Can steroids save your life? - Anees Bahji

365,248 views ・ 2020-06-17

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Miraç Şendil
00:07
Steroids: they’re infamous for their use in sports.
0
7146
3690
Spordaki kullanımları yüzünden steroidlerin adı çıkmış durumda.
00:10
But they’re also found in inhalers, creams to treat poison ivy and eczema,
1
10836
4911
Fakat steroidler solunum aletlerinde,
zehirli sarmaşıklar ile egzamayı tedavi eden kremlerde
00:15
and shots to ease inflammation.
2
15747
2590
ve iltihabı hafifletmeye yarayan aşılarda da bulunuyor.
00:18
The steroids in these medicines aren’t the same as the ones used to build muscle.
3
18337
5063
Bu ilaçlardaki steroidler, kas geliştirmek için kullanılan steroidlerin aynısı değil.
00:23
In fact, they’re all based on yet another steroid—
4
23400
3790
Doğrusu, bunların hepsinin temelinde başka bir steroid var,
00:27
one our body produces naturally, and we can’t live without.
5
27190
4450
bu steroidi vücudumuz doğuştan üretiyor ve o olmadan da yaşayamayız.
00:31
Taking a step back, the reason there are so many different steroids
6
31640
3699
Bir adım geri gidelim, birçok farklı steroidin olmasının sebebi
00:35
is because the term refers to substances with a shared molecular structure,
7
35339
4602
bu terimin vücuttaki ortak etkilerden ziyade
00:39
rather than shared effects on the body.
8
39941
2940
içerdiği ortak molekül yapısını ifade etmesidir.
00:42
Steroids can be naturally occurring or synthetic,
9
42881
2869
Steroidler doğal ya da sentetik biçimde meydana gelebilir
00:45
but what all steroids have in common is a molecular structure
10
45750
4150
fakat bütün steroidlerin ortak noktası molekül yapılarıdır,
00:49
that consists of a base of four rings made of 17 carbon atoms
11
49900
5070
bu yapılar, 17 karbon atomundan meydana gelen dört halka temelinden oluşur
00:54
arranged in three hexagons and one pentagon.
12
54970
4080
ve üç altıgen ile bir beşgen şeklinde dizilmiştir.
00:59
A molecule must contain this exact arrangement to be a steroid,
13
59050
4633
Bir molekül, steroid olabilmek için bu eksiksiz dizilime sahip olmalıdır,
01:03
though most also have side chains—
14
63683
3070
yine de çoğunun yan zinciri de vardır -
01:06
additional atoms that can dramatically impact the molecule’s function.
15
66753
5326
bu yan zincirler, molekülün işleyişini önemli ölçüde etkileyen ilave atomlardır.
01:12
Steroids get their name from the fatty molecule cholesterol.
16
72079
3960
Steroidler ismini yağlı bir molekül olan kolesterolden alır.
01:16
In fact, our bodies make steroids out of cholesterol.
17
76039
3993
Vücutlarımız aslında steroidleri kolesterolden faydalanarak üretirler.
01:20
That fatty cholesterol base means that steroids
18
80032
3210
Bu yağlı kolesterolün temeli,
steroidlerin yağlı hücre zarını geçebildiğini
01:23
are able to cross fatty cell membranes and enter cells.
19
83242
4360
ve hücrelere girebildiğini ifade eder.
01:27
Within the cell, they can directly influence gene expression
20
87602
3820
Hücre içinde gen ifadesini ve protein sentezini
01:31
and protein synthesis.
21
91422
2367
doğrudan etkileyebilirler.
01:33
This is different from many other types of signaling molecules,
22
93789
3610
Bu durum birçok sinyal moleküllerinden farklıdır,
01:37
which can’t cross the cell membrane
23
97399
2070
sinyal molekülleri hücre zarını geçemez
01:39
and have to create their effects from outside the cell,
24
99469
3390
ve etkilerini daha karmaşık yollarla
01:42
through more complicated pathways.
25
102859
2769
hücre dışından yaratmak zorundadırlar.
01:45
So steroids can create their effects faster than those other molecules.
26
105628
5557
Yani steroidler, etkilerini diğer moleküllere nazaran
daha hızlı yaratırlar.
