Dead stuff: The secret ingredient in our food chain - John C. Moore

Vật chất chết : Thành phần bí mật trong chuỗi thức ăn của chúng ta - John C. Moore

Translator: Nhu PHAM Reviewer: Vu-An Phan

If someone called you scum,

Nếu ai đó gọi bạn là cặn bã,

you'd probably be offended,

bạn có lẽ sẽ tức giận,

but scientifically,

nhưng dưới góc nhìn khoa học

they might not be far off.

thì họ cũng không sai nhiều đâu.

Have you ever thought about

Bạn có bao giờ tự hỏi

where your food comes from?

thức ăn của mình đến từ đâu?

You might say it comes from

Bạn có thể nói rằng nó xuất phát từ

plants, animals, or even fungi,

thực vật, động vật, hay thậm chí là nấm,

but you'd probably rather not

nhưng bạn có lẽ sẽ không nghĩ đến

think about the rotting organisms and poop

sinh vật bị thối rữa và phân

that feed those plants, animals, and fungi.

thứ mà những thực vật, động vật, và nấm này đã tiêu thụ.

So really, you and most of the matter in your body

Vì vậy thực sự, bạn và hầu hết cơ thể bạn

are just two or three degrees of separation

chỉ cách những thứ như bùn ao

from things like pond scum.

hai hoặc ba độ phân cách.

All species in an ecosystem,

Tất cả các loài trong một hệ sinh thái,

from the creatures in a coral reef

từ các sinh vật trong rặng san hô

to the fish in a lake

đến cá trong ao hồ

to the lions on the savannah,

đến sư tử trên đồng cỏ,

are directly or indirectly

đang trực tiếp hoặc gián tiếp

nourished by dead stuff.

được những thức ăn chết này nuôi sống

Most of the organic matter in our bodies,

Hầu hết chất hữu cơ trong cơ thể chúng ta,

if we trace it back far enough,

Nếu truy ngược lại đủ xa

comes from CO2 and water

đều xuất phát từ CO2 và nước

through photosynthesis.

thông qua quá trình quang hợp.

Plants use the energy from sunlight

Cây cỏ sử dụng năng lượng từ ánh sáng mặt trời

to transform carbon dioxide and water from the environment

để chuyển đổi carbon dioxide và nước từ môi trường

into glucose and oxygen.

thành glucose và oxy.

That glucose is then transformed

Glucose sau đó chuyển đổi

into more complex organic molecules

thành dạng phân tử hữu cơ phức tạp hơn

to form leaves, stems, roots, fruit, and so on.

để hình thành lá, thân, rễ, trái cây, và nhiều thứ khác.

The energy stored in these organic molecules

Năng lượng được lưu trữ trong các phân tử hữu cơ

supports the food chains with which we're familiar.

hỗ trợ các chuỗi thực ăn quen thuộc với chúng ta .

You've probably seen illustrations like this

Bạn có thể đã nhìn thấy các hình minh họa như thế này

or this.

hoặc như thế này.

These green food chains

Các chuỗi thức ăn thân thiện với môi trường

start with living plants at their base.

bắt đầu với nền tảng là cây cỏ.

But in real-life terrestrial ecosystems,

Nhưng trong hệ sinh thái thực trên đất liền,

less than 10% of plant matter

có ít hơn 10% vật chất thực vật

is eaten while it's still alive.

được tiêu thụ dưới dạng sống.

What about the other 90?

Còn 90 phần trăm còn lại thì sao?

Well, just look at the ground

Vâng, chỉ cần nhìn vào mặt đất

on an autumn day.

vào một ngày mùa thu.

Living plants shed dead body parts:

Cây cỏ sống rũ bỏ những bộ phận cơ thể đã chết:

fallen leaves, broken branches,

lá rụng, cành hỏng,

and even underground roots.

và thậm chí rễ ngầm.

Many plants are lucky enough

Nhiều loài thực vật có đủ may mắn

to go their whole lives without being eaten,

để sống toàn bộ cuộc sống của chúng mà không bị những sinh vật khác ăn,

eventually dying and leaving remains.

cuối cùng, chết đi và để lại thân xác

All of these uneaten, undigested, and dead plant parts,

Tất cả những bộ phận không bị ăn, tiêu hoá và chết mục này của thực vật

that 90% of terrestrial plant matter?

tạo nên 90% vật chất thực vật trên đất liền ?

