Is there a difference between art and craft? - Laura Morelli

Sanat ve zanaat arasında fark var mıdır? - Laura Morelli

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: güney örnek

When you hear the word art,

Sanat sözcüğünü duyunca

what comes to mind?

aklınıza ne geliyor?

A painting, like the Mona Lisa,

Mona Lisa gibi bir tablo mu,

or a famous sculpture or a building?

yoksa ünlü bir heykel ya da bir bina mı?

What about a vase or a quilt or a violin?

Bir vazo, bir örtü ya da bir kemana ne dersiniz?

Are those things art, too, or are they craft?

Bunlar da sanat mı, yoksa zanaat mı?

And what's the difference anyway?

Ve gerçekten de aralarındaki fark nedir?

It turns out that the answer is not so simple.

Cevabın çok basit olmadığı ortada.

A spoon or a saddle may be finely wrought,

Bir kaşık veya eyer incelikle işlenmiş olabilir,

while a monument may be, well, uninspired.

buna karşılık bir anıt ilham verici olmayabilir.

Just as not every musical instrument is utilitarian,

Her müzik enstrümanı nasıl kullanışlı değilse,

not every painting or statue is made for its own sake.

her resim veya heykel de bir amaç için yapılmamıştır.

But if it's so tricky to separate art from craft,

Ancak eğer sanatı zanaatten ayırmak bu kadar güçse,

then why do we distinguish objects in this way?

o zaman neden objeleri bu şekilde ayırıyoruz?

You could say it's the result

Bunun, olayların dramatik tarihi dönüm noktalarının

of a dramatic historical turn of events.

sonucu olduğu söylenebilir.

It might seem obvious to us today

Da Vinci veya Michelangelo gibi kişileri

to view people, such as da Vinci or Michelangelo,

bugün efsanevi sanatçılar olarak

as legendary artists,

görmemiz normal olabilir

and, of course, they possessed extraordinary talents,

ve elbette sıradışı yeteneklere sahiptiler,

but they also happened to live in the right place

ancak aynı zamanda doğru yerde ve

at the right time,

doğru zamanda yaşıyorlardı,

because shortly before their lifetimes

çünkü onların yaşamından kısa bir süre önce

the concept of artists hardly existed.

sanatçı kavramı hemen hemen hiç yoktu.

If you had chanced to step into a medieval European workshop,

Eğer bir Ortaçağ Avrupası atölyesini görme şansınız olsaydı,

you would have witnessed a similar scene,

birbirine benzer sahnelere tanık olurdunuz,

no matter whether the place belonged to

yer kime ait olursa olsun,

a stonemason, a goldsmith, a hatmaker,

bir taş ustasına, kuyumcuya, şapkacıya

or a fresco painter.

ya da fresk ressamına.

The master, following a strict set of guild statutes,

Ustabaşı, loncanın katı kurallarını takip ederek,

insured that apprentices and journeymen

çırakların ve ustaların

worked their way up the ranks

yıllar boyu çalışarak

over many years of practice

ve tam olarak belirlenmiş başarı merdivenlerini tırmanarak

and well-defined stages of accomplishment,

üst basamaklara çıkmalarını sağlıyordu,

passing established traditions to the next generation.

böylelikle yerleşmiş gelenekleri bir sonraki jenerasyona aktarıyordu.

Patrons regarded these makers

Hamiler bu üreticileri

collectively rather than individually,

bireysel olarak değil, topluluk olarak dikkate alıyorlardı

and their works from Murano glass goblets,

ve Murano cam kadehleri

to Flemish lace,

ve Flaman dantelleri gibi eserleri

were valued as symbols of social status,

sosyal statü sembolü olarak değer görüyordu,

not only for their beauty,

sadece güzellikleri için değil,

but their adherence to a particular tradition.

belli bir geleneğe bağlılıkları için de.

And the customer who commissioned and paid for the work,

Ve eseri sipariş veren ve ödeme yapan müşterinin,

whether it was a fine chair,

ki bu eser ister güzel bir sandalye olsun,

a stone sculpture, a gold necklace,

isterse taş bir heykel, altın bir kolye

or an entire building,

ya da bütün bir bina,

was more likely to get credit

eserin tasarımını yapan veya inşa edenden daha çok

than those who designed or constructed it.

itibar görmesi muhtemeldi.

It wasn't until around 1400

1400 yıllarına kadar

that people began to draw a line

insanlar henüz sanat ve zanaat arasına

between art and craft.

bir çizgi çekmeye başlamamışlardı.

In Florence, Italy,

İtalya, Floransa'da,

a new cultural ideal that would later be called

daha sonra Rönesans Hümanizm'i

Renaissance Humanism

olarak adlandırılacak yeni bir kültürel ideal

was beginning to take form.

oluşmaya başlıyordu.

Florentine intellectuals began to spread the idea

Floransalı entellektüeller klasik Yunan ve Roma eserlerini

of reformulating classical Greek and Roman works,

yeniden düzenleme fikrini yaymaya başladılar,

while placing greater value on individual creativity

bir yandan da bireysel yaratıcılığa kolektif üretimden

than collective production.

daha fazla değer veriyorlardı.

A few brave painters,

On yıllar boyunca

who for many centuries,

fit kare üzerinden ücret alan

had been paid by the square foot,

birkaç cesur ressam,

successfully petitioned their patrons

yeteneklerine göre ödeme yapılmasına

to pay them on the basis of merit instead.

dair müşterilerine yaptıkları isteklerinde başarılı oldu.

