How optical illusions trick your brain - Nathan S. Jacobs

Ảo giác thị lực đánh lừa bộ não của bạn như thế nào - Nathan S. Jacobs

Translator: Anh Pham Reviewer: Ai Van Tran

Check this out:

Xem này:

Here's a grid, nothing special, just a basic grid, very grid-y.

Đây là một tấm lưới, không có gì đặc biệt, chỉ là một tấm lưới bình thường.

But look closer, into this white spot at the center

Nhưng nhìn kĩ hơn, vào chấm trắng ở ngay giữa

where the two central vertical and horizontal lines intersect.

nơi giao của hai đường trục tung và trục hoành.

Look very closely. Notice anything funny about this spot?

Nhìn thật kĩ. Bạn có nhận ra điều gì thú vị ở nó?

Yeah, nothing.

Chẳng có gì.

But keep looking. Get weird and stare at it.

Nhưng hãy tiếp tục nhìn. Nhìn chằm chằm một cách kì quái.

Now, keeping your gaze fixed on this white spot,

Bây giờ, đừng rời mắt khỏi chấm trắng,

check what's happening in your peripheral vision.

xem thử chuyện gì đã xảy ra với tầm nhìn ngoại vi của bạn.

The other spots, are they still white? Or do they show weird flashes of grey?

Các điểm khác, chúng vẫn màu trắng chứ? Hay chúng tỏa ra ánh sáng xám kì lạ?

Now look at this pan for baking muffins.

Giờ nhìn vào chiếc khuôn nướng bánh xốp.

Oh, sorry, one of the cups is inverted. It pops up instead of dipping down.

Ồ, tiếc là một khuôn bị lật ngược. Nó lồi lên thay vì lõm xuống.

Wait, no spin the pan. The other five are domed now?

Chờ chút, xoay cái khuôn lại. Hình như năm khuôn tròn kia mới lồi lên?

Whichever it is, this pan's defective.

Dù thế nào đi nữa thì cái khuôn này bị lỗi rồi.

Here's a photo of Abraham Lincoln, and here's one upside down.

Đây là bức ảnh của Abraham Lincoln, và đây là tấm bị xoay ngược lại.

Nothing weird going on here.

Không có gì kì lạ cả.

Wait, turn that upside down one right side up. What have they done to Abe?

Chờ đã, quay bức ảnh bị lật ngược lại. Chuyện gì đã xảy ra với ông ấy?

Those are just three optical illusions, images that seem to trick us.

Đây chỉ là ba ảo giác thị lực, những bức ảnh đánh lừa con mắt ta.

How do they work?

Sự thật nằm sau chúng là gì?

Are magical things happening in the images themselves?

Những bức ảnh này liệu có phép thuật chăng?

While we could certainly be sneaking flashes of grey

Mặc dù chúng ta có lẽ nhìn thấy những chớp xám

into the peripheral white spots of our animated grid,

xung quanh chấm trắng trên tấm lưới hoạt hình,

first off, we promise we aren't.

thật ra chúng ta không hề thấy.

You'll see the same effect with a grid printed on a plain old piece of paper.

Bạn sẽ gặp những hiệu ứng tương tự trên tấm lưới in trên một tờ giấy cũ.

In reality, this grid really is just a grid. But not to your brain's visual system.

Thật ra, nó chỉ là một tấm lưới mà thôi. Nhưng với phần trực quan của não thì khác.

Here's how it interprets the light information you call this grid.

Sau đây chúng tôi sẽ giải thích hiệu ứng ánh sáng bạn gặp ở tấm lưới.

The white intersections are surrounded by relatively more white on all four sides

Các giao điểm trắng được bao quanh tứ phía bởi nhiều màu trắng

than any white point along a line segment.

hơn bất cứ điểm màu trắng nào trên một đường thẳng.

Your retinal ganglion cells notice that there is more white around the intersections

Các tế bào trên hạch ở võng mạc nhận ra nhiều màu trắng hơn tại giao điểm

because they are organized to increase contrast with lateral inhibition.

bởi vì chúng có tác dụng làm tăng sự đối lập với ức chế biên.

Better contrast means it's easier to see the edge of something.

Càng đối lập, ta càng dễ nhìn thấy phần cạnh của một vật.

And things are what your eyes and brain have evolved to see.

Và đó chính là những gì mắt và não ta đã nhìn thấy.

Your retinal ganglion cells don't respond as much at the crossings

Tế bào hạch võng mạc không phản ứng nhiều ở các điểm giao nhau

because there is more lateral inhibition for more white spots nearby

bởi vì ức chế biên ở các chấm xung quanh nhiều hơn

compared to the lines, which are surrounded by black.

so với các đường, được bao quanh bởi màu đen.

This isn't just a defect in your eyes;

Đây không phải là lỗi của mắt bạn;

if you can see, then optical illusions can trick you with your glasses on

bạn có thể thấy rằng các ảo ảnh thị giác vẫn đánh lừa khi bạn mang kính

or with this paper or computer screen right up in your face.

hay bằng tờ giấy hoặc bằng màn hình trước mặt bạn.

