What happens when you get heat stroke? - Douglas J. Casa

Điều gì xảy ra khi bạn bị sốc nhiệt? - Douglas J. Casa

Translator: Thu Ha Tran Reviewer: Nhu PHAM

In 1985, 16-year-old Douglas Casa,

Năm 1985, Douglas Casa 16 tuổi

ran the championship 10,000 meter track race at the Empire State Games.

đã tham gia cuộc thi chạy 10,000m của Empire State Games.

Suddenly, with just 200 meters to go, he collapsed,

Bỗng nhiên, khi chỉ còn 200m, anh khụy xuống,

got back up and then collapsed again on the final straightaway,

đứng dậy, rồi lại khụy xuống trên đường chạy,

with his body temperature at dangerous levels.

với nhiệt độ cơ thể ở mức nguy hiểm.

He had suffered an exertional heat stroke.

Anh ấy bị sốc nhiệt.

Fortunately, with immediate and proper treatment,

May thay, được điều trị đúng cách và kịp thời,

he survived the potentially fatal episode

anh ấy đã qua cơn nguy kịch

and has since helped save 167 people in similar circumstances.

và từ đó đã cứu 167 người khỏi hoàn cảnh tương tự.

From ancient soldiers on the battlefield

Từ người lính trên chiến trường thời xưa

to modern day warriors on the gridiron,

tới "chiến binh" ngày nay trên sân bóng,

exertional heat stroke, or sunstroke, has long been a serious concern.

sốc nhiệt hay say nắng luôn là mối lo ngại nghiêm trọng.

Không giống như sốc nhiệt cổ điển chỉ tác động lên cơ thể yếu ớt

And unlike classical heat stroke, which affects vulnerable people

such as infants and the elderly during heat waves,

như trẻ sơ sinh và người già qua sóng nhiệt.

exertional heat stroke is caused by intense exercise in the heat,

sốc nhiệt do gắng sức xuất phát từ việc hoạt động mạnh dưới sức nóng.

and is one of the top three killers of athletes and soldiers in training.

Đó là 1 trong top 3 nguyên nhân gây chết ở vận động viên và binh sĩ lúc luyện tập.

When you exercise, nearly 80% of the energy you use

Khi tập thể dục, gần 80% năng lượng mà bạn sử dụng

is transformed into heat.

được chuyển hóa thành nhiệt.

In normal circumstances, this is what's known as

Thông thường, người ta biết đến nó

compensable heat stress.

như là căng thẳng nhiệt bù.

And your body can dissipate the heat as quickly as it's generated

Cơ thể bạn tiêu thụ nhiệt nhanh như khi nó được tạo ra

through cooling methods like the evaporation of sweat.

qua phương pháp làm lạnh như bốc hơi mồ hôi.

But with uncompensable heat stress,

Nhưng với căng thẳng không bù nhiệt,

your body is unable to lose enough heat

cơ thể bạn không thể mất đủ nhiệt

due to overexertion or high temperatures in humidity,

do quá sức hoặc nhiệt độ cao và ẩm,

which raises your core temperature beyond normal levels.

từ đó làm nhiệt độ trung tâm tăng cao hơn mức bình thường.

This causes the proteins and cell membranes to denature,

Điều này làm biến tính protein và màng tế bào,

creating cells that no longer function properly

tạo ra những tế bào không còn chức năng ban đầu

and begin to leak their contents.

và bắt đầu rò rỉ vật chất bên trong.

Nếu những tế bào rò rỉ này tiếp tục sinh sôi trong cơ thể,

If these leaky cells proliferate through the body,

the results can be devastating.

hậu quả thật khôn lường.

Including liver damage, blood clot formation in the kidneys,

Bao gồm hủy hoại gan, máu đông trong thận,

damage to the gastrointestinal tract and even the failure of vital organs.

phá hủy ống tiêu hóa và thậm chí là làm hỏng những cơ quan chủ chốt.

So how do you diagnose an exertional heat stroke?

