How optical illusions trick your brain - Nathan S. Jacobs

Jak iluzje optyczne oszukują mózg - Nathan S. Jacobs

Tłumaczenie: Anna Maria Bojarowicz Korekta: Rysia Wand

Check this out:

Spójrz!

Here's a grid, nothing special, just a basic grid, very grid-y.

Tu mamy kratkę, nic szczególnego, zwykła kratka, bardzo kraciasta.

But look closer, into this white spot at the center

Ale przyjrzyj się bliżej temu białemu punktowi na środku,

where the two central vertical and horizontal lines intersect.

tam, gdzie krzyżują się dwie centralne linie.

Look very closely. Notice anything funny about this spot?

Patrz uważnie. Widzisz już coś ciekawego?

Yeah, nothing.

Jeszcze nic?

But keep looking. Get weird and stare at it.

Patrz dalej. Skoncentruj się i gap się w to miejsce.

Now, keeping your gaze fixed on this white spot,

A teraz, skupiając się na tym puncie,

check what's happening in your peripheral vision.

zwróć uwagę, co dzieje się z obszarem wokół niego.

The other spots, are they still white? Or do they show weird flashes of grey?

Czy inne miejsca krzyżowania linii są nadal białe? Czy zaczynają migotać?

Now look at this pan for baking muffins.

A teraz spójrz na tą brytfannę do pieczenia mufinek.

Oh, sorry, one of the cups is inverted. It pops up instead of dipping down.

Oj, jedna foremka jest do góry nogami.

Wait, no spin the pan. The other five are domed now?

Odwróćmy brytfannę. Teraz pozostałe są do góry nogami?

Whichever it is, this pan's defective.

Tak czy inaczej, ta brytfanna jest wadliwa.

Here's a photo of Abraham Lincoln, and here's one upside down.

Oto zdjęcie Abrahama Lincolna, a tu drugie, do góry nogami.

Nothing weird going on here.

Nic dziwnego w tym nie ma.

Wait, turn that upside down one right side up. What have they done to Abe?

A teraz wyprostujmy zdjęcie. Co oni mu zrobili?

Those are just three optical illusions, images that seem to trick us.

To są tylko trzy iluzje optyczne, obrazki, które nas robią w konia.

How do they work?

Jak to działa?

Are magical things happening in the images themselves?

Czy obrazki są zaczarowane?

While we could certainly be sneaking flashes of grey

Oczywiście moglibyśmy, na potrzeby filmu,

into the peripheral white spots of our animated grid,

dorobić szare, migoczące punkty w miejscu białych, na obrzeżach siatki,

first off, we promise we aren't.

ale nie zrobiliśmy tego.

You'll see the same effect with a grid printed on a plain old piece of paper.

Ten sam efekt zobaczysz na zwykłym papierze w kratkę.

In reality, this grid really is just a grid. But not to your brain's visual system.

To zwykła kratka, ale nie dla ośrodka wzrokowego.

Here's how it interprets the light information you call this grid.

Pokażemy, jak mózg odczytuje informacje o świetle, które ty nazywasz kratką.

The white intersections are surrounded by relatively more white on all four sides

Punkty przecięć są otoczone relatywnie większą ilością bieli z każdej strony,

than any white point along a line segment.

niż inne białe punkty między nimi.

Your retinal ganglion cells notice that there is more white around the intersections

Komórki zwojowe siatkówki widzą, że w punktach przecięć jest więcej bieli,

because they are organized to increase contrast with lateral inhibition.

bo pracują tak, aby zwiększyć kontrast za pomocą hamowania obocznego.

Better contrast means it's easier to see the edge of something.

Lepszy kontrast oznacza, że granica punktu będzie lepiej widoczna.

And things are what your eyes and brain have evolved to see.

Obrazy są wytworem mózgu.

Your retinal ganglion cells don't respond as much at the crossings

Komórki zwojowe siatkówki są mniej aktywne w punktach przecięć,

because there is more lateral inhibition for more white spots nearby

bo hamowanie oboczne działa z większą siłą na punkty tuż obok,

compared to the lines, which are surrounded by black.

niż na punkty na odcinkach linii otoczonych większą ilością czerni.

This isn't just a defect in your eyes;

To nie jest żaden defekt oczu;

if you can see, then optical illusions can trick you with your glasses on

Nabierzesz się na te iluzje nawet, gdy nosisz okulary,

or with this paper or computer screen right up in your face.

albo gdy spojrzysz na kartkę lub ekran komputera.

What optical illusions show us

Uczy nas to,

is the way your photo receptors and brain assemble visual information

że receptory światła i mózg budują obraz

into the three-dimensional world you see around you,

na podstawie przestrzennego otoczenia,

where edges should get extra attention

gdzie mózg poświęca więcej uwagi granicom przedmiotów,

because things with edges can help you or kill you.

bo przedmioty z ostrzem mogą ci pomóc albo cię zabić.

