How to love, according to Rumi - Stephanie Honchell Smith

Çeviri: Emel Çırakoğlu Gözden geçirme: Şebnem Altundaş

“A candle is made to become entirely flame.

“Bir mum tamamen alev alacak şekilde yapılır.

In that annihilating moment it has no shadow.”

O yok edici anda gölgesi yoktur.”

According to legend, the renowned scholar, Jalaluddin Muhammad Rumi,

Efsaneye göre, ünlü bilgin Celâleddin Muhammed Rumi,

was giving a lecture when an older, disheveled man approached

darmadağınık, daha yaşlıca bir adam yaklaşıp

akademik kitaplarının anlamını sorduğu anda ders veriyordu.

and asked him the meaning of his academic books.

Rumi didn’t know it yet, but this question and this man

Rumi henüz bilmiyordu ama, bu soru ve bu adam

would change his life.

hayatını değiştirecekti.

Annoyed at the interruption, Rumi snapped,

Bölünme karşısında sinirlenen Rumi,

“They are something that you do not understand!”

“Onlar anlamadığın şeyler!” diye tersledi.

Suddenly, the books caught fire.

Birden kitaplar alev aldı.

The man looked back at the astounded Rumi and simply replied:

Adam hayrete düşmüş Rumi'ye baktı ve basitçe cevap verdi:

“You couldn’t possibly understand.”

“Muhtemelen anlayamazsın.”

The mysterious figure was Shams of Tabriz,

Gizemli figür, Rumi'nin dünya görüşünü değiştirecek

a charismatic Sufi mystic who would transform Rumi's worldview.

mistik karizmatik bir Sufi olan Tebrizli Şams'dı.

Rumi, inspired by Shams’ teachings,

Rumi, Şams'ın öğretilerinden esinlenerek,

would go on to become one of the world’s most celebrated poets

kültürel mirası Türkiye ve Farsça konuşulan dünyaya yayılan

dünyanın en ünlü şairlerinden

and mystical philosophers,

whose cultural legacy looms large across Türkiye and the Persian-speaking world.

ve mistik filozoflarından

biri haline gelecekti.

Rumi was born in 1207 near the Afghan city of Balkh,

Rumi, 1207'de Afganistan'ın Belh kentinin yakınlarında doğdu,

and as a child emigrated to Anatolia, where his father— a preacher and mystic—

ve çocukken, bir vaiz ve mistik olan babasının

daha prestijli bir pozisyon elde etmeyi umduğu Anadolu'ya göç etti.

hoped to secure a more prestigious position.

By the time of Shams’ arrival,

Şams'ın geliş zamanında,

Rumi was a well-respected scholar of Islamic law in the town of Konya.

Rumi, Konya kasabasında saygın bir İslam hukuku bilginiydi.

While he had been exposed to Sufism—

Sufizme maruz kalmış olsa da, İslam'ın içindeki,

the mystical path within Islam, which focuses on experiencing God’s love—

Tanrı'nın sevgisini deneyimlemeye odaklanan mistik yola

he’d shown little interest in it.

biraz ilgi göstermişti.

But this changed in his late thirties, when Shams came into his life.

Ama bu, otuzlu yaşlarının sonlarında, Şams hayatına girdiğinde değişti.

The academic study of law and theology was no longer Rumi's central focus.

Hukuk ve teoloji üzerine akademik çalışma

artık Rumi'nin merkezi odak noktası değildi.

Rather, he saw them as candles guiding the way towards his ultimate goal:

Aksine, onları nihai hedefine giden yolu yönlendiren mumlar olarak gördü:

the reunification of his soul with God through the experience of divine love.

ilahi sevgi deneyimi yoluyla ruhunun Tanrı ile yeniden birleşmesi.

He wrote of this tension in his native Persian,

Ana dili Farsça'da bu heyecan hakkında şunları yazdı,

“Love resides not in learning, not in knowledge, not in pages and books.

“Aşk öğrenmede değil, bilgide değil, sayfalarda ve kitaplarda değildir.

Wherever the debates of men may lead, that is not the lover’s path.”

İnsanların tartışmaları nereye giderse gitsin, sevenin yolu bu değildir.”

While Sufism had been part of Islamic observance for centuries,

Tasavvuf, yüzyıllardır İslami ibadetin bir parçası olsa da

the practices of some Sufis— from ecstatic dancing to composing poetry—

bazı Sufilerin uygulamaları —coşkulu danstan şiir bestelemeye kadar—

were looked down upon by conservative religious elites.

muhafazakar dini seçkinler tarafından küçümseniyordu.

As Rumi increasingly embraced Sufism under Shams’ influence,

Rumi, Şams'ın etkisi altında Sufizmi giderek daha fazla benimsedikçe,

many of his earlier followers disapproved.

önceki takipçilerinin çoğu onaylamadı.

When Shams suddenly disappeared, suspicions arose that he'd been murdered.

Şams aniden ortadan kaybolduğunda, öldürüldüğüne dair şüpheler ortaya çıktı.

Rumi expressed his devastation through poetry:

Rumi yıkımını şiirle ifade etti:

“He bathed us like a candle in his light; in thin air vanished, left us!”

“Bizi ışığında bir mum gibi yıkadı; ince havada kayboldu, bizi terk etti!”

