Ugly History: The El Mozote murders - Diana Sierra Becerra

Translator: 24 Anh Reviewer: Nhu PHAM

In 1984, a group of radio broadcasters and operators

Năm 1984, một nhóm phát thanh viên và nhà điều hành

walked into the abandoned village of El Mozote in El Salvador.

đã đặt chân đến ngôi làng bỏ hoang El Mozote ở El Salvador.

Fireflies illuminated the remnants of a massacre

Đom đóm soi sáng tàn tích của vụ thảm sát

that had taken place three years earlier.

xảy ra vào ba năm trước.

Led by Colonel Domingo Monterrosa,

Dưới sự lãnh đạo của Đại tá Domingo Monterrosa,

government soldiers had tortured, raped, and murdered 978 people,

binh lính chính phủ đã tra tấn, hãm hiếp và sát hại 978 người,

including 553 children.

trong đó có 553 trẻ em.

The youngest victim, Concepción Sánchez, was just three days old.

Nạn nhân nhỏ tuổi nhất, Concepción Sánchez, chỉ mới ba ngày tuổi.

Both the US and Salvadoran governments denied the massacre had taken place,

Cả chính phủ Mỹ và Salvador đều chối bỏ vụ thảm sát,

and the slaughter left few people alive to tell their story.

và có rất ít người sống sót để kể lại câu chuyện của họ.

But with the help of Radio Venceremos, one of those survivors, Rufina Amaya,

Nhưng với sự giúp đỡ của Đài phát thanh Venceremos,

một trong những người sống sót, Rufina Amaya, đã đứng ra làm nhân chứng,

shared her testimony—

exposing both Monterrosa and the governments funding his crimes.

vạch trần Monterrosa và các chính phủ chống lưng cho tội ác của hắn.

This massacre was one in a long line of atrocities

Cuộc thảm sát này là một trong vô số các hành động tàn bạo

committed against El Salvador’s farmers.

nhằm chống lại nông dân El Salvador.

Since the 1800s, a handful of oligarchs

Từ những năm 1800, một số nhà tài phiệt

had controlled nearly all the country’s land,

đã kiểm soát hầu hết toàn bộ đất đai của đất nước này,

forcing laborers to work for almost nothing.

buộc người lao động làm việc không công.

In 1932, Indigenous farm workers led an insurrection,

Năm 1932, các nông dân bản địa dẫn đầu một cuộc nổi dậy,

but the dictatorial government responded by committing genocide

nhưng chính quyền độc tài đáp trả

bằng cách thực hiện tội ác diệt chủng đối với những cộng đồng này.

against these communities.

From then on, one military dictatorship after another ruled the country

Từ đó, các chế độ độc tài quân sự nối tiếp nhau cai trị đất nước

in concert with wealthy landowners.

cùng với những địa chủ giàu có.

Their power only grew in the 1960s,

Quyền lực của họ chỉ gia tăng vào những năm 1960,

when the United States began supplying the regime with military aid.

khi Mỹ bắt đầu cung cấp viện trợ quân sự cho chế độ độc tài.

The US wanted to stop the spread of reformist and revolutionary movements,

Mỹ muốn ngăn chặn sự lan rộng của các phong trào cải cách và cách mạng,

which they saw as threats to capitalism.

mà họ xem là mối đe dọa cho chủ nghĩa tư bản.

So they spent huge sums of money training Salvadoran soldiers and “death squads”—

Mỹ chi khoản tiền khổng lồ để huấn luyện quân đội Salvador và “đội cảm tử”

fascist military units versed in brutal counter-insurgency methods.

những đơn vị quân đội phát xít thành thạo phương pháp đàn áp tàn bạo.

Throughout the 1970s, these forces slaughtered farmers

Trong suốt những năm 1970, các lực lượng này tàn sát nông dân,

những người đã đứng dậy để đòi các quyền cơ bản,

who organized to demand basic rights,

such as living wages, food, and clean water.

như lương đủ sống, lương thực và nước sạch.