01:51
Back to the steroids in anti-inflammatory medications:
27
111185
3880
İltihap önleyici ilaç tedavilerinde kullanılan steroidlere geri dönelim:
01:55
all of these are based on a naturally occurring steroid called cortisol.
28
115065
4960
Bu steroidlerin tümü kortizol denen ve doğal olarak ortaya çıkan
bir steroidi temel alırlar.
02:00
Cortisol is the body’s primary stress signal,
29
120025
3240
Kortizol vücudun birincil stres sinyalidir
02:03
and it has a huge range of functions.
30
123265
2544
ve çok fazla sayıda işlevi vardır.
02:05
When we experience a stressor—
31
125809
2150
Strese neden olan bir şey yaşadığımızda -
02:07
anything from a fight with a friend, to spotting a bear,
32
127959
3250
bir arkadaşımızla kavga etmekten, bir ayıyla karşılaşmaya
02:11
to an infection or low blood sugar—
33
131209
2733
enfeksiyona veya düşük kan şekerine kadar olan stres -
02:13
the brain reacts by sending a signal from the hypothalamus to the pituitary gland.
34
133942
5993
beyin, hipotalamustan hipofiz bezine bir sinyal göndererek buna tepki verir.
02:19
The pituitary gland then sends a signal to the adrenal glands.
35
139935
4542
Daha sonra hipofiz bezi, böbrek üstü bezine sinyal gönderir.
02:24
The adrenal glands produce cortisol, and release some constantly.
36
144477
4474
Böbrek üstü bezi kortizol salgılar ve bunun bir kısmını sürekli salıverir.
02:28
But when they receive the signal from the pituitary gland,
37
148951
3570
Fakat hipofiz bezinden sinyal aldığında
02:32
they release a burst of cortisol,
38
152521
2321
çok sayıda kortizolu salıverir,
02:34
which spurs the body to generate more glucose for energy,
39
154842
3620
bu da enerji için vücudu daha çok glikoz üretmeye teşvik eder,
02:38
decrease functions not immediately related to survival, like digestion,
40
158462
4420
sindirim gibi hayati olmayan işlevleri de azaltır
02:42
and can activate a fight-flight-or-freeze response.
41
162882
3881
ve "savaş, kaç ya da dur" tepkisini aktive edebilir.
02:46
This is helpful in the short term, but can cause undesirable side effects
42
166763
4269
Bu durum kısa vadede faydalıdır
fakat çok uzun sürerse uykusuzluk ve zayıf ruh hali gibi
02:51
like insomnia and lowered mood if they last too long.
43
171032
4267
nahoş yan etkilere sebep olabilir.
02:55
Cortisol also interacts with the immune system in complex ways—
44
175299
4376
Kortizol, bağışıklık sistemiyle de karmaşık yollarla etkileşim içindedir,
02:59
depending on the situation,
45
179675
1337
bu, duruma göre değişir
03:01
it can increase or decrease certain immune functions.
46
181012
3767
ve belirli bağışıklık işlevlerini arttırır veya azaltır.
03:04
In the process of fighting infection,
47
184779
1990
Enfeksiyonla mücadele esnasında,
03:06
the immune system often creates inflammation.
48
186769
3160
bağışıklık sistemi sıklıkla iltihaba yol açar.
03:09
Cortisol suppresses the immune system’s ability to produce inflammation,
49
189929
4250
Kortizol, bağışıklık sisteminin iltihaba yol açma yetisini baskılar,
03:14
which, again, can be useful in the short term.
50
194179
3156
bu da yine kısa vadede faydalı olabilir.
03:17
But too much cortisol can have negative impacts,
51
197335
3014
Fakat çok fazla kortizol olumsuz etkilere yol açabilir,
03:20
like reducing the immune system’s ability to regenerate bone marrow and lymph nodes.
52
200349
5639
bu olumsuz etkilerden biri ise
bağışıklık sisteminin kemik iliği ile lenf bezi yenileme yetisini düşürmektir.
03:25
To prevent levels from staying high for too long,
53
205988
3150
Çok uzun süre yüksek seviyelerde kalmasını engellemek için
03:29
cortisol suppresses the signal that causes the adrenal glands
54
209138
3797
kortizol, böbrek üstü bezinin
daha çok kortizol salıvermesine yol açan sinyali baskılar.
