The dark history of zombies - Christopher M. Moreman

Translator: Thai Nhu Nguyet B1909049 Reviewer: Ai Van Tran

Animated corpses appear in stories all over the world

Thây ma xuất hiện trong các câu chuyện trên khắp thế giới

throughout recorded history.

được ghi lại trong suốt lịch sử.

But zombies have a distinct lineage—

Nhưng thây ma có một dòng dõi riêng biệt—

one that traces back to Equatorial and Central Africa.

một trong những dấu vết trở lại ở Xích đạo và Trung Phi.

The first clue is in the word “zombie” itself.

Manh mối đầu tiên nằm trong chính từ “zombie”.

Its exact etymological origins are unknown,

Nguồn gốc từ nguyên chính xác của nó vẫn chưa được biết đến,

but there are several candidates.

nhưng vẫn có một số ứng viên đáng kể.

The Mitsogho people of Gabon, for example, use the word “ndzumbi” for corpse.

Ví dụ, người Mitsogho ở Gabon, sử dụng từ “ndzumbi” cho xác chết.

The Kikongo word “nzambi” refers variously to the supreme being,

Trong tiếng Kikongo “nzambi” ám chỉ đấng tối cao,

an ancestor with superhuman abilities, or another deity.

là một tổ tiên với khả năng siêu phàm, hoặc một vị thần tiên khác.

And, in certain languages spoken in Angola and the Congo,

Và, bằng một số ngôn ngữ nhất định được nói ở Angola và Congo

“zumbi” refers to an object inhabited by a spirit,

“Zumbi” dùng để chỉ một vật thể có linh hồn

or someone returned from the dead.

hoặc ai đó trở về từ cõi chết sinh sống bên trong

There are also similarities in certain cultural beliefs.

Cũng có những điểm tương đồng trong một số tín ngưỡng văn hóa nhất định.

For example, in Kongo tradition, it’s thought that once someone dies,

Ví dụ, trong truyền thống Kongo, người ta nghĩ rằng một khi ai đó chết,

their spirit can be housed in a physical object

linh hồn của họ có thể được đặt trong một vật thể vật chất

which might bring protection and good luck.

mang lại sự bảo vệ và may mắn.

Similar beliefs about what might happen to someone’s soul

Niềm tin tương tự về những gì có thể xảy ra với linh hồn của ai đó

after death are held in various parts of Africa.

sau khi chết được lưu giữ ở nhiều vùng khác nhau của Châu Phi.

Between 1517 and 1804,

Từ năm 1517 đến năm 1804,

France and Spain enslaved hundreds of thousands of African people,

Pháp và Tây Ban Nha đã bắt hàng trăm ngàn người Châu Phi làm nô lệ,

taking them to the Caribbean island

đưa họ đến hòn đảo Caribe

that now contains Haiti and the Dominican Republic.

mà bây giờ gồm quốc gia Haiti và Cộng hòa Dominica.

There, the religious beliefs of enslaved African people

Ở đó, niềm tin tôn giáo của những người nô lệ châu Phi

mixed with the Catholic traditions of colonial authorities

pha trộn với truyền thống Công giáo của chính quyền thuộc địa

and a religion known as “vodou” developed.

và một tôn giáo được gọi là “vodou” đã phát triển.

According to some vodou beliefs, a person’s soul can be captured and stored,

Theo một số niềm tin vodou, linh hồn của một người có thể bị bắt và lưu trữ,

becoming a body-less “zombi.”

trở thành một “thây ma” không có cơ thể.

Alternatively, if a body isn’t properly attended to soon after death,

Ngoài ra, nếu một cơ thể không được bảo quản đúng cách ngay sau khi chết,

a sorcerer called a “bokor” can capture a corpse

một phù thủy gọi là “bokor” có thể bắt đi xác chết

and turn it into a soulless zombi that will perform their bidding.

và biến nó thành một con thây ma vô hồn sẽ thực hiện mệnh lệnh của họ.

Historically, these zombis were said to be put to work as laborers

Trong lịch sử, những thây ma này được cho là để làm việc như những người lao động

who needed neither food nor rest and would enrich their captor’s fortune.

những người không cần thức ăn cũng như nghỉ ngơi và sẽ làm giàu cho kẻ bắt giữ họ

In other words, zombification seemed to represent the horrors of enslavement

Nói cách khác, việc thây ma hóa dường như đại diện cho sự khủng khiếp của nô dịch

that many Haitian people experienced.

mà nhiều người Haiti đã trải qua.

It was the worst possible fate:

Số phận tồi tệ nhất có thể xảy ra:

a form of enslavement that not even death could free you from.

một hình thức nô dịch thậm chí không có cái chết để bạn được giải thoát

The zombi was deprived of an afterlife and trapped in eternal subjugation.

