The rise and fall of the Byzantine Empire - Leonora Neville

Çeviri: Batuhan AKI Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Most history books will tell you the Roman Empire fell in the fifth century CE.

Birçok tarih kitabı Roma İmparatorluğu'nun M.S. 5.yy'da çöktüğünü söyler.

But this would’ve come as a great surprise to the millions of people

Fakat bu, Orta Çağ boyunca Roma İmparatorluğu'nda yaşamış

who lived in the Roman Empire up through the Middle Ages.

milyonlarca insan için çok büyük bir sürpriz olurdu.

This medieval Roman Empire,

Bizim genellikle Bizans İmparatorluğu diye bahsettiğimiz,

which we usually refer to today as the Byzantine Empire,

bu Orta Çağ Roma İmparatorluğu

began in 330 CE.

M.S. 330 yılında doğdu.

That’s when Constantine, the first Christian emperor,

İlk Hristiyan imparator Constantine'nin

moved the capital of the Roman Empire to a new city called Constantinople,

Roma İmparatorluğu'nun başkentini, antik bir Yunan şehri olan Byzantion'un

which he founded on the site of the ancient Greek city Byzantion.

temelleri üzerine kurduğu yeni bir şehre, Constantinople'e taşımasıyla.

When the Visigoths sacked Rome in 410

410 yılında Vizigotlar Roma'yı yağmalamış

and the Empire’s western provinces were conquered by barbarians,

ve İmparatorluğun batısındaki eyaletler barbarlar tarafından fethedilmişti.

Constantine’s Eastern capital remained the seat of the Roman emperors.

Constantine'in Doğu'daki başkenti Roma imparatorlarının mevkisi olarak kaldı.

There, generations of emperors ruled for the next 11 centuries.

Burada, sonraki 11 asır boyunca imparatorların soyları hüküm sürdü.

Sharing continuity with the classical Roman Empire

Klasik Roma İmparatorluğu'nun devamı olarak

gave the Byzantine empire a technological and artistic advantage over its neighbors,

Bizans İmparatorluğu komşularına karşı sanatsal ve teknolojik avantaj sağladı.

whom Byzantines considered barbarians.

Bizanslılar onları barbar olarak görüyordu.

In the ninth century, visitors from beyond the frontier

Dokuzuncu asırda, sınırın dışından gelen ziyaretçiler

were astonished at the graceful stone arches and domes

Constantinople'deki imparatorluk sarayının

of the imperial palace in Constantinople.

zarif taş kemerlerine ve kubbelerine hayran kaldılar.

A pair of golden lions flanked the imperial throne.

Bir çift altın aslan imparatorluk tahtını çevreliyordu.

A hidden organ would make the lions roar as guests fell on their knees.

Gizlenmiş bir mekanizma aslanları kükretirdi ve misafirler diz çökerdi.

Golden birds sung from a nearby golden tree.

Altından kuşlar altından bir ağacın yanında ötüşürdü.

Medieval Roman engineers even used hydraulic engines

Ortaçağ Roma mühendisleri imparatorluk tahtını havaya yükseltmek

to raise the imperial throne high into the air.

için hidrolik motorlar bile kullandılar.

Other inherited aspects of ancient Roman culture

Antik Roma kültürünün diğer miras kalan yönleri

could be seen in emperors’ clothing,

imparatorların kıyafetinden

from traditional military garb to togas,

geleneksel ordu üniformasından togalara kadar görülebilirdi

and in the courts,

ve Roma yasalarını kullanmaya devam etmekte olan

which continued to use Roman law.

mahkeme salonlarında da.

Working-class Byzantines would’ve also had similar lives

İşçi-sınıfı Bizanslıların yaşamı Antik Romalı işçi sınıfının

to their Ancient Roman counterparts;

yaşamına benzerdi;

many farmed or plied a specific trade,

çoğu çiftçilik veya belirli bir zanaat yapardı,

such as ceramics,

seramikçilik,

leatherworking,

dericilik,

fishing,

balıkçılık,

weaving,

dokumacılık,

or manufacturing silk.

veya ipek üretimi gibi.

But, of course, the Byzantine Empire

Fakat, elbette, Bizans İmparatorluğu

didn’t just rest on the laurels of Ancient Rome.

sadece Antik Roma'nın şöhretinin gölgesinde dinlenmedi.

Their artists innovated, creating vast mosaics and ornate marble carvings.

Sanatçılar muazzam mozaikler ve süslü mermer oymalarıyla yenilikler getirdiler.

Their architects constructed numerous churches,

Mimarlar sayısız kiliseler inşa ettiler,

one of which, called Hagia Sophia,

bunlardan birisi de Ayasofya'dır o kadar yüksek bir kubbesi vardı ki

had a dome so high it was said to be hanging on a chain from heaven.

cennetten bir zincirden sarktığı söyleniyordu.

The Empire was also home to great intellectuals such as Anna Komnene.

İmparatorluk, Anna Komnene gibi büyük entellektüellere de yuva idi.

As imperial princess in the 12th century,

12. yüzyılda imparatorluk prensesi olarak,

Anna dedicated her life to philosophy and history.

