Can robots be creative? - Gil Weinberg

Çeviri: Sevkan Uzel Gözden geçirme: Eren Gokce

How does this music make you feel?

Bu müzik size ne hissettiriyor?

Güzel buldunuz mu?

Do you find it beautiful?

Is it creative?

Sizce yaratıcı mı?

Now, would you change your answers

Peki ya bestecisinin bu robot olduğunu söylesem,

if you learned the composer was this robot?

yanıtlarınız değişir miydi?

Believe it or not,

İster inanın ister inanmayın,

people have been grappling with the question of artificial creativity,

insanlar 170 yıldan fazla süredir, yapay zekâ sorununun yanı sıra

alongside the question of artifcial intelligence,

yapay yaratıcılık sorunuyla da boğuşuyorlar.

for over 170 years.

In 1843, Lady Ada Lovelace,

1843 yılında, dünyanın ilk bilgisayar programcısı olarak kabul edilen

an English mathematician considered the world's first computer programmer,

Leydi Ada Lovelace adlı bir İngiliz matematikçi şunu yazmıştı:

wrote that a machine could not have human-like intelligence

Bir makine, sadece insanların onu özellikle yapması için

as long as it only did what humans intentionally programmed it to do.

programladıkları şeyi yaptığı sürece, insan gibi bir zekâya sahip olamaz.

According to Lovelace,

Lovelace'a göre,

a machine must be able to create original ideas

bir makinenin zeki olarak nitelenebilmesi için

if it is to be considered intelligent.

orijinal fikirler üretebiliyor olması gereklidir.

The Lovelace Test, formalized in 2001, proposes a way of scrutinizing this idea.

2001'de şekillendirilen Lovelace Testi, bu düşünceyi irdeleyecek bir yol sunuyor.

A machine can pass this test if it can produce an outcome

Bir makinenin bu testi geçebilmesi için, tasarımcılarının kendi orijinal kodlarına

that its designers cannot explain based on their original code.

dayanarak açıklayamayacakları bir çıktı üretmesi gerekiyor.

Lovelace Testi'nin tasarımı itibariyle nesnel bir bilimsel test olmaktan çok,

The Lovelace Test is, by design, more of a thought experiment

than an objective scientific test.

bir düşünce deneyi olduğu söylenebilir.

But it's a place to start.

Yine de bu bir başlangıç.

At first glance,

İlk bakışta,

the idea of a machine creating high quality, original music in this way

bir makinenin böyle yüksek kalitede orijinal müzik yaratması düşüncesi

might seem impossible.

imkânsız gibi görünebilir.

We could come up with an extremely complex algorithm

Bir dizi müzikal nota üretmek için,

izini sürmenin imkânsız olacağı biçimde rastgele sayı üreteçleri,

using random number generators, chaotic functions, and fuzzy logic

to generate a sequence of musical notes

kaotik fonksiyonlar ve bulanık mantık

in a way that would be impossible to track.

kullanan aşırı karmaşık bir algoritma hazırlayabiliriz.

But although this would yield countless original melodies never heard before,

Bu daha önce duyulmamış sayısız orijinal melodi üretebilecek olsa da,

only a tiny fraction of them would be worth listening to.

onların sadece çok azı dinlemeye değer olurdu.

With the computer having no way to distinguish

Çünkü bilgisayarın bizim güzel bulabileceklerimiz ile

between those which we would consider beautiful

güzel bulmayacaklarımızı ayırt etmesinin bir yolu yoktur.

and those which we won't.

But what if we took a step back

Peki ya bir adım geriye gidip,

and tried to model a natural process that allows creativity to form?

yaratıcılığın ortaya çıkmasını sağlayan doğal bir süreç modellemeyi denersek?

We happen to know of at least one such process

Orijinal, değerli ve hatta güzel çıktılara götüren

that has lead to original, valuable, and even beautiful outcomes:

en azından böyle bir tane süreç biliyoruz:

the process of evolution.

Evrim süreci.

And evolutionary algorithms,

Evrimsel algoritmalar ya da

or genetic algorithms that mimic biological evolution,

biyolojik evrimi taklit eden genetik algoritmalar,

makinelere orijinal ve değerli sanatsal çıktılar ürettirmede

are one promising approach

to making machines generate original and valuable artistic outcomes.

umut vadeden bir yaklaşım.

So how can evolution make a machine musically creative?

Peki evrim bir makineyi nasıl müziksel açıdan yaratıcı kılabilir?

