gdy łączą się one

in the presence of oxygen

w obecności tlenu

and fuel for the cell, called ATP,

i komórkowego paliwa zwanego ATP,

the chemical reaction gives off energy in the form of light.

reakcja chemiczna produkuje energię w formie światła.

Once scientists figured out

Gdy naukowcy odkryli,

how the firefly creates its luciferase and luciferin,

jak świetliki tworzą lucyferazę i lucyferynę,

they used genetic engineering

użyli inżynierii genetycznej,

to make this light-producing reaction

żeby dzięki tej reakcji uzyskać światło

occur inside other living things that can't glow.

w organizmach, które nie umieją świecić.

For example, they inserted the genes,

Przykładowo, wstawili geny,

or instructions, for a cell

czyli instrukcje dla komórek,

to create firefly luciferase and luciferin into a tobacco plant.

do produkcji lucyferazy i lucyferyny w tytoniu.

Once there, the tobacco plant followed the instructions

Roślina wypełniła instrukcje,

slipped into its DNA and lit up like a Christmas tree.

dodała je do swojego DNA i rozjarzyła się jak choinka.

The beauty of bioluminescence,

Piękno bioluminescencji,

unlike the light from the sun or an incandescent bulb,

w przeciwieństwie do światła pochodzącego ze słońca lub żarówki,

is that it's not hot.

polega na tym, że nie jest gorąca.

It takes place in a range of temperatures

Wytwarzana temperatura

that don't burn a living thing.

nie szkodzi żywym organizmom.

And unlike a glow stick,

Inaczej niż chemiczne światło,

which fades out as the chemicals inside get used up,

które blednie, gdy wewnątrz wyczerpią się składniki,

bioluminescent reactions use replenishable resources.

reakcje bioluminescencji używają odnawialnych źródeł.

That's one reason engineers

Dlatego inżynierowie

are trying to develop bioluminescent trees.

próbują stworzyć bioluminescencyjne drzewa.

Just think, if planted on the side of highways,

Posadzone przy autostradach,

they could light the way, using only oxygen

oświetlałyby drogę, zużywając tylko tlen

and other freely available, clean resources to run.

i inne dostępne, bezpieczne zasoby.

Talk about survival advantage!

Większe szanse przeżycia?

That could help our planet live longer.

To mogłoby wydłużyć życie naszej planety.

Do you find yourself thinking of other ways

Czy myślisz już o kolejnych sposobach

to put bioluminescence to good use?

wykorzystania bioluminescencji?

That glow stick you swing at a rave

Fluorescencyjne światełko na imprezie

may help you find a mate,

może pomóc ci znaleźć drugą połowę.

but how else can bioluminescence improve your survival?

Jak jeszcze bioluminescencja może ułatwić ci przeżycie?

If you start thinking in this way,

Jeśli już o tym myślisz,

you have seen the light.

gratulujemy oświecenia.