Tycho Brahe, the scandalous astronomer - Dan Wenkel

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Rysia Wand

How do you imagine the life of a scientist?

Jak wyobrażacie sobie życie naukowców?

Boring and monotonous,

Nudne i monotonne,

spending endless hours in the lab

z godzinami spędzonymi w laboratorium

with no social interaction?

bez życia towarzyskiego?

Maybe for some but not Tycho Brahe.

Może niektórzy, ale na pewno nie Tycho Brahe.

The 16th century scholar who accurately predicted planetary motion

Ten XVI-wieczny uczony, który przewidział ruch planetarny

and cataloged hundreds of stars before the telescope had been invented

i skatalogował setki gwiazd jeszcze przed wynalezieniem teleskopu,

also had a cosmic-sized personal life.

prowadził wyjątkowo światowe życie.

Tycho Brahe urodził się w 1546 roku w rodzinie duńskich arystokratów,

Tycho Brahe was born in 1546 to Danish nobles,

but at age two was kidnapped to be raised by his uncle instead.

ale w wieku 2 lat został porwany przez wujka.

His parents didn't seem to mind.

Rodzice nie protestowali.

Tycho miał zostać prawnikiem,

Tycho was supposed to have a career in law,

but after witnessing a solar eclipse at thirteen,

ale po tym, jak w wieku 13 lat zobaczył zaćmienie słońca,

zaczął spędzać więcej czasu

he began spending more time

with mathematics and science professors,

z matematykami i profesorami nauk ścisłych,

who taught him the art of celestial observation.

którzy uczyli go sztuki astronomii obserwacyjnej.

By the time Tycho's uncle sent him off to Germany a few years later,

Gdy wuj wysyłał go do Niemiec,

he had lost interest in his law studies,

Tycho nie był już zainteresowany prawem.

instead reading astronomy books,

Zamiast tego czytał książki o astronomii,

improving his instruments,

udoskonalał przyrządy miernicze

and taking careful notes of the night skies.

i uważnie notował to, co zaobserwował na niebie.

It wasn't long before his own measurements

Wkrótce jego własne pomiary

were more accurate than those in his books.

okazały się dokładniejsze od pomiarów z książek.

While in Germany, Tycho got into a bit of an argument

Podczas pobytu w Niemczech Tycho wdał się na przyjęciu

with another student at a party

w konflikt z innym studentem

over a mathematical formula,

z powodu wzoru matematycznego.

resulting in a sword duel

Doszło do pojedynku,

and Tycho losing a good-sized chunk of his nose.

w wyniku którego Tycho stracił duży kawałek nosa.

After that, he was said to have worn

Po tym incydencie astronom nosił

a realistic prosthetic of gold and silver

sztuczny nos ze złota i srebra,

that he would glue onto his face.

który przyklejał do twarzy.

Fortunately, Tycho didn't need his nose

Na szczęście Tycho nie potrzebował do pracy nosa.

to continue his astronomical work.

He kept studying the night sky

Wciąż badał niebo

and creating all sorts of instruments,

i budował wszelkiego rodzaju przyrządy,

including a building-sized quadrant for measuring

w tym kwadrant wielkości budynku do wyznaczenia położenia gwiazd.

the angles of stars.

After months of careful observation,

Po miesiącach uważnej obserwacji

Tycho discovered a new star

Tycho odkrył nową gwiazdę w gwiazdozbiorze Kasjopei.

in the constellation Cassiopeia.

The publication of this discovery granted him rock star status

To odkrycie zapewniło mu status gwiazdy

i oferty pracy z całej Europy.

and offers of scientific positions all over Europe.

Wanting to keep him at home,

By zatrzymać Tychona w domu,

the King of Denmark offered to give Tycho

król Danii zaoferował mu własną wyspę

his own personal island with a state of the art observatory.

z najnowocześniejszym obserwatorium.

