The science of hearing - Douglas L. Oliver

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Eren Gokce

You hear the gentle lap of waves,

Nazikçe çarpan dalga seslerini duyuyorsun,

the distant cawing of a seagull.

martıların uzaktan gelen seslerini duyuyorsun.

But then an annoying whine interrupts the peace,

Fakat rahatsız edici bir vızıldama bütün huzuru bozuyor,

getting closer, and closer, and closer.

gitgide yaklaşıyor, yaklaşıyor, yaklaşıyor.

Until...whack!

Pat diye vurana kadar!

You dispatch the offending mosquito, and calm is restored.

Can sıkıcı sivrisineği öldürüyorsun ve huzur geri geliyor.

How did you detect that noise from afar and target its maker with such precision?

Bu sesi uzak mesafeden nasıl fark ettin ve sesi yapanı nasıl anladın?

The ability to recognize sounds and identify their location

Sesleri fark etmek ve lokasyonunu bulmak

is possible thanks to the auditory system.

işitme sistemi sayesinde mümkün olur.

That’s comprised of two main parts: the ear and the brain.

İki ana kısmı vardır: Kulak ve beyin.

The ear’s task is to convert sound energy into neural signals;

Kulağın görevi ses enerjisini sinirsel sinyale dönüştürmektir;

the brain’s is to receive and process the information those signals contain.

beynin görevi, sinyallerin içerdiği bilgiyi almak ve işlemektir.

To understand how that works,

Nasıl çalıştığını anlamak için,

we can follow a sound on its journey into the ear.

sesin kulağa olan yolculuğunu takip edebiliriz.

The source of a sound creates vibrations

Bir sesin kaynağı, havadaki, sıvılardaki

that travel as waves of pressure through particles in air,

veya katı parçacıklardaki basınç dalgaları olarak

liquids,

hareket eden

or solids.

titreşimleri yaratır.

But our inner ear, called the cochlea,

Fakat koklea denen iç kulağımız

is actually filled with saltwater-like fluids.

aslında tuzlu suya benzer sıvılar ile doludur.

So, the first problem to solve is how to convert those sound waves,

Yani, çözülmesi gereken ilk problem, ses dalgalarını

wherever they’re coming from,

nereden gelirlerse gelsinler,

into waves in the fluid.

sıvıdaki dalgalara dönüştürmektir.

The solution is the eardrum, or tympanic membrane,

Çözüm kulak zarı veya timpanik membran

and the tiny bones of the middle ear.

ve orta kulağın minik kemikleridir.

Those convert the large movements of the eardrum

Bunlar kulak zarının büyük hareketlerini

into pressure waves in the fluid of the cochlea.

koklea sıvısındaki basınç dalgalarına dönüştürür.

When sound enters the ear canal,

Ses kulak kanalına girdiğinde

it hits the eardrum and makes it vibrate like the head of a drum.

kulak zarına çarpar ve davulun üstü gibi titreşir.

The vibrating eardrum jerks a bone called the hammer,

Titreşimli kulak zarı, çekiç adı verilen, örseye çarpan kemiği titreştirir

which hits the anvil and moves the third bone called the stapes.

ve üzengi adı verilen üçüncü kemiği hareket ettirir.

Its motion pushes the fluid within the long chambers of the cochlea.

Hareketi, sıvıyı kokleanın uzun odacıklarına iter.

Once there,

Bir kez oraya ulaşınca,

the sound vibrations have finally been converted into vibrations of a fluid,

ses titreşimleri en sonunda bir sıvının titreşimlerine dönüşür

and they travel like a wave from one end of the cochlea to the other.

ve kokleanın bir ucundan diğerine bir dalga gibi hareket ederler.

A surface called the basilar membrane runs the length of the cochlea.

Bazilar membran denilen bir yüzey, koklea uzunluğunu yönetir.

It’s lined with hair cells that have specialized components

Koklear sıvının ve bazilar membranın titreşimleriyle hareket eden,

called stereocilia,

stereosilya adı verilen

which move with the vibrations of the cochlear fluid and the basilar membrane.

özel bileşenlere sahip saç hücreleri ile kaplıdır.

This movement triggers a signal that travels through the hair cell,

Bu hareket saç hücresinden, işitsel sinire,

into the auditory nerve,

daha sonra beyine doğru giden

then onward to the brain, which interprets it as a specific sound.

ve onu belirli bir ses olarak yorumlayan bir sinyali tetikler.

