Tycho Brahe, the scandalous astronomer - Dan Wenkel

Tycho Brahe, Nhà Thiên văn học tai tiếng - Dan Wenkel

Translator: Kim Phung Nguyen Reviewer: Hoang Phan

How do you imagine the life of a scientist?

Bạn nghĩ cuộc đời của một nhà khoa học sẽ như thế nào?

Boring and monotonous,

Nhàm chán và buồn tẻ,

spending endless hours in the lab

dành cả ngày làm thí nghiệm,

with no social interaction?

mà không tiếp xúc với ai?

Maybe for some but not Tycho Brahe.

Có lẽ người khác thì thế nhưng Tycho Brahe thì không

The 16th century scholar who accurately predicted planetary motion

Học giả ở thế kỉ 16 này đã tiên đoán chính xác chuyển động của hành tinh,

and cataloged hundreds of stars before the telescope had been invented

và phân loại hàng trăm ngôi sao trước khi kính viễn vọng ra đời,

also had a cosmic-sized personal life.

nhưng cuộc sống của ông cũng thú vị như là vũ trụ.

Tycho Brahe was born in 1546 to Danish nobles,

Tycho Brahe sinh năm 1546 trong một gia đình quý tộc,

but at age two was kidnapped to be raised by his uncle instead.

nhưng vào năm 2 tuổi ông bị bắt cóc và được một người chú nuôi dưỡng.

His parents didn't seem to mind.

Cha mẹ ông không hề bận tâm điều đó.

Tycho was supposed to have a career in law,

Tycho lẽ ra đã theo ngành luật,

but after witnessing a solar eclipse at thirteen,

nhưng sau khi nhìn thấy nhật thực vào năm 13 tuổi,

he began spending more time

ông dành nhiều thời gian hơn

with mathematics and science professors,

cùng các gia sư toán và khoa học,

who taught him the art of celestial observation.

những người dạy ông quan sát các thiên thể trên bầu trời.

By the time Tycho's uncle sent him off to Germany a few years later,

Vài năm sau, chú của Tycho gửi ông đến Đức

he had lost interest in his law studies,

nhưng ông không còn hứng thú với luật,

instead reading astronomy books,

thay vào đó, ông đọc sách về thiên văn,

improving his instruments,

cải tiến dụng cụ quan sát,

and taking careful notes of the night skies.

và ghi chép về các vì sao đêm hết sức cẩn thận.

It wasn't long before his own measurements

Chẳng bao lâu, kết quả đo đạc của ông

were more accurate than those in his books.

còn chính xác hơn những thứ ở trong sách.

While in Germany, Tycho got into a bit of an argument

Khi ở Đức, Tycho đã cãi nhau

with another student at a party

với một học viên khác ở một bữa tiệc

over a mathematical formula,

về một công thức toán học,

resulting in a sword duel

dẫn đến một cuộc đấu kiếm

and Tycho losing a good-sized chunk of his nose.

và Tycho mất một phần đầu mũi của ông.

After that, he was said to have worn

Sau đó, người ta nói rằng ông đeo

a realistic prosthetic of gold and silver

một chiếc mũi giả bằng vàng và bạc

that he would glue onto his face.

mà không bỏ nó ra bao giờ.

Fortunately, Tycho didn't need his nose

May thay, Tycho không cần mũi của mình

to continue his astronomical work.

để tiếp tục con đường thiên văn của ông.

He kept studying the night sky

Ông nghiên cứu về bầu trời đêm

and creating all sorts of instruments,

và tạo nên đủ loại dụng cụ,

including a building-sized quadrant for measuring

gồm cả một cây thước với kích cỡ của một tòa nhà

the angles of stars.

dùng để đo các vì sao.

After months of careful observation,

Sau hàng tháng đo lường cẩn thận,

Tycho discovered a new star

Tycho phát hiện ra một ngôi sao mới

in the constellation Cassiopeia.

trong chòm sao Cassiopeia.

The publication of this discovery granted him rock star status

Việc công bố phát hiện này khiến ông trở nên rất nổi tiếng,

and offers of scientific positions all over Europe.

và được đề nghị làm nhà khoa học cho các hoàng gia Châu Âu.

Wanting to keep him at home,

Để giữ ông ở lại,

the King of Denmark offered to give Tycho

nhà vua Đan Mạch đề nghị cho Tycho

his own personal island with a state of the art observatory.

một hòn đảo riêng để xây đài quan sát.