Called Uraniborg and costing about 1% of Denmark's entire budget,

Zwane Uraniborg i kosztujące około 1% całego budżetu Danii,

this observatory was more of a castle,

obserwatorium bardziej przypominało zamek.

containing formal gardens,

Były tam ogrody, pokoje dla rodziny i służby

rooms for family, staff and visiting royalty,

i dla odwiedzającej Tychona rodziny królewskiej,

and an underground section just for all the giant instruments.

a także podziemne pomieszczenia na gigantyczne przyrządy.

Tycho zbudował też papiernię i maszynę drukarską

Tycho also built a papermill and printing press

for publishing his papers,

do drukowania swoich prac,

and a lab for studying alchemy.

a także laboratorium alchemiczne.

And since no castle would be complete

Jako że żaden zamek nie mógłby istnieć bez rozrywki,

without entertainment,

Tycho employed a clairvoyant dwarf

Tycho sprowadził jasnowidzącego karła

named Jep as court jester.

imieniem Jep, który został jego błaznem.

Tycho żył na swojej wyspie,

Tycho lived on his island,

studying and partying for about 20 years.

prowadząc badania i wydając przyjęcia przez niemal 20 lat.

But after falling out with the new Danish King,

Po tym, jak popadł w konflikt z nowym duńskim królem,

he took up an invitation from the Holy Roman Emperor

Tycho przyjął zaproszenie cesarza niemieckiego

to become the official imperial astronomer in Prague.

i został w Pradze nadwornym astronomem.

There, he met another famous astronomer Johannes Kepler,

Tam spotkał innego słynnego astronoma, Johannesa Keplera,

who became his assistant.

który został jego asystentem.

While Kepler's work interested him,

Choć praca Keplera interesowała go,

Tycho was protective of his data,

sam Tycho nie chciał dzielić się swoimi odkryciami.

and the two often got into heated arguments.

Często się kłócili.

In 1601, Tycho attended a formal banquet

W 1601 roku Tycho poszedł na bankiet,

where he drank quite a lot

na którym bardzo dużo pił,

jednak z grzeczności nie chciał wyjść do toalety,

but was too polite to leave the table to relieve himself,

deciding to tough it out instead.

tylko postanowił wytrzymać.

This proved to be a bad idea,

To był zły pomysł.

as he quickly developed a bladder infection

Tycho dostał zakażenia pęcherza moczowego

and died a few days later.

i zmarł kilka dni później.

Nawet 400 lat po swojej śmierci,

But over 400 years after his death,

Tycho still had a few surprises up his sleeve.

Tycho wciąż skrywał przed światem kilka tajemnic.

Po ekshumacji w 2010 roku

When his body was exhumed and studied in 2010,

the legendary gold and silver nose

okazało się, że legendarny nos ze złota i srebra zniknął.

was nowhere to be found,

with chemical traces suggesting

Ślady chemiczne sugerowały,

that he wore a more casual brass nose instead.

że nos w rzeczywistości wykonany był z miedzi.

Tycho's mustache hair was also found

Natomiast włosy z brody Tychona

to contain unusually high levels of toxic mercury.

zawierały nienaturalnie dużo rtęci.

Was it from a medicine used to treat his bladder infection?

Czy pochodziły z leków na infekcję pęcherza?

A residue from his alchemy experiments?

Ślady po eksperymentach alchemicznych?

Or did his quarrelsome coworker Johannes Kepler

A może jego konfliktowy współpracownik Johannes Kepler

poison him to acquire his data?

otruł Tychona, by dostać się do materiałów astronoma?

We may never know,

Być może nigdy się tego nie dowiemy.

but the next time you think scientists lead boring lives,

Jeśli pomyślicie, że naukowcy wiodą nudne życie,

dig a little deeper.

pokopcie trochę głębiej.

Fascynująca historia może się kryć pod samym nosem.

A fascinating story may be just beyond the tip of your nose.