When a sound makes the basilar membrane vibrate,

Bir ses, bazilar membranı titreştirdiğinde,

not every hair cell moves -

her bir saç hücresi hareket etmez -

only selected ones, depending on the frequency of the sound.

sesin frekansına bağlı olarak yalnızca seçilmiş olanlar dışında.

This comes down to some fine engineering.

Bu iyi bir mühendislik demek.

At one end, the basilar membrane is stiff,

Bir ucunda, bazilar membran serttir,

vibrating only in response to short wavelength, high-frequency sounds.

sadece kısa dalga boyuna, yüksek frekanslı seslere tepki olarak titreşir.

The other is more flexible,

Diğer ucu ise daha esnektir

vibrating only in the presence of longer wavelength, low-frequency sounds.

ve sadece daha uzun dalga boylu, düşük frekanslı seslerin varlığında titreşir.

So, the noises made by the seagull and mosquito

Bu nedenle, martı ve sivrisinek tarafından yapılan sesler,

vibrate different locations on the basilar membrane,

bazilar membrandaki farklı yerleri titreştirir,

like playing different keys on a piano.

bir piyanoda farklı tuşlar çalmak gibi.

But that’s not all that’s going on.

Fakat olan biten sadece bu değildir.

The brain still has another important task to fulfill:

Beynin gerçekleştirmesi gereken bir tane daha önemli görevi vardır:

identifying where a sound is coming from.

Sesin nereden geldiğini tanımlamak.

For that, it compares the sounds coming into the two ears

Bunun için, kaynağı boşlukta bulmak için

to locate the source in space.

iki kulağa gelen sesleri karşılaştırır.

A sound from directly in front of you will reach both your ears at the same time.

Doğrudan önünüzden gelen bir ses, aynı anda iki kulağınıza da ulaşacaktır.

You’ll also hear it at the same intensity in each ear.

Ayrıca her kulağınızda aynı yoğunlukta duyarsınız.

However, a low-frequency sound coming from one side

Bununla birlikte, bir taraftan gelen düşük frekanslı ses,

will reach the near ear microseconds before the far one.

uzak olandan mikrosaniyeler önce yakındaki kulağa ulaşacaktır.

And high-frequency sounds will sound more intense to the near ear

Yüksek frekanslı sesler, kafanız tarafından uzak kulaktan

because they’re blocked from the far ear by your head.

bloke oldukları için yakın kulağa daha yoğun gelir.

These strands of information reach special parts of the brainstem

Bu bilgi dizileri, kulaklarınız arasındaki zaman ve yoğunluk farklılıklarını

that analyze time and intensity differences between your ears.

analiz eden beyin sapının özel kısımlarına ulaşır.

They send the results of their analysis up to the auditory cortex.

Analiz sonuçlarını işitme korteksine gönderirler.

Now, the brain has all the information it needs:

Beyin ihtiyacı olan bilgilere sahiptir:

the patterns of activity that tell us what the sound is,

Aktivitenin düzeni sesin ne olduğunun söyler

and information about where it is in space.

ve sesin boşlukta nerede olduğunun bilgisini verir.

Not everyone has normal hearing.

Herkes normal duymaya sahip değildir.

Hearing loss is the third most common chronic disease in the world.

İşitme kaybı dünyadaki en yaygın üçüncü kronik hastalıktır.

Exposure to loud noises and some drugs can kill hair cells,

Yüksek ses maruz kalmak ve bazı ilaçlar işitme kıllarını öldürebilir,

preventing signals from traveling from the ear to the brain.

bu da sinyallerin kulaktan beyne gitmesini önler.

Diseases like osteosclerosis freeze the tiny bones in the ear

Osteoskleroz gibi hastalıklar, kulaktaki minik kemikleri dondurur,

so they no longer vibrate.

böylece titreşmezler.

And with tinnitus,

Kulak çınlaması ile

the brain does strange things

beyin ses olmadığı zaman

to make us think there’s a sound when there isn’t one.

bir ses olduğunu düşünmemizi sağlayan garip şeyler yapar.

But when it does work,

Ama işini yaptığı zaman,

our hearing is an incredible, elegant system.

işitmemiz inanılmaz, çok iyi bir sistemdir.

Our ears enclose a fine-tuned piece of biological machinery

Kulaklarımız, etrafımızdaki havadaki titreşimlerin kakofonisini,

that converts the cacophony of vibrations in the air around us

alkışları, muslukları, iç çekmeleri ve sinekleri birbirinden ayıran

into precisely tuned electrical impulses

hassas şekilde ayarlanmış elektriksel impulslara dönüştüren

that distinguish claps, taps, sighs, and flies.

ince ayarlı bir biyolojik makine parçasını içine alır.