Within a single generation,

Bir jenerasyon içerisinde,

people's attitudes about objects and their makers

insanların objeler ve yaratıcıları hakkındaki fikirleri

would shift dramatically,

keskin şekilde değişti.

such that in 1550,

Örneğin, 1550'de

Giorgio Vasari,

Giorgio Vasari,

not incidentally a friend of Michelangelo,

ki kendisinin Michelangelo'nun arkadaşı olması tesadüf değildir,

published an influential book called,

"En İyi Ressamların, Heykeltraşların ve Mimarların Hayatları"

"Lives of the Most Excellent Painters, Sculptors and Architects,"

adında etkili bir kitap bastı,

elevating these types of creators

böylece hayatlarına dair ilginç detaylar paylaşarak

to rock star status by sharing juicy biographical details.

bu tip yaratıcı kişileri rock yıldızı statüsüne yükseltti.

In the mind of the public,

Resim, heykel ve mimari

painting, sculpture and architecture

halkın gözünde artık

were now considered art,

sanat olarak değerlendiriliyordu

and their makers creative masterminds: artists.

ve bunları yapanlar da yaratıcı beyinler: Sanatçılar.

Meanwhile, those who maintained

Bu arada, lonca geleneklerini koruyarak

guild traditions and faithfully produced

sadakatle şamdanlar, seramik kaplar,

candelsticks, ceramic vessels,

altın mücevher ya da dövme demir kapılar

gold jewelery or wrought iron gates,

üretenler ise halk arasında

would be known communally as artisans,

zanaatkâr olarak bilineceklerdi

and their works considered minor or decorative arts,

ve eserleri daha düşük bir statüde düşünülerek,

connoting an inferior status

daha önemsiz ya da dekoratif sanat olarak değerlendirildi,

and solidifying the distinction

ki sanat ve zanaat arasındaki bu ayrımın

between art and craft that still persists

pekiştirilmesi Batı dünyasında

in the Western world.

hâlâ devam etmektedir.

So, if we consider a painting

O halde, eğer Rembrandt veya Picasso'nun

by Rembrandt or Picasso art,

bir tablosunu sanat olarak düşünürsek,

then where does that leave an African mask?

bir Afrika maskesi ne olur?

A Chinese porclein vase?

Peki ya bir Çin porselen vazo?

A Navajo rug?

Bir Navajo kilimi?

It turns out that in the history of art,

Görünen o ki, sanat tarihinde

the value placed on innovation

yeniliğe verilen değer

is the exception rather than the rule.

kural değil, bir istisnadır.

In many cultures of the world,

Dünyadaki pek çok kültürde,

the distinction between art and craft

sanat ve zanaat arasında

has never existed.

hiçbir zaman ayrım olmamıştır.

In fact, some works that might be considered craft,

Gerçekte, zanaat olarak düşünülen pek çok eser,

a Peruvian rug,

yani bir Peru kilimi,

a Ming Dynasty vase,

bir Ming Hanedanı vazosu,

a totem pole,

bir totem direği,

are considered the cultures' preeminent visual forms.

kültürlerin önemli görsel biçimleri olarak düşünülmektedir.

When art historians of the 19th Century

19. yüzyıl sanat tarihçileri

saw that the art of some non-Western cultures

Batı dışındaki bazı kültürlerin sanatlarının

did not change for thousands of years,

binlerce yıl hiç değişmediğini gördüklerinde,

they classified the works as primitive,

bu eserleri ilkel olarak sınıflandırdılar,

suggesting that their makers were incapable of innovating

bunları yaratanların da yenilik yapma yeteneğinden yoksun olduklarını

and therefore were not really artists.

ve bu sebeple gerçekten sanatçı olmadıklarını iddia ettiler.

What they didn't realize was that

Farkına varmadıkları şey,

these makers were not seeking to innovate at all.

bunları yapanların aslında yenilik yapma peşinde olmamalarıydı.

The value of their works lay precisely

Eserlerinin değerini, görsel geleneklerinin

in preserving visual traditions,

değiştirilmesi değil,

rather than in changing them.

muhafaza edilmesi belirliyordu.

In the last few decades, works such as

Son birkaç on senedir, örtüler, seramikler

quilts, ceramics and wood carvings

veya ağaç oyma işleri gibi eserler,

have become more prominently included

sanat tarihi kitaplarında daha fazla

in art history textbooks

yer almakta

and displayed in museums

ve müzelerde

alongside paintings and sculpture.

resim ve heykellerle beraber sergilenmektedir.

So maybe it's time to dispense with vague terms

Bu yüzden, belki artık sanat ve zanaat gibi

like art and craft

belirsiz terimlerden vazgeçip,

in favor of a word like visual arts

daha geniş bir estetik üretimi kapsayan

that encompasses a wider array of aesthetic production.

görsel sanatlar kelimesine geçme zamanıdır.

After all, if our appreciation of objects

Nihayetinde, eğer objeler ve onları yapanlara

and their makers is so conditioned

karşı takdirimiz bu kadar

by our culture and history,

kültürümüz ve tarihimize bağlıysa,

then art and its definition

o zaman sanat ve onun tanımı

are truly in the eye of the beholder.

gerçekten de ona bakan gözlerdedir.