The history of the world according to corn - Chris A. Kniesly

2,545,587 views ・ 2019-11-26

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Nevaz Mescioğlu
00:06
Corn currently accounts for more than one tenth of our global crop production.
0
6574
5792
Mısır şu anda küresel mahsul üretiminin onda birinden fazlasını oluşturuyor.
00:12
The United States alone has enough cornfields to cover Germany.
1
12366
4964
Sadece ABD'nin Almanya'yı kaplayacak kadar mısır tarlaları var.
00:17
But while other crops we grow come in a range of varieties,
2
17330
3430
Ancak yetiştirdiğimiz diğer mahsuller çok çeşitli olsa da
00:20
over 99% of cultivated corn is the exact same type: Yellow Dent #2.
3
20760
7827
ekili mısırların %99'undan fazlası birebir aynı: 2 numaralı sarı mısır.
00:28
This means that humans grow more Yellow Dent #2
4
28587
3730
Bu, insanların gezegende başka herhangi bir bitkiden daha fazla
00:32
than any other plant on the planet.
5
32317
2795
2 numaralı sarı mısır yetiştirdikleri anlamına geliyor.
00:35
So how did this single variety of this single plant
6
35112
3444
O hâlde bu tek bitkinin bu tek çeşidi
00:38
become the biggest success story in agricultural history?
7
38556
4965
nasıl tarım tarihinin en büyük başarı hikâyesi hâline geldi?
00:43
Nearly 9,000 years ago, corn, also called maize,
8
43521
4090
Yaklaşık 9 bin sene önce, aynı zamanda darı da denen mısır
00:47
was first domesticated from teosinte, a grass native to Mesoamerica.
9
47611
5354
Mezoamerika'ya özgü bir ot olan teosinteden ilk kez yetiştirildi.
00:52
Teosinte’s rock-hard seeds were barely edible,
10
52965
3820
Teosintenin kaya gibi tohumları neredeyse hiç yenilebilir değildi
00:56
but its fibrous husk could be turned into a versatile material.
11
56785
4524
ancak lifli kabuğu çok yönlü bir malzemeye dönüştürülebilirdi.
01:01
Over the next 4,700 years, farmers bred the plant into a staple crop,
12
61309
5943
Sonraki 4.700 yıl boyunca çiftçiler bitkiyi daha geniş koçanları
ve yenilebilir çekirdekleriyle birlikte temel bir mahsule dönüştürdü.
01:07
with larger cobs and edible kernels.
13
67252
3140
01:10
As maize spread throughout the Americas, it took on an important role,
14
70392
4319
Mısır, Amerika kıtalarında yayıldıkça önemli bir role büründü,
01:14
with multiple indigenous societies revering a “Corn Mother”
15
74711
3982
birçok yerli toplum, tarımı yaratan tanrıça olarak "Mısır Ana"ya taptılar.
01:18
as the goddess who created agriculture.
16
78693
3304
01:21
When Europeans first arrived in America, they shunned the strange plant.
17
81997
4532
Avrupalılar ilk kez Amerika'ya vardıklarında garip bitkiden çekindiler.
01:26
Many even believed it was the source of physical and cultural differences
18
86529
4214
Birçoğu, Mezoamerikalılar ve kendileri arasındaki
fiziksel ve kültürel farklılıkların kaynağı olduğuna bile inandı.
01:30
between them and the Mesoamericans.
19
90743
2160
01:32
However,
20
92903
764
Yine de
01:33
their attempts to cultivate European crops in American soil quickly failed,
21
93667
5009
Amerika toprağına Avrupa mahsullerini ekip biçme çabaları çabucak başarısız oldu
01:38
and the settlers were forced to expand their diet.
22
98676
3290
ve oraya yerleşenler beslenme biçimlerini genişletmek zorunda kaldılar.
