What happens when you get heat stroke? - Douglas J. Casa

Sıcak çarptığında ne olur? - Douglas J. Casa

Çeviri: John Quartz Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

In 1985, 16-year-old Douglas Casa,

1985'te, 16 yaşındaki Douglas Casa, Empire State oyunlarındaki

ran the championship 10,000 meter track race at the Empire State Games.

10 bin metre koşusuna katıldı.

Suddenly, with just 200 meters to go, he collapsed,

Bitişe 200 m kala birden olduğu yere yığıldı

got back up and then collapsed again on the final straightaway,

ayağa kalktı ama bitiş çizgisinde vücut ısısı tehlikeli bir seviyeye

with his body temperature at dangerous levels.

ulaşmış bir şekilde tekrar yere yığıldı.

He had suffered an exertional heat stroke.

Yorulmaya bağlı sıcak çarpması geçiriyordu

Fortunately, with immediate and proper treatment,

Neyse ki anında ve uygun müdahaleyle

he survived the potentially fatal episode

olası bir ölümcül sondan kurtuldu ve

and has since helped save 167 people in similar circumstances.

o günden beri benzer duruma düşen 167 insana yardım etti.

From ancient soldiers on the battlefield

Er meydanındaki antik dönem savaşçılarından

to modern day warriors on the gridiron,

arenadaki modern zaman savaşçılarına

exertional heat stroke, or sunstroke, has long been a serious concern.

sıcak çarpması ve güneş çarpması ciddi bir kaygı olmaya devam etti.

And unlike classical heat stroke, which affects vulnerable people

Sıcak hava dalgalarının sırasında çocuklar ve yaşlılar gibi

such as infants and the elderly during heat waves,

savunmasızları etkileyen klasik sıcak çarpmasının

exertional heat stroke is caused by intense exercise in the heat,

aksine yorulmaya bağlı sıcak çarpması sıcak havada yoğun çalışmadan kaynaklanır.

and is one of the top three killers of athletes and soldiers in training.

Sporcular ile askerlerin antrenman ölümlerinin başlıca üç nedeninden biridir.

When you exercise, nearly 80% of the energy you use

Egzersiz yaparken vücudunuzdaki enerjinin yaklaşık %80'i

is transformed into heat.

ısıya dönüşür.

In normal circumstances, this is what's known as

Normal şartlar altında,

bu, makul bir ısı baskısı oluşturur.

compensable heat stress.

And your body can dissipate the heat as quickly as it's generated

Vücudunuz terleme gibi serinleme yöntemleri kullanarak

through cooling methods like the evaporation of sweat.

oluşan bu ısıyı hızlıca dağıtır.

But with uncompensable heat stress,

Temel ısı değerini aşırı yükselten

your body is unable to lose enough heat

yüksek nemli sıcaklar ve

due to overexertion or high temperatures in humidity,

fazla yorulmaya maruz kalındığında,

which raises your core temperature beyond normal levels.

vücudunuz oluşan yüksek ısıyı dağıtamaz.

This causes the proteins and cell membranes to denature,

Bu durum, proteinlerin ve hücre zararının yapısını bozarak

creating cells that no longer function properly

hücrelerin düzgün çalışmamasına

and begin to leak their contents.

ve içindekileri dışarı sızdırmasına yol açar.

If these leaky cells proliferate through the body,

Bu hücreler vücutta hızla yayılmaya başlarsa

the results can be devastating.

sonuçlar harap edici olabilir.

Including liver damage, blood clot formation in the kidneys,

Karaciğeri zedeleyebilir, böbreklerde pıhtı oluşturabilir,

damage to the gastrointestinal tract and even the failure of vital organs.

sindirim sistemin zarar verebilir hatta hayati organları iflas ettirebilir.

So how do you diagnose an exertional heat stroke?

Yorulmaya bağlı sıcak çarpması nasıl teşhis edilebilir?

The main criterion is a core body temperature greater than 40 degrees Celsius

Esas kriter vücut ısısının 40 dereceden yüksek olmasıdır.

observed along with physical symptoms

Bunun yanında, çarpıntı, düşük tansiyon,

such as increased heart rate, low blood pressure and rapid breathing

nefes alış verişinde hızlanma gibi fiziki belirtiler veya

or signs of central nervous system disfunction

ne yapacağını bilememe, hırçınlık ya da bilinç kaybı gibi

such as confused behavior, aggression or loss of consciousness.

sinir sisteminin düzgün işlememesi olabilir.

The most feasible and accurate way to assess core body temperature

Ateşi ölçmenin en uygun ve isabetli yolu

is with a rectal thermometer

rektal termometre kullanmaktır.

as other common temperature-taking methods are not accurate in these circumstances.

Zira diğer bilinen yöntemler, bu durumda yetersiz kalmaktadır.

As far as treatment goes,

Müdahale anında,

the most important thing to remember is cool first, transport second.

kişiyi hareket ettirmeden önce mutlaka ateşi düşürülmelidir.

Because the human body can withstand a core temperature above 40 degrees Celsius

İnsan bedeni 40 derece ve yukarısı ateşin vücutta kalıcı zarar bırakmasına

for about 30 minutes before cell damage sets in,

yarım saat kadar direnebilmektedir.

it's essential to initiate rapid cooling on site

Ateşi ivedilikle düşürebilmek için

in order to lower it as quickly as possible.

serinletme işleminin olay yerinde başlatılması çok önemli.

After any athletic or protective gear has been removed from the victim,

Spor aksesuarları ve diğer koruyucuları vücuttan çıkardıktan sonra

place them in an ice water tub while stirring the water

hastayı buzlu suya yatırın

and monitoring vitals continuously.

ve hastanın temel değerlerini sürekli takip edin.

If this is not possible,

Bu mümkün olmazsa,

dousing in ice water and applying wet towels over the entire body can help.

havluları buzlu suda ıslatmak ve vücudu silmek de işe yarar.

But before you start anything, emergency services should be called.

Müdahaleye başlamadan evvel acil servisi aramayı unutmayın.

As you wait, it's important to keep the victim calm

Acil servisin gelmesini beklerken

while cooling as much surface area as possible

ve bedenini mümkün olduğunca serin tutmaya çalışırken

until emergency personnel arrive.

hastayı sakinleştirmek de önemli.

If medical staff are available on site, cooling should continue

Eğer olay mahallinde personel mevcutsa

until a core temperature of 38.9 degrees Celsius is reached.

ateş 38.9 dereceye düşünceye kadar serinletme işlemine devam edilmeli.

The sun is known for giving life,

Güneş yaşam kaynağı olarak bilinir,

but it can also take life away if we're not careful,

ama dikkatli olmazsak en dayanıklılarımız için bile

even affecting the strongest among us.

can kaybına da neden olabilir.

As Dr. JJ Levick wrote of exertional heat stroke in 1859,

Dr. JJ Levick'in 1859'da yazdığı gibi

"It strikes down its victim with his full armor on.

"Yorulmaya bağlı sıcak çarpması insana tüm gücüyle saldırır.

Youth, health and strength oppose no obstacle to its power."

Gençlik, sağlık ve dayanıklılık onun için bir engel teşkil etmez."

But although this condition is one of the top three leading causes of death in sports,

Spor ölümlerinin başta gelen üç nedeninden biri olsa da

it has been 100% survivable with proper care.

uygun bakımla, bu rahatsızlığı %100 yenmek mümkün.