The first asteroid ever discovered - Carrie Nugent

Çeviri: Asude Elif Işıkser Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

On the night of January 1, 1801,

1 Ocak 1801 gecesinde

Giuseppe Piazzi, a priest in Palermo, Italy,

Guiseppe Piazzi Palermo, İtalya'da bir rahip,

was mapping the stars in the sky.

gökteki yıldızların haritasını çıkarıyordu.

Over three nights, he'd look at and draw the same set of stars,

3 gecedir, aynı yıldızlara bakıp

carefully measuring their relative positions.

dikkatlice mesafelerini ölçerek

kâğıda geçiriyordu.

O gece yıldızları ölçtü.

That night, he measured the stars.

Sonraki gece onları tekrar ölçtü.

The next night, he measured them again.

To his surprise, one had moved.

Şaşırtıcı bir şekilde, bir tanesi hareket etti.

The third night, the peculiar star had moved again.

3. gece, tuhaf yıldız tekrar hareket etti.

This meant it couldn't be a star at all.

Bu onun bir yıldız olmadığı anlamına geliyordu.

It was something new, the first asteroid ever discovered,

O yeni bir şeydi: keşfedilen ilk asreoid.

which Piazzi eventually named Ceres.

Piazzi sonrasında ona Ceres adını verdi.

Asteroids are bits of rock and metal that orbit the Sun.

Astreoidler Güneş'in yörüngesinde dolaşan kaya ve metal parçalarıdır.

At over 900 kilometers across, Ceres is a very large asteroid.

900 kilometrelik genişliğiyle, Ceres oldukça büyük bir astreoid

But through a telescope, like Piazzi's,

ama Piazzi'ninki gibi bir teleskoptan,

Ceres looked like a pinpoint of light similar to a star.

Ceres iğne ucu kadar bir ışıktı. Tıpkı bir yıldız gibi.

In fact, the word asteroid means star-like.

Aslında astreoid kelimesi yıldız benzeri anlamına gelir.

You can tell the difference between stars

Yıldızlar ve astreoidler arasındaki fark

and asteroids by the way they move across the sky.

gökteki hareket biçimleriyle belirlenebilir.

Of course, Piazzi knew none of that at the time,

Tabii ki Piazzi bunların hiçbirini bilmiyordu

just that he had discovered something new.

Tamamen yeni bir şey keşfettiğini de.

To learn about Ceres,

Daha çok bilgi için,

Piazzi needed to track its motion across the sky

Piazzi'nin Ceres'in gökteki hareketini izlemesi

and then calculate its orbit around the Sun.

ve ardından Güneş etrafındaki yörüngesini hesaplaması gerekiyordu.

So each clear night, Piazzi trained his telescope to the heavens.

Bu yüzde her bulutsuz gecede teleskobunu göğe çevirdi.

Night after night, he made careful measurements

Her gece ince ölçümler yaptı.

until finally, he couldn't.

Yapamayana değin.

The Sun got in the way.

Güneş önünü kesti.

When Piazzi first spotted Ceres, it was here, and the Earth was here.

Piazzi'nin ilk tespitinde Ceres buradaydı. Dünya ise buradaydı.

As he tracked it each night, the Earth and Ceres moved like this

O her gece gözlem yaparken Dünya ve Ceres bu şekilde hareket etti.

until Ceres was here.

Ceres buraya gelene değin.

And that meant that Ceres was only in the sky when it was daytime on Earth.

Bu Ceres' in sadece Dünya'da gündüz iken gökte olduğu anlamına geliyordu.

During the day, bright sunlight made this small asteroid impossible to see.

Güneş'in parlak ışığı bu küçük astreoidi görünmez kılıyordu.

Astronomers needed to calculate Ceres's orbit.

Astronomların Ceres'in yörüngesini hesaplamaları gerekiyordu.

This would let them predict where it was going to be

Bu şekilde, sonsuz gökyüzünde, herhangi bir gecede

in the vast night sky on any given night.

nerede olacağını tahmin edebileceklerdi.

But the calculations were grueling and the results imprecise.

Fakat hesaplamalar yorucu, sonuçlar ise kesin değildi.

Many astronomers searched for Ceres,

Birçok astronom Ceres'i aradı.

but not knowing exactly where to look, no one could find it.

Ama nereye bakacaklarını bilmediklerinden hiç kimse onu bulamadı.

Luckily, a hardworking mathematician named Carl Friedrich Gauss

Şanslı bir şekilde, çalışkan matematikçi Carl Friedrich Gauss

heard about the lost asteroid.

kayıp astreoidin haberini aldı.

He thought it was an exciting puzzle and went to work.

Bu bulmacayı ilgi çekici buldu ve işe koyuldu.

