How the Mongols used horses to create an empire - William T. Taylor

Çeviri: esra kurul Gözden geçirme: Ilayda Gokgoz

People have been captivated by horses for a long time.

İnsanlar uzun bir süre atlar tarafından cezbedildi.

They appear more than any other animal in cave paintings

30 bin yıl öncesine dayanan mağara resimlerinde diğer hayvanlardan

dating back 30,000 years.

daha fazla görünürler.

But how did horses make the journey from wild animals

Ancak atlar nasıl vahşi hayvanlardan insanların kendilerini

to ones humans could hitch themselves to and even ride,

bağladığı, hatta binebildiği, uygarlaşmanın kaderini belirlemede

determining the fate of civilizations and dramatically altering history?

ve çarpıcı bir şekilde tarihi değiştiren hayvanlara dönüştü?

Equids originally evolved in North America.

At familyası aslen Kuzey Amerika’da evrimleşti.

Sometime after 4 million years ago,

4 milyon yıl öncesinden bir süre sonra,

ancient equid species began trotting across the Bering land bridge.

antik at familyası türleri Bering kara köprüsünü geçmeye başladı.

Eventually, they spread through Eurasia and into Africa,

Neticede, günümüzün atlarına, maymunlarına ve zebra

diversifying into the lineages that would lead to modern-day horses,

soylarının çeşitlenmesine yol açarak Avrasya’ya ve Afrika’nın

donkeys, and zebras.

içine doğru yayıldılar.

Early humans, including generations of the first people to live in the Americas,

İlk insanlar, Amerika’da yaşayan ilk insan kuşakları da dahil,

hunted wild horses, sometimes fashioning their bones into tools.

vahşi atları avladılar, bazen de kemiklerini aletlere dönüştürüyorlar.

Then, between 15,000 and 5,000 years ago,

Ardından, 15 bin ve 5 bin yıl önce arasında,

likely because of a changing climate, hunting by humans,

muhtemelen değişen iklim sebebiyle, insanlar tarafından avlanma

and competition with bison,

ve bizonlarla rekabet etme sebebiyle

horses disappeared from the American archaeological record.

atlar, Amerikan arkeoloji kayıtlarından kayboldu.

But they’d be back eventually.

Ama eninde sonunda döneceklerdi.

In the meantime, on the other side of the world around 2,000 BCE,

Bu sırada, MÖ 2000 civarında dünyanın diğer ucunda,

something very consequential happened:

çok önemli bir şey oldu:

people on the western Eurasian steppe domesticated horses.

Batı Avrasya bozkırlarındaki insanlar atları evcilleştirdiler.

By then, people in western Asia had already domesticated many animals

O zamana kadar, Batı Asya’daki insanlar zaten birçok hayvanı evcilleştirmişti

and begun using some of them to pull carts.

ve at arabasını çekmek için kullanmaya başladılar.

But, because horses were generally faster and more difficult to control,

Fakat, atlar genellikle hızlı ve kontrol etmesi zor olduğu için,

steppe people developed a bridle-and-bit system

bozkır insanları dizgin ve bit sistemi

and chariots with lighter, spoked wheels.

daha hafif telli tekerlekli savaş arabaları geliştirdiler.

Atlar kısa süre içinde birçok antik kültürlerle kaynaştılar.

Horses were soon integrated into many ancient cultures.

In contrast with horse-drawn charioteering,

Atlı araba sürmenin aksine,

horseback riding appears to have been less common at first.

ata binme ilk başta daha az yaygın görünüyor.

Archaeological evidence suggests that people who did mount horses

Arkeolojik kanıtlar, erken dönemde ata binen insanların

during this early stage

did so without structured saddles or stirrups.

yapılandırılmış eyerler veya üzengi demirleri olmadan ata bindiler.

This sometimes altered or damaged the skeletons of riders and horses alike.

Bu bazen hem binicilerin hem de atların iskeletini değiştirdi veya zarar verdi

People continued breeding for less aggressive horses

İnsanlar daha fazla dayanıklılık ve ağırlık taşıma yetenekleri ile

with greater endurance and weight-bearing abilities.

daha az agresif atlar için üremeye devam etti.

And they developed techniques and tools for improved control and comfort.

Gelişmiş kontrol ve konfor için teknikler ve aletler

After around 1000 BCE,

MÖ 1000 civarından sonra,

cavalry appeared in combat across much of Asia.

süvariler, Asya’nın büyük bölümünde muharebede ortaya çıktı.

Riders of steppe and desert cultures became renowned

Bozkır ve çöl kültürlerinin binicileri,

for their prowess on horseback.

at sırtındaki kahramanlıklarıyla ünlendi.

Ceremonial horse sacrifice also made its way into the funerary traditions

Törensel at kurbanı, bazı kültürlerin cenaze töreni

of some cultures.

geleneklerine girmiştir.