Thây ma bị tước đoạt cuộc sống ở cõi âm và mắc kẹt trong sự nô dịch vĩnh viễn.

Because of this, in Haitian culture,

Bởi vì điều này, trong văn hóa Haiti,

zombis are commonly seen as victims deserving of sympathy and care.

thây ma thường được coi là những nạn nhân đáng được thông cảm và quan tâm.

The zombie underwent a transformation after the US occupation

Thây ma trải qua một sự biến đổi sau khi Hoa Kỳ chiếm đóng

of Haiti began in 1915—

Haiti bắt đầu vào năm 1915—

this time, through the lens of Western pop culture.

lần này, qua lăng kính của văn hóa đại chúng phương Tây.

During the occupation, US citizens propagated many racist beliefs

Trong lúc chiếm đóng, công dân Hoa Kỳ đã tuyên truyền về việc phân biệt chủng tộc

about Black Haitian people.

về người Haiti da đen.

Among false accounts of devil worship and human sacrifice,

Trong số các tường thuật sai lầm về sùng bái ma quỷ và việc hiến tế con người,

zombie stories captured the American imagination.

những câu chuyện về thây ma đã thu hút trí tưởng tượng người Mỹ.

And in 1932, zombies debuted on the big screen

Và vào năm 1932, thây ma lần đầu tiên xuất hiện trên màn ảnh rộng

in a film called “White Zombie.”

trong một bộ phim có tên “White Zombie”.

Set in Haiti, the film’s protagonist must rescue his fiancée

Lấy bối cảnh ở Haiti, nhân vật chính của phim phải giải cứu vị hôn thê của mình

from an evil vodou master who runs a sugar mill using zombi labor.

khỏi bậc thầy vodou độc ác,người điều hành nhà máy đường sử dụng lao động thây ma.

Notably, the film's main object of sympathy isn't the enslaved workforce,

Đáng chú ý, đối tượng được đồng cảm chính trong phim không phải các nô lệ lao động

but the victimized white woman.

mà nạn nhân là người phụ nữ da trắng

Over the following decades, zombies appeared in many American films,

Trong những thập kỷ tiếp theo, thây ma xuất hiện trong nhiều bộ phim của Mỹ,

usually with loose references to Haitian culture,

thường có liên quan đến văn hóa Haiti,

though some veered off to involve aliens and Nazis.

dù một số đổi hướng liên quan đến người ngoài hành tinh và Đức quốc xã

Then came the wildly influential 1968 film “Night of the Living Dead,”

Sau đó là bộ phim có ảnh hưởng cực lớn năm 1968 “Đêm của những người chết”,

in which a group of strangers tries to survive an onslaught

trong đó một nhóm người lạ cố gắng sống sót sau cuộc tấn công dữ dội

of slow-moving, flesh-eating monsters.

của những con quái vật ăn thịt, di chuyển chậm .

The film’s director remarked that he never envisioned his living dead as zombies.

Đạo diễn bộ phim nói rằng ông chưa từng nghĩ những xác sống là thây ma.

Instead, it was the audience who recognized them as such.

Thay vào đó, chính khán giả đã công nhận là như vậy.

But from then on, zombies became linked to an insatiable craving for flesh—

Nhưng từ đó, thây ma trở nên có liên quan đến sự thèm muốn vô độ với xác thịt—

with a particular taste for brains added in 1985′s “The Return of the Living Dead.”

với vị đặc biệt cho bộ não được thêm vào phim “Sự trở lại của xác sống” 1985.

In these and many subsequent films, no sorcerer controls the zombies;

Trong những phim này và tiếp theo, không phù thủy nào điều khiển được thây ma;

they’re the monsters.

chúng là những con quái vật.

And in many iterations, later fueled by 2002′s “28 Days Later,”

Và nhiều lần lặp lại, sau đó được thúc đẩy bởi “28 ngày sau” năm 2002,

zombification became a contagious phenomenon.

Thây ma hóa trở thành một hiện tượng dễ lây lan.

For decades now, artists around the world have used zombies

Trong nhiều thập kỷ nay, các nghệ sĩ trên khắp thế giới đã sử dụng thây ma

to shine a light on the social ills and anxieties of their moment—

để làm nổi bật những tệ nạn xã hội và những lo lắng trong thời điểm này của họ—

from consumer culture to the global lack of disaster preparedness.

từ văn hóa tiêu dùng đến việc thiếu sẵn sàng đối phó với thiên tai toàn cầu

But, in effect, American pop culture also initially erased the zombies origins—

Nhưng, trên thực tế, văn hóa đại chúng Mỹ cũng đã xóa bỏ nguồn gốc thây ma ban đầu—

cannibalizing its original significance

ý nghĩa ban đầu của nó là ăn thịt đồng loại

and transforming the victim into the monster.

và thay đổi nạn nhân trở thành thây ma.