How do we know what color dinosaurs were? - Len Bloch

Skąd wiadomo, jakiego koloru były dinozaury? - Len Bloch

Tłumaczenie: Aneta Jamrozik Korekta: Ola Królikowska

This is the microraptor,

Oto mikroraptor,

a carnivorous four-winged dinosaur that was almost two-feet long,

mięsożerny czteroskrzydły dinozaur mierzący około 60 cm.

ate fish,

Żywił się rybami

and lived about 120 million years ago.

i żył około 120 milionów lat temu.

Most of what we know about it comes from fossils that look like this.

Większość tego, co o nim wiemy, pochodzi z takich skamieniałości.

So, is its coloration here just an artist's best guess?

Czy jego ubarwienie na obrazku to tylko domysł artysty?

The answer is no.

Odpowiedź brzmi: nie.

We know this shimmering black color is accurate

Wiadomo, że był połyskująco czarny,

because paleontologists have analyzed clues contained within the fossil.

bo paleontolodzy przeanalizowali zawarte w skamielinach wskazówki.

But making sense of the evidence requires careful examination of the fossil

Jednak wyciągnięcie poprawnych wniosków wymaga starannego zbadania skamieniałości

and a good understanding of the physics of light and color.

i znajomości zasad fizyki światła i koloru.

First of all, here's what we actually see on the fossil:

Spójrzmy na te skamieliny.

imprints of bones and feathers that have left telltale mineral deposits.

Odciski kości i piór, po których pozostały osady mineralne.

And from those imprints,

Na ich podstawie

we can determine that these microraptor feathers

możemy stwierdzić, że pióra mikroraptora

were similar to modern dinosaur, as in bird, feathers.

przypominały pióra współczesnego dinozaura, czyli ptaka.

But what gives birds their signature diverse colorations?

Skąd u ptaków bierze się to charakterystyczne różnorodne ubarwienie?

Most feathers contain just one or two dye-like pigments.

Większość piór zawiera jeden lub dwa barwiące pigmenty.

The cardinal's bright red comes from carotenoids,

Jasna czerwień pochodzi od karotenoidów,

the same pigments that make carrots orange,

tych samych pigmentów, dzięki którym marchewki są pomarańczowe.

while the black of its face is from melanin,

Czarny na głowie pochodzi od melaniny,

the pigment that colors our hair and skin.

pigmentu barwiącego włosy i skórę.

But in bird feathers, melanin isn't simply a dye.

Melanina w ptasich piórach to nie tylko barwnik.

It forms hollow nanostructures called melanosomes

Tworzy dziurawe nanostruktury zwane melanosomami,

which can shine in all the colors of the rainbow.

które mogą lśnić we wszystkich kolorach tęczy.

To understand how that works,

Żeby zrozumieć, jak to działa,

it helps to remember some things about light.

warto przypomnieć sobie kilka rzeczy o świetle.

Light is basically a tiny electromagnetic wave traveling through space.

Światło jest elektromagnetyczną falą przemieszczającą się w przestrzeni.

The top of a wave is called its crest

Górny wierzchołek fali zwany jest grzbietem,

and the distance between two crests is called the wavelength.

a odległość między grzbietami to długość fali.

The crests in red light are about 700 billionths of a meter apart

W czerwonym świetle grzbiety są od siebie odległe o 700 nanometrów,

and the wavelength of purple light is even shorter,

a długość fali fioletowego światła jest nawet krótsza.

about 400 billionths of a meter, or 400 nanometers.

Liczy około 400 miliardowych metra, czyli 400 nanometrów.

When light hits the thin front surface of a bird's hollow melanosome,

Kiedy światło zderza się z wąską przednią powierzchnią melanosomów ptaka,

some is reflected and some passes through.

część odbija się, a część przechodzi dalej.

A portion of the transmitted light then reflects off the back surface.

Część przekazywanego światła odbija się później od tylnej powierzchni.

The two reflected waves interact.

Dwie odbite fale oddziałują na siebie.

Usually they cancel each other out,

Zwykle nawzajem się wymazują,

but when the wavelength of the reflected light

ale kiedy długość fali odbitego światła

matches the distance between the two reflections,

jest równa odległości pomiędzy dwoma odbiciami,

they reinforce each other.

to wzajemnie się wzmacniają.

Green light has a wavelength of about 500 nanometers,

Długość fali zielonego światła to około 500 nanometrów,

so melanosomes that are about 500 nanometers across

więc melanosomy o takiej długości

give off green light,

wydzielają zielone światło.

thinner melanosomes give off purple light,

Cieńsze melanosomy wysyłają światło fioletowe,

and thicker ones give off red light.

a grubsze — czerwone.

Of course, it's more complex than this.

Oczywiście jest to bardziej skomplikowane.

The melanosomes are packed together inside cells, and other factors,

Melanosomy są zbite w komórkach, ale inne czynniki,

like how the melanosomes are arranged within the feather, also matter.

jak ułożenie melanosomów w piórze, również mają znaczenie.

Let's return to the microraptor fossil.

Wróćmy do skamieniałości mikroraptora.

When scientists examined its feather imprints under a powerful microscope,

Kiedy naukowcy zbadali odciski jego piór pod potężnym mikroskopem,

they found nanostructures that look like melanosomes.

odkryli nanostruktury wyglądające jak melanosomy.

X-ray analysis of the melanosomes further supported that theory.

Analiza rentgenowska melanosomów potwierdziła tę teorię.

They contained minerals that would result from the decay of melanin.

Melanosomy zawierały minerały świadczące o rozkładzie melaniny.

The scientists then chose 20 feathers from one fossil

Później naukowcy wybrali 20 piór z jednej skamieliny

and found that the melanosomes in all 20 looked alike,

i odkryli, że melanosomy we wszystkich piórach są takie same.

so they became pretty sure this dinosaur was one solid color.

Dinozaur miał więc jednolity kolor.

They compared these microraptor melanosomes to those of modern birds

Porównali melanosomy mikroraptora z tymi od współczesnych ptaków

and found a close similarity, though not a perfect match,

i znaleźli duże podobieństwo

to the iridescent teal feathers found on duck wings.

do mieniących się niebieskawych piór ze skrzydeł kaczek.

And by examining the exact size and arrangement of the melanosomes,

Po zbadaniu melanosomów o identycznym rozmiarze i układzie

scientists determined that the feathers were iridescent black.

okazało się, że pióra były połyskująco czarne.

Now that we can determine a fossilized feather's color,

Teraz gdy możemy określić kolor skamieniałych piór,

paleontologists are looking for more fossils with well-preserved melanosomes.

paleontolodzy szukają kolejnych skamielin z dobrze zachowanymi melanosomami.

They've found that a lot of dinosaurs, including velociraptor,

Wiele dinozaurów, włączając w to welociraptora,

probably had feathers,

najprawdopodobniej miało pióra,

meaning that certain films might not be so biologically accurate.

co oznacza, że niektóre filmy nie są zgodne z rzeczywistością.

Clever girls.

Grzeczne welociraptorki.