The city of walls: Constantinople - Lars Brownworth

Thành phố của những thành lũy: Constantinople - Lars Brownworth

Translator: tom carter Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: nguyễn minh tuấn trần Reviewer: Vi Phan

Thành trì quan trọng nhất trong lịch sử phương Tây

The most important walls in western history aren't even in the West.

lại không hẳn nằm ở phía Tây.

They surround the modern city of Istanbul, Constantinople as the Romans called it.

Chúng bao bọc thành phố Istanbul hiện đại,

được người La Mã, trước kia, gọi là Constantinople.

And for a thousand years, the fate of Europe depended on them.

Vận mệnh của Châu Âu phụ thuộc vào đó suốt hàng nghìn năm.

Constantinople was designed to be the center of the world.

Thành Constantinople được thiết kế để trở thành trung tâm của thế giới.

When the frontiers of the Roman Empire began to crumble in the 4th Century,

Khi biên giới của Đế chế La Mã bắt đầu sụp đổ vào thế kỉ thứ 4,

the capital was moved to the cultured, wealthy, and still stable East.

thủ đô được dời đến phía Đông, nơi văn hóa, thịnh vượng vẫn còn ổn định.

There, at the crossroads between Europe and Asia, the hub of the major trade routes of the ancient world,

Tại giao lộ Âu-Á, trung tâm giao thương quan trọng của thế giới cổ đại,

the Emperor Constantine built his city.

Hoàng đế Constantine đã xây dựng thành phố của mình.

This was the city of libraries and universities,

Đây là thành phố của thư viện và trường đại học,

20 times the size of London or Paris at the time.

to gấp 20 lần Paris hay London hiện nay,

It contained the priceless knowledge of the classical world which was fading in the West.

nơi lưu trữ những kiến thức cổ đại vô giá đang bị mai một dần ở Phương Tây.

To protect this masterpiece from its many enemies,

Để bảo vệ tuyệt tác này khỏi kẻ thù,

Constantine's successors built the finest defensive fortifications ever made.

hậu duệ của Constantine đã dựng nên hệ thống phòng thủ tốt nhất thời bấy giờ.

The first line of protection was a moat 60 feet wide and 22 feet deep,

Tuyến phòng thủ thứ nhất là một con hào rộng 20m, sâu 7m,

stretching all four miles from coast to coast.

kéo dài hơn 6km từ bờ này đến bờ kia thành phố.

Pipes from inside the city could fill it at the first sight of the enemy,

Các ống nước trong thành có thể bơm đầy hào ngay khi phát hiện kẻ thù

and a short wall protected archers who could fire at the soaked soldiers trying to swim across.

và bờ thành thấp sẽ bảo vệ cung thủ bắn lửa vào kẻ thù đang lóp ngóp bơi qua.

Those who were lucky enough to clear the moat had to contend with an unceasing barrage from the 27 foot outer wall above.

Những kẻ may mắn vượt qua sẽ tiếp tục bị tấn công từ trên bờ thành cao hơn 8m.

Arrows, spears, or far worse, Greek fire -- an ancient form of napalm that would ignite on contact

Tên, giáo, và khủng khiếp hơn là lửa Hy Lạp

một dạng bom napalm thời cổ đại bắt cháy ngay khi tiếp xúc

and couldn't be extinguished by water -- would rain down on them.

và không thể được dập tắt bằng nước sẽ trút xuống như mưa.

Squads of Roman defenders would carry portable flame throwers,

Các tiểu đội quân La Mã tay cầm súng phun lửa

spraying anyone trying to climb out of the moat.

sẵn sàng thiêu cháy bất cứ kẻ nào cố trèo lên từ con hào.

The terrified victims would leap back, only to find that they still burned underwater.

Có hoảng loạn nhảy ngược vào hào, chúng vẫn sẽ bị thiêu đốt dưới nước.

At times, the Romans would also mount siphons onto the ramparts,

Có lúc, quân La Mã gắn ống dẫn vào tường thành,

and launch clay pots full of Greek fire from catapults at an invading army.

và dùng máy bắn trút những bình chứa lửa Hy Lạp vào quân xâm lược.

