How optical illusions trick your brain - Nathan S. Jacobs

Optik illüzyonlar beyninizi nasıl kandırıyor? - Nathan S. Jacobs

Çeviri: Ece Ünalan Gözden geçirme: Reşat Bir

Check this out:

Şuna bir bak:

Here's a grid, nothing special, just a basic grid, very grid-y.

Bir ızgara, özel değil sadece basit bir ızgara şekli, çok kareli.

But look closer, into this white spot at the center

Ama ortadaki dikey ve yatay çizgilerin kesiştiği

where the two central vertical and horizontal lines intersect.

beyaz noktaya daha yakından bak.

Look very closely. Notice anything funny about this spot?

Çok yakından bak. Bu noktada bir tuhaflık fark ettin mi?

Yeah, nothing.

Yoo, tuhaflık yok.

But keep looking. Get weird and stare at it.

Ama bakmaya devam et. Tuhafça gözlerini dik hatta.

Now, keeping your gaze fixed on this white spot,

Şimdi, gözlerini bu beyaz noktada sabit tutarak

check what's happening in your peripheral vision.

çevresel görüşünde neler olduğuna bak.

The other spots, are they still white? Or do they show weird flashes of grey?

Diğer noktalar hâlâ beyaz mı? Yoksa garip gri ışıltılar mı gösteriyorlar?

Now look at this pan for baking muffins.

Şimdi şu kek pişirme kalıbına bak.

Oh, sorry, one of the cups is inverted. It pops up instead of dipping down.

Ah, pardon, kaplardan birisi tersmiş. Çökük gözükeceğine kabarık gözüküyor.

Wait, no spin the pan. The other five are domed now?

Hayır bekle, kalıbı çevir. Şimdi de diğer beşi kubbeli gözüküyor?

Whichever it is, this pan's defective.

Hangisi olursa olsun, bu kalıp kusurlu.

Here's a photo of Abraham Lincoln, and here's one upside down.

İşte Abraham Lincoln'ün bir fotoğrafı ve bu da ters çevrilmişi.

Nothing weird going on here.

Burada garip bir şey yok.

Wait, turn that upside down one right side up. What have they done to Abe?

Bekle, ters olanı düze çevir. Abe'e ne yapmışlar öyle?

Those are just three optical illusions, images that seem to trick us.

Bunlar sadece üç optik illüzyon, yani bizi kandıran görüntüler.

How do they work?

Peki bizi nasıl kandırıyorlar?

Are magical things happening in the images themselves?

Görüntülerin kendinde mi büyüleyici bir şeyler oluyor?

While we could certainly be sneaking flashes of grey

Bu animasyon ızgaramızın çevresel beyaz noktaları yerine pekâlâ da

into the peripheral white spots of our animated grid,

gri ışıltılar sokuşturabileceğimiz hâlde

first off, we promise we aren't.

bunu yapmadığımızı öncelikle belirtelim.

You'll see the same effect with a grid printed on a plain old piece of paper.

Aynı etkiyi alelade bir kağıda basılmış bir ızgarada da görebilirsiniz.

In reality, this grid really is just a grid. But not to your brain's visual system.

Gerçekte, bu ızgara sadece bir ızgara. Ama beyninin görsel sistemi için değil.

Here's how it interprets the light information you call this grid.

Beynin ızgara dediğin bu şekli şöyle yorumlar:

The white intersections are surrounded by relatively more white on all four sides

Beyaz kavşak noktaları, çizgi üzerindeki herhangi bir beyaz noktaya göre

dört bir yandan daha fazla beyazlıkla çevrilidir.

than any white point along a line segment.

Your retinal ganglion cells notice that there is more white around the intersections

Retinal ganglion hücrelerin kavşaklarda daha fazla beyaz olduğunu fark eder.

because they are organized to increase contrast with lateral inhibition.

Çünkü bu hücreler lateral inhibisyonla kontrastı arttırmak için düzenlenmiştir.

Better contrast means it's easier to see the edge of something.

Daha iyi kontrast, bir şeyin kenarını görmenin daha kolay olması demektir.

And things are what your eyes and brain have evolved to see.

Nesneler, gözlerinin ve beyninin görmeye evrildiği şekilde görünür.

Your retinal ganglion cells don't respond as much at the crossings

Retinal ganglion hücrelerin kesişim yerlerine çok tepki vermez.

because there is more lateral inhibition for more white spots nearby

Çünkü yakınlardaki beyaz noktalar için

compared to the lines, which are surrounded by black.

etrafı siyahla çevrilmiş çizgilere göre daha fazla yanal inhibisyon vardır.

This isn't just a defect in your eyes;

Bu sadece gözlerinin bir kusuru değil,

if you can see, then optical illusions can trick you with your glasses on

eğer görme yetin varsa, optik illüzyonlar seni gözlüklerin varken

or with this paper or computer screen right up in your face.

ya da bu kağıtla ya da bilgisayar ekranıyla fark etmez, kandırabilir.

What optical illusions show us

Optik illüzyonlar bize,

is the way your photo receptors and brain assemble visual information

foto reseptörlerimiz ve beynimizin görsel bilgiyi

etrafımızdaki üç boyutlu dünyaya nasıl monte ettiğini gösteriyor.

into the three-dimensional world you see around you,

where edges should get extra attention

Bu dünyada kenarlar ekstra ilgiyi hak ediyor.

because things with edges can help you or kill you.