Vậy làm thế nào để chẩn đoán sốc nhiệt do quá sức?

The main criterion is a core body temperature greater than 40 degrees Celsius

Tiêu chí quan trọng nhất là nhiệt độ cơ thể lớn hơn 40 độ C

observed along with physical symptoms

đi kèm với những triệu chứng như

such as increased heart rate, low blood pressure and rapid breathing

tăng nhịp tim, huyết áp thấp và thở gấp

or signs of central nervous system disfunction

hoặc dấu hiệu mất chức năng của hệ thần kinh trung ương

such as confused behavior, aggression or loss of consciousness.

như hành vi mất kiểm soát, hung hăng hoặc mất ý thức.

The most feasible and accurate way to assess core body temperature

Phương pháp đúng và dễ thực hiện nhất để đánh giá nhiệt độ cơ thể

is with a rectal thermometer

là dùng nhiệt kế trực tràng

as other common temperature-taking methods are not accurate in these circumstances.

vì những cách đo nhiệt độ khác không chính xác trong tình huống này.

As far as treatment goes,

Khi điều trị,

the most important thing to remember is cool first, transport second.

cần làm mát trước, rồi mới di chuyển.

Because the human body can withstand a core temperature above 40 degrees Celsius

Vì cơ thể con người chỉ có thể chịu nhiệt độ bên trong hơn 40 độ C

for about 30 minutes before cell damage sets in,

trong khoảng 30 phút trước khi tế bào bị phá hủy,

it's essential to initiate rapid cooling on site

việc quan trọng phải làm là nhanh chóng làm mát

in order to lower it as quickly as possible.

để giảm nhiệt độ càng sớm càng tốt.

After any athletic or protective gear has been removed from the victim,

Sau khi tháo đồ bảo vệ ra khỏi người bệnh nhân,

place them in an ice water tub while stirring the water

hãy để họ vào bồn nước đá trong khi khuấy nước

and monitoring vitals continuously.

và liên tục kiểm tra những bào quan quan trọng.

If this is not possible,

Nếu điều đó không khả thi,

dousing in ice water and applying wet towels over the entire body can help.

có thể ngâm bệnh nhân trong nước đá hoặc đắp khăn ướt lên toàn cơ thể.

But before you start anything, emergency services should be called.

Nhưng trước khi làm bất cứ điều gì, đầu tiên hãy gọi cấp cứu.

As you wait, it's important to keep the victim calm

Trong lúc chờ đợi, cần giữ bình tĩnh cho bệnh nhân

while cooling as much surface area as possible

đồng thời làm lạnh nhiều khu vực nhất có thể

until emergency personnel arrive.

cho đến khi nhân viên cấp cứu tới.

If medical staff are available on site, cooling should continue

Khi nhân viên y tế tới, vẫn phải tiếp tục làm mát

until a core temperature of 38.9 degrees Celsius is reached.

cho tới khi nhiệt độ cơ thể hạ xuống mức 38.9 độ C.

The sun is known for giving life,

Ta biết rằng Mặt trời mang tới sự sống,

but it can also take life away if we're not careful,

nhưng cũng có thể lấy nó đi nếu ta không cẩn thận,

điều này có thể xảy ra với cả người khỏe mạnh nhất.

even affecting the strongest among us.

As Dr. JJ Levick wrote of exertional heat stroke in 1859,

Năm 1859, bác sĩ JJ Levick đã viết về sốc nhiệt do gắng sức:

"It strikes down its victim with his full armor on.

"Nó đánh gục cả bệnh nhân mang đầy đủ áo giáp.

Youth, health and strength oppose no obstacle to its power."

Tuổi trẻ, sức khỏe, sự cường tráng không phải là vật cản của nó."

But although this condition is one of the top three leading causes of death in sports,

Mặc dù tình trạng này thuộc top 3 nguyên nhân gây chết người trong thể thao,

it has been 100% survivable with proper care.

khả năng cứu sống là 100% nếu được chăm sóc đúng cách.