Network theory - Marc Samet

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Çeviri: Sinem Mustaçoğlu Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

What does "going viral" on the internet really mean,

"İnternette viral olmak" aslında ne demek?

and why does it happen so quickly?

Ve nasıl bu kadar kısa sürede gerçekleşiyor?

Why is a financial institution too big to fail?

Neden finansal sistemler çökemeyecek kadar büyükler?

How does a virus in Africa end up

Afrika'da ortaya çıkan bir virüs nasıl

in the United States in a matter of hours?

saatler içinde ABD'de probleme dönüşebiliyor?

Why are Facebook and Google such powerful companies

Neden Facebook ve Google gibi şirketler, global bağlantılar kurmada

at creating global connections?

bu kadar etkililer?

Well, in a word:

Tek kelime ile:

networks.

ağlar.

But what are networks?

Peki ağlar nedir?

Everyone knows about their social network,

Herkes kendi sosyal ağı hakkında bilgi sahibi,

but there are all different kinds of networks

ancak aklınıza bile gelmeyen

you probably haven't thought about.

birçok farklı ağ türü var.

Networks are collections of links

Ağlar, eğer "yaşıyorlarsa", birçok bağlantıdan oluşan

which combine by specific rules and behaviors if they are alive.

belirli kuralların ve işleyişlerin bulunduğu yapılar olarak tanımlanabilir.

We say that networks are alive

Ağların "yaşadıklarını" söylüyoruz

because they are in constant change.

çünkü sürekli değişim içindeler.

Over time, the connections within a network

Zamanla, belirli bir ağın içindeki bağlantılar

migrate and concentrate in new places,

yeni alanlara taşınıp adapte olarak

forming evolving structures.

sürekli değişen yapılara hayat vermektedirler.

How the evolution and concentration

Sürekli değişen bu bağlantıların

of constantly changing connections occurs

nasıl evrim geçirdikleri ve geliştikleri

is the subject of a whole discipline called

gibi konular aslında ağ teorisi denen disiplinin

network theory.

çalışma alanına girmektedir.

We can think of networks as neighborhoods.

Ağları komşu semtler gibi düşünebiliriz.

Neighborhoods are defined by maps.

Komşu semtler haritalarda tanımlanmışlardır.

A Google map demonstrates the relationship

Bir Google haritası farklı yerler arasındaki ilişkiyi

between locations in exactly the same fashion

ve bir ağın merkezlere ve düğümlere bağlanmasını

a network connects hubs and nodes,

tamamen aynı şekilde gösterir,

using streets as links to connect neighborhoods.

bağlantıları komşulukları birbirine bağlayan yollar gibi kullanır.

The reason a network can expand and evolve so quickly

Bir ağın kısa sürede genişlemesi ve yayılmasının sebebi

is based upon a mathematical concept called

matematiksel bir kavram olan

power functions.

güç işlevselliklerine dayanır.

A power function is a mathematical amplification mechanism,

Bir güç işlevi, matematiksel amplifikasyon mekanizmasıdır,

which over specific and very small ranges,

üzerinden belirli ve çok ufak aralıklardaki farklar

accelerates changes logarithmically.

logaritmik değişimlere ivme kazandırmaktadır.

That is, a very small change in one parameter

Yani, bir parametredeki ufak bir değişim

produces a huge change in another

bir diğerinde büyük bir değişime yol açmaktadır,

over a very specific range of values.

bu birçok spesifik değer alanı üzerinden gerçekleşir.

An example of how network structure emerges

Ağ yapılarının nasıl ortaya çıktığına bir örnek

is the algorithm used by Google.

Google'ın kullandığı algoritmadır.

As the number of links around a search term, say "friends", increases,

"Arkadaş" gibi bir arama teriminin etrafındaki bağlantılar arttıkça

connections begin to form among millions

bağlantılar da milyonlar üzerinden şekillenir

of different searches using the term "friend".

farklı aramalar da "arkadaş" kelimesiyle birbirine bağlanır.

What Google has cleverly accomplished

Google'ın iyi bir şekilde başardığı şey ise

is a real-time mathematical model

bir eş-zamanlı matematiksel modeldir;

for how to predict the emergence of growing connections

bu model, sürekli artan bağlantıları

among billions of search terms.

milyarlarca arama kelimesi arasından tahmin edebilir.

The algorithm Google derived collects

Google ile türeyen algoritma

the number of references to any search object.

herhangi bir arama amacına dair birçok referansı toplar.

As references to a search object increase,

Bir arama amacına dair referanslar arttıkça

the number of links also increases, creating a node.

bağlantılar da artar ve bir düğüm oluştururlar.

As the node increases in size,

Düğüm büyüdükçe

it eventually becomes a hub,

sonunda bir merkeze dönüşür

which links to many nodes.

ve birçok düğümü birbirine bağlar.

Networks will continue to emerge

Komşuluklar yaratıldığı birbirine bağlandığı

as new ways of connecting and creating neighborhoods are defined.

ve tanımlandığı sürece ağlar ortaya çıkmaya devam edecektir.

Perhaps you can begin to see why networks are so powerful.

Belki ağların neden bu denli etkin olduğunu anlamaya başlamışsınızdır.

As Google continues to collect the billions of daily searches,

Google günde milyarlarca aramayı toplamaya devam ederken

new clusters of links will rapidly emerge,

bağlantılara ilişkin yeni kümeler de hızla ortaya çıkmakta,

forming additional and growing networks.

alternatif ve büyüyen ağları oluşturmaktadırlar.

Despite the logarithmic expansion of your network,

Ağınızın logaritmik dağılımına rağmen

the laws of six degrees of separation still apply.

altı derecelik uzaklık kuralı hâlâ geçerlidir.

Therefore, if you explore a close friend or acquaintances

Bu yüzden, Facebook ağınızda arkadaşlarınızı ya da tanıdıklarınızı

in you Facebook network,

aradığınızda,

everyone on average will be separated

herkes altı ya da daha az kişi

by six individuals or less

üzerinden ayrılıp, ortak arkadaşlarınız

and a map of your social network will create neighborhoods

üzerinden birbiri ile bağlanarak

linked by common connections among friends.

sosyal ağınızın haritasında birer komşu semt gibi yer alacaklardır.