An athlete uses physics to shatter world records - Asaf Bar-Yosef

Vận động viên dùng vật lý để phá kỷ lục thế giới - Asaf Bar-Yosef

Translator: nguyen hieu Reviewer: Nhu PHAM

In the early 1960s,

Vào đầu những năm 60,

Dick Fosbury tried his hand at almost every sport,

Dick Fosbury đã thử sức với hầu hết các môn thể thao,

but never excelled at anything,

nhưng chưa bao giờ xuất sắc ở bất cứ môn nào,

until, at the age of 16, he turned to the high jump.

tới năm 16 tuổi, ông chuyển qua môn nhảy cao.

But when he couldn't compete against

Nhưng khi không thể cạnh tranh được

the strong athletes at his college

với những vận động viên mạnh nhất là đồng nghiệp của ông

using the standard high jump techniques of the time,

sử dụng kỹ thuật nhảy cao tiêu chuẩn lúc bấy giờ,

Fosbury tried to jump a different way: backwards.

Fosbury thử nhảy theo cách khác: nhảy ngược.

Instead of jumping with his face towards the bar,

Thay vì nhảy theo kiểu đối mặt thẳng với xà,

bringing each leg over in the

nâng từng chân qua

traditional straddle method,

theo kiểu nhảy truyền thống,

he jumped with his back towards the bar.

ông nhảy quay lưng lại với xà.

Fosbury improved his record by over half a foot,

Fosbury cải thiện được kỷ lục của mình hơn 15cm,

and left his coaches amazed

và khiến huấn luyện viên phải kinh ngạc

by this strange new style of high jumping.

bằng cách nhảy cao mới lạ này.

During the next few years,

Trong vòng vài năm tiếp theo,

Fosbury perfected his high jump style,

Fosbury đã hoàn thiện kiểu nhảy cao của mình,

won the U.S. National trials,

và đã giành chiến thắng tại các cuộc thi quốc gia Hoa Kỳ,

and assured his place in the 1968 Olympics in Mexico.

và giữ vững vị trí của mình tại Olympics Mexico 1968 .

In the Olympic Games, Fosbury amazed the world

Tại thế vận hội Olympic, Fosbury đã làm cả thế giới kinh ngạc

with his new technique, winning a gold metal

với kỹ thuật mới của ông, giành huy chương vàng

with an Olympic record leap of 2.24 meters.

với kỷ lục Olympic nhảy cao 2.24 mét.

By the next Olympic Games,

Tới kỳ Olympic tiếp theo,

almost all of the competing of high jumpers

hầu hết những vận động viên nhảy cao

had adopted what came to be known as

đã làm theo kiểu nhảy nổi tiếng được biết đến với cái tên

the Fosbury Flop.

nhảy lật ngược Fosbury.

What's the secret behind the technique?

Bí mật đằng sau kỹ thuật này là gì?

It lies in a physics concept

Nó nằm ở một khái niệm vật ký

called the center of mass.

được gọi là trọng tâm.

For every object,

Với mọi vật,

we can locate the average position of all of its mass

chúng ta định vị được vị trí trung bình của tổng khối lượng vật

by taking into account how the mass

bằng cách đưa vào tính toán

is spread around the object.

khối lượng dàn trải trên toàn vật thể.

For instance, the center of mass

Ví dụ như, trọng tâm

of a flat, rectangular object of uniform density

của vật hình chữ nhật phẳng có tỷ trọng đồng nhất

will be in the intersection of both diagonals,

sẽ là giao điểm của hai đường chéo,

in equal distance from each corner.

cách đều các góc.

We can find the center of mass for other objects

Chúng ta có thể tìm trọng tâm của những vật khác

by similar calculations,

bằng những cách tương tự,

or by finding the object's balancing point,

hoặc bằng cách tìm điểm cân bằng của vật,

which lies right underneath its center of mass.

điểm nằm ngay dưới trọng tâm.

Try balancing a broom by holding it

Thử giữ thăng bằng cây chổi bằng cách giữ nó

and slowly bringing your hands together until they meet.

và từ từ đưa hai tay lại gần nhau cho tới khi vừa chạm.

