How do we know what color dinosaurs were? - Len Bloch

Çeviri: Betül Tanrıkulu Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

Bu, bir mikroraptor:

This is the microraptor,

a carnivorous four-winged dinosaur that was almost two-feet long,

neredeyse 60 santimetre uzunluğunda, 4 kanatlı, balık yiyen bir etçil

ate fish,

and lived about 120 million years ago.

ve yaklaşık 120 milyon yıl önce yaşadı.

Most of what we know about it comes from fossils that look like this.

Hakkında bildiklerimizin çoğunun kaynağı buna benzeyen fosillerdir.

So, is its coloration here just an artist's best guess?

Peki, buradaki rengi yalnızca sanatçının en iyi tahmini mi?

The answer is no.

Cevap: Hayır.

We know this shimmering black color is accurate

Bu parlak siyah rengin gerçeği yansıttığını biliyoruz

because paleontologists have analyzed clues contained within the fossil.

çünkü paleontologlar, fosillerdeki ipuçlarını analiz etti.

But making sense of the evidence requires careful examination of the fossil

Ama bunun için fosilin dikkatli bir şekilde incelenmesi

and a good understanding of the physics of light and color.

ve ışıkla rengin fiziği hakkında iyi bilgi sahibi olmak gerekir.

First of all, here's what we actually see on the fossil:

Öncelikle, fosilde gördüğümüz şey şudur:

imprints of bones and feathers that have left telltale mineral deposits.

Kemik ve tüy izlerinin bıraktığı mineral birikintileri.

And from those imprints,

Bu izlere bakarak,

we can determine that these microraptor feathers

bu mikroraptor tüylerinin günümüzdeki kuş tüylerine benzediğini çıkarabiliriz.

were similar to modern dinosaur, as in bird, feathers.

But what gives birds their signature diverse colorations?

Peki, kuşlara kendilerine özgü çeşitli renklerini veren nedir?

Most feathers contain just one or two dye-like pigments.

Çoğu tüy, boyaya benzeyen yalnızca bir ya da iki pigmente sahiptir.

The cardinal's bright red comes from carotenoids,

Kardinal kuşu, canlı kırmızı rengini karotenoid isimli

the same pigments that make carrots orange,

ve aynı zamanda havuca turuncu rengini veren pigmentten alır.

while the black of its face is from melanin,

Yüzünün siyah rengini ise melaninden alır.

the pigment that colors our hair and skin.

Bu, saçımıza ve cildimize rengini veren pigmenttir.

But in bird feathers, melanin isn't simply a dye.

Ama kuş tüyünde, melanin yalnızca bir renkten ibaret değildir.

It forms hollow nanostructures called melanosomes

Gökkuşağının tüm renklerinde parlayabilen

which can shine in all the colors of the rainbow.

ve melanozom adı verilen boş nanoyapılar oluşturur.

To understand how that works,

Bunun nasıl olduğunu anlamak için

it helps to remember some things about light.

ışık hakkındaki bazı bilgilerimizi hatırlamalıyız.

Light is basically a tiny electromagnetic wave traveling through space.

Işık, uzayda yayılan küçük bir elektromanyetik dalgadır.

The top of a wave is called its crest

Dalganın en üst noktasına tepe noktası denir

and the distance between two crests is called the wavelength.

ve iki tepe noktası arasındaki mesafe dalga boyudur.

The crests in red light are about 700 billionths of a meter apart

Kırmızı ışıktaki tepe noktaları bir metrenin 700 milyarda biri kadardır.

and the wavelength of purple light is even shorter,

Mor ışıktaki dalga boyu ise daha da kısadır:

about 400 billionths of a meter, or 400 nanometers.

Bir metrenin 400 milyarda biri ya da 400 nanometre kadardır.

When light hits the thin front surface of a bird's hollow melanosome,

Işık, bir kuşun boş melanozomunun ince ön yüzeyine temas ettiğinde

some is reflected and some passes through.

ışığın bir kısmı yansır, bir kısmı ise içeri geçer.

A portion of the transmitted light then reflects off the back surface.

Daha sonra, iletilmiş ışığın bir kısmı yeniden yüzeye yansır.

The two reflected waves interact.

İki yansıyan dalga etkileşir.

Usually they cancel each other out,

Genellikle birbirlerini yok ederler.

but when the wavelength of the reflected light

Fakat yansıyan ışığın dalga boyu,

matches the distance between the two reflections,

iki yansımanın arasındaki mesafeyle eşit olduğunda

they reinforce each other.

birbirlerini güçlendirirler.

Green light has a wavelength of about 500 nanometers,

Yeşil ışığın dalga boyu 500 nanometre kadardır.

so melanosomes that are about 500 nanometers across

Yani, 500 nanometre uzunluğundaki melanozomlar yeşil ışık verir.

give off green light,

thinner melanosomes give off purple light,

Daha ince melanozomlar mor ışık verir.

and thicker ones give off red light.

Daha kalın olanlar kırmızı ışık verir.

Of course, it's more complex than this.

Elbette aslında bu kadar basit değildir.

The melanosomes are packed together inside cells, and other factors,

Hücrede yer alan melanozomlar ve tüyün içinde melanozomların

like how the melanosomes are arranged within the feather, also matter.

nasıl yer aldığı gibi başka faktörler de önemlidir.

Let's return to the microraptor fossil.

Şimdi mikroraptor fosiline geri dönebiliriz.

When scientists examined its feather imprints under a powerful microscope,

Bilim insanları, fosilin tüy kalıntılarını güçlü bir mikroskopla incelediğinde

they found nanostructures that look like melanosomes.

melanozoma benzeyen nanoyapılar buldular.

X-ray analysis of the melanosomes further supported that theory.

Melanozomların X-ışını analizleri, bu teoriyi daha da güçlendirdi.

They contained minerals that would result from the decay of melanin.

Burada, melaninin bozulmasından ortaya çıkabilecek mineraller vardı.

The scientists then chose 20 feathers from one fossil

Daha sonra bilim insanları bir fosilden 20 tüy seçtiler

and found that the melanosomes in all 20 looked alike,

ve bütün tüylerdeki melanozomların benzer göründüğünü keşfettiler.

so they became pretty sure this dinosaur was one solid color.

Bu şekilde bu dinazorun tek renkli olduğunu anladılar.

They compared these microraptor melanosomes to those of modern birds

Mikroraptorun melanozomlarıyla günümüzdeki kuşları karşılaştırdılar

and found a close similarity, though not a perfect match,

ve parlak teal mavisi tüyleri olan ördek kanatlarıyla tamamen aynı olmasa da

to the iridescent teal feathers found on duck wings.

çok benzer olduğunu gördüler.

And by examining the exact size and arrangement of the melanosomes,

Melanozomların tam büyüklük ve sırasını inceleyerek

scientists determined that the feathers were iridescent black.

tüylerin parıldayan siyah olduğuna karar verdiler.

Now that we can determine a fossilized feather's color,

Artık fosilleşmiş bir tüyün rengini bulabiliyoruz.

paleontologists are looking for more fossils with well-preserved melanosomes.

Paleontologlar şimdi daha fazla iyi korunmuş melanozomlu fosil arıyor.

They've found that a lot of dinosaurs, including velociraptor,

Velociraptor da dahil olmak üzere, pek çok dinazorun büyük olasılıkla

probably had feathers,

tüyleri olduğunu keşfettiler.

meaning that certain films might not be so biologically accurate.

Bu da bazı filmlerin biyolojik olarak pek gerçeği yansıtmadığı anlamına geliyor.

Clever girls.

Akıllı kızlar.