The front lines would turn into an inferno,

Tiền tuyến sẽ biến thành hỏa ngục,

making it appear as if the earth itself was on fire.

làm cho mặt đất trông như là đang cháy.

If, by some miracle, the outer wall was compromised,

Hy hữu, nếu thành ngoại thất thủ,

attackers would be faced with the final defense: the great inner wall.

kẻ thù sẽ phải đối mặt với tuyến phòng thủ cuối cùng: thành nội.

These walls were wide enough to have four men ride side by side,

Bờ thành đủ rộng để xếp 4 hàng quân

allowing troops to be rushed wherever they were needed.

và có thể nhanh chóng điều động tiếp viện đến bất cứ đâu.

Attilla the Hun, destroyer of civilizations, who named himself the Scourge of God,

Attila Rợ Hung, kẻ hủy diệt nền văn minh,

tự xưng là Tai họa của Chúa Trời,

took one look at them and turned around.

khi nhìn thấy tường thành đã phải quay đầu.

The Avars battled the walls uselessly til their catapults ran out of rocks.

Người Avars tấn công tường thành cho đến khi bắn sạch cả đá vẫn công cốc.

The Turks tried to tunnel under them, but found the foundations too solid.

Người Thổ Nhĩ Kỳ tìm cách đào hầm vượt qua, nhưng móng thành quá vững chãi.

The Arabs tried to starve the city into submission,

Người Ả Rập cố bỏ đói thành phố để dân quy phục

but ran out of food themselves and had to resort to cannibalism.

nhưng chính chúng lại hết lương thực trước

và phải ăn thịt nhau để sống sót.

It took the guns of the modern world to finally bring them down.

Chỉ những khẩu pháo hiện đại mới có thể hạ được thành trì này.

In 1453, the Turks brought their super weapon:

Năm 1453, người Thổ mang siêu vũ khí đến.

a monster cannon that could fire a 15 hundred pound stone ball over a mile.

Một khẩu pháo khủng khiếp có thể bắn cầu đá nặng gần 700kg, xa hơn 1.5km

Together with more than a hundred smaller guns,

cùng với hàng trăm khẩu pháo nhỏ khác,

they kept up a steady bombardment day and night.

chúng liên tục oanh tạc thành phố ngày cũng như đêm.

A section of the old walls collapsed, but even in their death throes they proved formidable.

Một phần thành cổ sụp đổ,

nhưng tường thành vẫn luôn bất khuất ngay cả lúc hi sinh.

The rubble absorbed the shock of the cannonballs better than the solid wall.

Những mảnh tường vụn chịu sức ép từ đạn pháo tốt hơn cả tường thành nguyên.

It took a month and a half of continuous blasting to finally open a breach.

Phải mất một tháng rưỡi liên tục công kích mới có thể chọc thủng được.

The last Roman Emperor, Constantine the 11th, drew his sword

Vị hoàng đế La Mã cuối cùng, Constantine thứ 11, đã tuốt gươm

and jumped into the gap to stop the onrushing horde,

xông vào lỗ thủng để cản bước quân thù,

disappearing into legend.

hi sinh và đi vào lịch sử.

The city was taken, and the Roman Empire finally disappeared.

Thành phố bị chiếm và đế chế La Mã cuối cùng cũng biến mất.

But those broken walls had one last gift.

Nhưng những bức tường đổ đó đã để lại di sản cuối cùng.

As the survivors fled the doomed city, they brought with them their precious books and their ancient traditions.

Những người sống sót bỏ trốn,

mang theo những quyển sách quý giá cùng các truyền thống cổ đại.

They traveled west to Italy, reintroduced the Greek language and learning to western Europe, and ignited the Renaissance.

Họ đến Ý, giới thiệu ngôn ngữ và kiến thức của Hy Lạp với Châu Âu

và khởi đầu thời kỳ Phục Hưng.

Thanks to Constantinople's walls, that pile of brick and marble that guarded them for so long,

Nhờ thành luỹ Constantinople,

những gạch sỏi đã bảo vệ thành phố suốt ngần ấy thời gian

we still have our classical past.

mà quá khứ cổ đại được bảo tồn.