That becomes detritus,

Chúng trở thành các mảnh rã,

the base of what we call the brown food chain,

nền tảng của cái mà chúng ta gọi là chuỗi thức ăn nâu (có nguồn gốc từ đất),

which looks more like this.

màtrông giống như thế này đây.

What happens to plants

Điều gì xảy ra cho cây cỏ

also happens to all other organisms up the food chain:

cũng xảy ra với tất cả các sinh vật khác nằm trên chuỗi thức ăn :

some are eaten alive,

một số bị xơi tái,

but most are eaten only

nhưng hầu hết chỉ bị ăn

when they're dead and rotting.

khi đã chết và phân huỷ.

And all along this food chain,

Và tất cả dọc theo chuỗi thức ăn này,

living things shed organic matter

sinh vật sống rũ bỏ vật chất hữu cơ

and expel digestive waste

và thải ra chất thải

before dying and leaving their remains to decay.

trước khi chết đi và để lại thân xác bị phân huỷ.

All that death sounds grim, right?

Tất cả những cái chết này nghe có vẻ nghiệt ngã, phải không?

But it's not.

Nhưng sự thật là không phải vậy.

All detritus is ultimately consumed

Tất cả các mảnh rã này cuối cùng được tiêu thụ

by microbes and other scavengers,

bởi vi khuẩn và các sinh vật ăn xác thối khác,

so it actually forms the base of the brown food chain

tạo thành nền tảng của chuỗi thức ăn nâu đã nêu trên

that supports many other organisms,

nền tảng này hỗ trợ nhiều sinh vật khác,

including us.

bao gồm cả chúng ta.

Scientists are learning

Các nhà khoa học biết rằng

that this detritus

các mảnh rã này

is an unexpectedly huge energy source,

là một nguồn năng lượng lớn đến bất ngờ

fueling most natural ecosystems.

thúc đẩy hệ sinh thái tự nhiên.

But the interactions within an ecosystem

Nhưng tương tác trong một hệ sinh thái

are even more complex than that.

thì còn phức tạp hơn nhiều.

What a food chain really represents

Những gì mà một chuỗi thức ăn thực sự đại diện

is a single pathway of energy flow.

là con đường duy nhất của dòng chảy năng lượng.

And within any ecosystem,

Và trong bất kỳ hệ sinh thái nào,

many of these flows

rất nhiều trong số các dòng chảy này

are linked together

được liên kết với nhau

to form a rich network of interactions,

để tạo thành một mạng lưới tương tác phong phú,

or food web,

hay mạng lưới thức ăn,

with dead matter supporting that network at every step.

với sự hỗ trợ của vật chất chết tại mỗi bước của mạng lưới này .

The resulting food web

Kết quả là mạng lưới thực phẩm

is so connected

có những liên kết chặt chẽ đến nỗi mà

that almost every species

hầu hết mọi loài

is no more than two degrees from detritus,

không cách các mảnh rã nhiều hơn hai độ phân cách,

even us humans.

thậm chí cả loài người chúng ta.

You probably don't eat rotting things,

Bạn có thể không ăn trực tiếp những thứ bị thối rữa,

poop, or pond scum directly,

phân, hay cặn ao bùn,

but your food sources probably do.

nhưng chắc chắn là nguồn thức ăn của bạn thì có đấy.

Many animals we eat

Nhiều loài động vật mà chúng ta cho vào bụng

either feed directly on detritus themselves,

hoặc ăn trực tiếp các mảnh rã này

like pork, poultry, mushrooms, shellfish,

như lợn, gia cầm, nấm, các loài giáp xác,

or catfish and other bottom feeders,

hay cá da trơn và các loài kiếm ăn ở đáy khác,

or they are fed animal by-products.

hoặc được nuôi sống bởi các động vật này.

So, if you're thinking nature is full of waste,

Vì vậy, nếu bạn nghĩ rằng thiên nhiên thì đầy rác,

you're right.

Bạn đúng rồi đấy.

But one organism's garbage is another's gold,

Nhưng rác của sinh vật này lại là vàng của sinh vật kia,

and all that rotting dead stuff

và tất cả những vật chất thối rữa này

ultimately provides the energy that nourishes us

cuối cùng lại cung cấp nguồn năng lượng để nuôi sống chúng ta

and most of life on Earth,

và hầu hết cuộc sống trên trái đất,

as it passes through the food web.

khi nó đi qua toàn bộ mạng lưới thức ăn.

Now that's some food for thought.

Bây giờ, đó lại là một ý kiến đáng để suy xét