Look at that muffin pan again. You know what causes confusion here?

Wróćmy do brytfanny. Na czym polega zmyłka?

Your brain's visual cortex operates on assumptions about the lighting of this image.

Praca kory wzrokowej bazuje na domysłach co do oświetlenia.

It expects light to come from a single source, shining down from above.

Oczekuje jednego źródło światła, które świeci z góry na dół.

And so these shading patterns could only have been caused by light shining down

Wnioskuje, że takie ułożenie cieni jest efektem światła z góry,

on the sloping sides of a dome, or the bottom of a hole.

padającego na zbocza wypukłości albo na dno wgłębienia.

If we carefully recreate these clues by drawing shading patterns,

Jeśli uważnie skopiujemy te założenia rysując takie samo ułożenie cieni

even on a flat piece of paper,

nawet na zwykłej kartce papieru,

our brain reflexively creates the 3D concave or convex shape.

mózg automatycznie zbuduje trójwymiarowy, wklęsły lub wypukły, kształt.

Now for that creepy Lincoln upside down face.

A teraz o tym strasznym obrazku Lincolna do góry nogami.

Faces trigger activity in areas of the brain

Twarze pobudzają mózg do pracy w takich ośrodkach mózgu,

that have specifically evolved to help us recognize faces.

które rozwinęły się specjalnie do rozpoznawania twarzy.

Like the fusiform face area and others in the occipital and temporal lobes.

Zakręt wrzecionowaty rozpoznaje twarze,

a potylica i płaty skroniowe - pozostałe rzeczy.

It makes sense, too, we're very social animals

To ma sens, także z racji tego, że jesteśmy zwierzętami stadnymi

with highly complex ways of interacting with each other.

z bardzo złożonymi zasadami wzajemnych interakcji.

When we see faces, we have to recognize they are faces

Musimy wiedzieć, kiedy widzimy twarz,

and figure out what they're expressing very quickly.

i szybko rozszyfrować, co wyraża.

And what we focus on most are the eyes and mouth.

Najbardziej skupiamy się na oczach i ustach.

That's how we figure out if someone is mad at us or wants to be our friend.

Tak rozpoznajemy, czy ktoś jest zły, czy chce się zaprzyjaźnić.

In the upside down Lincoln face,

Na odwróconym zdjęciu Lincolna

the eyes and mouth were actually right side up,

oczy i usta były we właściwą stronę,

so you didn't notice anything was off.

i dlatego nie budziło podejrzeń.

But when we flipped the whole image over, the most important parts of the face,

Ale po odwróceniu

najważniejsze części twarzy, oczy i usta,

the eyes and mouth, were now upside down, and you realized something fishy was up.

były do góry nogami, i było jasne, że coś tu śmierdzi.

You realized your brain had taken a short cut and missed something.

Widać, że mózg użył skrótu i coś mu umknęło.

But your brain wasn't really being lazy, it's just very busy.

Ale mózg nie jest leniwy, przeciwnie, jest bardzo zajęty.

So it spends cognitive energy as efficiently as possible,

Całą energię poznawczą wykorzystuje najefektywniej, jak się da.

using assumptions about visual information to create a tailored, edited vision of the world.

Tworzy obraz świata, stosując założenia o informacji wizualnej.

Imagine your brain calling out these edits on the fly:

Wyobraź sobie, że mózg wykonuje taką pracę na bieżąco:

"Okay, those squares could be objects.

"OK, te kwadraty mogą być obiektami.

Let's enhance that black-white contrast on the sides with lateral inhibition.

Zwiększmy kontrast na brzegach za pomocą hamowania obocznego.

Darken those corners!

Przyciemnijmy te rogi!

Dark grey fading into light grey?

Czy ciemnoszary robi się jasnoszary?

Assume overhead sunlight falling on a sloping curve. Next!

Wniosek: światło górne padające na wypukłość. Następny!

Those eyes look like most eyes I've seen before, nothing weird going on here."

Te oczy wyglądają jak większość oczu, które widziałem dotychczas. Wszystko OK".

See? Our visual tricks have revealed your brain's job

Widzisz? Za pomocą sztuczek pokazaliśmy pracę mózgu,

as a busy director of 3D animation in a studio inside your skull,

jako animatora 3D w studio, jakim jest twoja czaszka,

allocating cognitive energy and constructing a world on the fly

przeznaczającego energię poznawczą na budowanie obrazu na bieżąco,

with tried and mostly -- but not always -- true tricks of its own.

za pomocą wypróbowanych

i zwykle (choć nie zawsze) prawdziwych sztuczek.