01:41
Finding the crop to their taste, maize soon crossed the Atlantic,
23
101966
4017
Mahsulün tadını aldıktan sonra mısır kısa bir süre sonra Atlantik'i geçecek
01:45
where its ability to grow in diverse climates made it a popular grain
24
105983
4348
ve çeşitli iklimlerde yetişme kabiliyeti
onu birçok Avrupa ülkesinde popüler bir tahıl yapacaktı.
01:50
in many European countries.
25
110331
2453
01:52
But the newly established United States was still the corn capital of the world.
26
112784
5315
Ama yeni kurulan ABD, hâlâ dünyanın mısır başkentiydi.
01:58
In the early 1800’s, different regions across the country
27
118099
3880
1800'lerin başlarında ülke genelinde farklı bölgeler
02:01
produced strains of varying size and taste.
28
121979
3523
boyut ve tat açısından çeşitlilik gösteren türler üretti.
02:05
In the 1850’s, however,
29
125502
1895
Ancak 1850'lerde bu benzersiz çeşitler tren makinistlerin paketlemesi
02:07
these unique varieties proved difficult for train operators to package,
30
127397
4779
02:12
and for traders to sell.
31
132176
2120
ve tüccarların da satması için zor hâle geldi.
02:14
Trade boards in rail hubs like Chicago encouraged corn farmers
32
134296
4359
Chicago gibi demir yolu merkezlerindeki ticaret merkezleri mısır çiftçilerini
02:18
to breed one standardized crop.
33
138655
2325
tek tip hâle getirilmiş bir mahsul yetiştirmeye teşvik etti.
02:20
This dream would finally be realized at 1893’s World’s Fair,
34
140980
5329
Bu rüya en sonunda James Reid'in sarı mısırının Mavi Kurdele'yi kazandığı
02:26
where James Reid’s yellow dent corn won the Blue Ribbon.
35
146309
4783
1893 Dünya Fuarı'nda fark edilecekti.
02:31
Over the next 50 years, yellow dent corn swept the nation.
36
151092
4130
Sonraki 50 yıl boyunca sarı mısır ülkeyi kasıp kavurdu.
02:35
Following the technological developments of World War II,
37
155222
3093
İkinci Dünya Savaşı'nın teknolojik gelişmeleri sonrasında
02:38
mechanized harvesters became widely available.
38
158315
3067
makineleşmiş biçerdöverler geniş ölçüde yaygın hâle geldi.
02:41
This meant a batch of corn that previously took a full day to harvest by hand
39
161382
5021
Bu, daha önce elle ekip biçmenin tüm bir günü alan bir yığın mısırın
02:46
could now be collected in just 5 minutes.
40
166403
3180
şimdi sadece 5 dakikada toplanılması anlamına geliyordu.
02:49
Another wartime technology, the chemical explosive ammonium nitrate,
41
169583
4762
Diğer bir savaş zamanı teknolojisi olan kimyasal patlayıcı amonyum nitrat da
02:54
also found new life on the farm.
42
174345
2950
aynı zamanda tarımda yeni bir hayat buldu.
02:57
With this new synthetic fertilizer,
43
177295
2137
Bu yeni sentetik gübre ile birlikte mahsulleri dönüşümlü olarak ekme
02:59
farmers could plant dense fields of corn year after year,
44
179432
4010
ve topraktaki nitrojeni yenileme ihtiyacı duymadan
03:03
without the need to rotate their crops and restore nitrogen to the soil.
45
183442
4513
çiftçiler yıldan yıla yoğun mısır tarlaları ekebiliyordu.
03:07
While these advances made corn an attractive crop to American farmers,
46
187955
4215
Bu gelişmeler, Amerikalı çiftçiler için mısırı çekici bir mahsul yaparken
03:12
US agricultural policy limited the amount farmers could grow
47
192170
4024
ABD tarım politikası, yüksek satış fiyatı sağlamak için
çiftçilerin yetiştirebileceği miktarı sınırladı.
03:16
to ensure high sale prices.