Anna hayatını felsefe ve tarihe adadı.

Her account of her father’s reign is historians’ foremost source

Babasının saltanat dönemine ait kayıtları tarihçiler için çok önemli bir kaynaktır.

for Byzantine political history at the time of the first crusade.

Çünkü I. Haçlı Seferi döneminde Bizans'ın politik tarihini anlatmaktadır.

Another scholar, Leo the Mathematician,

Diğer bir bilgin, Matematikçi Leo,

invented a system of beacons that ran the width of the empire—

imparatorluğu bir uçtan diğer uca çevreleyen fenerler sistemini icat etti

what’s now Greece and Turkey.

ki burası günümüzde Yunanistan ve Türkiye topraklarıdır.

Stretching more than 700 kilometers,

700 kilometreden daha fazla bir mesafe boyunca uzanan

this system allowed the edge of the Empire to warn the emperor of invading armies

bu sistem istilacı düşmanlar sınırda görüldükten sonra bir saat içinde

within one hour of sighting them at the border.

imparatorun onlara karşı uyarılmasına ve tedbir almasına olanak sağlıyordu.

But their advances couldn’t protect the Empire forever.

Fakat onların ilerlemeleri İmparatorluğu ebediyen koruyamazdı.

In 1203, an army of French and Venetian Crusaders

1203'de, Fransız ve Venedikli askerlerden oluşan Haçlı ordusu

made a deal with a man named Alexios Angelos.

Alexios Angelos adında bir adamla anlaşma yaptılar.

Alexios was the son of a deposed emperor,

Alexios tahttan indirilmiş bir imparatorun oğluydu

and promised the crusaders vast riches

ve Haçlılılara büyük zenginliklerin sözünü verdi

and support to help him retake the throne from his uncle.

tahtı amcasından geri almasına yardım etmeleri karşılığında.

Alexios succeeded, but after a year,

Alexios başarılı oldu, fakat bir yıldan sonra,

the population rebelled and Alexios himself was deposed and killed.

halk isyan etti ve Alexios tahttan indirildi ve öldürüldü.

So Alexios’s unpaid army turned their aggression on Constantinople.

Böylece Alexios'un alacaklı ordusu hırsını Constantinople'dan çıkarttı.

They lit massive fires,

Çok büyük yangınlar çıkararak

which destroyed countless works of ancient and medieval art and literature,

sayısız Antik ve Orta Çağ sanat eserini yok ettiler

leaving about one-third of the population homeless.

ve ayrıca nüfusun üçte birini evsiz bıraktılar.

The city was reclaimed 50 years later by the Roman Emperor Michael Palaiologos,

Şehir 50 yıl sonra Roma İmpartoru Michael Palaiologos tarafından geri alındı

but his restored Empire never regained all the territory

fakat İmparatorluk hiçbir zaman Haçlılar tarafından fethedilen

the Crusaders had conquered.

toprakların tamamını geri kazanamadı.

Finally, in 1453, Ottoman Emperor Mehmed the Conqueror captured Constantinople,

Sonunda, 1453'te, Osmanlı İmparatoru Fatih Sultan Mehmet Constantinople'u ele geçirdi

bringing a conclusive end to the Roman Empire.

ve Roma İmparatorluğu'na nihai bir son getirdi.

Despite the Ottoman conquest,

Osmanlılar tarafından fethedilmiş olmasına rağmen

many Greek-speaking inhabitants of the Eastern Mediterranean

Doğu Akdeniz'de yaşayan ve Yunanca konuşan yerli halkın çoğu

continued to call themselves Romans until the early 21st century.

21.yy'ın başlarına kadar kendilerine Romalı demeye devam ettiler.

In fact, it wasn’t until the Renaissance

Aslında, Rönesansa kadar

that the term “Byzantine Empire” was first used.

”Bizans İmparatorluğu” kavramı daha önce kullanılmamıştı.

For Western Europeans,

Batı Avrupalılar için,

the Renaissance was about reconnecting with the wisdom of antiquity.

Rönesans, antik çağın bilgeliğine yeniden bağlanmaktı.

And since the existence of a medieval Roman Empire

Ve Orta Çağ Roma İmparatorluğu'nun varlığı, Antik uygarlıkla

suggested there were Europeans who’d never lost touch with antiquity,

bağını hiç bir zaman koparmamış olan Avrupalıların olduğunu gösterdiğinden

Western Europeans wanted to draw clear lines between the ages.

Batı Avrupalılar çağlar arasına net çizgiler çekmek istediler.

To better distinguish the classical, Latin-speaking, pagan Roman Empire

Klasik, Latince-konuşan, pagan Roma İmparatorluğunu, Yunanca-konuşan,Orta Çağ

from the medieval, Greek-speaking, Christian Roman Empire,

Hristiyan Roma İmparatorluğu'ndan daha iyi ayırt edebilmek için.

scholars renamed the latter group Byzantines.

Bu nedenle ikinci grubu Bizanslılar olarak yeniden adlandırdılar.

And thus, 100 years after it had fallen, the Byzantine Empire was born.

Ve böylece, Roma İmparatorluğu düştükten 100 yıl sonra Bizans İmparatorluğu doğdu.