Finally, in 1980, farmers and urban workers formed

Cuối cùng, năm 1980, nông dân và công nhân thành thị đã thành lập

the Farabundo Martí National Liberation Front.

Mặt trận Giải phóng Dân tộc Farabundo Martí.

This coalition of guerrilla groups fought to overthrow the dictatorship

Liên minh các nhóm du kích này chiến đấu để lật đổ chế độ độc tài

and build a socialist society that met the needs of laborers.

và xây dựng một xã hội xã hội chủ nghĩa đáp ứng nhu cầu của người lao động.

These revolutionaries were attacked from every direction.

Những con người cách mạng này bị tấn công từ mọi phương hướng.

Colonel Monterrosa led a special battalion intent on destroying the FMLN,

Đại tá Monterrosa dẫn đầu tiểu đoàn đặc nhiệm nhằm tiêu diệt MTGPDT FM,

using tactics he’d learned at an American military school.

dùng các chiến thuật mà hắn học được tại một trường quân sự Mỹ.

State forces terrorized farmers to stop them

Chính quyền đe dọa khủng bố nông dân để ngăn chặn họ

from joining or aiding the guerrillas.

tham gia hoặc hỗ trợ quân du kích.

But one group of rebels would not be silenced:

Nhưng có một nhóm phiến quân vẫn không chịu khuất phục:

the operators of Radio Venceremos.

các nhà điều hành của Đài phát thanh Venceremos.

This clandestine guerrilla radio began in 1981,

Đài phát thanh du kích bí mật này thành lập năm 1981,

and its broadcasters Santiago and Mariposa became the voice of the revolution.

với phát thanh viên, Santiago và Mariposa,

đã trở thành tiếng nói của cuộc cách mạng.

They transmitted news from the front lines

Họ truyền tin tức từ tiền tuyến

and reported military abuses that no other source covered.

và báo cáo các vụ bạo lực quân sự mà không được nguồn nào khác đưa tin.

The station’s politics and popularity made it a high-profile target.

Chính trị và sự nổi tiếng của Đài đã khiến nó trở thành mục tiêu quan trọng.

And because they operated in a relatively small area,

Và bởi vì họ hoạt động trong khu vực tương đối nhỏ,

its broadcasters had to move constantly to evade capture.

các phát thanh viên phải di chuyển liên tục để tránh bị bắt.

To communicate undetected, the group modified two radios into telephones,

Để liên lạc không bị phát hiện, cả nhóm đã sửa chữa radio thành điện thoại,

linked together through kilometers of barbed wire covering the countryside.

liên kết với nhau qua hàng cây số dây thép gai bao phủ khắp vùng nông thôn.

This secret telephone line helped the rebels

Đường dây điện thoại bí mật này đã giúp phiến quân

stay one step ahead of their pursuers.

đi trước một bước so với những kẻ truy đuổi.

In addition to reporting news,

Ngoài việc đưa tin,

the radio broadcast educational programs in areas under guerrilla control.

Đài còn phát các chương trình giáo dục tại các khu vực do du kích kiểm soát.

Here, farmers organized democratic councils to govern themselves,

Ở đây, nông dân đã tổ chức các hội đồng dân chủ để tự quản,

alongside cooperatives, schools, and medical clinics.

bên cạnh các hợp tác xã, trường học và trạm y tế.

Organizers also encouraged civilian women to participate in these councils

Các lãnh đạo cũng khuyến khích nữ dân quân tham gia vào các hội đồng này

to ensure the revolution overthrew both capitalism and patriarchy.

để đảm bảo cuộc cách mạng lật đổ cả chủ nghĩa tư bản lẫn chế độ phụ quyền.

Women made up roughly a third of the guerrillas,

Phụ nữ chiếm khoảng một phần ba số quân du kích,

working in a huge variety of roles.

đảm nhận nhiều vai trò khác nhau.

Colonel Monterrosa was obsessed with destroying Radio Venceremos.

