What caused the French Revolution? - Tom Mullaney

Translator: Trang Phan Reviewer: Phuong Nguyen Le

What rights do people have, and where do they come from?

Con người có những quyền gì, và những quyền đó tới từ đâu?

Who gets to make decisions for others and on what authority?

Ai có quyền thực hiện những quyết định cho người khác và nhờ quyền lực nào?

And how can we organize society to meet people's needs?

Và bằng cách nào ta có thể tổ chức xã hội để đáp ứng nhu cầu của người dân?

These questions challenged an entire nation

Những câu hỏi này thách thức cả một quốc gia

during the upheaval of the French Revolution.

trong thời kì bùng nổ của cuộc Cách mạng Pháp.

By the end of the 18th century,

Tới cuối thế kỉ 18,

Europe had undergone a profound intellectual and cultural shift

châu Âu đã trải qua một cuộc thay đổi sâu sắc về trí tuệ và văn hóa

known as the Enlightenment.

được biết đến như thời kì Khai sáng.

Philosophers and artists promoted reason and human freedom

Các triết gia và nghệ sĩ đề cao lí luận và tự do con người

over tradition and religion.

lên trên truyền thống và tôn giáo.

The rise of a middle class and printed materials

Sự trỗi dậy của tầng lớp trung lưu và tư liệu in ấn

encouraged political awareness,

đã thúc đẩy nhận thức chính trị,

and the American Revolution had turned a former English colony

và cuộc Cách mạng Mỹ đã chuyển từ một thuộc địa của Anh

into an independent republic.

thành một nước cộng hòa độc lập.

Yet France, one of the largest and richest countries in Europe

Tuy nhiên Pháp, một trong những quốc gia lớn và giàu có nhất châu Âu

was still governed by an ancient regime of three rigid social classes

vẫn bị cai trị bởi một chính quyền cổ hủ với ba tầng lớp xã hội cố định

called Estates.

được gọi là các Đẳng cấp.

The monarch King Louis XVI based his authority on divine right

Nhà vua đương trị Louis XVI gây dựng quyền lực dựa trên thuyết chuyên chế

and granted special privileges to the First and Second Estates,

và trao những đặc quyền cho Đẳng cấp Thứ nhất và Thứ hai,

the Catholic clergy, and the nobles.

đó là tăng lữ và quý tộc.

The Third Estate, middle class merchants and craftsmen,

Đẳng cấp Thứ ba gồm các thương gia trung lưu và thợ thủ công,

as well as over 20 million peasants, had far less power

cùng hơn 20 triệu nông dân có ít quyền lực hơn rất nhiều

and they were the only ones who paid taxes,

và họ là những người duy nhất phải đóng thuế,

not just to the king, but to the other Estates as well.

không chỉ cho nhà vua, mà còn cho các Đẳng cấp khác.

In bad harvest years,

Trong những năm mất mùa.

taxation could leave peasants with almost nothing

tô thuế có thể làm nông dân gần như trắng tay

while the king and nobles lived lavishly on their extracted wealth.

trong khi nhà vua và quý tộc sống xa xỉ bằng sự giàu có mà họ giành được.

But as France sank into debt due to its support of the American Revolution

Nhưng khi Pháp chìm trong nợ nần do viện trợ cho Cách mạng Mỹ

and its long-running war with England,

và chiến tranh kéo dài với Anh,

change was needed.

cần có những thay đổi.

King Louis appointed finance minister Jacques Necker,

Vua Louis chỉ định bộ trưởng tài chính Jacques Necker,

who pushed for tax reforms

người đã đề xuất cải cách thuế

and won public support by openly publishing the government's finances.

và giành được sự ủng hộ của quần chúng bằng cách công khai chi tiêu ngân sách.

But the king's advisors strongly opposed these initiatives.

Nhưng các cố vấn của nhà vua phản đối quyết liệt đề nghị này.

Desperate for a solution, the king called a meeting of the Estates-General,

Cực kì mong muốn tìm giải pháp, nhà vua đã cho họp Hội nghị ba Đẳng cấp,

an assembly of representatives from the Three Estates,

một nhóm các đại biểu của ba Đẳng cấp,

for the first time in 175 years.

lần đầu tiên trong 175 năm.

Although the Third Estate represented 98% of the French population,

Mặc dù Đẳng cấp Thứ ba đại diện cho 98% dân số Pháp,

its vote was equal to each of the other Estates.

phiếu bầu của họ chỉ ngang hàng với phiếu bầu của các Đẳng cấp khác.

And unsurprisingly, both of the upper classes favored keeping their privileges.

Và không bất ngờ khi cả hai giai cấp đứng đầu đều mong muốn giữ lại các đặc quyền.

Realizing they couldn't get fair representation,

Nhận ra rằng họ không thể được đối xử công bằng,

the Third Estate broke off,

Đẳng cấp Thứ ba tan rã,

declared themselves the National Assembly,

tự xưng họ là Hội đồng Dân tộc,

and pledged to draft a new constitution with or without the other Estates.

và đề nghị được soạn một bản hiến pháp mới mà không cần tới các Đẳng cấp khác.

King Louis ordered the First and Second Estates

Vua Louis ra lệnh cho Đẳng cấp Thứ nhất và Thứ hai

to meet with the National Assembly,

họp với Hội đồng Dân tộc,

but he also dismissed Necker, his popular finance minister.

nhưng đồng thời cách chức Necker, vị bộ trưởng tài chính được yêu mến.