What optical illusions show us

Điều mà ảo ảnh thị giác cho thấy

is the way your photo receptors and brain assemble visual information

là cách cơ quan nhận kích thích ánh sáng và não bạn thu thập thông tin trực quan

into the three-dimensional world you see around you,

trong thế giới ba chiều quanh bạn,

where edges should get extra attention

nơi mà phần rìa sẽ được chú ý hơn

because things with edges can help you or kill you.

vì những thứ có phần rìa có thể giúp hoặc giết bạn.

Look at that muffin pan again. You know what causes confusion here?

Nhìn vào khuôn bánh xốp lần nữa. Bạn biết điều gì khiến bạn nhầm lẫn không?

Your brain's visual cortex operates on assumptions about the lighting of this image.

Phần vỏ não phụ trách thị giác đánh giá phần ánh sáng của bức ảnh.

It expects light to come from a single source, shining down from above.

Nó cho rằng ánh sáng đến từ một nguồn, chiếu từ trên xuống.

And so these shading patterns could only have been caused by light shining down

Vì thế phần bóng chỉ có thể được tạo từ ánh sáng chiếu từ trên

on the sloping sides of a dome, or the bottom of a hole.

xuống phần nghiên của mái vòm hay phần đáy của lỗ.

If we carefully recreate these clues by drawing shading patterns,

Nếu chúng ta tái tạo lại không gian này bằng cách vẽ các hình bóng đó,

even on a flat piece of paper,

thậm chí trên tờ giấy phẳng,

our brain reflexively creates the 3D concave or convex shape.

não ta vẫn tự phản xạ hình thành nên các hình lồi lõm ba chiều.

Now for that creepy Lincoln upside down face.

Tới bức hình Lincoln đáng sợ bị lộn ngược kia.

Faces trigger activity in areas of the brain

Các khuôn mặt kích thích hoạt động của các vùng trong bộ não

that have specifically evolved to help us recognize faces.

được tiến hóa đặc biệt giúp ta nhận diện khuôn mặt.

Like the fusiform face area and others in the occipital and temporal lobes.

Như vùng nhận diện khuôn mặt trong thùy chẩm và thùy thái dương.

It makes sense, too, we're very social animals

Cũng có lý, vì ta là loài có tính cộng đồng

with highly complex ways of interacting with each other.

với các cách tương tác vô cùng phức tạp với nhau.

When we see faces, we have to recognize they are faces

Khi nhìn các khuôn mặt, ta phải nhận ra chúng là các khuôn mặt

and figure out what they're expressing very quickly.

và đoán được rất nhanh chóng chúng đang biểu lộ cảm xúc gì.

And what we focus on most are the eyes and mouth.

Thứ mà ta tập trung nhiều nhất là đôi mắt và cái miệng.

That's how we figure out if someone is mad at us or wants to be our friend.

Đó là cách nhận biết nếu ai đó đang tức giận hay muốn làm bạn với ta.

In the upside down Lincoln face,

Khuôn mặt lộn ngược của Lincoln

the eyes and mouth were actually right side up,

thực ra đôi mắt và cái miệng nằm ở đúng chiều,

so you didn't notice anything was off.

nên bạn không thấy có gì đó sai cả.

But when we flipped the whole image over, the most important parts of the face,

Nhưng khi xoay ngược lại, phần quan trọng nhất của gương mặt,

the eyes and mouth, were now upside down, and you realized something fishy was up.

đôi mắt và miệng, giờ bị lộn ngược, khiến bức hình nhìn khá kì quặc.

You realized your brain had taken a short cut and missed something.

Bạn nhận ra bộ não bị lầm tưởng và đã bỏ qua điều gì đó.

But your brain wasn't really being lazy, it's just very busy.

Không phải do bộ não lười biếng đâu, nó chỉ quá bận rộn thôi.

So it spends cognitive energy as efficiently as possible,

Nên nó dành nhiều nhất năng lượng nhận thức có thể,

using assumptions about visual information to create a tailored, edited vision of the world.

đưa các giả định về thông tin hình ảnh tạo ra một thế giới bị cắt may chỉnh sửa.

Imagine your brain calling out these edits on the fly:

Tưởng tượng não bạn đưa ra các chỉnh sửa trong khi hoạt động:

"Okay, those squares could be objects.

"Những hình vuông có thể là các vật thể.

Let's enhance that black-white contrast on the sides with lateral inhibition.

Hãy làm tăng độ tương phản trắng-đen ở các cạnh với ức chế biên.

Darken those corners!

Làm tối các góc đi!

Dark grey fading into light grey?

Xám đậm mờ đi thành xám nhạt?

Assume overhead sunlight falling on a sloping curve. Next!

Giả sử ánh sáng mặt trời đanh chiếu lên một góc nghiêng. Tiếp!

Those eyes look like most eyes I've seen before, nothing weird going on here."

Đôi mắt này nhìn thấy bình thường mà, đâu có gì lạ đâu."

See? Our visual tricks have revealed your brain's job

Đó? Những ảo giác này cho thấy chức năng của bộ não

as a busy director of 3D animation in a studio inside your skull,

như một đạo diễn vất vả hoạt họa ba chiều trong một phòng thu trong não bạn,

allocating cognitive energy and constructing a world on the fly

điều phối năng lượng nhận thức và xây dựng một thế giới khi hoạt động

with tried and mostly -- but not always -- true tricks of its own.

bằng giả định và hầu như -- không phải luôn luôn -- với ảo giác của riêng nó.