48
196194
2225
03:18
But in 1972, President Richard Nixon removed these limitations
49
198419
4906
Ancak 1972'de Sovyetler Birliği'yle büyük çapta bir tahıl satışı için görüşülürken
03:23
while negotiating massive grain sales to the Soviet Union.
50
203325
3960
Başkan Richard Nixon bu kısıtlamaları kaldırdı.
03:27
With this new trade deal and WWII technology,
51
207285
3628
2. Dünya Savaşı teknolojisi ve bu yeni ticari anlaşma birlikte
03:30
corn production exploded into a global phenomenon.
52
210913
4488
mısır üretimi küresel bir olaya dönüştü.
03:35
These mountains of maize inspired numerous corn concoctions.
53
215401
4250
Bu mısır dağları, birçok mısır karışımına ilham verdi.
03:39
Cornstarch could be used as a thickening agent for everything from gasoline to glue
54
219651
5110
Mısır nişastası, benzinden tutun tutkala kadar
her şey için kıvamlaştırıcı madde olarak kullanılabilir
03:44
or processed into a low-cost sweetener known as High-Fructose Corn Syrup.
55
224761
5966
ya da yüksek fruktozlu mısır şurubu olarak bilinen
düşük bütçeli tatlandırıcıya yapılabilir.
03:50
Maize quickly became one of the cheapest animal feeds worldwide.
56
230727
4420
Mısır çabucak tüm dünyadaki en ucuz hayvan yemlerinden biri hâline geldi.
03:55
This allowed for inexpensive meat production,
57
235147
2530
Bu da ucuz et üretimi sağladı,
03:57
which in turn increased the demand for meat and corn feed.
58
237677
4273
dolayısıyla mısır yemi ve et için talep de arttı.
04:01
Today, humans eat only 40% of all cultivated corn,
59
241950
4706
Günümüzde insanlar tüm ekili mısırın sadece %40'ını tüketiyorlar,
04:06
while the remaining 60% supports consumer good industries worldwide.
60
246656
5810
geri kalan %60 ise tüm dünyadaki tüketim ürünleri endüstrilerini destekliyor.
Yine de bu harika mahsulün yayılımının bir bedeli var.
04:12
Yet the spread of this wonder-crop has come at a price.
61
252466
3630
04:16
Global water sources are polluted by excess ammonium nitrate from cornfields.
62
256096
5121
Küresel su kaynakları mısır tarlalarından gelen
aşırı amonyum nitrat yüzünden kirleniyor.
04:21
Corn accounts for a large portion of agriculture-related carbon emissions,
63
261217
5128
Bir bakıma yüksek et üretimi yarattığından dolayı
04:26
partly due to the increased meat production it enables.
64
266345
3380
mısır, tarıma bağlı karbon emisyonlarının büyük bir kısmını oluşturuyor.
04:29
The use of high fructose corn syrup may be a contributor to diabetes and obesity.
65
269725
5438
Yüksek fruktozlu mısır şurubunun kullanımı diyabete ve obeziteye katkıda bulunuyor.
04:35
And the rise of monoculture farming
66
275163
2720
Monokültür tarımın artışı ise besin kaynaklarımızı tehlikeli ölçüde
04:37
has left our food supply dangerously vulnerable to pests and pathogens—
67
277883
5089
haşere ve patojenlere karşı savunmasız bıraktı—
04:42
a single virus could infect the world’s supply of this ubiquitous crop.
68
282972
5364
tek bir virüs, bu yaygın mahsulün kaynağına hastalık bulaştırabilir.
04:48
Corn has gone from a bushy grass
69
288336
2910
Mısır, bir çalılık olmaktan dünyadaki endüstrilerin ana elementi hâline geldi.
04:51
to an essential element of the world’s industries.
70
291246
3246
04:54
But only time will tell if it has led us into a maze of unsustainability.
71
294492
5338
Ancak bunun bizi bir sürdürülemezlik labirentine
sürükleyip sürüklemediğini sadece zaman söyleyecek.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7