Called Uraniborg and costing about 1% of Denmark's entire budget,

Đài Uraniborg và việc xây dựng nó tốn 1% ngân sách của Đan Mạch,

this observatory was more of a castle,

đài quan sát này còn hơn cả một lâu đài,

containing formal gardens,

nó có vườn,

rooms for family, staff and visiting royalty,

phòng cho gia đình, người làm công và hoàng gia.

and an underground section just for all the giant instruments.

và một tầng hầm cho những dụng cụ khổng lồ của ông.

Tycho also built a papermill and printing press

Tycho còn xây một xưởng làm giấy và xưởng in báo

for publishing his papers,

để xuất bản sách của ông,

and a lab for studying alchemy.

và một phòng thí nghiệm để học về thuật giả kim.

And since no castle would be complete

Và lâu đài sẽ không hoàn thiện

without entertainment,

nếu thiếu thú tiêu khiển,

Tycho employed a clairvoyant dwarf

Tycho thuê một người lùn

named Jep as court jester.

tên là Jep để làm hề.

Tycho lived on his island,

Tycho sống trên hòn đảo,

studying and partying for about 20 years.

nghiên cứu và tiệc tùng suốt 20 năm.

But after falling out with the new Danish King,

Nhưng khi gặp bất đồng với vị vua Đan Mạch mới,

he took up an invitation from the Holy Roman Emperor

Ông nhận lời đề nghị của Đế quốc La Mã Thần Thánh

to become the official imperial astronomer in Prague.

và trở thành nhà thiên văn học chính thức của hoàng gia ở Prague.

There, he met another famous astronomer Johannes Kepler,

Ở đó, ông gặp một nhà thiên văn học khác, Johannes Kepler,

who became his assistant.

người sau này đã trở thành trợ lý của ông.

While Kepler's work interested him,

Dù quan tâm đến nghiên cứu của Kepler,

Tycho was protective of his data,

Tycho vẫn giữ kín nghiên cứu của mình

and the two often got into heated arguments.

và cả hai thường xuyên tranh cãi nảy lửa.

In 1601, Tycho attended a formal banquet

Năm 1601, Tycho được mời tham dự một bữa tiệc

where he drank quite a lot

và ông đã uống rất nhiều rượu,

but was too polite to leave the table to relieve himself,

nhưng vì lịch sự nên không rời bàn ăn để đi vệ sinh,

deciding to tough it out instead.

mà cố gắng nhịn.

This proved to be a bad idea,

Điều đó hóa ra lại không tốt,

as he quickly developed a bladder infection

vì nó khiến ông bị viêm bàng quang

and died a few days later.

và mất vài ngày sau đó.

But over 400 years after his death,

Nhưng 400 năm sau khi ông mất,

Tycho still had a few surprises up his sleeve.

cái chết của Tycho vẫn còn nhiều bí ẩn.

When his body was exhumed and studied in 2010,

Năm 2010, xác ông được khai quật và nghiên cứu,

the legendary gold and silver nose

nhưng chiếc mũi vàng nổi tiếng

was nowhere to be found,

đã không cánh mà bay,

with chemical traces suggesting

các dấu vết hóa học cho thấy

that he wore a more casual brass nose instead.

chiếc mũi trên gương mặt ông thực chất là mũi đồng.

Tycho's mustache hair was also found

Trên ria mép của Tycho còn tìm thấy

to contain unusually high levels of toxic mercury.

chất độc thủy ngân với hàm lượng cao một cách bất thường.

Was it from a medicine used to treat his bladder infection?

Liệu nó có phải một loại thuốc dùng để điều trị viêm bàng quang?

A residue from his alchemy experiments?

Hay nó đến từ các thí nghiệm giả kim thuật của ông?

Or did his quarrelsome coworker Johannes Kepler

Hay là người trợ lý hay gây gổ, Johannes Kepler,

poison him to acquire his data?

đã đầu độc ông để chiếm các số liệu nghiên cứu?

We may never know,

Có lẽ ta sẽ không biết được,

but the next time you think scientists lead boring lives,

nhưng nếu bạn nghĩ nhà khoa học có cuộc sống nhàm chán

dig a little deeper.

thì hãy suy nghĩ lại.

A fascinating story may be just beyond the tip of your nose.

Một câu chuyện thú vị có thể đang ở ngay trước "mũi" bạn đấy!