When he realized he didn't have the mathematical methods he needed,

İhtiyacı olan matematiksel metodlara sahip olmadığını anlayınca,

he invented new ones that we still use today.

bugün hâlâ kullanmakta olduğumuz yeni metodlar icad etti.

He derived a new orbit and new predictions of where to look for Ceres.

Yeni yörüngeler türetti.

Ceres'i nerede arayacağımız konusunda yeni tahminlerde bulundu.

Hungarian astronomer Baron Franz Xaver von Zach

Macar gök bilimci Baron Franz Xaver von Zach

Gauss'un tahminleriyle Ceres'i aradı.

searched for Ceres with Gauss's predictions.

Bulutlarla dolu geçen haftalardan sonra 31 Aralık 1801'de

After weeks of frustrating clouds,

von Zach finally had clear skies on December 31, 1801.

von Zach sonunda açık bir geceye kavuştu.

He looked through his telescope and finally saw Ceres.

Teleskobundan baktı ve nihayet Ceres'i gördü.

O günden beri izini kaybetmedik.

We haven't lost track of it since.

Today, we've discovered hundreds of thousands of asteroids.

Günümüzde sayısız astreoid keşfettik.

Ceres de dâhil çoğu Güneş'i Mars ve Jüpiter'in arasından turluyor.

Many, including Ceres, orbit the Sun between Mars and Jupiter,

while near-Earth asteroids orbit the Sun relatively close to Earth.

Dünya'ya yakın astreoidler ise Güneş'i Dünya'ya daha yakın turluyorlar.

When we recorded this narration,

Biz bu anlatımı kaydederken,

astronomers had discovered 16,407 near-Earth asteroids,

Gök bilimciler 16,407 yeni Dünya'ya yakın astreoid keşfetti.

but since we find new asteroids all the time,

Sürekli yeni astreoidler keşfettiğimizden,

that number will have grown by hundreds or thousands

siz bu videoyu izlemeyi bitirene kadar

by the time you watch this.

sayıya yüzler ve binler eklenecek.

Today, asteroid hunters use modern telescopes,

Günümüzde astreoid avcıları bir tanesi uzayda olmak üzere

including one in space.

modern teleskoplar kullanıyor.

Computers analyze the images,

Bilgisayarlar görüntüleri analiz ediyor

and humans check the output

ve arşiv merkezlerine rapor etmeden önce

before reporting the asteroid observations to an archiving center.

insanlar sonuçları kontrol ediyor.

Keşfedilen her astreoidin yörüngesi kendine özgüdür.

Each discovered asteroid has its unique orbit measured.

An orbit lets astronomers predict where asteroids are going to be

Yörüngeler astronomların bir astreoidin herhangi bir zamanda nerede olacağını

at any given time.

tahmin etmelerini sağlar.

Bazı iyi bilinen astreoidlerin günümüzden 800 yıla kadar her gün nerede olacağını

Most asteroid trajectories can be predicted for about 80 years

though we can calculate where the best studied asteroids will be every day

hesaplayabiliyor olsak da,

between now and 800 years into the future.

çoğu astreoid yörüngeleri 80 yıla kadar tahmin edilebiliyor.

Bize çarpmak üzere yaklaşan bir tanesi olması riskine karşı

We must keep searching for asteroids

in case there's one out there on a collision course with Earth.

astreoidleri aramayı asla bırakmamalıyız.

Fakat gök bilimciler astreoidleri yalnızca aramaz.

Astronomers don't only search for asteroids, though.

Üzerlerinde nasıl oluştuklarını,

They also study them to learn how they formed,

neden yapıldıklarını, ve bize Güneş Sistemimiz hakkında ne

what they're made of,

and what they can tell us about our solar system.

söyleyeceklerini anlamak için de üzerlerinde çalışırlar.

Today, we can do something that Piazzi could only dream of:

Günümüzde Piazzi'nin hayalini bile kuramayacağı bir şey yapıyoruz.

send spacecraft to study asteroids up close.

Astreoidlere onlar üzerinde çalışacak uzay araçları göneriyoruz.

One spacecraft called Dawn journeyed billions of kilometers

Dawn adında bir uzay aracı 4 yıla aşkın bir sürede

over four years to the main asteroid belt.

ana astreoid kuşağında milyarlarca kilometre dolaştı.

Orada Ceres'i ve Vesta adında başka bir astreoidi ziyaret etti.

There, it visited Ceres and another asteroid, Vesta.

Dawn'ın görselleri Piazzi'nin küçük parlayan noktasını

Dawn's stunning images transformed Piazzi's dot of light

into a spectacular landscape of craters,

kraterlerle, göçüklerle

landslides,

ve dağlarla dolu başka bir şeye dönüştürdü.

and mountains.