Can robots be creative? - Gil Weinberg

Robot có thể sáng tạo không? - Gil Weinberg

Translator: Van Anh Bui Reviewer: Dieu Dang NguyenTran

How does this music make you feel?

Đoạn nhạc này làm bạn cảm thấy thế nào?

Do you find it beautiful?

Bạn có thấy nó hay không?

Is it creative?

Nó có sáng tạo không?

Now, would you change your answers

Bây giờ, bạn có đổi ý không

nếu bạn được biết tác giả

if you learned the composer was this robot?

chính là chú robot này?

Believe it or not,

Tin hay không là tuỳ bạn,

people have been grappling with the question of artificial creativity,

nhưng con người đã vật lộn với câu hỏi về tính sáng tạo nhân tạo,

alongside the question of artifcial intelligence,

cùng với câu hỏi về trí tuệ nhân tạo,

for over 170 years.

suốt hơn 170 năm.

In 1843, Lady Ada Lovelace,

Năm 1843, quý bà Ada Lovelace,

an English mathematician considered the world's first computer programmer,

một nhà toán học người Anh được xem như là lập trình viên đầu tiên trên thế giới,

wrote that a machine could not have human-like intelligence

chỉ ra rằng một chiếc máy không thể có trí tuệ giống con người

as long as it only did what humans intentionally programmed it to do.

một khi nó chỉ làm những việc mà con người đã lập trình sẵn.

According to Lovelace,

Theo Lovelace,

a machine must be able to create original ideas

một cỗ máy phải có thể tạo ra những ý tưởng độc đáo

if it is to be considered intelligent.

thì mới được công nhận là thông minh.

The Lovelace Test, formalized in 2001, proposes a way of scrutinizing this idea.

Bài kiểm tra Lovelace, được chính thức hoá năm 2001,

đã đưa ra một cách để kiểm nghiệm ý kiến này.

A machine can pass this test if it can produce an outcome

Một cái máy có thể vượt qua bài kiểm tra nếu nó có thể tạo ra một kết quả

that its designers cannot explain based on their original code.

mà những người lập trình nó không thể giải thích dựa trên đoạn mã gốc.

The Lovelace Test is, by design, more of a thought experiment

Bài kiểm tra Lovelace được tạo nên như một thí nghiệm tưởng tượng,

than an objective scientific test.

hơn là một thí nghiệm khoa học khách quan.

But it's a place to start.

Nhưng nó vẫn có thể được lấy làm tiền đề.

At first glance,

Thoạt nhìn thì

the idea of a machine creating high quality, original music in this way

việc một cái máy tạo ra âm nhạc chất lượng cao và độc đáo theo cách này

might seem impossible.

có vẻ bất khả thi.

We could come up with an extremely complex algorithm

Chúng ta có thể nghĩ ra một thuật toán vô cùng phức tạp

using random number generators, chaotic functions, and fuzzy logic

sử dụng những bộ tạo giá trị ngẫu nhiên, các hàm số hỗn độn và logic mơ hồ

to generate a sequence of musical notes

để tạo nên một chuỗi các nốt nhạc

in a way that would be impossible to track.

mà chúng ta không thể theo dõi được.

But although this would yield countless original melodies never heard before,

Mặc dù việc này có thể mang lại vô số giai điệu độc đáo chưa từng nghe đến,

only a tiny fraction of them would be worth listening to.

chỉ một phần rất nhỏ trong số đó mới đáng để nghe.

With the computer having no way to distinguish

Bởi máy tính không thể phân biệt

between those which we would consider beautiful

giữa giai điệu hay

and those which we won't.

và dở.

But what if we took a step back

Nhưng sẽ thế nào nếu chúng ta xem xét lại và cố làm theo

and tried to model a natural process that allows creativity to form?

một quá trình tự nhiên tạo điều kiện cho sự sáng tạo hình thành?

We happen to know of at least one such process

Chúng ta tình cờ biết đến ít nhất một quá trình

that has lead to original, valuable, and even beautiful outcomes:

mà đã dẫn đến những kết quả độc đáo, quý giá và tốt đẹp,

the process of evolution.

đó là sự tiến hoá

And evolutionary algorithms,

Và những thuật toán dựa trên sự tiến hoá,

or genetic algorithms that mimic biological evolution,

hay trên di truyền học phỏng theo sự tiến hoá về mặt sinh học,

are one promising approach

là một hướng đi triển vọng

to making machines generate original and valuable artistic outcomes.

để giúp máy móc tạo nên các sản phẩm độc đáo và có giá trị nghệ thuật cao.

So how can evolution make a machine musically creative?

Vậy làm sao sự tiến hoá có thể làm máy móc sáng tạo trong âm nhạc?

