An athlete uses physics to shatter world records - Asaf Bar-Yosef

Jak sportowiec stosuje fizykę do bicia światowych rekordów - Asaf Bar-Yosef

Tłumaczenie: Natalia Suta Korekta: Rysia Wand

In the early 1960s,

W latach 60.

Dick Fosbury tried his hand at almost every sport,

Dick Fosbury próbował swoich sił w niemal każdej dziedzinie sportu,

but never excelled at anything,

ale w żadnej się nie wyróżnił,

until, at the age of 16, he turned to the high jump.

aż, jako 16-latek, spróbował skoku wzwyż.

But when he couldn't compete against

Nie mogąc równać się ze szkolnymi atletami,

the strong athletes at his college

using the standard high jump techniques of the time,

którzy używali standardowej techniki,

Fosbury tried to jump a different way: backwards.

Fosbury zaczął skakać tyłem.

Instead of jumping with his face towards the bar,

Zamiast skakać twarzą do poprzeczki

bringing each leg over in the

przenosząc przez nią nogi

traditional straddle method,

w stylu przerzutowym,

he jumped with his back towards the bar.

Fosbury skakał plecami do poprzeczki.

Fosbury improved his record by over half a foot,

Tak polepszył rekord o ponad 15 cm

and left his coaches amazed

i zadziwił trenerów

by this strange new style of high jumping.

tym dziwnym, nowym stylem skoku wzwyż.

During the next few years,

W kolejnych latach

Fosbury perfected his high jump style,

udoskonalił swoją metodę,

won the U.S. National trials,

wygrał narodowe eliminacje

and assured his place in the 1968 Olympics in Mexico.

i w 1968 roku zapewnił sobie miejsce

na Olimpiadzie w Meksyku,

In the Olympic Games, Fosbury amazed the world

gdzie zaskoczył świat nową techniką

with his new technique, winning a gold metal

i zdobył złoty medal,

with an Olympic record leap of 2.24 meters.

skacząc na rekordową wysokość 2.24 metra.

By the next Olympic Games,

W następnych Igrzyskach

almost all of the competing of high jumpers

już niemal każdy skoczek stosował nowy styl,

had adopted what came to be known as

the Fosbury Flop.

znany jako Fosbury Flop.

What's the secret behind the technique?

Jaki jest jego sekret?

It lies in a physics concept

Technika wykorzystuje koncept środka masy.

called the center of mass.

For every object,

Każdy obiekt ma punkt skupienia masy,

we can locate the average position of all of its mass

by taking into account how the mass

który wyznaczamy

is spread around the object.

analizując rozmieszczenie ciężkości.

For instance, the center of mass

Środek masy płaskiego, prostokątnego obiektu

of a flat, rectangular object of uniform density

o jednolitej gęstości

will be in the intersection of both diagonals,

to punkt przecięcia przekątnych,

in equal distance from each corner.

w równej odległości od każdego z kątów.

We can find the center of mass for other objects

Dla innych przedmiotów

by similar calculations,

można użyć podobnych obliczeń

or by finding the object's balancing point,

lub znaleźć punkt balansu,

which lies right underneath its center of mass.

leżący dokładnie pod środkiem masy.

Try balancing a broom by holding it

Balansując miotłą,

and slowly bringing your hands together until they meet.

powoli zbliżaj ręce do siebie, aż się spotkają.

This balancing point lies right underneath

Punkt balansu leży dokładnie pod środkiem masy miotły.

the broom's center of mass.

We humans also have a center of mass.

Ludzie też mają środek masy.

When most people stand up,

W pozycji stojącej

their center of mass is around the belly,

znajduje się on w okolicy brzucha,

but what happens to your center of mass

ale co dzieje się kiedy podniesiemy ręce?

when you lift your hands in the air?

Your center of mass moves upwards.

Środek masy się unosi.

It moves all the time as you move through the day,

Przemieszcza się

based on how your body is positioned.

w zależności od pozycji ciała.

It can even move outside of your body.

Może też wyjść poza ciało.

When you bend forward, your center of mass

W skłonie

is located below your bent belly

środek masy jest poniżej brzucha,

in a place where there is no mass at all.

czyli poza ciałem.

Weird to think about, but that's the average position

Choć to dziwne, tu właśnie znajduje się punkt ciężkości

of all your mass.

Many objects' center of mass

zarówno człowieka

are outside their bodies.

jak i innych przedmiotów,

Think of doughnuts or boomerangs.

takich jak pączek lub bumerang.

Now look at the Fosbury Flop, and follow the position

Spójrzmy teraz na styl flop, by zbadać,

of the center of mass of the jumper.

gdzie skupia się masa ciała.

The jumper runs very fast,

Skoczek biegnie bardzo szybko,

so he can divert his horizontal velocity

zmienia prędkość horyzontalną

to vertical velocity, and jumps.

w prędkość pionową i skacze.

Wait for it...there.

Uwaga... teraz!

Look at the jumper's center of mass

W momencie gdy wygina ciało do tyłu,

as his body bends backward.

środek masy znajduje się poniżej poprzeczki.

It's below the bar.

That is the secret behind the jump.

Oto sekret skoku wzwyż.

With the old, pre-Fosbury techniques,

Przy starej metodzie

the jumper had to apply enough force

skoczek musiał użyć siły,

to lift his center of mass above the bar

by unieść środek masy nad poprzeczkę

by a few inches in order to clear it.

i móc ją przeskoczyć.

The Fosbury Flopper doesn't have to do that.

Przy stylu flop nie ma takiej potrzeby.

The genius of the Fosbury Flop is that the jumper

Geniusz metody polega na tym,

can apply the same amount of force,

że przy użyciu tej samej energii

but raise his body much higher than before.

skoczek może unieść ciało znacznie wyżej.

That means he can raise the bar so high

Poprzeczka może być wysoko,

that even when his center of mass

bo łatwiej unieść wygięte ciało niż środek masy.

can't go any higher, his arching body can.

Fosbury's technique brought

Styl flop pozwala na zwiększenie wysokości

the high jump to new heights

by splitting the jumper's body

poprzez oddzielenie ciała od środka masy,

away from his center of mass,

giving it that much more room

co umożliwia skoki nad coraz wyższą poprzeczką.

to clear higher and higher bars.

So the Fosbury Flop may be sports history's

Fosbury Flop

only great leap forward,

to znakomity skok w tył,

that is also a great leap backward.

i zarazem wielki skok na przód dla historii sportu.