Four ways to understand the Earth's age - Joshua M. Sneideman

Çeviri: Kübra Yağmur Aslanhan Gözden geçirme: Can Boysan

How old is the Earth?

Dünya kaç yaşında?

Well, by counting the number of isotopes

Yer bilimciler, radyoaktif bozulma geçirmiş

in a sample of rock

kaya örneğindeki

that's undergone radioactive decay,

izotopları sayarak

geologists have estimated the Earth's birthday,

Dünya’nın doğum gününün

when it first formed from a solar nebula,

bir güneş nebulasından ilk oluştuğu zaman,

to be 4.6 billion years ago.

yani 4,6 milyon yıl önce olduğunu tahmin ettiler.

But just how long is that really?

Ama bu gerçekten ne kadar sürüyor?

Here's some analogies

İşte sizin anlamanıza

that might help you understand.

yardımcı olabilecek bazı analojiler;

For example, let's imagine the entire history of Earth

Örneğin, günümüze kadarki tüm dünya tarihini

until the present day

bir takvim yılı olarak

as a single calendar year.

düşünelim.

On January 1st, the Earth begins to form.

1 Ocak’ta Dünya biçimlenmeye başlıyor.

By March 3rd, there's the first evidence

3 Mart’ta tek hücreli bakterilerin

of single-celled bacteria.

ilk kanıtı oluşuyor.

Life remains amazingly unicellular until November 11th

Yaşam, 11 Kasım’a kadar Edikara faunası olarak bilinen

when the first multicellular organisms,

ilk çok hücreli organizmaların ortaya çıkmasına dek

known as the Ediacaran fauna, come along.

inanılmaz bir şekilde tek hücreli olarak sürüyor.

Shortly thereafter, on November 16th at 6:08 p.m.

Kısa süre sonra, 16 Kasım'da saat 18:08'de

is the Cambrian Explosion of life,

modern kolların tümünün

ortaya çıkmaya başladığı

a major milestone,

when all of the modern phyla started to appear.

önemli bir milat olan Kambriyen Hayat Patlaması başlar.

On December 10th at 1:26 p.m.,

10 Aralık günü saat 13:26'da,

the dinosaurs first evolve

dinozorlar ilk kez gelişirler

but are wiped out by an asteroid

ancak sadece iki hafta sonra

just two weeks later.

bir asteroit tarafından yok edilirler.

On December 31st, the mighty Roman empire

31 Aralık günü, Büyük Roma İmparatorluğu kurulur

rises and falls in just under four seconds.

ve dört saniyeden biraz daha kısa süre içinde yıkılır.

And Columbus sets sail

Kristof Kolomb,

Hindistan olduğunu düşündüğü yere

for what he thinks is India

at three seconds to midnight.

gece yarısına üç saniye kala yelken açar.

If you try to write the history of the Earth

Dünya tarihini yılda sadece

using just one page per year,

bir sayfa kullanarak yazmayı denerseniz,

your book would be 145 miles thick,

kitap yaklaşık 235 kilometre kalınlığında olacaktır,

bu da uluslararası uzay istasyonunun

more than half the distance

to the international space station.

uzunluğunun yarısından fazla.

The story of the 3.2 million year-old

Lucy olarak bilinen 3,2 milyon yıllık,

Australopithecine fossil known as Lucy

Australopithecine fosilinin hikâyesi

would be found on the 144th mile,

kitabın sonundan sadece 150 metre uzakta,

just over 500 feet from the end of the book.

yani 230. kilometrede bulunacak.

The United States of America's Declaration of Independence

Amerika Birleşik Devletleri’nin Bağımsızlık Bildirisi

would be signed in the last half-inch.

son 1 santimetrede imzalanacak.

Or if we compared geologic time

Ya da jeolojik zaman ile,

to a woman stretching her arms

kollarını iki metreye kadar esneten

to a span of six feet,

bir kadını karşılaştırırsak,

the simple act of filing her nails

basit bir eylem olarak, kadının tırnaklarını törpülemesi

would wipe away all of recorded human history.

kaydedilmiş tüm insanlık tarihini yok edecektir.

Finally, let's imagine the history of the Earth as your life:

Son olarak, Dünya tarihini sizin hayatınız gibi düşünelim:

from the moment you're born

doğduğunuz andan

to your first day of high school.

lisedeki ilk gününüze kadar.

Your first word,

İlk kelimenizden,

first time sitting up,

ilk oturuşunuza

and first time walking

ve ilk yürüyüşünüze kadar

would all take place while life on Earth

olan hayatınızı düşünün.

was comprised of single-celled organisms.

Bunların hepsi dünyadaki yaşam tek hücreli yapılardan oluşurken gerçekleşecekti.

In fact, the first multicellular organism

Aslında, ilk çok hücreli organizma;

wouldn't evolve until you were 12 years old

siz 12 yaşınıza gelene dek

ve 7. sınıfa başlayana dek gelişmez.

and starting 7th grade,

right around the time

yani fen bilgisi öğretmeninizin

your science teacher is telling the class

fosillerin nasıl oluştuğunu

how fossils are formed.

anlattığı zamana kadar gelişmeyecektir.

The dinosaurs don't appear

Dinozorlar,

until three months into 8th grade

8. sınıfın üçüncü ayına dek görünmezler,

and are soon wiped out right around spring break.

ve bahar tatili civarında yok olurlar.

Three days before 9th grade begins,

9. sınıfa başlamadan üç gün önce,

when you realize summer is over

yazın bittiğini fark ettiğinizde

and you need new school supplies,

yeni okul eşyalarına ihtiyacınız olduğunda,

Lucy, the Australopithecine, is walking around Africa.

Lucy -yani Australopithecine- Afrika civarında yürüyordu.

As you finish breakfast

Okuldan 44 dakika önce,

and head outside to catch your bus

kahvaltınızı bitirdikten sonra,

44 minutes before school,

otobüsü yakalamak için dışarı çıkarken,

the Neanderthals are going extinct throughout Europe.

Neandertallerin soyu bütün Avrupa'da tükeniyordu.

The most recent glacial period

En son buzul çağı,

ends as your bus drops you off

otobüs sizi dersten 16 dakika önce

16 minutes before class.

okula bıraktığında sona eriyor.

Columbus sets sail 50 seconds before class

Siz hâlâ doğru sınıfı bulmaya çalışırken

as you're still trying to find the right classroom.

Kristof Klomb dersten 50 saniye önce yelken açıyor.

The Declaration of Independence is signed

Bağımsızlık Bildirisi,

28 seconds later

sen boş bir sıra ararken

as you look for an empty seat.

28 saniye sonra imzalanıyor.

And you were born 1.3 seconds before the bell rings.

Ve zil çalmadan 1,3 saniye önce doğdunuz.

So, you see, the Earth is extremely,

Dünya,

unbelievably old

fosil kalıntısı olan,

geçmişe ve muhtemelen geleceğe dair

compared to us humans

with a fossil record

inanılmaz hikâyeler saklayan

hiding incredible stories to tell us about the past

biz insanlara kıyasla

and possibly the future as well.

inanılmaz derecede yaşlı.

But in the short time we've been here,

Çok kısa süredir burada olsak da

we've learned so much

çok şey öğrendik,

ve gelecek on yıllar ve yüzyıllar boyunca

and will surely learn more

over the next decades and centuries,

jeolojik zamana yakın olarak

near moments in geological time.

kesinlikle daha fazla şey öğreneceğiz.