Well, instead of organisms,

Thay vì là những sinh vật,

we can start with an initial population of musical phrases,

ta có thể bắt đầu với một số nhịp nhạc,

and a basic algorithm

và một thuật toán cơ bản

that mimics reproduction and random mutations

để bắt chước quá trình sinh sản và biến dị đột biến

by switching some parts,

bằng cách đổi chỗ một số đoạn,

combining others,

ghép những đoạn còn lại với nhau,

and replacing random notes.

và thay thế một vài nốt ngẫu nhiên.

Now that we have a new generation of phrases,

Giờ ta đã có một thế hệ mới các nhịp nhạc,

we can apply selection using an operation called a fitness function.

ta có thể áp dụng sự chọn lọc sử dụng một phép toán gọi là hàm mục tiêu.

Just as biological fitness is determined by external environmental pressures,

Cũng như quá trình chọn lọc tự nhiên chịu sức ép của môi trường bên ngoài,

our fitness function can be determined by an external melody

hàm mục tiêu của chúng ta có thể được định bởi một giai điệu từ bên ngoài

chosen by human musicians, or music fans,

được chọn bởi các nhạc công hay những người yêu âm nhạc

to represent the ultimate beautiful melody.

để tiêu biểu cho giai điệu tuyệt vời nhất.

Thuật toán sau đó sẽ so sánh giữa nhịp nhạc của chúng ta

The algorithm can then compare between our musical phrases

and that beautiful melody,

và giai điệu tuyệt vời đó,

and select only the phrases that are most similar to it.

và chỉ lựa chọn những nhịp giống với nó nhất.

Once the least similar sequences are weeded out,

Một khi những đoạn không tương đồng nhất bị bỏ đi

the algorithm can reapply mutation and recombination to what's left,

thuật toán một lần nữa áp dụng sự biến dị và tái tổ hợp với những gì còn lại,

select the most similar, or fitted ones, again from the new generation,

chọn những đoạn giống hoặc phù hợp nhất, một lần nữa từ một thế hệ mới,

and repeat for many generations.

và lặp lại cho nhiều thế hệ.

The process that got us there has so much randomness and complexity built in

Cả một quá trình để đưa ta đến đó gắn liền với rất nhiều sự ngẫu nhiên và phức tạp

that the result might pass the Lovelace Test.

nên kết quả của nó có thể vượt qua bài kiểm tra Lovelace.

More importantly, thanks to the presence of human aesthetic in the process,

Quan trọng hơn, nhờ vào sự có mặt của khiếu thẩm mỹ con người trong quá trình,

we'll theoretically generate melodies we would consider beautiful.

mà về mặt lý thuyết, ta sẽ tạo nên những giai điệu mà chúng ta cho là hay.

Nhưng việc này có làm vừa lòng chúng ta về cái gì thực sự sáng tạo?

But does this satisfy our intuition for what is truly creative?

Is it enough to make something original and beautiful,

Đã đủ chưa khi chỉ cần tạo ra cái gì độc đáo và hay

or does creativity require intention and awareness of what is being created?

hay sự sáng tạo cần có chủ ý và nhận thức về cái gì đang được tạo ra?

Perhaps the creativity in this case is really coming from the programmers,

Có lẽ sự sáng tạo trong trường hợp này thực ra xuất phát từ các lập trình viên,

even if they don't understand the process.

ngay cả khi họ cũng không hiểu quá trình đó.

What is human creativity, anyways?

Vậy thì cái gì là tính sáng tạo của con người?

Is it something more than a system of interconnected neurons

Có phải nó là cái gì hơn cả một hệ thống các neurons liên kết với nhau

developed by biological algorithmic processes

được tạo nên bởi các quá trình sinh học có quy tắc

and the random experiences that shape our lives?

và những trải nghiệm ngẫu nhiên đã quyết định cuộc sống chúng ta?

Order and chaos, machine and human.

Trật tự và hỗn loạn, máy móc và con người

These are the dynamos at the heart of machine creativity initiatives

Đây là những động cơ ở trung tâm của những sáng kiến về sự sáng tạo của máy móc

that are currently making music, sculptures, paintings, poetry and more.

mà hiện đang tạo nên âm nhạc, tác phẩm điêu khắc, hội hoạ, thi ca, ...

The jury may still be out

Chúng ta vẫn không thể chắc chắn có công bằng hay không

as to whether it's fair to call these acts of creation creative.

khi gọi sự tạo thành theo cách này là sáng tạo.

But if a piece of art can make you weep,

Song nếu một tác phẩm nghệ thuật có thể làm bạn khóc

or blow your mind,

hoặc cuốn hút bạn,

or send shivers down your spine,

hoặc làm cho bạn nổi da gà,

does it really matter who or what created it?

Thì ai, hay cái gì đã tạo nên nó có thực sự quan trọng?