One royal Scythian burial site from around the 9th century BCE

MÖ 9. yüzyıldan kalma bir İskit kraliyet mezarlığı,

contained the remains of approximately 200 horses fitted with riding gear.

yaklaşık olarak 200 atın binicilik

araçlarıyla donatılmış kalıntılarına sahipti.

Officials in ancient China recognized how advantageous horses were

Antik Çin’de yetkililer, atların komşuları için nasıl avantajlı olduğuna

for their neighbors

karar kılmışlardır

and some coveted larger numbers of them for their own empire.

ve bazıları kendi imparatorluğu için büyük sayılarda at istemiştir.

Around 100 BCE, the Chinese emperor reportedly ordered a 30,000-man army west

MÖ 100 civarında, Çinli imparator 30 bin kişilik bir batı ordusuna,

that laid siege to a city and had its king killed—

bir şehri kuşatması emri verdiği ve kralının öldürttüğünü bildirdi.

all for 3,000 of the so-called “heavenly horses” of Ferghana.

Hhepsi Ferghana’nın sözde “kutsal atlarından” 3.000 tanesi için.

Between the 4th and 8th centuries CE,

MS. 4. ve 8. yüzyıllar arasında,

steppe horsemen spread riding technologies like stirrups across cultures.

bozkır binicileri, üzengiler gibi binicilik

teknolojilerini kültürler arasında yaydılar.

And nomadic groups eventually coalesced into unstoppable forces on horseback.

Göçebe gruplar en sonunda at sırtında durdurulamaz güçler halinde birleştiler.

The Mongol Empire rose to power in the 13th century,

Moğol imparatorluğu 13. yüzyılda güçlendi

and raided, traded, and toppled empires over previously unthinkable distances.

ve akın etti, ticaret yaptı ve akla gelmedik

mesafelerde imparatorlukları devirdi.

They developed a horse-backed postal relay system

At sırtında 60 bin kilometreden daha fazla ileriye giden

that stretched more than 60,000 kilometers.

bir posta gönderme sistemi geliştirdiler.

Their imperial successes relied on the well-being of their horses—

Moğolların imparatorluk başarıları atlarının refah durumuna bağlıydı

and leaders knew it.

ve liderler bunu biliyordu.

In 1252, before launching his next military campaigns,

1252′de, bir sonraki askeri kampanyasını başlatmadan önce

Möngke Khan sent officials ahead to prohibit cattle grazing

Mengke Han, yekilileri sığır otlamasını yasaklaması için gönderdi

so there’d be plentiful pastureland for their steeds.

böylece atları için daha fazla otlama alanı olacaktı.

Horses continued to spread,

Atlar yayılmaya devam etti,

eventually spurring equestrian empires reaching a south of the Sahara.

Neticede, Sahra’nın güneyine ulaşan

binicilik imparatorluklarını teşvik ettiler.

By the mid-14th century, the Mali Empire was said to have had

14. yüzyılın ortalarında, Mali İmparatorluğu

a cavalry of more than 10,000

Batı Afrika’nın 1 milyon kilometre karesini

that controlled some 1 million square kilometers of West Africa.

kontrol eden 10 binden fazla süvarisi olacağı söylendi.

And by 1500, horses were finally reintroduced to the Americas.

Ve 1500′de, nihayet atlar yeniden Amerika’ya tanıtıldı.

They appear to have escaped Spanish control rapidly

Pampas’tan Büyük Ovalara kadar uzanan yerliler

as Indigenous people from the Pampas to the Great Plains

geniş ticaret ağlarıyla değiştirirken hızlıca

exchanged them via expansive trade networks.

İspanyol kontrolünden kaçmış görünüyorlar.

Colonization and trade spread horses even further around the globe.

Kolonileşme ve ticaret, atları dünya çapında daha fazla yaydı.

And well into the 20th century they were a widespread and essential means

20. yüzyıla kadar atlar yaygın ve temel bir

of travel and transport.

seyahat ve ulaşım aracıydılar.

This didn’t come without problems:

Ortaya çıkardığı problemler:

issues of hygiene and animal welfare emerged,

Hijyen ve hayvan sağlığı sorunu ortaya çıktı,

especially in cities.

özellikle de şehirlerde.

And many human hubs transformed with the introduction

Birçok insan merkezleri, otomobil gibi cansız

of non-living modes of transport, like the automobile.

ulaşım araçları modelleri ortaya çıkmasıyla değişti.

Nevertheless, people have maintained their multifaceted relationships with horses—

Yine de, insanlar atlarla çok yönlü olan ilişkilerini sürdürdü,

riding, herding, racing, or admiring them—

ata binme, gütme, yarış yapma ya da onlara hayran olmak gibi.

from the steppes of Mongolia to the prairies of Montana,

O zamandan beri Moğolistan’ın bozkırlarından Montana’nın çayırlarına.

ever since.