How atoms bond - George Zaidan and Charles Morton

Çeviri: Adel Kuzulu Gözden geçirme: Esra Çakmak

Most atoms don't ride solo,

Çoğu atom tek başlarına hareket etmez,

instead they bond with other atoms.

bunun yerine diğer atomlarla bağ yapar.

And bonds can form between atoms

Aynı veya farklı elementlerin

of the same element

atomları arasında

or atoms of different elements.

bağlar oluşabilir.

You've probably imagined bonding as a tug of war.

Bağ yapmayı muhtemelen çekişme olarak hayal etmişsinizdir.

If one atom is really strong,

Bir atom gerçekten güçlüyse

it can pull one or more electrons

diğer atomun bir ya da daha fazla

off another atom.

elektronunu çekebilir.

Then you end up with one negatively charged ion

Sonra bir negatif

ve bir pozitif yüklü iyon ile sonuçlanır

and one positively charged ion.

And the attraction between these opposite charges

ve bu zıt yükler arasındaki çekime

is called an ionic bond.

iyonik bağ denir.

This is the kind of sharing

Bu, oyuncağınızı başkasına verdiğiniz

where you just give away your toy to someone else

ve daha sonra asla geri alamayacağınız

and then never get it back.

türden bir paylaşımdır.

Table salt, sodium chloride,

Sofra tuzu, sodyum klorür,

is held together by ionic bonds.

iyonik bağlarla bir arada tutulur.

Every atom of sodium gives up one electron

Her sodyum atomu,

to every atom of chlorine,

her klor atomuna bir elektron verir,

ions are formed,

iyonlar oluşur

and those ions arrange themselves

ve bu iyonlar,

in a 3D grid called a lattice,

her sodyum iyonunun altı klorür iyonuna bağlandığı

in which every sodium ion

ve her klorür iyonunun

is bonded to six chloride ions,

altı sodyum iyonuna bağlandığı bir

and every chloride ion is bonded

kafes adı verilen

to six sodium ions.

3D bir örgüde düzenlenir.

The chlorine atoms never give

Klor atomları

the sodium atoms their electrons back.

sodyum atomlarına elektronlarını asla geri vermez.

Now, these transactions aren't always so cut-and-dried.

Bu işlemler her zaman kesinkes değildir.

If one atom doesn't completely overwhelm the other,

Bir atom diğerini tamamen baskılamazsa,

they can actually share each other's electrons.

aslında birbirlerinin elektronlarını paylaşabilirler.

This is like a pot luck

Bu, sizin ve arkadaşınızın

where you and a friend each bring a dish

bir yemek getirdiği ve her ikinizin de

and then both of you share both dishes.

her iki yemeği de paylaştığı bir imece gibidir.

Each atom is attracted to the shared electrons

Her atom, aralarında paylaşılan

in between them,

elektronlara çekilir

and this attraction is called a covalent bond.

ve bu çekime kovalent bağ denir.

The proteins and DNA in our bodies,

Örneğin vücudumuzdaki proteinler ve DNA,

for example,

büyük ölçüde

are held together largely by these covalent bonds.

bu kovalent bağlarla bir arada tutulur.

Some atoms can covalently bond

Bazı atomlar sadece bir atom ile

with just one other atom,

kovalent bağlanabilirken

diğerleri çok daha fazlası ile bağlanabilir.

others with many more.

The number of other atoms

Bir atomun bağlanabileceği

one atom can bond with

diğer atomların sayısı,

depends on how its electrons are arranged.

elektronlarının nasıl düzenlendiğine bağlıdır.

So, how are electrons arranged?

Peki ya elektronlar nasıl düzenlenir?

Every atom of a pure, unbonded element

Saf, bağlanmamış bir elementin her atomu

is electrically neutral

elektriksel olarak nötrdür

because it contains the same number

çünkü çekirdekte elektronlar

of protons in the nucleus

çekirdeğin etrafında

as it does electrons around the nucleus.

aynı sayıda proton içerir

And not all of those electrons are available for bonding.

ve bu elektronların hepsi bağ yapmak için uygun değildir.

Only the outermost electrons,

Sadece en dıştaki elektronlar,

the ones in orbitals furthest from the nucleus,

çekirdekten en uzak orbitallerde olanlar,

the ones with the most energy,

en fazla enerjiye sahip olanlar,

only those participate in bonding.

bağ yapmaya katılırlar.

By the way, this applies to ionic bonding too.

Bu arada, bu iyonik bağ için de geçerlidir.

Remember sodium chloride?

Sodyum klorürü hatırlıyor musunuz?

Well, the electron that sodium loses

Sodyumun kaybettiği elektron,

is the one furthest from its nucleus,

çekirdeğinden en uzak olanıdır

and the orbital that electron occupies

ve elektronun klora geçtiği zaman

when it goes over to chlorine

işgal ettiği yörünge de

is also the one furthest from its nucleus.

çekirdeğinden en uzak olanıdır.

But back to covalent bonding.

Fakat, kovalent bağlamaya geri dönelim.

Carbon has four electrons

Karbonun bağlanmaya hazır dört,

that are free to bond,

azotun üç,

nitrogen has three,

oksijenin

oxygen two.

iki elektronu var.

So, carbon is likely to form four bonds,

Yani; karbonun dört, azotun üç

nitrogen three,

ve oksijenin

and oxygen two.

iki bağ yapması muhtemeldir.

Hydrogen only has one electron,

Hidrojenin sadece bir elektronu olduğu için,

so it can only form one bond.

sadece bir bağ oluşturabilir.

In some special cases,

Bazı özel durumlarda,

atoms can form more bonds

atomlar beklenenden fazla bağ oluşturur

than you'd expect,

but they better have a really good reason to do so,

ancak bunu gerçekten iyi bir nedenleri varsa

or things tend to fly apart.

veya bir şeyler ayrılma eğilimindeyse yaparlar.

Groups of atoms

Elektronlarını

that share electrons covalently with each other

birbirleriyle kovalent olarak paylaşan

are called molecules.

atom gruplarına molekül denir.

They can be small.

Küçük olabilirler.

For example, every molecule of oxygen gas

Örneğin her oksijen gazı molekülü,

is made up of just two oxygen atoms

birbirine bağlı yalnızca

bonded to each other.

iki oksijen atomundan oluşur

Or they could be really, really big.

veya gerçekten devasa olabilirler.

Human chromosome 13 is just two molecules,

İnsan kromozomu 13 sadece iki moleküldür,

but each one has over 37 billion atoms.

ancak her birinin 37 milyardan fazla atomu vardır.

And this neighborhood,

Bu mahalle,

this city of atoms,

bu atom şehri,

is held together by the humble chemical bond.

mütevazi kimyasal bağ tarafından bir arada tutuluyor.