In response, thousands of outraged Parisians

Để đáp trả, hàng nghìn người dân Paris tức giận

joined with sympathetic soldiers to storm the Bastille prison,

hợp sức cùng quân lính đồng lòng tấn công nhà tù Bastille,

a symbol of royal power and a large storehouse of weapons.

một biểu tượng của sức mạnh hoàng gia và một nhà chứa vũ khí lớn.

The Revolution had begun.

Cuộc Cách mạng đã bắt đầu.

As rebellion spread throughout the country,

Trong khi khởi nghĩa lan truyền khắp đất nước,

the feudal system was abolished.

chế độ phong kiến bị loại bỏ.

The Assembly's Declaration of the Rights of Man and Citizen

Tuyên ngôn của Hội đồng Dân tộc về Nhân quyền và Dân quyền

proclaimed a radical idea for the time --

đã nêu ra một ý tưởng tiến bộ so với thời đại -

that individual rights and freedoms were fundamental to human nature

rằng quyền cá nhân và tự do là gốc rễ đối với tự nhiên con người

and government existed only to protect them.

và chính quyền tồn tại chỉ để bảo vệ chúng.

Their privileges gone, many nobles fled abroad,

Không còn các đặc quyền, nhiều nhà quý tộc đã bỏ trốn ra nước ngoài,

begging foreign rulers to invade France and restore order.

cầu xin các nguyên thủ ở đó xâm lược Pháp và gìn giữ trật tự.

And while Louis remained as the figurehead of the constitutional monarchy,

Và trong khi Louis tiếp tục là biểu tượng của nền quân chủ chuyên chế,

he feared for his future.

ông lo sợ cho tương lai của mình.

In 1791, he tried to flee the country but was caught.

Năm 1791, ông cố gắng trốn khỏi Pháp nhưng đã bị bắt.

The attempted escape shattered people's faith in the king.

Cuộc bỏ trốn bất thành này đã làm tan vỡ niềm tin của người dân vào nhà vua.

The royal family was arrested and the king charged with treason.

Hoàng gia bị bắt giữ và nhà vua bị kết tội phản quốc.

After a trial,

Sau một phiên xử,

the once-revered king was publicly beheaded,

nhà vua được tôn kính một thời đã bị chém đầu công khai,

signaling the end of one thousand years of monarchy

đánh dấu chấm hết cho một ngàn năm quân chủ

and finalizing the September 21st declaration of the first French republic,

và hoàn thiện sự ra đời nền cộng hòa Pháp đầu tiên vào ngày 21/9,

governed by the motto "liberté, égalité, fraternité."

dưới khẩu hiệu, "Tự do, Bình đẳng, Bác ái."

Nine months later,

Chín tháng sau,

Queen Marie Antoinette,

Hoàng hậu Marie Antoinette,

a foreigner long-mocked as "Madame Déficit"

một người ngoại quốc từ lâu bị châm chọc là "Quý bà Thâm hụt"

for her extravagant reputation,

do sự hoang phí của mình,

was executed as well.

cũng bị xử tử.

But the Revolution would not end there.

Nhưng cuộc Cách mạng không kết thúc ở đó.

Some leaders, not content with just changing the government,

Một số lãnh đạo, không hài lòng với việc chỉ thay đổi chính quyền,

sought to completely transform French society --

đã tìm cách thay đổi hoàn toàn xã hội Pháp --

its religion, its street names,

tôn giáo, tên đường phố,

even its calendar.

thậm chí cả lịch của nó.

As multiple factions formed,

Khi một số phần tử được hình thành,

the extremist Jacobins lead by Maximilien Robespierre

phái Jacobin cực đoan được lãnh đạo bởi Maximilien Robespierre

launched a Reign of Terror

đã mở màn một Triều đại Khủng bố

to suppress the slightest dissent,

nhằm đàn áp những bất đồng nhỏ nhất,

executing over 20,000 people

đã xử tử hơn 20,000 người

before the Jacobin's own downfall.

trước khi chính phái này sụp đổ.

Meanwhile, France found itself at war with neighboring monarchs

Trong khi đó, Pháp phải chống lại các nước quân chủ láng giềng

seeking to strangle the Revolution before it spread.

có ý định đàn áp cuộc cách mạng trước khi nó lan rộng.

Amidst the chaos, a general named Napoleon Bonaparte took charge,

Trong cơn hỗn loạn, một vị tướng tên Napoleon Bonaparte lên nắm quyền,

becoming Emperor as he claimed to defend the Revolution's democratic values.

trở thành Hoàng đế khi ông tuyên bố sẽ giữ gìn những giá trị dân chủ của Cách mạng.

All in all, the Revolution saw three constitutions

Sau tất cả, cuộc Cách mạng đã thấy ba quốc hội

and five governments within ten years,

và năm chính quyền trong vòng 10 năm,

followed by decades alternating between monarchy and revolt

theo sau là những thập kỉ của nền quân chủ và các cuộc nổi dậy thay phiên nhau

before the next Republic formed in 1871.

trước khi nền cộng hòa tiếp theo thành lập năm 1871.

And while we celebrate the French Revolution's ideals,

Và khi chúng ta hoan nghênh tư tưởng của Cách mạng Pháp,

we still struggle with many of the same basic questions

chúng ta vẫn đau đầu với những vấn đề cơ bản tương tự

raised over two centuries ago.

những điều được nêu ra hai thế kỉ trước.