Đại tá Monterrosa bị ám ảnh phải phá hủy Đài phát thanh Venceremos.

In October 1984,

Vào tháng 10 năm 1984,

government soldiers finally captured their radio transmitter.

lính của chính phủ cuối cùng đã chiếm được máy phát vô tuyến của Đài.

Monterrosa himself went to retrieve the equipment

Monterrosa đã tự mình đi lấy thiết bị

and held a theatrical press conference celebrating

và tổ chức một cuộc họp báo hoành tráng để ăn mừng

his “decisive blow to the subversives.”

“đòn quyết định dành cho những kẻ chống phá” của hắn.

But in reality, the radio team had outsmarted him once again.

Nhưng thực tế, nhóm phát thanh viên một lần nữa qua mặt hắn ta.

The transmitter was boobytrapped.

Máy phát vô tuyến đã được cài mìn.

Once Monterrosa’s helicopter left the press conference,

Khi trực thăng của Monterrosa rời buổi họp báo,

radio members detonated the device over El Mozote,

thành viên đài phát thanh đã kích nổ thiết bị trên bầu trời El Mozote,

killing the colonel near the village he had massacred.

giết chết tên đại tá gần ngôi làng mà ông ta đã thảm sát.

Monterrosa’s death was one victory in a much larger conflict.

Cái chết của Monterrosa là chiến thắng trong một cuộc xung đột lớn hơn nhiều.

The civil war raged on for 8 more years before concluding in 1992,

Cuộc nội chiến kéo dài thêm 8 năm trước khi kết thúc vào năm 1992,

when peace accords dissolved the oppressive National Guard

khi các hiệp định hòa bình giải tán Vệ binh Quốc gia bị áp bức

and allowed the FMLN to become an electoral party.

và cho phép MTGPQT FM trở thành một đảng bầu cử.

But these accords didn’t address problems of deep, structural inequality.

Nhưng các hiệp định không giải quyết được

vấn đề bất bình đẳng sâu sắc trong hệ thống.

In 1993, the UN Truth Commission

Năm 1993, Ủy ban Sự thật của Liên Hợp Quốc

reported that over 75,000 people died during the war.

báo cáo rằng hơn 75.000 người đã chết trong chiến tranh.

Yet the Salvadoran legislature prevented the prosecution of war crimes

Tuy nhiên, cơ quan lập pháp Salvador đã ngăn việc truy tố tội ác chiến tranh

and continues to obstruct justice to this day.

và tiếp tục cản trở công lý cho đến hôm nay.

As of 2021, no participating American officials have been put on trial,

Tính đến 2021, không có quan chức Mỹ tham chiến nào bị đưa ra xét xử

and only one individual from the Salvadoran government

và chỉ một cá nhân từ chính phủ Salvador

has been sentenced for war crimes.

bị kết án vì tội ác chiến tranh.

Historical erasure exists in the US as well,

Sự tẩy trắng lịch sử cũng tồn tại ở Mỹ,

where these and other stories of US intervention in Central America

nơi nhiều chuyện tương tự về việc Mỹ can thiệp vào Trung Mỹ

are rarely taught in public schools.

hiếm khi được giảng dạy tại các trường công lập.

But the victims refuse to be forgotten.

Nhưng các nạn nhân không cam lòng bị lãng quên.

Rufina Amaya continued to share her testimony until her death in 2007.

Rufina Amaya tiếp tục chia sẻ lời làm chứng

cho đến khi qua đời năm 2007.

And survivors of other massacres still organize to denounce state violence.

Và người sống sót từ các vụ thảm sát khác vẫn hợp sức lên án chính quyền bạo lực.

They map old massacre sites, exhume and bury loved ones,

Họ lập bản đồ địa điểm thảm sát cũ, khai quật, chôn cất những người thân yêu

and build sanctuaries and museums,

và xây dựng các khu bảo tồn và bảo tàng,

all in the hope of pollinating a more just future.

tất cả với niềm hy vọng về tương lai công bằng hơn.