This balancing point lies right underneath

Điểm thăng bằng này nằm ngay dưới

the broom's center of mass.

trọng tâm của vật.

We humans also have a center of mass.

Con người chúng ta cũng có trọng tâm.

When most people stand up,

Hầu hết mọi người khi đứng,

their center of mass is around the belly,

trọng tâm của họ nằm quanh vùng bụng,

but what happens to your center of mass

nhưng điều gì xảy ra với trọng tâm của bạn

when you lift your hands in the air?

khi bạn giơ hai tay lên cao?

Your center of mass moves upwards.

Trọng tâm của bạn di chuyển lên.

It moves all the time as you move through the day,

Nó luôn di chuyển theo chuyển động của bạn trong ngày,

based on how your body is positioned.

dựa vào tạo hình của cơ thể bạn.

It can even move outside of your body.

Nó thậm chí có thể di chuyển ra ngoài cơ thể.

When you bend forward, your center of mass

Khi bạn gập người về phía trước, trọng tâm của bạn

is located below your bent belly

nằm dưới vùng uốn bụng

in a place where there is no mass at all.

nơi không có chút khối lượng nào cả.

Weird to think about, but that's the average position

Nghĩ thật là kỳ quặc, nhưng đó là vị trí trung bình

of all your mass.

khối lượng của bạn.

Many objects' center of mass

Rất nhiều vật thể có trọng tâm

are outside their bodies.

nằm ngoài thân của chúng.

Think of doughnuts or boomerangs.

Hãy nghĩ đến bánh vòng hay bummêrăng.

Now look at the Fosbury Flop, and follow the position

Giờ hãy nhìn vào kiểu nhảy ngược Fosbury,

of the center of mass of the jumper.

theo vị trí của trọng tâm người nhảy.

The jumper runs very fast,

Người nhảy chạy rất nhanh,

so he can divert his horizontal velocity

nên anh ta có thể chuyển hướng vận tốc ngang

to vertical velocity, and jumps.

thành vận tốc dọc và nhảy.

Wait for it...there.

Đợi một chút... ngay đó.

Look at the jumper's center of mass

Hãy nhìn trọng tâm của người nhảy

as his body bends backward.

khi anh ta uốn lưng ra sau.

It's below the bar.

Nó nằm dưới thanh xà.

That is the secret behind the jump.

Đó chính là bí mật đằng sau cú nhảy.

With the old, pre-Fosbury techniques,

Với kĩ thuật cũ, trước kiểu Fosbury,

the jumper had to apply enough force

người nhảy phải thực hiện đủ lực

to lift his center of mass above the bar

để nâng trọng tâm cơ thể lên trên thanh xà

by a few inches in order to clear it.

hơn một vài inch để vượt qua được nó.

The Fosbury Flopper doesn't have to do that.

Kiểu nhảy ngược Flopper không cần phải làm điều này.

The genius of the Fosbury Flop is that the jumper

Sự vượt trội ở kiểu nhảy ngược Fosbury đó là người nhảy

can apply the same amount of force,

có thể dùng một lực tương đương,

but raise his body much higher than before.

nhưng có thể nâng cơ thể của mình cao hơn trước.

That means he can raise the bar so high

Điều đó có nghĩa là người nhảy có thể nâng mức xà lên rất cao

that even when his center of mass

ngay cả khi trọng tâm cơ thể của họ

can't go any higher, his arching body can.

không thể lên cao hơn được nữa, nhưng cơ thể uốn cong có thể qua được.

Fosbury's technique brought

Kỹ thuật nhảy Fosbury

the high jump to new heights

đã đưa môn nhảy cao tới những độ cao mới

by splitting the jumper's body

bằng cách tách cơ thể người nhảy

away from his center of mass,

ra khỏi trọng tâm của họ,

giving it that much more room

mang lại rất nhiều khoảng trống

to clear higher and higher bars.

để nhảy cao hơn với mức xà cao hơn.

So the Fosbury Flop may be sports history's

Vậy nên kiểu nhảy Fosbury là điều duy nhất trong lịch sử thể thao có thể

only great leap forward,

vừa là một bước nhảy tiến lên vĩ đại,

that is also a great leap backward.

cũng đồng thời là một bước nhảy lùi vĩ đại.