Well, instead of organisms,

Organizmalar yerine, başlangıç olarak

we can start with an initial population of musical phrases,

bir müziksel ifadeler topluluğundan ve

and a basic algorithm

bazı bölümlerin yerlerini değiştirerek, ötekilerle karıştırarak,

that mimics reproduction and random mutations

rastgele notalar ekleyerek, üremeyi ve rastgele mutasyonları taklit eden

by switching some parts,

combining others,

temel bir algoritmadan yola çıkabiliriz.

and replacing random notes.

Böylece yeni nesil bir ifadeler topluluğumuz olur.

Now that we have a new generation of phrases,

we can apply selection using an operation called a fitness function.

Biz de buna 'uygunluk fonksiyonu' denilen bir işlem kullanarak seçilim uygularız.

Just as biological fitness is determined by external environmental pressures,

Tıpkı biyolojik uygunluğun dış çevresel baskılarca belirlenmesi gibi,

our fitness function can be determined by an external melody

bizim uygunluk fonksiyonumuz da

nihai güzel melodiyi temsil etmesi için insan müzisyenler ya da

chosen by human musicians, or music fans,

to represent the ultimate beautiful melody.

müzikseverler tarafından seçilen bir dış melodi tarafından belirlenebilir.

Ardından algoritma, bizim müziksel ifadelerimiz ile

The algorithm can then compare between our musical phrases

and that beautiful melody,

bu güzel melodiyi karşılaştırır ve

and select only the phrases that are most similar to it.

sadece ona en çok benzeyen ifadeleri seçer.

Once the least similar sequences are weeded out,

En az benzeyenler ayıklanınca,

the algorithm can reapply mutation and recombination to what's left,

algoritma geriye kalanlara mutasyon ve yeniden düzenleme işlemleri uygular;

select the most similar, or fitted ones, again from the new generation,

oluşan yeni nesilden en benzer, yani en uygun olanları seçer.

and repeat for many generations.

Bunu nesiller boyu tekrarlar.

The process that got us there has so much randomness and complexity built in

Süreç boyunca öyle çok rastgelelik ve içrek bir karmaşıklık vardır ki,

that the result might pass the Lovelace Test.

sonuç Lovelace Testi'ni geçebilir.

More importantly, thanks to the presence of human aesthetic in the process,

Daha da önemlisi, süreçteki insan estetiğinin varlığı sayesinde,

we'll theoretically generate melodies we would consider beautiful.

kuramsal olarak, güzel bulacağımız melodiler üretebileceğiz.

Peki bu gerçekten yaratıcı şeylere ilişkin sezgimizi tatmin ediyor mu?

But does this satisfy our intuition for what is truly creative?

Is it enough to make something original and beautiful,

Orijinal ve güzel bir şey yapmak için yeterli mi,

or does creativity require intention and awareness of what is being created?

yoksa yaratıcılık, ne yaratıldığı hakkında bir niyet ve farkındalık gerektirir mi?

Perhaps the creativity in this case is really coming from the programmers,

Belki de bu durumda yaratıcılığın asıl kaynağı programcılar oluyor;

even if they don't understand the process.

her ne kadar süreci anlamasalar da.

İnsandaki yaratıcılık nedir ki zaten?

What is human creativity, anyways?

Is it something more than a system of interconnected neurons

Biyolojik algoritmik süreçler ve yaşantımıza biçim veren

developed by biological algorithmic processes

rastgele deneyimlerle gelişen birbirlerine bağlanmış nöronlardan

and the random experiences that shape our lives?

oluşan bir sistemden daha fazlası mı?

Order and chaos, machine and human.

Düzen ve kaos, makine ve insan.

These are the dynamos at the heart of machine creativity initiatives

Bunlar, şu anda müzik, heykel, resim, şiir ve daha fazlasını üretmekte olan

that are currently making music, sculptures, paintings, poetry and more.

makine yaratıcılığı girişimlerinin merkezinde yer alan dinamolar.

Bu yaratıcı eylemlere yaratıcı demenin adilliği konusunda,

The jury may still be out

as to whether it's fair to call these acts of creation creative.

henüz net bir karara varılmış değil.

Ama bir sanat eseri gözlerinizi nemlendirebiliyorsa,

But if a piece of art can make you weep,

or blow your mind,

aklınızı başınızdan alabiliyorsa,

or send shivers down your spine,

hatta tüylerinizi diken diken edebiliyorsa,

does it really matter who or what created it?

onu kimin ya da neyin yarattığı gerçekten önemli mi?