Rather than turning away from Sufism, Rumi became more devoted,

Rumi Sufizmden uzaklaşmak yerine, ritüelleştirilmiş dansa katılarak

participating in ritualized dancing and preaching the religion of love

dersler, şiirler ve nesir yoluyla aşk dinini vaaz ederek

through lectures, poetry, and prose.

daha sadık hale geldi.

And while Shams would never return, Rumi continued to share his teachings,

Şams asla geri dönmezken, Rumi öğretilerini paylaşmaya devam etti ve

seeing himself as the moon reflecting the light of Shams’ sun.

kendisini Şams'ın güneşinin ışığını yansıtan ay olarak gördü.

While in his mystical states, he composed the “Divan-i-Shams,”

Mistik hallerindeyken, bugün ünlü olduğu sözlerin çoğunu içeren

a sprawling collection of lyrical poems

geniş bir lirik şiir koleksiyonu olan

that included many of the sayings for which he is famous today.

“Divan-ı Şams”ı besteledi.

The work expresses intense feelings of love and longing,

Eser, yalnızca kaybolan akıl hocası için değil,

not only for his vanished mentor, but for the divine creator.

ilahi yaratıcısı için de yoğun sevgi ve özlem duygularını ifade ediyor.

Over time, Rumi's poetry matured.

Zamanla, Rumi'nin şiiri olgunlaştı.

He no longer saw himself as a reflection of Shams,

Artık kendisini Şams'ın bir yansıması olarak değil,

but as a beacon of light on his own.

kendi başına bir ışık feneri olarak gördü.

In his early fifties, Rumi wrote “Masnavi,”

Ellili yaşlarının başında Rumi, ilahi aşkın coşkulu ifadelerinden

which shifts from ecstatic expressions of divine love

başkalarına onu kendileri keşfetmeleri için rehberlik eden

to verses that guide others to discover it for themselves.

ayetlere geçen “Mesnevi”yi yazdı.

The poems are complex and layered,

Şiirler karışık ve katmanlıydı,

incorporating ideas, stories, and quotes from Islamic religious texts,

İslami dini metinlerden, Arap ve Fars edebiyatından ve

Arabic and Persian literature, and earlier Sufi writings and poetry.

önceki Sufi yazılarından ve şiirlerden;

fikirler, hikayeler ve alıntılar içeriyordu.

In one story, he invokes the well-known characters of Layla

Bir hikayede, Leyla'nın tanınmış karakterlerini ve

aşk çılgını Mecnun'u hatırlatıyor.

and the love-crazed Majnun.

In Rumi’s version, the king,

Rumi'nin versiyonunda, Mecnun'un Leyla'nın

hearing Majnun’s musings on Layla’s unsurpassed beauty,

eşsiz güzelliği hakkındaki düşüncelerini duyan kral,

demands to see her.

onu görmeyi ister.

But when Layla arrives, he’s confused,

Ama Leyla geldiğinde, güzelliği Mecnun'un övgülerine kıyasla

as her beauty pales in comparison to Majnun's praises.

solduğu için kafası karışır.

To this, Layla replies, “I am Layla. The problem is you are not Majnun.”

Buna, Leyla cevap verir, “Ben Leyla. Sorun şu ki sen Mecnun değilsin.”

For Rumi, experiencing love meant opening his heart to all of God’s creation—

Rumi için sevgiyi deneyimlemek,

kalbini Tanrı'nın tüm yarattıklarına açmak anlamına geliyordu

looking at everything and everyone like Majnun gazing upon Layla.

— her şeye ve herkese Leyla'ya bakan Mecnun gibi bakmak.

In this way, he saw romantic love as an expression—

Bu şekilde romantik aşkı, ilahi sevginin daha küçük ölçekte

on a smaller scale— of divine love.

bir ifadesi olarak gördü.

Following Rumi’s death, the Mevlevi Sufi order was established around his teachings

Rumi'nin ölümünün ardından Mevlevi Sufi düzeni öğretileri etrafında kuruldu

and still exists in Türkiye today.

ve bugün Türkiye'de hala var.

His poems and other writings were copied and dispersed across the Islamic world,

Pers şiirine ilham veren ve şekilendiren şiirleri ve diğer yazıları,

inspiring and shaping Persian poetry,

19. yüzyılda Batı'ya tanıtılmadan önce

before being introduced to the West in the 19th century.

İslam dünyasında kopyalandı ve dağıldı.

For generations, his works have been read and reread,

Nesiller boyunca, eserleri okundu ve yeniden okundu,

translated and reinterpreted, drawing admirers from around the world.

çevrildi ve yeniden yorumlandı ve

dünyanın dört bir yanından hayranlar çekti.

While Rumi's words reflect his specific historical context and Islamic worldview,

Rumi'nin sözleri kendine özgü tarihsel bağlamını

ve İslami dünya görüşünü yansıtırken,

for many, his message feels universal:

birçoğu için mesajı evrensel hissettiriyor:

“If you have lost heart in the Path of Love,

“Aşk Yolunda cesaretinizi kaybettiyseniz, gecikmeden bana gelin:

flee to me without delay:

I am a fortress invincible.”

Ben yenilmez bir kaleyim.”