Çünkü keskin kenarlı şeyler sana yardım edebilir ya da seni öldürebilir.

Look at that muffin pan again. You know what causes confusion here?

Kek kalıbına tekrar bak. Burada karışıklığa ne sebep oluyor biliyor musun?

Your brain's visual cortex operates on assumptions about the lighting of this image.

Beyninin görsel korteksi görüntülerin ışıklandırması üzerine tahminler yapar.

It expects light to come from a single source, shining down from above.

Işığın tek bir kaynaktan, yukarıdan gelmesini bekler.

And so these shading patterns could only have been caused by light shining down

Buna göre, bu gölgelenmeler ancak ışığın yukarıdan gelip

on the sloping sides of a dome, or the bottom of a hole.

bir kubbenin konveks yüzeyine ya da bir çukurun dibine çarpmasıyla oluşabilir.

If we carefully recreate these clues by drawing shading patterns,

Bu gölgelenme şekillerini dikkatlice yeniden çizersek,

even on a flat piece of paper,

düz bir parça kâğıtta bile

our brain reflexively creates the 3D concave or convex shape.

beynimiz refleks olarak üç boyutlu konveks ya da konkav bir şekil yaratır.

Now for that creepy Lincoln upside down face.

Şimdi şu ürkütücü ters Lincoln resmine bakalım.

Faces trigger activity in areas of the brain

Yüzler, beynimizin yüz tanıma için özelleşmiş bölgelerindeki

that have specifically evolved to help us recognize faces.

aktiviteyi tetikler.

Like the fusiform face area and others in the occipital and temporal lobes.

Fusiform yüz alanı ile oksipital ve temporal lobdaki diğer alanlar gibi.

It makes sense, too, we're very social animals

Bu da mantıklı, çünkü biz

birbirleriyle karmaşık şekillerde etkileşen, çok sosyal hayvanlarız.

with highly complex ways of interacting with each other.

When we see faces, we have to recognize they are faces

Bir yüz gördüğümüzde, bunun bir yüz olduğunu

and figure out what they're expressing very quickly.

ve yüzün hangi duyguyu anlattığını çabucak anlamak zorundayız.

And what we focus on most are the eyes and mouth.

Bunu yaparken de en çok gözlere ve ağza odaklanırız.

That's how we figure out if someone is mad at us or wants to be our friend.

Böylece birinin bize kızgın mı olduğunu, arkadaş mı olmak istediğini anlayabiliriz.

In the upside down Lincoln face,

Ters olan Lincoln resminde,

the eyes and mouth were actually right side up,

gözler ve ağız aslında yukarı bakıyor.

so you didn't notice anything was off.

O yüzden bir gariplik fark etmedin.

But when we flipped the whole image over, the most important parts of the face,

Ama tüm resmi çevirdiğimizde, yüzün en önemli kısımları,

the eyes and mouth, were now upside down, and you realized something fishy was up.

gözler ve ağız, ters dönmüş oldu. Böylece bir bit yeniği olduğunu anladın.

You realized your brain had taken a short cut and missed something.

Beyninin kısayoldan gittiğini ve bir şeyler kaçırdığını fark ettin.

But your brain wasn't really being lazy, it's just very busy.

Ama aslında beynin tembellik etmiyor, aksine çok meşgul.

So it spends cognitive energy as efficiently as possible,

Bu yüzden bilişsel enerjisini mümkün olduğunca verimli kullanmaya çalışıyor,

using assumptions about visual information to create a tailored, edited vision of the world.

düzenlenmiş bir dünya imgesi yaratmak için görsel bilgiyle ilgili tahminler yapıyor.

Imagine your brain calling out these edits on the fly:

Beyninin hızlıca, düşünmeksizin şu düzenlemeleri bağırdığını düşün:

"Okay, those squares could be objects.

"Tamam, o kareler birer nesne olabilir.

Let's enhance that black-white contrast on the sides with lateral inhibition.

Yanal inhibisyonla kenarlardaki siyah-beyaz kontrastını arttıralım.

Darken those corners!

O köşeleri karart!

Dark grey fading into light grey?

Koyu gri açık gri mi oluyor?

Assume overhead sunlight falling on a sloping curve. Next!

Tepedeki gün ışığının eğimli bir yere düştüğünü varsay. Sıradaki!

Those eyes look like most eyes I've seen before, nothing weird going on here."

Bu gözler daha önce gördüğüm gözlere benziyor, burada bir gariplik yok."

See? Our visual tricks have revealed your brain's job

Gördün mü? Bizim görsel yanıltmacalarımız beyninin işini ortaya çıkardı,

as a busy director of 3D animation in a studio inside your skull,

kafatasının içindeki bir stüdyoda,

üç boyutlu bir animasyonun meşgul yönetmeni olarak

allocating cognitive energy and constructing a world on the fly

bilişsel enerjiyi bölüştürüp düşünmeksizin bir dünya inşa ediyor,

with tried and mostly -- but not always -- true tricks of its own.

denenmiş ve genelde -ama her zaman değil- doğru çıkan numaralarıyla.