03:32
to release more cortisol.
55
212935
2200
03:35
Medicinal corticosteroids channel cortisol’s effects on the immune system
56
215135
4693
Tıbbi kortikosteroidler,
alerjik tepkimelerle, döküntülerle ve astımla savaşmak için
03:39
to fight allergic reactions, rashes, and asthma.
57
219828
4180
kortizolün bağışıklık sistemindeki etkilerini temel alır.
03:44
All these things are forms of inflammation.
58
224008
2836
Bunların hepsi iltihabın türleridir.
03:46
There are many synthetic steroids that share the same basic mechanism:
59
226844
4071
Aynı mekanizmayı paylaşan birçok sentetik steroid vardır,
03:50
they enhance the body’s cortisol supply,
60
230915
2490
bu steroidler vücudun kortizol kaynağını arttırırlar,
03:53
which in turn shuts down the hyperactive immune responses
61
233405
3503
bu da karşılığında,
iltihaba yol açan ve aşırı etkin olan bağışıklık tepkilerini durdurur.
03:56
that cause inflammation.
62
236908
2187
03:59
These corticosteroids sneak into cells and can turn off the “fire alarm”
63
239095
4946
Bu kortikosteroidler hücrelere gizlice sokulurlar
ve iltihap sinyallerinin gen ifadesini baskılayarak
04:04
by suppressing gene expression of inflammatory signals.
64
244041
4848
"yangın alarmı"nı kapatabilirler.
04:08
The steroids in inhalers and creams impact only the affected organ—
65
248889
5025
Solunum aletlerindeki ve kremlerdeki steroidler
sadece etki altındaki organı, yani deriyi veya akciğerleri etkilerler.
04:13
the skin, or the lungs.
66
253914
2210
04:16
Intravenous or oral versions, used to treat chronic autoimmune conditions
67
256124
4761
Bunların damar içine tesir eden veya ağızdan alınan çeşitleri
kronik otoimmün hastalıkları tedavi etmek için kullanılır,
04:20
like lupus or inflammatory bowel disease, impact the whole body.
68
260885
5432
bu hastalıklara, bütün vücudu etkileyen
lupus veya iltihabi bağırsak hastalığı örnek verilebilir.
04:26
With these conditions, the body’s immune system attacks its own cells,
69
266317
4423
Bu hastalıklarda, vücudun bağışıklık sistemi kendi hücrelerine saldırır,
04:30
a process analogous to a constant asthma attack or rash.
70
270740
4679
bu süreç, sürekli olan astım ataklarına veya döküntüye benzer.
04:35
A constant low dose of steroids
71
275419
2350
Düşük dozajlı ve durağan bir steroid
04:37
can help keep this renegade immune response under control—
72
277769
3879
bu kaçak bağışıklık tepkisinin kontrol altında tutulmasına yarayabilir
04:41
but because of the negative psychological and physiological effects
73
281648
3610
fakat uzun süre maruz kalma sonucunda oluşan
olumsuz psikolojik ve fizyolojik etkiler yüzünden
04:45
of longterm exposure,
74
285258
1446
04:46
higher doses are reserved for emergencies and flare-ups.
75
286704
4784
daha yüksek dozajlar, acil durumlar ve ani ateşlenmeler için ayrılmıştır.
04:51
While an asthma attack, poison ivy welts, and irritable bowel syndrome
76
291488
4010
Astım atağı, zehirli sarmaşık izi ve hassas bağırsak sendromu
04:55
might seem totally unrelated, they all have something in common:
77
295498
4084
birbirleriyle tamamen alakasız görünse de
hepsinin ortak bir yanı var:
04:59
an immune response that’s doing more harm than good.
78
299582
4208
faydadan çok zararı olan bir bağışıklık tepkisi.
05:03
And while corticosteroids won’t give you giant muscles,
79
303790
3301
Ayrıca kortikosteroidler size devasa kas kazandırmaz,
05:07
they can be the body’s best defense against itself.
80
307091
3533
yalnızca vücudun kendisine karşı en iyi savunmacısı olabilirler.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7